Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej Gminy Knyszyn

przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Knyszynie

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 6 lutego 2006 roku (znak: RIO.I.60121- 17/05), o treści jak niżej:

Pan

Andrzej Matyszewski

                                                                           Burmistrz Knyszyna

         W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy za okres 2004 r., przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Knyszynie na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania gminy oraz podległych jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli wewnętrznej, prowadzenie rachunkowości, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, wykonanie budżetu w tym realizację dochodów i wydatków oraz udzielanie zamówień publicznych, ogólny poziom zadłużenia gminy, realizację zadań zleconych i realizowanych w ramach porozumień, gospodarowanie mieniem komunalnym.

Kontrolę w zakresie zadłużenia gminy Knyszyn przeprowadzono za okres 2003 r. – I półrocze 2005 r. – załącznik nr 3 do protokołu kontroli.

Z ustaleń kontroli wynika, że w okresie objętym kontrolą stan ogólnego zadłużenia gminy Knyszyn utrzymywał się na zbliżonym poziomie. Na koniec 2003 roku dług publiczny wynosił 2.111,- tys. zł (przy stanie na początek roku w wysokości 1.495,- tys. zł), na koniec 2004 roku 2.281,- tys. zł, zaś w I połowie 2005 r. poziom zadłużenia wyniósł 1.927,- tys.-zł. W tym samym okresie wykonanie dochodów budżetowych wynosiło odpowiednio: 8.036,- tys. zł (99% dochodów planowanych), 7.814,- tys. zł (93,8% planu) i 4.507,- tys. zł (44,8% planu po zmianach w wysokości 10.070,- tys. zł). Relacja łącznej kwoty długu gminy do wykonanych dochodów ogółem, o której była mowa w art. 114 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.), nie przekraczała 60%: na koniec 2003 roku wynosiła 26,26%, zaś na koniec 2004 roku wzrosła do 29,19%. Procentowy wskaźnik zadłużenia gminy na dzień 30 czerwca 2005 r. (wyrażony stosunkiem kwoty długu do planowanych w tym roku dochodów) wynosił natomiast 19,14%.

Podobnie, nie została przekroczona na koniec poszczególnych okresów dopuszczalna relacja łącznej kwoty przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi od nich odsetkami (kontrolowana jednostka nie udzielała poręczeń, nie emitowała też papierów wartościowych) w stosunku do planowanych dochodów budżetowych, określona w art. 113 ustawy o finansach publicznych. W 2003 roku relacja ta wynosiła 7,61%, w roku 2004 8,14%, zaś na dzień 30 czerwca 2005 roku 7,61%.

         W badanym okresie niewielkiemu wahaniu ulegał też poziom wydatków gminy ponoszonych na realizację zadań publicznych: w roku 2003 wydatkowano 8.343,- tys. zł, natomiast w 2004 7.899,- tys. zł. W I półroczu 2005 roku wydatki budżetu zamknęły się kwotą 3.575,- tys. zł, co stanowiło 31,5% planu rocznego (11.347,- tys. zł). W strukturze zrealizowanych wydatków na zadania inwestycyjne wykorzystano w 2003 r. 2.049,- tys. zł (24,6% wydatków wykonanych), w 2004 r. 1.512,- tys. zł. (19,1% wydatków) i w I półroczu 2005 r. 108,- tys. zł. (3% wydatków wykonanych w I półroczu 2005 r.).

