Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Gospodarstwie Pomocniczym Zespołu Szkół Rolniczych

Centrum Kształcenia Praktycznego w Białymstoku

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 4 stycznia 2005 roku (znak: RIO.I.6012 - 36/04), o treści jak niżej:

                                                                       Pan

                                                                       Wiesław Joszczyk

Dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych CKP

w Białymstoku

         W wyniku problemowej kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych za okres 2003 roku i I półrocza 2004 roku, przeprowadzonej w Gospodarstwie Pomocniczym Zespołu Szkół Rolniczych CKP w Białymstoku na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U.
z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości opisane w protokole kontroli, podpisanym przez Pana Dyrektora w dniu 7 grudnia 2004 r. z uwagi na wakujące (od dnia 25 czerwca 2004 r.) stanowisko kierownika Gospodarstwa Pomocniczego.

         Gospodarstwo Pomocnicze Zespołu Szkół Rolniczych w Białymstoku funkcjonuje od 1991 roku, na mocy zarządzenia nr 1/91 Dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych z dnia 31 marca 1991 roku i następnie zarządzenia nr 9/98 Dyrektora z dnia 1 grudnia 1998 roku. Gospodarstwo zostało utworzone na bazie Gospodarstwa Rolnego Wojewódzkiego Ośrodka Postępu Rolniczego w Białymstoku, przejętego przez Zespół Szkół Rolniczych protokołem
z dnia 8 lutego 1991 roku. Z wymienionych zarządzeń (ich treść w zakresie przedmiotu działania i przydzielonych składników majątkowych jest identyczna) wynika m.in., że przedmiotem działalności Gospodarstwa Pomocniczego jest prowadzenie produkcji rolniczej
i rybackiej na gruntach i obiektach przejętych od WOPR, oraz że Gospodarstwo jest obiektem do prowadzenia zajęć praktycznych dla uczniów Zespołu Szkół Rolniczych. Majątek Gospodarstwa stanowią przejęte grunty o łącznej powierzchni 329,8461 ha, środki trwałe, przedmioty nietrwałe w użytkowaniu, zapasy magazynowe oraz inwentarz żywy. Ponadto
z bilansu Gospodarstwa sporządzonego za 1991 rok wynika, że oprócz rzeczowych składników majątkowych Gospodarstwo przejęło należności, zobowiązania oraz działalność socjalno-mieszkaniową po zlikwidowanym Gospodarstwie Rolnym WOPR, przy czym suma zobowiązań była o 29.869,80 PLN wyższa od przejętych należności. Wskazana okoliczność rzutowała na kondycję finansową utworzonego Gospodarstwa.

W Regulaminie Organizacyjnym Gospodarstwa Pomocniczego, podpisanym z datą 1 października 2002 roku przez Kierownika Gospodarstwa i Dyrektora Zespołu Szkół, wskazano, że stanowi ono zasadniczą bazę kształcenia praktycznego uczniów i jest integralną częścią składową Zespołu Szkół Rolniczych CKP w Białymstoku – str. 2-4 protokołu kontroli, załączniki nr 13 i 14 do protokołu.

Przepisy wewnętrzne dotyczące prowadzenia gospodarki finansowej i rachunkowości Gospodarstwa Pomocniczego zostały wydane przez kierownika macierzystej jednostki budżetowej – Dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych ustanowił zarządzeniem z 1 marca 2003 r. instrukcję kontroli finansowej, zasady rachunkowości i zakładowy plan kont oraz instrukcję obiegu dowodów finansowo-księgowych – str. 4-5 protokołu kontroli.

Wskazać należy, że stosownie do art. 5 pkt 2 ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.) gospodarstwo pomocnicze zaliczane jest do jednostek sektora finansów publicznych. Istotą tej formy organizacyjno-prawnej, wyrażoną w art. 20 ust. 1 ustawy, jest bowiem organizacyjne i finansowe wyodrębnienie
z jednostki budżetowej jej działalności ubocznej lub części działalności podstawowej. Z tego względu, wynikające z art. 28a i 35a ustawy obowiązki w zakresie wewnętrznej kontroli finansowej, w tym ustalenie pisemnych procedur kontroli, powinny być wykonywane przez kierownika gospodarstwa pomocniczego, jako kierownika jednostki sektora finansów publicznych odpowiedzialnego za całość jej gospodarki finansowej.

Gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej jest też objęte podmiotowym zakresem ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), co wynika z treści jej art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. b). Odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości spoczywa na kierowniku jednostki, stosownie do art. 4 ust. 5 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1 i 6 ustawy; do obowiązków kierownika jednostki należy m.in. ustalenie dokumentacji zasad rachunkowości, o której mowa w art. 10.

Badając dokumentację opisującą przyjęte w kontrolowanej jednostce zasady rachunkowości stwierdzono, że zasady funkcjonowania kont syntetycznych w zakładowym planie kont były wzorowane na załączniku Nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 153, poz. 1752). Nie zostały one jednakże dostosowane w pełni do specyfiki prowadzonej działalności. Podmioty zajmujące się działalnością rolniczą stosują w rachunkowości pewne uproszczenia, dopuszczone przepisem art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Badane Gospodarstwo Pomocnicze, którego podstawowym zadaniem jest prowadzenie produkcji rolniczej, również stosuje w praktyce rozwiązania przyjęte w przedsiębiorstwach branży rolnej, a które nie zostały uwzględnione
w opisie kont. Odstępstwa polegają na tym, że w ciągu roku obrotowego nie są prowadzone zapisy na kontach służących do ewidencji materiałów (konto 310 „Materiały”) i produktów (konto 600 „Produkty gotowe i półfabrykaty”).

Zmiany stanu materiałów są ujmowane w kartotekach magazynowych, zaś w końcu roku różnica między stanem na koniec i na początek roku jest przeksięgowywana na zwiększenie lub zmniejszenie kosztów ujmowanych na koncie 400 „Koszty według rodzajów” (odzwierciedlając równocześnie zmniejszenie lub zwiększenie stanu zapasów). Rozwiązanie to jest zgodne z prawem, ale nie zostało uwzględnione w opisie konta 310 „Materiały” w zakładowym planie kont.

Zmiany w stanie produktów (płody rolne, owoce, inwentarz żywy) w trakcie roku są ujmowane tylko w kartotekach magazynowych i w księdze inwentarza żywego. W ciągu roku nie są dokonywane zapisy na koncie syntetycznym 600. Na koniec roku ustala się zmiany
w stanie produktów i ujmuje się je na koncie 600, w korespondencji ze stroną Wn (zmniejszenie stanu) lub Ma (zwiększenie stanu) konta 700 „Sprzedaż produktów i koszt ich wytworzenia”. Rozwiązanie to także nie zostało uwzględnione w opisie kont 600 i 700
w zakładowym planie kont. W dodatku, stosowanie tego uproszczenia nie spełnia wymogów określonych w art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości, ponieważ nie przedstawia w sposób rzetelny i jasny sytuacji majątkowej i finansowej Gospodarstwa. Stosowany system ewidencji produktów powoduje bowiem zmniejszenie lub zwiększenie rzeczywistych przychodów ze sprzedaży ujmowanych na koncie 700. Ponadto błędem jest ujmowanie na koncie 600 wartości stada podstawowego (krowy, jałówki, loszki, knury), które nie jest przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego i z uwagi na art. 3 ust. 1 pkt 13
i 15 ustawy o rachunkowości powinno być zaliczane do aktywów trwałych. Właściwe jest, aby zmiany w stanie stada podstawowego były ustalane na koniec roku i ujmowane na koncie Zespołu 0 „Majątek trwały” w korespondencji ze stroną Wn (zmniejszenie) lub Ma (zwiększenie) konta 860 „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy” (jest to rozwiązanie zgodne z praktyką stosowaną przez przedsiębiorstwa branży rolnej). W taki sam sposób powinno się księgować zmiany w stanie produktów (konto 600). Zwiększenie stanu produktów powinno być ujmowane w korespondencji ze stroną Ma, zaś zmniejszenie ze stroną Wn konta 860.

Stosowany w kontrolowanym Gospodarstwie system ewidencji inwentarza żywego prowadzi do zniekształcenia informacji o sytuacji majątkowej poprzez przesunięcie części aktywów trwałych do aktywów obrotowych, a także sytuacji finansowej z uwagi na zawyżenie stanu środków obrotowych Gospodarstwa – str. 5-8, 23 protokołu kontroli.

Nieprawidłowości, w świetle przepisów rozporządzeń Ministra Finansów: z dnia 13 marca 2001 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 24, poz. 279 ze zm.),
z dnia 18 lipca 2000 r. (Dz. U. Nr 59, poz. 688 ze zm.) oraz z dnia 25 marca 2003 r.
w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 68, poz. 634 ze zm.), stwierdzono w zakresie sposobu prezentacji danych
w sprawozdaniach Rb-31 z wykonania planów finansowych gospodarstw pomocniczych.

W sprawozdaniach tych stosowano niewłaściwą klasyfikację budżetową paragrafów przychodów i wydatków. Dane zamieszczane w dziale A. sprawozdań były obarczone następującymi błędami:

- w 2001 roku przychody z tytułu najmu i dzierżawy, które należało wykazać w par. 075 „Dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych...”, zostały zamieszczone w całości w par. 083 „Wpływy z usług”; w 2002 roku część przychodów z najmu wykazano w par. 083;

- w 2001 roku przychody ze sprzedaży wyrobów (par. 084) zostały zawyżone o zwiększenie stanu produktów, które należało wykazać w wierszu K 100 (Inne zwiększenia);

- w 2002 i 2003 roku przychody w par. 084 zostały pomniejszone o zmniejszenie stanu produktów, które należało ująć w części B. sprawozdania, w wierszu P 100 (Inne zmniejszenia);

- w 2002 i 2003 roku w par. 097 „Wpływy z różnych dochodów” wykazano tzw. pokrycie amortyzacji, które należało prezentować w wierszu K 100.

Natomiast w odniesieniu do danych podlegających zamieszczeniu w cz. B sprawozdania Rb-31 uchybienia były następujące:

- w 2001, 2002 i 2003 roku w par. 430 „Zakup usług pozostałych” wykazano odsetki od zaciągniętych kredytów bankowych, wymienione w klasyfikacji budżetowej w par. 807 „Odsetki i dyskonto od krajowych skarbowych papierów wartościowych oraz pożyczek
i kredytów”;

- w 2002 i 2003 roku w par. 443 „Różne opłaty i składki” ujęto niebędący wydatkiem koszt amortyzacji, dla którego właściwy był wiersz P 100, ponadto w 2002 roku w tym par. ujęto kwotę zysku podlegającą wpłacie do budżetu Miasta Białegostoku oraz wypłaty z umów zleceń podlegające ewidencji w par. 430;

- w 2002 i 2003 roku, w związku z pomniejszeniem przychodów o zmianę stanu produktów, nie wykazano tego zmniejszenia w wierszu P 100.

         W odniesieniu do należności prezentowanych w cz. A sprawozdania Rb-31, stwierdzono, że od 2001 roku wykazuje się należność wątpliwą od postawionej w stan upadłości Spółdzielni Mleczarskiej „MITEX” w kwocie 8.511,89 zł, w stosunku do której nie dokonano odpisu aktualizacyjnego.

         Nieprawidłowości stwierdzono także w prezentacji danych w zakresie zobowiązań.
W sprawozdaniu Rb-31 za 2001 rok wykazano zobowiązania z tytułu dodatkowych rocznych wynagrodzeń (par. 404) w kwocie 11.334,51 zł, zamiast w kwocie 34.294,43 zł.
W sprawozdaniu tym nie wykazano zaległości z 2000 roku, zaś zobowiązania dotyczące 2001 roku pomniejszono o potrącenia wynikające z listy płac. Błędne dane w zakresie zobowiązań występują w par. 444 „Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”
w sprawozdaniach Rb-31 za lata 2001-2003 i I półrocze 2004 roku.

         Z ustaleń kontroli wynika, że w sprawozdaniach Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz gwarancji i poręczeń wykazywano tylko zobowiązania wymagalne
z tytułu dostaw i usług, zaś pomijano zobowiązania wymagalne z tytułu niewypłaconych od 2000 roku dodatkowych rocznych wynagrodzeń, o których mowa w ustawie z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 ze zm.), oraz kwot należnych, lecz nieprzekazanych na rachunek Funduszu Świadczeń Socjalnych, stosownie do ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.). Niewypłacone za lata 2000-2003 dodatkowe wynagrodzenia roczne wynoszą 66.478,25 zł (wartość pochodnych – 13.830,31 zł), zaś rzeczywiste zobowiązania wobec działalności socjalnej, według stanu na koniec półrocza 2004 roku, wyniosły 8.420,70 zł (część z nieuregulowanych zobowiązań,
w świetle przepisów wymienionych ustaw regulujących terminy wypłat oraz art. 291 § 1 Kodeksu pracy, ustanawiającego zasadę trzyletniego okresu dla przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy, należy uznać za przedawnione).

