Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Samodzielnym Publicznym Psychiatrycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Choroszczy

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

           Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 4 stycznia 2018 roku (znak: RIO.I.6002-8/17), o treści jak niżej:

Pan

Tomasz Teodor Goździkiewicz

Dyrektor 

Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu

Opieki Zdrowotnej

w Choroszczy

W wyniku problemowej kontroli gospodarki finansowej Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Choroszczy,  przeprowadzonej na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Kontrolą objęto zagadnienia związane z zadłużeniem badanej jednostki za 2015 i 2016 rok, zawarte w tematyce kontroli zadłużenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, dla których podmiotem tworzącym są jednostki samorządu terytorialnego, zatwierdzonej przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych.

Analiza raportu o sytuacji ekonomiczno-finansowej Szpitala za 2016 r. wykazała, że z jego treści wynikają jedynie wartości wskaźników zyskowności, płynności, efektywności i zadłużenia, przy braku danych stanowiących podstawę ich wyliczenia, co należy uznać za okoliczność utrudniającą weryfikację jego danych, w szczególności dokonanie oceny przez podmiot tworzący – str. 14-15 protokołu kontroli.

Kontrola wykazała, że zysk netto Szpitala za 2015 r. w wysokości 2.888.110,29 zł został przeznaczony ewidencyjnie na zwiększenie funduszu zakładu. Natomiast co do straty netto za 2016 r. w wysokości 918.567,07 zł przyjęto, że została ona pokryta z funduszu zakładu wynoszącego na koniec 2016 r. 6.586.317,55 zł, tj. w trybie określonym w art. 57 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638, ze zm.). Należy jednak zaznaczyć, że w bilansach i ewidencji SPP ZOZ poza funduszem zakładu (stan na koniec roku: 2013 – 933.219,01 zł, 2014 – 1.745.923,63 zł, 2015 – 3.698.207,26 zł i 2016 – 6.586.317,55 zł) występuje strata z lat ubiegłych ujęta na odrębnym koncie (saldo Wn konta 820) w wysokości 13.463.703,83 zł. Wynika stąd, że Szpital nie posiada w praktyce dodatniego funduszu zakładu, a przyjmowana jego wartość wynika z nieprzeksięgowywania osiągniętego zysku na pokrycie straty z lat ubiegłych. Stosowany sposób prezentacji danych skutkuje zatem pozornym tylko pokryciem straty za 2016 r. z funduszu zakładowego, ponieważ funduszu takiego Szpital nie posiadał. Koszty amortyzacji za 2016 r. wynosiły 3.340.395 zł, zatem nie zachodziły przesłanki do podjęcia przez podmiot tworzący działań, o których mowa w art. 59 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej – str. 8 protokołu kontroli.

           W kwartalnych sprawozdaniach Rb-Z sporządzanych przez Szpital zobowiązania wynikające z zaciągniętych kredytów bankowych, w zakresie rat kapitałowych i odsetek spłaconych za Szpital przez Województwo Podlaskie w okresie styczeń-maj 2010 r. w ramach poręczenia, nie są wykazywane. Zobowiązania te w kontrolowanej jednostce są traktowane jako niewymagalne zobowiązania, niepodlegające prezentacji w sprawozdaniu Rb-Z. Z wyjaśnienia złożonego kontrolującemu przez zastępcę głównego księgowego wynika, że: Zobowiązania wobec Województwa Podlaskiego z tytułu wydatków poniesionych w okresie styczeń-maj 2010 r. w związku ze spłatą za SPPZOZ rat kapitałowych i odsetek od kredytów bankowych są ujmowane w ewidencji księgowej Szpitala jako inne zobowiązania finansowe na koncie 246 „Inne zobowiązania finansowe”. Zobowiązania te od momentu ich powstania nie są wykazywane jako zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów bankowych, lecz jako inne zobowiązania finansowe, przy czym ten tryb postępowania był akceptowany przez biegłych rewidentów badających sprawozdania finansowe Szpitala. Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego jako adresat sprawozdań Rb-Z również nie zgłaszał dotychczas  uwag do prawidłowości danych ujętych w poz. E2 „Kredyty i pożyczki”. W definicji zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek, zamieszczonej w rozdziale 1 załączniku nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r.  w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, nie są wyspecyfikowane wierzytelności uregulowane za kredytobiorcę przez poręczyciela zaciągniętych kredytów bankowych.  Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 załącznika nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1773) pod pojęciem zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek należy rozumieć zobowiązania wynikające z zaciągniętych kredytów i pożyczek. W  związku z przywołanym przepisem zobowiązania wobec podmiotu tworzącego z tytułu dokonanej w 2010 r. spłaty rat kapitałowych i odsetek od kredytów w dalszym ciągu pozostają zobowiązaniami Szpitala wynikającymi z zaciągniętych kredytów bankowych. W danym przypadku spłata dokonana przez podmiot tworzący spowodowała jedynie zmianę wierzyciela, zaś poziom zobowiązań Szpitala mających swoje źródło w zaciągniętych kredytach nie uległ zmianie. W związku z tym dane wykazane w sprawozdaniach Rb-Z sporządzonych przez SPPZOZ za lata 2014-2016 w zakresie  zadłużenia ogółem w poz. E2. „Kredyty i pożyczki” w kwotach wynoszących za 2014 r. – 12.883.791,91  zł, za 2015 r. – 10.690.124,11 zł i za 2016 r. – 8.472.153,31 zł, są zaniżone:

- za 2014 r. o 501.958,93 zł,

- za 2015 r. o 466.958,93 zł,

- za 2016 r. o 351.958,93 zł.

Rzeczywiste zadłużenie w na koniec 2014, 2015 i 2016 r. wynosiło więc odpowiednio 13.385.750,84 zł, 11.157.083,04 zł i 8.824.112,24 zł – str. 24-25 i 30-31 do protokołu kontroli.

Ustalenia kontroli wskazują, że w okresie kontrolowanym dług Szpitala, na który mają również wpływ rozwiązania systemowe w zakresie finansowania działalności leczniczej, uległ istotnemu obniżeniu. Na podstawie raportu o sytuacji ekonomiczno-finansowej Szpitala, a w szczególności na podstawie oceny punktowej (20 pkt na 68 możliwych do uzyskania) można wnioskować, że sytuacja finansowa jest niekorzystna. Odnotować jednak należy, że w latach 2014-2016 nastąpiło zmniejszenie zadłużenia o 5.592.390,63 zł (w tym wobec banków i pożyczkodawców o 5.404.424,69 zł), co było możliwe dzięki osiągnięciu w latach 2013-2015 zysku netto w znaczącej wysokości. Należy również podkreślić, że w badanym okresie nie wystąpiły na koniec poszczególnych lat wymagalne zobowiązania z tytułu robót, dostaw i usług, a zjawisko kosztów odsetek za zwłokę w zapłacie zobowiązań, w tym publiczno-prawnych, miało charakter marginalny.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej, odpowiedzialność za zarządzanie podmiotem leczniczym niebędącym przedsiębiorcą ponosi jego kierownik. Kierownik jednostki sektora finansów publicznych ponosi również odpowiedzialność za całość gospodarki finansowej jednostki, stosownie do postanowień art. 53 ust. 1 ustawy o finansach publicznych.

Prowadzenie rachunkowości Szpitala należało do głównego księgowego, stosownie do zakresu obowiązków i przepisów art. 54 ustawy o finansach publicznych.

 Mając uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Rozważenie kwestii ujmowania w treści raportu o sytuacji ekonomiczno-finansowej danych stanowiących podstawę wyliczenia podawanych w nim wskaźników.

2. Przeksięgowywanie osiągniętego za dany rok zysku netto na pokrycie straty z lat ubiegłych (jeżeli występuje ona w ewidencji). Skompensowanie wykazywanego dotychczas funduszu zakładu ze stratą z lat ubiegłych.

3. Wykazywanie w poz. E2. „Kredyty i pożyczki” sprawozdań Rb-Z zobowiązań wobec podmiotu tworzącego wynikających ze spłacenia w 2010 r. przez Samorząd Województwa Podlaskiego zobowiązań Szpitala z tytułu kredytów bankowych.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Do wiadomości:

1. Zarząd Województwa Podlaskiego

2. Sejmik Województwa Podlaskiego

        Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku