Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej gminy Kulesze Kościelne
przeprowadzona Urzędzie Gminy w Kuleszach Kościelnych
przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Białymstoku Zespół w Łomży
Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 6 sierpnia 2004 roku (znak: RIO.IV.6011 - 5/04), o treści jak niżej:
Pan Józef Grochowski
Wójt Gminy Kulesze Kościelne
W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy, przeprowadzonej w Urzędzie Gminy Kulesze Kościelne, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości opisane w protokole kontroli, którego jeden egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.
Z ustaleń zawartych w protokole kontroli na stronie 3 wynika, iż obowiązujące w kontrolowanej jednostce przepisy wewnętrzne, dotyczące dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości, nie zawierają niektórych elementów wymaganych przepisami art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (Dz. U. Z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), a mianowicie:
- nie sporządzono wykazu prowadzonych urządzeń księgowych,
- nie ustalono oznaczeń dla raportów kasowych, sporządzanych odrębnie dla poszczególnych rodzajów operacji kasowych,
- nie określono zasad nadawania dowodom księgowym, oznaczeń identyfikacyjnych, niezbędnych przy dokonywaniu zapisów księgowych,
- nie ustalono dowodów stanowiących podstawę zapisów księgowych,
- nie ustalono procedur obiegu dokumentów finansowo – księgowych podlegających księgowaniu.
Stosownie do postanowień art. 10 ust. 2 ustawy o rachunkowości, ustalenie dokumentacji zasad prowadzenia rachunkowości i jej aktualizacja należy do kompetencji kierownika jednostki.
Analiza dokumentów finansowych i urządzeń księgowych, pod kątem poprawności dokonywania zapisów księgowych, w myśl i na zasadach postanowień art. 23 i 24 ustawy o rachunkowości, wykazała miedzy innymi, co opisano na stronach 5 i 6 protokołu kontroli, że:
- w księdze dziennik główna jednostki budżetowej nie wykazywano treści operacji, rodzaju i numeru identyfikacyjnego dowodu stanowiącego podstawę zapisu księgowego. Wskutek powyższego księgi te są niesprawdzalne. W księgach budżetu i jednostki dokonywano poprawek w zapisach poprzez przeprawianie cyfr oraz zacierania korektorem i wpisywania nowych kwot, z naruszeniem postanowień art. 25 ustawy o rachunkowości,
- w rejestrach wydatków budżetowych brak jest danych, analogicznie jak w księgach „dziennik główna”, co również powoduje, że rejestry te są niesprawdzalne,
- nie prowadzono konta 853 –„fundusze pozabudżetowe”, na którym winny być księgowane środki gminnego funduszu ochrony środowiska. Operacje finansowe funduszu ochrony środowiska księgowano na koncie 851, przeznaczonym do ewidencji zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
- w ewidencji analitycznej rozrachunków nie wykazywano numeru identyfikacyjnego oraz rodzaju dowodu stanowiącego podstawę zapisu księgowego,
- księga środków trwałych, założona 31.12.1998 roku, nie zawiera numerów identyfikacyjnych oraz rodzaju dowodów stanowiących podstawę zapisu,
- nieprawidłowo ujmowano w ewidencji księgowej budżetu na koncie 240 rozliczenia z tytułu kaucji gwarancyjnych, co wg zakładowego planu kont winno być objęte ewidencją księgową jednostki budżetowej,
- w księgach środków trwałych i księgach inwentarzowych (analityka do konta 011 i 013) brak było numerów inwentarzowych, o których mowa w § 19 instrukcji obiegu dokumentów. Umorzenie środków trwałych prowadzone było w księdze środków trwałych bez wykazywania umorzenia, narastająco, a w związku z tym niemożliwe jest uzgodnienie zapisów ewidencji syntetycznej i analitycznej,
- ewidencją księgową (syntetyczną i analityczną) nie objęto dróg oraz nieruchomości gruntowych stanowiących mienie komunalne. Obowiązek objęcia ewidencją księgową gruntów wynika z art. 3 ust. 1 pkt 15 ustawy rachunkowości.
Stwierdzono także, co opisano na stronie 5 protokołu kontroli, że badana jednostka nie prowadziła ewidencji wydatków na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej według §§ klasyfikacji budżetowej, wykazując w sprawozdaniach Rb-50 wykonanie w wysokości planu wydatków. Stosownie do postanowień art. 24 ust. 5 pkt 1 ustawy o rachunkowości, księgi rachunkowe uznaje się za prowadzone bieżąco, jeżeli pochodzące z nich informacje umożliwiają sporządzenie w terminie obowiązujących jednostkę sprawozdań – s. 7 protokołu kontroli.
Badając funkcjonowanie kontroli wewnętrznej ustalono, że w 2003 roku nie dopełniono obowiązku, nałożonego przepisami art. 127 ustawy o finansach publicznych, zbadania, co najmniej 5 % wydatków jednostek organizacyjnych gminy.
Kontrola realizacji procedur opracowywania budżetu i planów finansowych podległych jednostek, wynikających z treści art. 125 i 126 ustawy o finansach publicznych, wykazała, iż brak jest dokumentów świadczących o zapoznaniu rady gminy z opinią Regionalnej Izby Obrachunkowej w sprawie projektu budżetu, zgodnie ze wskazaniami art. 121 ust 2 ustawy o finansach publicznych – s. 4 protokołu kontroli.
Badając wydatki budżetowe ustalono, że kontrolowana jednostka nie dokonała korekty odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, stosownie do przepisów rozporządzenia MPiPS z 14 marca 1994 roku w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. Nr 43, poz. 168 ze zm.). Zgodnie z § 1 tego aktu, podstawę naliczenia odpisu, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba osób zatrudnionych w zakładzie pracy, skorygowana w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby osób zatrudnionych w zakładzie. W wyniku zaniechania korekty odpis został zaniżony o kwotę wskazaną w opisie na stronie 17 protokołu kontroli.
W toku kontroli dochodów budżetowych gminy, badaniu poddano także dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji jest, w myśl art. 13 § 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja Podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późń. zm.), Wójt Gminy.
Kontrola w powyższym zakresie prowadzona była między innymi pod kątem prawidłowości i powszechności wymiaru i poboru wskazanych dochodów, kompletności ewidencji, windykacji zaległości podatkowych oraz rzetelności sporządzanych sprawozdań budżetowych, co doprowadziło do następujących ustaleń.
Nie zachowano prawidłowości i rzetelności przy sporządzaniu sprawozdań z wykonania podstawowych dochodów podatkowych (sprawozdanie Rb – PDP) za I półrocze i za rok 2003. Zgodnie z opisem zawartym na stronach 10 do 16, w pkt 12 d i e protokołu kontroli, błędnie wykazano skutki obniżenia stawek podatkowych i zwolnienia podmiotów opodatkowania uchwałą Rady Gminy. Polegało to na błędnym wykazaniu danych w kolumnie 3 (”skutki obniżenia górnych stawek podatkowych obliczone za okres sprawozdawczy”) oraz w kolumnie 4 (”skutki udzielonych ulg, odroczeń i umorzeń, zwolnień zaniechania poboru obliczone za okres sprawozdawczy bez ulg i zwolnień ustawowych) wskazanego sprawozdania.
Skutki finansowe zwolnienia dokonanego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego winny być wykazane tak w kolumnie 3, jak i 4 omawianego sprawozdania. W kolumnie 3 należy wskazać skutki obniżenia górnych stawek podatkowych, liczone jako iloczyn powierzchni przedmiotów opodatkowania, w tym zwolnionych (podstawy opodatkowania) i różnicy stawek, maksymalnej wskazanej na rok 2003 ustawą o podatkach i opłatach lokalnych i stawki wygenerowanej uchwałą organu stanowiącego. Natomiast kwota w kolumnie 4 wskazywać powinna skutki zastosowania zwolnienia, ustalone jako iloczyn podstawy opodatkowania (przedmiotów opodatkowania zwolnionych) i stawki obowiązującej na terenie gminy.