         W latach objętych kontrolą badana jednostka planowała wydatki, które nie znajdowały pokrycia w planowanych dochodach: w 2003 roku wydatki te stanowiły kwotę 1.165,5 tys. zł, w 2004 r. 1.108,6 tyś. zł, zaś w 2005 (na koniec półrocza) 1.923,6 tys. zł. Wskazanym w uchwałach budżetowych źródłem ich finansowania, stosownie do art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, były kredyty długoterminowe. Przyczyną występowania wydatków, które nie miały pokrycia w dochodach było przede wszystkim przeznaczanie w planie budżetu części dochodów na spłatę wcześniej zaciągniętych kredytów i pożyczek, a także realizacja planów inwestycyjnych, w tym wieloletnich. Ponadto w 2003 roku zaciągnięto kredyt długoterminowy na pokrycie wydatków bieżących dotyczących sfinansowania wynagrodzeń nauczycieli (łączna kwota faktycznie zrealizowanych przychodów z tytułu kredytów wyniosła w okresie badanym 1.815,9 tys. zł, z tego w 2003 roku zrealizowano przychody na kwotę 1.112,2 tys. zł, w 2004 roku 703,7 tys. zł; według stanu na 30 czerwca 2005 roku nie zrealizowano przychodów z tytułu kredytów).

Ponadto, kontrolowana jednostka korzystała w 2003 i 2004 roku z pożyczki oraz dwóch kredytów pomostowych na przejściowe finansowanie zadań inwestycyjnych objętych programem SAPARD (w 2003 roku pożyczka i kredyt o łącznej wartości 417,8 tys. zł, zaś w 2004 roku kredyt na kwotę 160,99 tys. zł). Wymienione zobowiązania finansowe zostały spłacone w latach ich zaciągnięcia.

         Z ustaleń kontroli wynika, że w omawianym okresie badana jednostka terminowo wywiązywała się ze spłaty zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz należnych od nich odsetek.

Nie stwierdzono też nieprawidłowości w sprawozdaniach budżetowych (jednostkowych Urzędu Miejskiego oraz zbiorczych) Rb-Z o zobowiązaniach według tytułów dłużnych, sporządzonych za rok 2003, 2004 oraz za I półrocze 2005 roku. Zgodnie z danymi wynikającymi z ksiąg rachunkowych sporządzono również sprawozdania Rb-NDS o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego.

Należy natomiast wskazać, że w kontrolowanym okresie w strukturze tytułów dłużnych występowały zobowiązania wymagalne, tj. zobowiązania, których termin zapłaty minął, a nie były one przedawnione lub umorzone. Zobowiązania te występowały w Zakładzie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie, z tytułu nieopłaconych w terminie zakupów dostaw i usług, wobec działalności socjalnej, z tytułów publiczno-prawnych. Na koniec 2003 roku tego rodzaju zobowiązania zakładu budżetowego wyniosły 33,1 tys. zł, na koniec roku 2004 zmalały do 1,4 tys. zł, zaś w na dzień 30 czerwca 2005 roku zamknęły się kwotą 78,3 tys. zł.

Występowanie zobowiązań wymagalnych świadczy o niedochowaniu zasady gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych, która była wyrażona w art. 28 ust. 3 pkt 3 ustawy o finansach publicznych, iż wydatki publiczne powinny być dokonywane w terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań. Obecnie zasadę tę zawiera art. 35 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104).

         Badana jednostka samorządu terytorialnego jest organem założycielskim oraz podmiotem sprawującym nadzór w rozumieniu ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) wobec Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Knyszynie. Jak wynika z przedkładanych organowi wykonawczemu gminy sprawozdań o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych, ZOZ posiada zadłużenie z tytułu zobowiązań wymagalnych, które na koniec 2003 roku wynosiły 155,2 tys. zł (8,1% w stosunku do zrealizowanych przychodów), na koniec 2004 r. 296,6 tys. zł (14,6% wykonanych przychodów), zaś na dzień 30 czerwca 2005 r. 294,4 tys. zł (31,2% przychodów zrealizowanych w półroczu). Z przedstawionych danych wynika, że zobowiązania stanowiące dług publiczny mają tendencję zwyżkową.

         Jak stanowi art. 67 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej, na podmiocie sprawującym nadzór nad zakładem opieki zdrowotnej ciąży obowiązek dokonywania kontroli i oceny działalności zakładu, obejmującej m.in. prawidłowość gospodarowania mieniem oraz gospodarkę finansową. Szczegółowe zasady sprawowania nadzoru zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 listopada 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego (Dz. U. Nr 94, poz. 1097). Zgodnie z § 7 tego rozporządzenia, podmiot sprawujący nadzór przeprowadza kontrole okresowe i sprawdzające, przy czym kontrole okresowe powinny być podejmowane co najmniej raz w roku.

         Stwierdzono, że pełną kontrolę ZOZ w zakresie tematyki określonej przepisami rozporządzenia badana jednostka przeprowadziła tylko w 2003 roku (za okres od 01.01.2002 r. do 31.03.2003 r.). Natomiast w kolejnych latach p. B. Płońska – Skarbnik Gminy przeprowadziła analizę przychodów, kosztów oraz wyniku finansowego na podstawie sprawozdań przedłożonych przez SP ZOZ w 2004 roku za okres od 01.01. do 31.08.2004 r. i w 2005 roku za rok 2004.

         Należy też dodać, że stosownie do art. 28b obowiązującej w okresie kontrolowanym ustawy o finansach publicznych (obecnie art. 46 ustawy z 30 czerwca 2005 r.), organ sprawujący, na podstawie odrębnych przepisów, nadzór nad jednostką sektora finansów publicznych kontroluje przestrzeganie przez tę jednostkę realizacji procedur, o których mowa w art. 35a ust. 2 pkt 1 ustawy (procedur kontroli wewnętrznej). Kontrola taka powinna obejmować w każdym roku co najmniej 5% wydatków nadzorowanej jednostki.

Elementy organizacji i funkcjonowania w Urzędzie Miejskim w Knyszynie systemu wewnętrznej kontroli finansowej poddano badaniu pod kątem wymagań obowiązującego w okresie objętym kontrolą art. 35a ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (od 1 stycznia 2006 r. kwestie te reguluje art. 47 ustawy o finansach publicznych z dnia 30 czerwca 2005 r.). Z poczynionych ustaleń wynika potrzeba doprecyzowania ustalonych procedur kontroli oraz podziału między pracowników Urzędu niektórych obowiązków związanych z prowadzeniem gospodarki finansowej w zakresie:

- weryfikacji prawidłowości dokumentów przedkładanych przez beneficjentów dotacji na okoliczność rozliczenia dotacji udzielonych z budżetu gminy – str. 74-77 protokołu kontroli,

- czynności związanych z obsługą finansowo-księgową jednostek organizacyjnych gminy – str. 73-74 protokołu kontroli.

         Stwierdzono także przypadki nieprzestrzegania ustalonych procedur wewnętrznych w zakresie kontroli pod względem merytorycznym rozliczenia kosztów podróży służbowych. Polecenia odbycia wyjazdu służbowego własnym środkiem lokomocji nie zawierają zaś adnotacji Pana Burmistrza o zezwoleniu na odbywanie podróży służbowej pojazdem pracownika, jak tego wymagają uregulowania wewnętrzne – str. 53 protokołu kontroli.

W związku z prowadzeniem przez Urząd Miejski obsługi finansowo-księgowej niektórych gminnych jednostek organizacyjnych pozostają ustalenia dotyczące nie wypełniania przez kierowników tych jednostek obowiązków, spoczywających na nich jako kierownikach jednostek sektora finansów publicznych. Stwierdzono, że plany finansowe na 2004 rok, opracowane odrębnie dla obsługiwanych przez Urząd jednostek budżetowych - Przedszkola w Knyszynie i Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Knyszynie zostały podpisane przez Pana Burmistrza i Skarbnika Gminy. Plany finansowe nie zawierały natomiast podpisów kierowników tych jednostek na dowód ich zatwierdzenia. Wymóg zatwierdzenia projektów oraz planów finansowych samorządowych jednostek budżetowych przez kierowników tych jednostek wynikał w okresie objętym kontrolą z przepisów § 2 ust. 4 i § 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowych zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1333) – str. 30 protokołu kontroli. Obecnie obowiązek zatwierdzania projektów i planów finansowych przez kierowników jednostek zawarty jest w § 4 ust. 4 i § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu (Dz. U. Nr 23, poz. 190).

Ustalono, że kierownicy obsługiwanych przez Urząd jednostek budżetowych nie sporządzili także sprawozdań jednostkowych - sprawozdania jednostkowe, poza złożonymi przez Obsługę Finansowo-Księgową szkół gminy Knyszyn, sporządzane były przez Skarbnika i podpisywane przez Pana Burmistrza. Kierownicy jednostek budżetowych zobowiązani są do sporządzania jednostkowych sprawozdań budżetowych na podstawie § 4 pkt 2 lit. b) obowiązującego obecnie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 19 sierpnia 2005 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 170, poz. 1426). W okresie objętym kontrolą analogicznie obowiązki te były sformułowane w rozporządzeniu Ministra Finansów z 13 marca 2001 r. Należy podkreślić, iż fakt prowadzenia skoncentrowanej obsługi księgowej jednostek nie może prowadzić do zniesienia obowiązków nałożonych na kierowników jednostek sektora finansów publicznych obowiązującymi przepisami, w tym zwłaszcza w zakresie sporządzania planów finansowych (stanowiących podstawę gospodarki finansowej kierowanych przez nich jednostek), sprawozdań z ich wykonania oraz ogólnej odpowiedzialności za gospodarkę finansową kierowanej jednostki – str. 18 protokołu kontroli.

Badanie prawidłowości prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dowodów księgowych stanowiących podstawę zapisów w księgach wykazało, że przyjęty sposób oznaczania dowodów księgowych utrudnia jednoznaczne powiązanie ich z zapisami księgowymi oraz ustalenie ich kompletności. Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), sposób dokonywania zapisów w dzienniku powinien umożliwiać ich jednoznaczne powiązanie ze sprawdzonymi i zatwierdzonymi dowodami księgowymi, zaś stosownie do art. 24 ust. 4 pkt 1 ustawy udokumentowanie zapisów pozwalać na identyfikację dowodów i sposobu ich zapisania w księgach rachunkowych na wszystkich etapach przetwarzania danych – str. 22-23 protokołu kontroli.

W toku kontroli, badaniu poddano między innymi dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji jest, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), Burmistrz miasta. Kontrola w powyższym zakresie prowadzona była między innymi pod kątem prawidłowości i powszechności poboru wskazanych dochodów, kompletności ewidencji, windykacji zaległości podatkowych oraz rzetelności sporządzanych sprawozdań budżetowych, co doprowadziło do następujących ustaleń.

W wyniku kontroli prawidłowości i powszechności opodatkowania podatkiem od nieruchomości osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej stwierdzono, że podatnicy o numerach ewidencyjnych 120001, 130001 i 50001 posiadają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako „Tr”- tereny różne. Dodatkowo ostatni z wymienionych podatników posiada grunty sklasyfikowane jako „dr”- drogi o powierzchni 2,94 ha. Mając na uwadze § 67 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia z dnia 29 marca 2001 roku Ministra rozwoju regionalnego i budownictwa (Dz. U. Nr 38, poz. 454) grunty sklasyfikowane jako Tr nie są użytkami rolnymi oraz gruntami leśnymi. Nie są one również objęte przepisami o podatku rolnym i leśnym, a zatem zgodnie z art. 2 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz. U. z 2002 roku Nr 9, poz. 84 ze zm.) grunty te podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Natomiast w przypadku gruntów sklasyfikowanych jako dr stwierdzono, że nie mają one dodatkowego oznaczenia, z którego wynikałoby, że są one położone na gruntach leśnych lub użytkach rolnych, co skutkowałoby wyłączeniem ich z opodatkowania podatkiem od nieruchomości na mocy art. 2 ust. 2 wskazanej ustawy. Organ podatkowy winien również ustalić czy drogi owe nie są drogami publicznymi, ponieważ zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 4 ww. ustawy pasy drogowe wraz z drogami i obiektami budowlanymi związanymi z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu nie podlegają opodatkowaniu.

W trakcie kontroli stwierdzono również, że kontrolowana jednostka nie posiada w prowadzonej ewidencji podatników informacji na temat powierzchni budynków i wartości budowli. Obowiązek przeprowadzania czynności sprawdzających, wynikający z treści art. 272 pkt 3 Ordynacji podatkowej, obejmuje również ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przestawionymi dokumentami. – str. 33 protokołu kontroli.

         Ponadto działania kontrolne pozwoliły stwierdzić następujące nieprawidłowości, opisane na stronach 35-36 protokołu kontroli, będące również pochodną braku czynności sprawdzających:

- podatnik o numerze 40001 złożył korektę deklaracji, zmniejszającą wysokość należnego podatku i nie dołączył pisemnego wyjaśnienia, czym naruszył art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej – brak reakcji organu podatkowego,

- podatnik o numerze 30001 wykazał w deklaracjach na podatek od nieruchomości i podatek rolny powierzchnie niezgodne z danymi zawartymi w ewidencji gruntów i budynków – brak reakcji organu podatkowego,

- podatnik 10001 w deklaracji jako podstawę opodatkowania wskazał dane odmienne od geodezyjnych –brak reakcji organu podatkowego.

W wyniku kontroli powszechności i prawidłowości wymiaru podatku rolnego ustalono, że w niektórych przypadkach, wskazanych w opisie na stronach 36-37 protokołu kontroli, dane w ewidencji podatkowej odbiegają nieznacznie od danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków. Stwierdzona rozbieżność polega na tym, że w ewidencji podatkowej dane dot. powierzchni gruntów wprowadzane są w szczegółowości do dwóch miejsc po przecinku, natomiast w ewidencji gruntów i budynków do czterech miejsc po przecinku. W skutek tego dochodzi do sytuacji, iż wymierzony podatek jest w niewielkim stopniu zawyżony bądź też zaniżony. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 roku Nr 94, poz. 431 ze zm.) ewidencja gruntów i budynków jest podstawą wymiaru podatków. W związku z powyższym ewidencja podatkowa w zakresie rodzaju, klas oraz powierzchni gruntów powinna ściśle odzwierciedlać zapisy z ewidencji gruntów i budynków.

Ustaleń dokonano także w zakresie prawidłowości obciążenia podatkiem leśnym. Stwierdzono, że podatnik o numerze ewidencyjnym 40001 wykazał w deklaracji powierzchnię większą aniżeli wynika to z danych geodezyjnych. Różnica w powierzchni wynosi 15,4669 ha. Między innymi przyczyną takiego stanu rzeczy jest wykazanie w podatku leśnym gruntów sklasyfikowanych jako Tr oraz drogi. W oparciu a takie zapisy w ewidencji geodezyjnej wymienione grunty podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. - str. 37 protokołu kontroli.

W wyniku kontroli kompletności i systematyczności działań windykacyjnych stwierdzono, że jedynie część zaległości z okresu kontrolowanego zostało nimi objętych. W badanym okresie wystawiono jedynie 25 tytułów dotyczących zaległości powstałych w 2004 roku. Pozostałe 46 tytułów dotyczyło zobowiązań z lat wcześniejszych. O tym, że działania windykacyjne nie objęły całości zaległości świadczy również fakt, iż suma, na jaką wystawiono tytuły stanowi 50,30% kwoty zaległości z roku 2004. Zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 ze zm.) w przypadku nie wpłacenia zaległości podatkowej w terminie wskazanym w upomnieniu wierzyciel zobowiązany jest do wystawienia tytułu wykonawczego. Mając na uwadze ustalenia poczynione w trakcie kontroli można stwierdzić, że przepis ten nie jest w pełni respektowany - str. 38-39 protokołu kontroli

W trakcie kontroli prawidłowości realizacji dochodów z tytułu podatku od posiadania psów stwierdzono następujące nieprawidłowości, opisane na stronach 40-41 protokołu kontroli:

- bez przeprowadzenia postępowania podatkowego, o którym mowa w Dziale IV Ordynacji podatkowej wydano 30 decyzji w sprawie ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego,