         Nieprawidłowości w zakresie prezentacji danych w sprawozdaniach Rb-31 i Rb-Z opisano na str. 9 protokołu kontroli, a także na str. 10-13 (przychody i należności), str. 14-16 (koszty) oraz 18-19 i 21 (zobowiązania).

Porównując dane wykazywane w sprawozdaniach Rb-31 w kol. „Plan” z danymi
w kol. „Wykonanie” stwierdzono, że kwoty wykazane w tych kolumnach w 2002 i 2003 roku w paragrafach przychodów i kosztów nie różnią się od siebie więcej niż o 1 zł, zaś różnice między kwotami ogółem nie przekraczają 2 zł. Świadczy to, że zmiany planów finansowych Gospodarstwa Pomocniczego były dokonane w następnym roku budżetowym, po zamknięciu ksiąg rachunkowych za rok poprzedni – str. 12 i 16 protokołu kontroli. W świetle przepisu art. 20 ust. 12 ustawy o finansach publicznych, w planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i wydatków, pod warunkiem, że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu. W obu latach zarówno przychody, jak i wydatki Gospodarstwa zostały zrealizowane w kwocie niższej od planowanej, zatem zmiany planu, w dodatku po zakończeniu roku, były bezprzedmiotowe.

         Stwierdzono, że na podstawie pełnomocnictw udzielonych przez kierownika macierzystej jednostki budżetowej Gospodarstwo Pomocnicze zaciągało w latach 2000-2004 kredyty bankowe na finansowanie bieżącej działalności. W kolejnych latach wpływy z tytułu kredytów wynosiły: 2000 r. – 124.985,- zł, 2001 r. – 99.000,- zł, 2002 r. – 103.000,- zł, 2003 r. – 82.000,- zł, 2004 r. – 92.000,- zł. W latach 2000-2002 wpływy z tytułu kredytów były wyższe od ich spłat (różnice te wynosiły: w 2000 r. – 95.451,03 zł, w 2001 r. – 12.533,97 zł, zaś w 2002 r. – 40.000 zł). W 2003 roku i w I półroczu 2004 roku spłaty kredytów były wyższe od wpływów (odpowiednio o 39.743,75 zł i o 12.606,69 zł). Z załączonych do protokołu kserokopii 4 umów kredytowych (załącznik Nr 20) wynika, że zabezpieczeniem kredytów były umowy przewłaszczenia majątku ruchomego (kombajny zbożowe, chłodnia mleka, silosy zbożowe, krowy mleczne), a więc składników majątkowych wydzielonych
z jednostki budżetowej.

         Z przepisów art. 48-52 ustawy o finansach publicznych, określających zasady zaciągania zobowiązań przez inne niż Skarb Państwa podmioty sektora finansów publicznych, wynika, że kredyty i pożyczki mogą zaciągać jednostki samorządu terytorialnego (reprezentowane w sposób wskazany w art. 133 ustawy), nie zaś, działające w jej ramach, podległe jednostki organizacyjne. Natomiast przepisy art. 20 ust. 2 i 7 przywołanej ustawy stanowią, że gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych i dotacji przedmiotowych. Gospodarstwo nie może więc pokrywać wydatków przychodami o charakterze zwrotnym, a do takich przychodów zalicza się m.in. kredyty bankowe. Należy przy tym zaznaczyć, iż kredyty bankowe zaciągane przez Gospodarstwo nie znajdowały odzwierciedlenia w planie finansowym. W planowaniu Gospodarstwo stosowało zasadę, że przychody równają się kosztom, zaś w praktyce wydatki z reguły przekraczały przychody własne. Ustalenia kontroli w zakresie kredytów bankowych zaciąganych i spłacanych w latach 2000-2004 opisano na str. 19-20 protokołu kontroli.

Znaczącą pozycję w przychodach Gospodarstwa Pomocniczego stanowiły wpływy
z najmu i dzierżawy mienia będącego własnością miasta Białegostoku (przedmiotem umów były z reguły grunty i budynki). W 2001 r. przychody z tego tytułu wynosiły 110.138,45 zł, co stanowiło 18,5 % przychodów ogółem, w 2002 r. – 107.202,11 zł (19,2%), w 2003 r. – 113.044,- zł (21,9%) i w I półroczu 2004 r. – 67.386,60 zł (31,7%). Wpływy były zarachowywane jako przychody własne Gospodarstwa, dlatego nie rozliczano ich z budżetem jako dochodów z majątku gminy – str. 10-12 protokołu kontroli.