Powyższy sposób ustalania skutków zwolnień podatkowych, wynikających z uchwał organów stanowiących samorządu terytorialnego, jest zgodny z treścią § 3 ust. 1 pkt. 9 i 10 oraz § 7 ust. 3, odpowiednio w zakresie sprawozdań Rb – 27 S i Rb – PDP, „instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego”, stanowiącej załącznik Nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej /Dz. U. Nr 24, poz. 279/.
Należy także zauważyć, iż nieprawidłowe lub nierzetelne prezentowanie omawianych skutków może mieć wpływ na prawidłowość naliczenia części wyrównawczej, stanowiącej element składowy subwencji ogólnej dla gmin. W obecnym stanie prawnym zasadę w tym względzie ustanawiają przepisy art. 20 i art. 32 ustawy z 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 203, poz. 1966)
Jak wskazuje opis na stronie 17 protokołu kontroli, stwierdzono przypadki braku rozliczenia gotówki pobranej przez sołtysów za świadectwa miejsca pochodzenia zwierząt w danym roku budżetowym, co umożliwia ujęcie zrealizowanych dochodów z tego tytułu w księgach danego roku, stosownie do przepisów art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Wyżej opisana sytuacja wskazuje na brak uregulowań wewnętrznych w zakresie zasad i terminów odprowadzania gotówki zainkasowanej za pomocą druków ścisłego zarachowania. Wskazuje to również na nieobjęcie tego zagadnienia lub niestosowanie procedur kontroli wewnętrznej.
Z ustaleń opisanych na stronach 8 i 9 protokołu kontroli wynika, że nie wszyscy inkasenci (sołtysi) rozliczyli się z zainkasowanych podatków (łącznego zobowiązania podatkowego) w ustawowym terminie tj. zgodnie ze wskazaniami art. 47 § 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz.926 ze zm.).
W myśl § 4 a wymienionego art. 47 terminem płatności dla inkasentów jest dzień następujący po ostatnim dniu, w którym zapłata podatku powinna nastąpić; chyba, że właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego wyznaczył termin późniejszy. Rada Gminy w Kuleszach Kościelnych nie podjęła uchwały w sprawie wyznaczenia terminów płatności dla inkasentów. W przypadku rozliczania się inkasentów z zainkasowanych należności podatkowych po terminie płatności, niewpłaconą w terminie kwotę należy traktować, w myśl art. 51 § 3 Ordynacji podatkowej, jak zaległość podatkową, od której należy naliczać odsetki za zwłokę na zasadach wynikających z treści art. 53 wskazanej ustawy.
W myśl opisu ze strony 28 i 29 protokołu kontroli ustalono, iż nie na wszystkich zalegających w podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych wystawiono tytuły wykonawcze celem wyegzekwowania należnych zaległości. W związku z powyższym należy wskazać na konieczność systematycznego prowadzenia czynności upominawczych i egzekucyjnych, a także obejmowania nimi wszystkich pozycji, na których ciążą zaległości podatkowe, z wykorzystaniem środków egzekucyjnych wskazywanych ustawą z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz.U. z 1991 roku Nr 3, poz. 161 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. Nr 137, poz. 1541).
Kontrola prowadzona w zakresie dochodów z mienia gminy pozwoliła ustalić, iż gmina pobiera czynsz za najem lokali mieszkalnych, stanowiących mieszkaniowy zasób gminy, w oparciu o stawki czynszowe ustalone postanowieniami uchwały Rady Gminy z dnia 28 grudnia 1999 roku. Należy wskazać, iż z dniem 10 lipca 2001 roku weszła w życie ustawa z 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów w mieszkaniowym zasobie gminy (Dz.U. Nr 71, poz. 733 ze zm.), która uchyliła w omawianym zakresie dotychczas obowiązującą ustawę o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych.
Stosownie do aktualnie obowiązujących przepisów, zawartych w art. 8 pkt 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, zarząd gminy (obecnie kompetencje te przysługują wójtowi) ustala stawki czynszowe, z uwzględnieniem czynników podwyższających lub obniżających wartość użytkową lokali, wymienionych enumeratywnie w art. 7 ustawy, w oparciu o uchwałę w sprawie zasad polityki czynszowej, o której mowa w art. 21 ust. 2 pkt 4 wskazanej ustawy.
Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości były wynikiem nieprzestrzegania bądź błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy, w tym przepisów w zakresie podatków i opłat lokalnych.
Organem wykonawczym gminy jest wójt, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Wójt jako organ wykonawczy gminy wykonuje zadania przy pomocy urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową urzędu jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli wewnętrznej, spoczywa na wójcie - kierowniku jednostki - zgodnie z art. 28a ustawy o finansach publicznych.
Wójt jest również organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.
Wykonywanie obowiązków w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowanie prac z tego zakresu spoczywały, stosownie do zakresu czynności, na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 35 ustawy o finansach publicznych.
Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:
1. Uzupełnienie dokumentacji opisującej zasady prowadzenia rachunkowości o elementy wskazane w protokole kontroli i części opisowej niniejszego wystąpienia.
2. Wyeliminowanie uchybień w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, poprzez:
- ujmowanie zdarzeń na kontach księgowych zgodnie z zakładowym planem kont,
- ewidencjonowanie w urządzeniach księgowych dowodów finansowych oraz ich numerów identyfikacyjnych, pozwalające na powiązanie zapisu z dowodem księgowym,
- dokonanie wyceny nieruchomości gruntowych oraz dróg i objęcia ich ewidencją księgową,
- dostosowanie ewidencji do potrzeb sprawozdawczych.
3. Realizowanie obowiązku kontroli podległych jednostek organizacyjnych, wynikającego z treści art. 127 ustawy o finansach publicznych.
4. Naliczanie odpisu oraz wymaganych korekt na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych z uwzględnieniem obowiązujących przepisów.
5. Dokonanie prawidłowego ustalenia skutków obniżenia stawek podatkowych oraz zwolnień w tym zakresie wynikających z uchwał Rady Gminy, skorygowanie błędnie wykazanych danych, z uwzględnieniem wskazówek zawartych w treści wystąpienia pokontrolnego oraz przesłanie korekty sprawozdania do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku.
6. Opracowanie i wdrożenie przepisów wewnętrznych regulujących w sposób wyczerpujący zasady gospodarki drukami ścisłego zarachowania, dotyczących w szczególności terminów rozliczania z ich wykorzystania oraz gotówki pobranej na ich podstawie, mając na względzie wskazane przepisy ustawy o rachunkowości. Z uwzględnieniem opisu w protokole kontroli, rozliczenie sołtysów z kwot zainkasowanych za świadectwa miejsca pochodzenia zwierząt, pobrane w latach ubiegłych.
7. Zachowanie powszechności i terminowości windykacji zaległości podatkowych poprzez objęcie tytułami wykonawczymi wszystkich zalegających, przestrzeganie obowiązujących przepisów dotyczących egzekucji w administracji, wskazanych w części opisowej wystąpienia pokontrolnego.
8. Uwzględnienie wskazanych przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów w mieszkaniowym zasobie gminy przy ustalaniu stawek czynszu za lokale mieszkalne..
9. Zobowiązanie sołtysów (inkasentów) do terminowego rozliczania się z zainkasowanej gotówki z tytułu wpłacanych rat zobowiązań podatkowych, z uwzględnieniem wskazanych przepisów Ordynacji podatkowej.
O sposobie wykonania zaleceń proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku Zespół w Łomży w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.
Dodatkowo informuję o możliwości składania w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa Izby do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3 – 4 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30 – dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.
Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.
Z-ca Prezesa
Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Białymstoku
Odsłon dokumentu: 120438258 Poprzdnie wersje tego dokumentu: brak
|