- nie prowadzono kont podatkowych podatników opłacających omawiany podatek. Obowiązek prowadzenia takiej ewidencji wynika z § 9 ust. 5 pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie zasad i planu kont dla prowadzenia ewidencji podatków i opłat lokalnych dla organów samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 50, poz. 511 ze zm.);

- w większości przypadków dokonywania wpłat po terminie płatności nie naliczano odsetek za zwłokę, naruszając postanowienia art. 53 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

         W wyniku kontroli realizacji dochodów z tytułu opłaty targowej ustalono, że w ewidencji urzędu brak jest dokumentu, z którego wynikałoby, że inkasent wskazał pracowników, którzy upoważnieni byliby do pobierania bloczków opłaty targowej. Druki te, zgodnie z pkt 5 załącznika Nr 2 do Zarządzenia Nr 100/04 Burmistrza Knyszyna z dnia 15 września 2004 r. w sprawie systemu kontroli wewnętrznej i obiegu dokumentów finansowo-księgowych w Urzędzie Miejskim w Knyszynie, są drukami ścisłego zarachowania.

Stwierdzono również, że przed dokonaniem wpłaty inkasenci nie rozliczali się z ilości wydanych biletów. Można, zatem wskazać, że organ podatkowy nie prowadzi bieżącej kontroli prawidłowości pracy inkasenta. Podczas kontroli ustalono także, że w ewidencji księgowej dochody z tytułu najmu stanowisk na targowicy ewidencjonuje się w § 43 (wpływy z opłaty targowej). Dochody te pobierali inkasenci bezpośrednio na targowicy od osób, które miały podpisane umowy najmu. Z tego tytułu wypłacono inkasentowi wynagrodzenie w wysokości 60% pobranej kwoty. Kontrolującemu, do dnia zakończenia kontroli, nie okazano żadnych dokumentów z treści, których wynikałoby, że inkasentowi za realizację dochodów z tytułu najmu należy się wynagrodzenie. W badanym okresie kwota wypłaconego z tego tytułu wynagrodzenia wyniosła 2634 zł - str. 41-42 protokołu kontroli.

W wyniku kontroli decyzji wydawanych przez organ podatkowy na podstawie art. 67 § 1 Ordynacji podatkowej pod względem formalno - prawnej zgodności z obowiązującymi przepisami stwierdzono, że posiadają one uchybienia natury formalnej. Miedzy innymi w toku prowadzonego postępowania podatkowego organ podatkowy przed podjęciem rozstrzygnięcia nie ustalił sytuacji finansowej podatnika oraz wpływu jaki miałoby na nią opłacenie podatku. W większości przypadków decyzje o udzieleniu ulgi podejmowano na podstawie informacji zawartych w protokole o stanie majątkowym. Brak jest natomiast dokumentów źródłowych, które mogłyby potwierdzić sytuację materialną podatnika. Można, zatem uznać, że organ podatkowy nie przestrzegał treści art. 67 i przepisów zawartych w Dziale IV Ordynacji podatkowej.

Kolejną stwierdzoną nieprawidłowością był brak w decyzjach uzasadnienia, o którym mowa w art. 210 § 1 pkt 6 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z art. 210 § 5 ww. ustawy istnieje możliwość odstąpienia od uzasadnienia decyzji w przypadku, kiedy uwzględnia ona w całości żądanie strony, za wyjątkiem sytuacji, kiedy na podstawie decyzji została przyznana ulga w zapłacie podatku. Każda decyzja, którą wydano na podstawie art. 67a § 1 ww. ustawy dotyczy ulgi w zapłacie podatku. Wobec powyższego uzasadnienie w takich decyzjach zgodnie art. 210 § 5 ww. ustawy jest obowiązkowe - str. 43-45 protokołu kontroli.