Z zestawienia umów związanych z realizacją przychodów w badanych latach wynika, że były one zawierane przez Pana Dyrektora i Kierownika Gospodarstwa Pomocniczego
w imieniu Gospodarstwa Pomocniczego. Stwierdzono też, że w dwóch przypadkach umowy dzierżawy zostały zawarte przez Dyrektora Zespołu Szkół Rolniczych CKP w imieniu jednostki budżetowej. Dotyczy to umów zawartych z Browarem Dojlidy i Kompanią Piwowarską S.A. w Poznaniu, w których zapisano, że należność za dzierżawę powinna być wpłacana na rachunek Gospodarstwa Pomocniczego (Gospodarstwo wystawia faktury sprzedaży). Jednostki budżetowe są obowiązane odprowadzać dochody do budżetu jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Podkreślić należy, iż w świetle przepisów art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych do przychodów własnych gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej nie mogą być zaliczane dowolnie wpływy ze źródeł, które nie pozostają w związku z jego wyodrębnioną działalnością. Kontrolowane Gospodarstwo Pomocnicze Zespołu Szkół, jak należy rozumieć na podstawie aktów dotyczących jego utworzenia i organizacji, zostało powołane w celu zabezpieczenia realizacji podstawowego zadania szkoły zawodowej, tj. praktycznej nauki zawodu (w przeciwnym razie zadania gospodarstwa pomocniczego wykraczałyby poza zadania macierzystej jednostki budżetowej). Przydzielone Gospodarstwu Pomocniczemu składniki majątkowe winny być zatem wykorzystywane w prowadzonej działalności, nie zaś stanowić przedmiot obrotu prawnego, ponieważ Gospodarstwo nie zostało powołane w celu zarządzania nieruchomościami jednostki samorządu terytorialnego. (Należy tu wyróżnić umowę zawartą na dzierżawę stawów rybackich o wartości 31.015,- zł netto rocznie. W związku z tą umową, prowadzenie produkcji rybackiej, wskazane jako przedmiot działalności w zarządzeniu o utworzeniu Gospodarstwa, przestało być realizowane). Jeżeli zatem uzyskiwane przez gospodarstwo pomocnicze wpływy
z gospodarowania składnikami majątkowymi nie pozostają w ścisłym związku z wydzieloną
z jednostki budżetowej działalnością, tracą przymiot przychodów własnych. Stanowią one wówczas dochody z majątku jednostki samorządu terytorialnego, które powinny być odprowadzone, stosownie do ogólnych zasad gospodarki finansowej, na rachunek budżetu.

         Z ustaleń kontroli wynika, że w latach 2001-2003 tylko w 2001 roku przychody
i koszty Gospodarstwa równoważyły się wzajemnie (minimalny zysk – 762,74 zł). Za 2002 rok strata wyniosła 118.520,40 zł, za 2003 rok – 4.647,92 zł, zaś za I półrocze 2004 roku – 21.212,57 zł. Od 2002 roku Gospodarstwo notuje ujemny stan środków obrotowych. Stan taki ma miejsce, mimo wskazanego finansowania działalności Gospodarstwa z przychodów
z najmu i dzierżawy (w latach 2001-2004 łącznie 397.771,60 zł), a także zarachowywania do aktywów obrotowych wartości stada podstawowego (na koniec 2003 roku 33.077,80 zł).

         Ponadto podkreślić należy, iż Gospodarstwo nie reguluje terminowo zobowiązań,
w tym wobec pracowników oraz działalności socjalnej, co stanowi naruszenie zasady gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych wyrażonej w art. 28 ust. 3 pkt 3 ustawy o finansach publicznych, iż wydatki publiczne powinny być dokonywane
w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Płynności finansowej Gospodarstwa nie zapewnia też finansowanie wydatków ze środków zaciągniętych kredytów.

         Przedstawione okoliczności świadczą, że kontrolowane Gospodarstwo Pomocnicze Zespołu Szkół Rolniczych nie spełnia zasady samofinansowania, wynikającej z art. 20 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, pokrywając w znacznej mierze koszty działalności ze źródeł, które nie stanowią przychodów własnych. Bez podjęcia działań w celu zwiększenia przychodów własnych (co może nastąpić m.in. poprzez uzyskanie dopłat bezpośrednich dla gospodarstw rolnych z Unii Europejskiej, czy też uzyskania z budżetu miasta Białegostoku dotacji przedmiotowych na poziomie zapewniającym pokrycie kosztów działalności) Gospodarstwo winno ulec likwidacji. Jak bowiem stanowi § 46 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych... (Dz. U. Nr 122, poz. 1333), w przypadku gdy gospodarstwo pomocnicze nie spełnia warunków samofinansowania określonych w art. 20 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, kierownik jednostki budżetowej likwiduje je, po uprzednim uzyskaniu zgody organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, nie później niż do dnia 31 grudnia danego roku budżetowego.

         Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości były w głównej mierze wynikiem nieznajomości lub błędnej wykładni obowiązujących przepisów prawa, dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej.

         Odpowiedzialność za stwierdzone nieprawidłowości ponosi Kierownik Gospodarstwa Pomocniczego, jako kierownik jednostki sektora finansów publicznych odpowiedzialny z mocy art 28a ust. 1 ustawy o finansach publicznych za całość jej gospodarki finansowej, a także Pan Dyrektor, z uwagi na bezpośrednie podejmowanie działań dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości kontrolowanej jednostki. Odpowiedzialność za stan rachunkowości ponosi także osoba zatrudniona jako główny księgowy Gospodarstwa. Wskazać również należy, iż do czasu zakończenia kontroli nie został zatrudniony kierownik Gospodarstwa, nie wskazał Pan też osoby pełniącej jego obowiązki, co uniemożliwiało właściwe funkcjonowanie Gospodarstwa, w tym wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli finansowej.

         W tym stanie rzeczy wnoszę o podjęcie działań w celu eliminacji wakatu na stanowisku kierownika Gospodarstwa Pomocniczego oraz spowodowanie wykonania poniższych wniosków pokontrolnych, które przedkładam na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych:

1. Wydanie przez kierownika Gospodarstwa, w oparciu o istniejące regulacje, przepisów wewnętrznych Gospodarstwa Pomocniczego, określających dokumentację zasad rachunkowości oraz procedury kontroli wewnętrznej, z uwzględnieniem uwag zawartych
w wystąpieniu dotyczących dostosowania zakładowego planu kont do faktycznie stosowanych w ewidencji rozwiązań i do specyfiki podmiotów prowadzących działalność rolniczą.

2. Zapewnienie klasyfikowania przychodów i kosztów Gospodarstwa Pomocniczego
w księgach rachunkowych i sprawozdawczości zgodnie z zasadami wynikającymi obecnie
z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 2004 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 209, poz. 2132).

3. Spowodowanie w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych:

a) ustalenia na koniec 2004 roku wartości stada podstawowego i przeksięgowanie jej z konta produktów na konto majątku trwałego;

b) zaniechania korygowania wartości sprzedaży (konto 700) o zmianę stanu produktów;

c) dokonania odpisu aktualizującego należność za mleko od postawionej w stan upadłości firmy MITEX (księgowanie Ma 290, Wn 760);

d) dokonania odpowiednich korekt w księgach rachunkowych, w celu wykazania właściwego stanu zobowiązań działalności podstawowej wobec działalności socjalnej.

4. Zapewnienie w zakresie realizacji obowiązków sprawozdawczych:

a) właściwego prezentowania danych w poszczególnych częściach sprawozdania Rb-31,
w tym przychodów ze sprzedaży produktów, zmiany stanu produktów (innych zwiększeń
i zmniejszeń przychodów i kosztów), należności i zobowiązań, środków obrotowych;

b) wykazywania w sprawozdaniach Rb-Z wartości wszystkich zobowiązań wymagalnych obciążających Gospodarstwo;

5. Uregulowanie zaległości wobec pracowników z tytułu dodatkowych rocznych wynagrodzeń oraz przekazanie zaległej równowartości odpisów na rachunek Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, z uwzględnieniem terminów przedawnienia roszczeń.

6. Zaprzestanie dokonywania korekt planu finansowego Gospodarstwa po zakończeniu roku budżetowego.

7. Zaprzestanie zaciągania kredytów bankowych.

8. Zaniechanie wystawiania przez Gospodarstwo faktur i pobierania należności z tytułu umów dzierżawy zawartych przez Zespół Szkół Rolniczych CKP.

9. Rozliczanie z budżetem miasta Białegostoku wpływów z tytułu umów najmu i dzierżawy zawartych przez Gospodarstwo Pomocnicze.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

         Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

         Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

Do wiadomości:

Prezydent Białegostoku.