Kontrola prawidłowości kont podatkowych podatników, stanowiących ewidencję pomocniczą ewidencji księgowej wskazuje na następujące nieprawidłowości:

- w podatku od środków transportowych ewidencja prowadzona jest w rozbiciu na poszczególne pojazdy w skutek, czego podatnik, który posiada kilka pojazdów ma tyleż samo kont podatkowych. Stan taki jest niezgodny z § 9 ust. 6 pkt 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie zasad i planu kont.... . Zgodnie z ww. przepisem organ podatkowy zobowiązany jest do prowadzenia konta dla każdego podatnika z podziałem na każdy podatek opłacany przez niego;

- w przypadku konta podatnika o numerze ew. 190001 stwierdzono, że dokonywano na nim zapisów niezgodnych ze stanem faktycznym. Z zapisów na koncie wynika, że podatnik opłacając podatek zawsze dokonywał tego w formie pieniężnej. Tymczasem w rzeczywistości część zapłaty nastąpiła poprzez kompensatę wzajemnych należności. Sytuacja taka jest niezgodna ze stanem faktycznym oraz narusza przepisy wymienionego rozporządzenia Ministra Finansów i art. 66 ustawy Ordynacji podatkowej, w którym uregulowane są sposoby zapłaty podatku z wzajemnych wierzytelności podatnika do gminy - str. 47-48 protokołu kontroli.

Stwierdzone w trakcie kontroli uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy, w tym przepisów dotyczących pobierania podatków i opłat lokalnych, a także nieprzestrzegania uregulowań wewnętrznych.

Organem wykonawczym gminy jest burmistrz, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. przygotowania projektów uchwał rady gminy, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Burmistrz jako organ wykonawczy gminy wykonuje zadania przy pomocy urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli wewnętrznej, spoczywa na burmistrzu zgodnie z art. 44 obowiązującej od 1 stycznia 2006 r. ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

         Burmistrz jest również organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

         Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości spoczywały na Skarbniku Miasta. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają od 1 stycznia 2006 r. przepisy art. 45 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

         Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Podjęcie stosownych działań w celu spowodowania terminowego regulowania zobowiązań przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie.

2. Wykonywanie obowiązku corocznej kontroli nadzorowanego SP ZOZ w Knyszynie, nałożonego przepisami prawa.

3. Uzupełnienie regulacji wewnętrznych składających się na procedury wewnętrznej kontroli finansowej (w tym zakresów czynności pracowników) o elementy wskazane w części opisowej wystąpienia i protokole kontroli.

4. Zapewnienie przestrzegania ustalonych procedur kontroli w zakresie zlecania podróży służbowych oraz rozliczania ich kosztów.

5. Zapewnienie realizacji przez kierowników obsługiwanych przez Urząd jednostek budżetowych spoczywających na nich obowiązków w zakresie sporządzania planów finansowych, sprawozdań z ich wykonania oraz ogólnej odpowiedzialności za gospodarkę finansową kierowanych przez nich jednostek.

6. Zobowiązanie Skarbnika do oznaczania dowodów księgowych w sposób zapewniający jednoznaczne powiązanie ich z zapisami w księgach rachunkowych oraz stwierdzenie ich kompletności.

7. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie opodatkowania podatkami lokalnymi, z uwzględnieniem sytuacji opisanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia pokontrolnego, których źródłem są zaniechania w stosowaniu przez organ podatkowy czynności sprawdzających.

8. Podejmowanie pełnych, systematycznych i terminowych działań mających na celu windykację zaległości podatkowych, w trybie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, na zasadach określonych w przywołanych przepisach wykonawczych.

9. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie realizacji dochodów z tytułu opłaty targowej.

10. Wydawanie decyzji podatkowych, każdorazowo po przeprowadzeniu postępowania podatkowego na zasadach wynikających z treści działu IV Ordynacji podatkowej, zawierających wszystkie elementy wskazywane przepisami tej ustawy.

11. Prowadzenie ewidencji księgowej podatków i opłat zgodnie z obowiązującymi przepisami, przywołanymi w protokole kontroli i części opisowej niniejszego wystąpienia.

O sposobie wykonania zaleceń proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

         Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

    Z-ca  Prezesa

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku