Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego w Białymstoku

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

           Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 26 stycznia 2018 roku (znak: RIO.I.6001-11/17), o treści jak niżej:

Pan

Jerzy Leszczyński

Marszałek Województwa Podlaskiego

           W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej województwa podlaskiego za 2016 rok i inne wybrane okresy, przeprowadzonej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego w Białymstoku na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

           Zakresem kontroli objęto regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania województwa oraz jego jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli zarządczej, prowadzenie rachunkowości, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, realizację wybranych rodzajów dochodów i wydatków, w tym zagadnienie osiągania przez jednostki samorządu terytorialnego wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2017 r. poz. 1189, ze zm.), udzielanie zamówień publicznych, realizację zadań zleconych i w ramach porozumień, gospodarowanie mieniem komunalnym, rozliczenia budżetu z jednostkami organizacyjnymi.

Analiza zapisów dokonanych w księgach rachunkowych, pod kątem zgodności z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 2342) oraz obowiązującym w okresie objętym kontrolą rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r. poz. 760), zastąpionym od 1 stycznia 2018 r. przez rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1911), wykazała stosowanie – w celu zachowania czystości obrotów na koncie 130 „Rachunek bieżący jednostki” – zapisów niezgodnych z zasadami funkcjonowania konta 130 określonymi w załączniku nr 3 do rozporządzenia z dnia 5 lipca 2010 r. Stwierdzono bowiem dokonywanie zapisów ujemnych po stronie Wn i Ma konta 130 oraz na koncie przeciwstawnym do tego konta w danym zapisie (przykłady operacji podano na str. 17-18 protokołu kontroli; dotyczyły one zwrotu dotacji przez beneficjentów, zwrotu delegacji, zwrotu wydatków za media, zwrotu niewykorzystanych środków na wydatki, zwrotu zaliczki). Opis konta 130 zawarty w rozporządzeniu z dnia 5 lipca 2010 r. przewidywał wprost obowiązek zachowania pełnej zgodności zapisów między jednostką a bankiem oraz zachowanie zasady czystości obrotów poprzez stosowanie technicznego zapisu ujemnego po obu stronach konta 130. Jak wynika z wyjaśnień złożonych przez główną księgową Urzędu przyjęty sposób ewidencji poprzez zapis ujemny po stronie Ma konta 130 wynika ze specyfiki prowadzenia ewidencji w systemie finansowo-księgowym tj. techniki wprowadzania dokumentów, w tym m.in. z tego, że klasyfikacja budżetowa w systemie nie jest ściśle powiązana z konkretnym kontem 130, a realizacja wydatku w układzie klasyfikacji budżetowej następuje poprzez powiązanie przelewu z dokumentem źródłowym – fV, r_k (przy księgowaniu których wskazana jest klasyfikacja budżetowa) i jednoczesne powiązanie danych z ewidencją budżetu zadaniowego. Dokonywanie zapisów po stronie Wn na koncie 130 wyodrębnionym do ewidencji wydatków powodowałoby błędy w generowanych danych w układzie zadań i klasyfikacji budżetowej, a tym samym błędne dane do sprawozdawczości.

Opis zasad funkcjonowania konta 130 zawarty w załączniku nr 3 do rozporządzenia obowiązującego od 1 stycznia 2018  r. nadal przewiduje obowiązek zachowania zasady czystości obrotów, jednakże nie zawiera już postanowień odnoszących się do stosowania technicznego zapisu ujemnego oraz zwrotu wyrażającego wprost obowiązek zachowania pełnej zgodności zapisów między jednostką a bankiem. Przewidziano, że zapisy na koncie 130 są dokonywane na podstawie dokumentów bankowych, a stosowana technika księgowości ma zapewnić możliwość prawidłowego ustalenia wysokości obrotów oraz niezbędne dane do sporządzenia obowiązujących sprawozdań. Dopuszczono też wprost stosowanie dowodów księgowych innych niż dokumenty bankowe, jeżeli jest to konieczne dla zachowania czystości obrotów.

W procesie interpretacji obowiązujących od 1 stycznia 2018 r. zasad ewidencji na koncie 130 należy w ocenie Izby uwzględnić również zawarty w rozporządzeniu opis funkcjonowania kont korespondujących z kontem 130, a także przepisy ustawy o rachunkowości. Istotne znaczenie ma mianowicie fakt, że z opisu żadnego z kont zespołu 2, 4, i 7 nie wynika od 1 stycznia 2018 r., aby mogły być na nim dokonywane zapisy ujemne. Na przykład w opisie konta 224 „Rozliczenie dotacji budżetowych oraz płatności z budżetu środków europejskich” wskazano, że otrzymane zwroty dotacji ujmuje się po stronie Ma tego konta, a zatem na koncie 130 zapis dotyczący tej operacji powinien być ujęty po stronie Wn, a następnie dla zachowania czystości obrotów na tym koncie niezbędne staje się zastosowanie technicznego zapisu ujemnego na podstawie dowodu wewnętrznego (polecenia księgowania). Również opis wszystkich kont zespołu 4 służących do ewidencji kosztów rodzajowych przewiduje księgowanie zmniejszenia kosztów po stronie Ma, co wymusza takie same, jak wyżej podano, zasady ewidencji na koncie 130 zwrotów wydatków stanowiących zmniejszenie kosztów w celu zachowania czystości obrotów. Z kolei ustawa o rachunkowości tylko w jednym miejscu przewiduje możliwość stosowania zapisów ujemnych, wskazując w art. 25 ust. 1 pkt 2, że stwierdzone błędy w zapisach księgowych poprawia się przez wprowadzenie do ksiąg rachunkowych dowodu zawierającego korekty błędnych zapisów, dokonywane tylko zapisami dodatnimi albo tylko ujemnymi. Spośród stwierdzonych w kontrolowanej jednostce zapisów ujemnych na koncie 130, podanych na str. 17-18 protokołu kontroli, żaden nie dotyczył korekty błędnego zapisu, lecz stanowił ujęcie w księgach operacji gospodarczej.

Ponadto w zakresie zapisów dokonywanych w ewidencji księgowej, zbadanych w światle ustawy o rachunkowości i rozporządzenia z dnia 5 lipca 2010 r., stwierdzono, że:

a) wskutek nieprawidłowych zapisów w ewidencji analitycznej do konta 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” w 8 przypadkach (kontrahenci opisani na str. 36-38 protokołu kontroli) widniały w niej dwustronne salda o tych samych kwotach, co spowodowało zawyżenie na koniec 2016 r. sald stron Wn i Ma na koncie 201 łącznie o 6.229,05 zł,

b) saldo Ma konta syntetycznego 201 wykazuje na koniec 2016 r. kwotę 235.209,91 zł stanowiącą faktycznie persaldo; dodatkowo stwierdzono, że dane kont analitycznych nie były właściwie ustalone, o czym niżej. Salda dwustronne wynikające z ewidencji analitycznej wynoszą Wn 13.952,40 zł oraz Ma 244.079,90 zł, wykazując niezgodność z danymi ewidencji syntetycznej wbrew wymaganiom art. 16 ust. 1 ustawy o rachunkowości; zgodnie z zasadami funkcjonowania konta 201 wynikającymi z obu przywołanych wyżej rozporządzeń określających zasady prowadzenia rachunkowości, konto to powinno wykazywać saldo dwustronne w przypadku ujęcia na nim zarówno należności, jak i zobowiązań,

c) w przypadku kontrahenta nr 201-00112, na którego koncie analitycznym widniały salda dwustronne Wn 4.670,56 zł i Ma 2.641,23 zł do sprawozdania Rb-28S jako zobowiązanie przyjęto persaldo Wn (należności) w kwocie 2.029,33 zł. Prawidłowo konto to powinno wykazywać saldo zobowiązań w wysokości 2.641,23 zł, co wynika z okazanych w trakcie kontroli faktur. Taką też kwotę należało wykazać w sprawozdaniu Rb-28S za 2016 r. (zaniżono zobowiązania w sprawozdaniu o 611,90 zł). Kwota po stronie Wn w wysokości 4.670,56 zł stanowiąca „nadpłatę” z 2015 r. nie została do dnia zakończenia czynności kontrolnych rozliczona. Jak wynika z wyjaśnienia głównej księgowej przyczyną nierozliczenia nadpłaty był z jednej strony fakt, iż nie uzyskano potwierdzenia salda przez kontrahenta, z drugiej zaś brak dostatecznego przepływu informacji pomiędzy pracownikami Departamentu Finansów: odpowiedzialnym za rozliczenie nadpłat oraz weryfikację rozrachunków na koncie 201 oraz pracownikiem realizującym płatności. Ustalenia kontroli wskazują, że widniejąca w księgach nadpłata jest saldem nierealnym – str. 38-39 protokołu kontroli,

d) błędnie wypłacono należność w kwocie 208 zł wynikającą z faktury, która wpłynęła do Urzędu 12 października 2016 r. – dla pracownika Urzędu, zamiast na rachunek bankowy kontrahenta (konto 201-07863), co spowodowało wystąpienie zobowiązania wymagalnego na dzień 31 grudnia 2016 r. Fakturę opłacono 18 stycznia 2017 r. Jak wynika z notatki sporządzonej 17 stycznia 2017 r. przez pracownika, któremu wypłacono środki W dniu 12.10.2016 r. opisując fakturę (…) popełniłam oczywistą pomyłkę poprzez wpis „fakturę opłaciła i opisała (…). Departament Finansów również nie zwrócił uwagi na fakt, że faktura była wystawiona na przelew i wypłacił mnie kwotę 208 zł. Kwota została przez pracownika zwrócona do kasy Urzędu – str. 40-41 protokołu kontroli,

e) przypisanie należnych w 2017 r. rat z tytułu opłat za wyłączenie gruntów z produkcji rolnej w dniu 31 grudnia 2016 r. spowodowało powstanie błędnego salda (persalda) na koncie 221-02 „OGR”, ponieważ dokonany przypis spowodował zmniejszenie faktycznych nadpłat i jednoczesne zwiększenie należności na kontach analitycznych kontrahentów. W sumie saldo Ma konta 221-02 za 2016 r. wyniosło 4.925,36 zł zamiast 9.582,32 zł (za mało o 4.925,36 zł), zaś saldo Wn wyniosło 1.655.787,86 zł zamiast 1.650.862,50 zł (za dużo o 4.925,36 zł). W sprawozdaniu Rb-27S w rozdziale 01042 „Wyłączenie z produkcji gruntów rolnych” wykazano dane zgodne z rzeczywistością w zakresie należności pozostałych do zapłaty przypadających za 2016 r., tj. kwotę 354.710,07 zł (nie obejmującą należności długoterminowych w rozumieniu obowiązujących wówczas zasad ewidencji na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” i 226 „Długoterminowe należności budżetowe”). Natomiast w ewidencji saldo konta 221-02 wykazywało również dodatkowo należności z terminem spłaty przypadającym na 2017 r. w kwocie 1.306.003,15 zł (różnica między danymi z konta a sprawozdaniem wynosiła 1.301.077,79 zł). Dokonanie przypisu należności przypadających na rok 2017 w księgach 2016 r. było podyktowane sposobem ujęcia należności długoterminowych w bilansie Urzędu, bowiem w efekcie konta 221-02 i 226 na 31 grudnia 2016 r. wykazywały odpowiednio należności krótkoterminowe i długoterminowe w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. c) ustawy o rachunkowości. Protokołem weryfikacji konta 226 z dnia 27 marca 2017 r. (korekta) objęto persalda wynikające z ewidencji księgowej (w protokole nie odniesiono się do kwot prawidłowych sald), a w części uwagi i wyjaśnienia na protokole napisano brak – str. 42-43 protokołu kontroli. Należy wskazać, że przyjęty na koniec 2016 r. sposób przenoszenia rat należności z konta 226 na konto 221 nie miał uzasadnienia w obowiązujących wówczas zasadach funkcjonowania konta 226, zgodnie z którymi na stronie Ma konta 226 należało ujmować przeniesienie należności z długoterminowych do krótkoterminowych na konto 221 w wysokości raty należnej na dany rok, a więc dokonywać tej operacji w roku, w którym miała przypadać płatność raty. Stwierdzone podczas kontroli księgowanie jest zaś zgodne z brzmieniem opisu konta 226 obowiązującym od 1 stycznia 2018 r., ponieważ przewiduje on jedynie ogólnie przenoszenie należności z długoterminowych do krótkoterminowych, a więc pojęciom tym należy przypisywać znaczenie wynikające z przywołanego wyżej przepisu ustawy o rachunkowości, który za krótkoterminowe uznaje należności wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego – zatem krótkoterminowy charakter mają w ewidencji należności ujęte na dzień kończący dany rok, jeżeli termin ich wymagalności przypada w następnym roku. Zwrócenia uwagi wymaga przy tym wynikający ze zmiany zasad ewidencji należności długo- i krótkoterminowych w jednostkach budżetowych problem w zakresie wykazywania należności w sprawozdaniu Rb-27S; w obrębie tego zagadnienia nie wprowadzono bowiem żadnych zmian po zmianie opisu konta 226. Z § 3 ust. 1 pkt 2 załącznika nr 36 do obowiązującego od 2018 r. rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 109) wynika bowiem w dalszym ciągu, że w kolumnie „Należności” nie wykazuje się należności długoterminowych. Uznanie za krótkoterminowe należności przenoszonych z konta 226 na konto 221 na ostatni dzień roku budzi uzasadnione wątpliwości w kontekście celu sporządzania sprawozdania Rb-27S, ponieważ nie są to należności, które podlegały realizacji w roku, za który sporządzane jest sprawozdanie Rb-27S,

f) odsetki od środków funduszu kolejowego, wpływających przejściowo na wyodrębniony rachunek bankowy Urzędu (konto 139-03), dopisane przez bank w dniu 31 grudnia 2016 r., nie zostały przekazane w 2016 r. na rachunek budżetu, przez co nie zostały zaliczone do dochodów tego roku, w którym nastąpiła kasowa ich realizacja. W efekcie zaniżono dochody budżetu 2016 r. o kwotę 1.757,32 zł, poprzez ujęcie ich w dochodach 2017 r. Zgodnie z zasadą kasowego ustalania wyniku budżetu, wyrażoną w art. 40 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077), dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu którego dotyczą. Zasadę tę rozwija przepis zawarty w § 5 rozporządzeń z dnia 5 lipca 2010 r. i 13 września 2017 r., według którego dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, w zakresie faktycznie (kasowo) zrealizowanych wpływów i wydatków dokonanych na rachunkach bankowych budżetów oraz rachunków dochodów i wydatków jednostek budżetowych, za wyjątkiem operacji szczególnych określonych w odrębnych przepisach – str. 69 protokołu kontroli. Otrzymanie przez jednostkę środków stanowiących dochody budżetu na rachunek niebędący rachunkiem budżetu lub rachunkiem bieżącym jednostki budżetowej powinno skutkować przekazaniem ich w tym samym roku na właściwy rachunek i zaliczeniem do dochodów budżetu w roku ich wpływu do jednostki,

g) w księgach 2016 r. nie zostały ujęte rozliczenia dotacji udzielonych w 2016 r. w kwocie łącznej 470.981,28 zł (konto 224-00) – saldo pozostające na wskazanym koncie na koniec 2016 r. należy uznać za nierealne w całości, przy czym w zakresie kwoty 399.655,43 zł należność nie powinna w ogóle wynikać z ksiąg, zaś w zakresie kwoty 71.325,85 zł powinna być ujęta na koncie 221. Część informacji, z których wynika czy udzielone dotacje zostały uznane za rozliczone lub ile wynosi kwota przypadająca do zwrotu zostały przekazane Departamentowi Finansów przez Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego dopiero w trakcie niniejszej kontroli. Wymieniona kwota 71.325,85 zł podlegała zwrotowi od beneficjentów dotacji udzielonych przez inne departamenty merytoryczne – w tym zakresie informacje o rozliczeniu/przypisaniu do zwrotu wpłynęły do Departamentu Finansów terminowo, przed zamknięciem ksiąg rachunkowych, mimo czego przeksięgowanie kwoty 71.325,85 zł z konta 224 na konto 221 nastąpiło w księgach 2017 r. zamiast w księgach 2016 r., wbrew zasadom funkcjonowania konta 224 określonym przepisami powszechnie obowiązującymi i zakładowym planem kont jednostki. W stosunku do kwoty 399.655,43 zł (odpowiadającej dotacjom uznanym za wykorzystane i rozliczone), dotyczącej dotacji udzielanych z Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, dane wpłynęły po terminie zamknięcia ksiąg rachunkowych, co stało się przyczyną pozostania w bilansie zamknięcia ksiąg za 2016 r. nierealnego salda na koncie 224 w części wynoszącej 399.655,43 zł. Jak wynika z ustaleń kontroli, nie było możliwości urealnienia salda konta 224 w tym zakresie w księgach 2016 r., ze względu na brak stosownych informacji stanowiących podstawę zapisów księgowych, które Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego powinien przekazać do 15 marca 2017 r. Nieprzedłożenie ich w tym terminie stanowi naruszenie obowiązku wskazanego w pkt 8 załącznika nr 26 do instrukcji obiegu i kontroli dokumentów finansowych wprowadzonej zarządzeniem Pana Marszałka Nr 89/2015 z dnia 17 listopada 2015 r. W przypadku uchybienia terminowi przekazania danych instrukcja przewiduje zaś obowiązek wyjaśnienia Departamentowi Finansów przyczyn nierozliczenia dotacji w terminie. W wyjaśnieniu złożonym na tę okoliczność dyrektor DKiDN wskazał m.in., że (…) około 98% składanych sprawozdań wymaga uzupełnień, poprawek, dodatkowych wyjaśnień. Oferenci poprawę błędów starają się zrobić w miarę możliwości jak najszybciej, jednak do złożenia każdej z wersji sprawozdania potrzebne są podpisy osób umocowanych według KRS, co w niektórych sytuacjach jest problematyczne. (…) Według ustaleń kontroli okres pomiędzy terminem złożenia sprawozdań z wykonania zadań realizowanych w 2016 r. (przypadającym na 31 stycznia 2017 r.), a ostatecznym terminem złożenia informacji z udzielonych dotacji do Departamentu Finansów (15 marca 2017 r.) nie jest na tyle krótki, aby spowodować stwierdzony podczas kontroli zakres braków w przekazywaniu informacji – str. 79 oraz 83-87 protokołu kontroli.

Ponadto w zakresie rozliczania dotacji przeanalizowano umorzenie dotacji należnej do zwrotu wraz z odsetkami – w związku z nieterminowym jej wykorzystaniem – od  Parafii Rzymskokatolickiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika w Narwi w wysokości 25.426 zł. Dotację przyznał Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego umową z dnia 5 maja 2016 r. na konserwację i restaurację części XVIII-wiecznego wyposażenia prezbiterium w kwocie 24.000 zł. W wydanej w dniu 30 marca 2017 r. decyzji powołano się m.in. na art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy o finansach publicznych (w zw. z art. 64 ust. 1 tej ustawy), zgodnie z którym należność może być umorzona w całości jeśli zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny. Z treści decyzji przygotowanej przez Departament Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie wynika bezpośrednio, którą z przesłanek wymienionych w art. 56 ust. 1 pkt 5 ustawy przyjęto jako podstawę umorzenia – czy ważny interes dłużnika, czy interes publiczny. W treści decyzji o umorzeniu powielono co do zasady tezy podnoszone przez proboszcza parafii we wniosku o umorzenie, m.in.: na rachunku parafii znajdują się tylko środki z darowizn (…) Są to środki przeznaczone na bieżące funkcjonowanie parafii. Zwrot zobowiązania mógłby nastąpić tylko ze środków własnych, których Parafia w kwocie zobowiązania nie posiada. Dlatego też parafia nie jest w stanie pokryć należności. W dokumentacji okazanej w trakcie kontroli inspektorom RIO nie znajdowały się dowody potwierdzające argumenty wskazane w uzasadnieniu decyzji (np. wyciąg bankowy), z czego wynika, iż oceny istnienia przesłanek dokonania umorzenia dokonano bez żadnej dokumentacji, opierając się tylko na oświadczeniach beneficjenta – str. 81-83 protokołu kontroli.

           Analiza kont rozrachunkowych wykazała istnienie należności, wobec których w latach wcześniejszych stwierdzono bezskuteczność prowadzonej egzekucji. W szczególności należy zwrócić uwagę na należność w wysokości 27.064,56 zł od L.Ł., przejętą przez województwo po zlikwidowanym 30 kwietnia 2002 r. Zakładzie Naprawczym Sprzętu Medycznego Serwmed w Białymstoku. Należność główna i koszty postępowania zostały spłacone w 2005 r., natomiast istniejąca nadal należność dotyczy odsetek, których spłatę rozłożono na raty w 2005 r. Odsetki nie zostały zapłacone, natomiast komornik sądowy postanowieniem z dnia 7 czerwca 2008 r. umorzył egzekucję. Dalszych działań egzekucyjnych nie podejmowano mimo wniosku o ponowną egzekucję złożonego do Biura Prawnego przez Referat Finansowo-Księgowy. Oprócz tego ustalono m.in., że w dniu 16 grudnia 2016 r. komornik stwierdził bezskuteczność egzekucji wobec firmy POLCLEAN z tytułu należności wynikającej z kary umownej z powodu odstąpienia od umowy – 19.860,94 zł – str. 78-79 protokołu kontroli.

           Według § 4 ust. 1 pkt 6 i ust. 2 uchwały Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie zasad i trybu umarzania, odraczania lub rozkładania na raty należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym… umorzenie z urzędu należności może nastąpić m.in. w przypadku gdy postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne. Zgodnie zaś z § 3 ust. 1 pkt 1 uchwały kompetencja umorzenia należności przysługuje Zarządowi Województwa Podlaskiego.

W zakresie egzekwowania należności stwierdzono ponadto, że na koncie 234-2 „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” widnieje należność w kwocie 325,63 zł z tytułu najmu pomieszczeń gościnnych od byłego członka Zarządu Województwa (obecnie radnego Sejmiku). Z wyjaśnienia głównej księgowej wynika, że Podejmowano czynności zmierzające do wyegzekwowania należności, przekazywano informacje o kwotach zaległości, kilkakrotnie przekazywano kserokopie dokumentów źródłowych stanowiących podstawę przypisu należności. Należy wskazać, że niepodjęcie czynności egzekucyjnych przed właściwymi organami, a poprzestanie jedynie na wysyłaniu informacji o kwotach do zapłaty, nie przerywa biegu przedawnienia, w związku z czym może prowadzić do upływu terminu przedawnienia należności niweczącego skuteczność jej dochodzenia – art. 118 w zw. z art. 123 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. 2017 r., poz. 459 ze zm.) – str. 43-44 protokołu kontroli.

W zakresie prawidłowości odraczania spłat pożyczek udzielonych zakładom opieki zdrowotnej, dla których podmiotem tworzącym jest województwo podlaskie na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1638 ze zm.), stwierdzono brak zgodności między treścią uchwał Zarządu Województwa w sprawie odroczenia spłat i aneksami do umów pożyczek zawieranymi na podstawie tych uchwał. Jak wynika z ustaleń zawartych na str. 20-28 protokołu kontroli, zawarte w uchwałach Zarządu postanowienia odnoszące się ogólnie do odroczenia terminu spłaty pożyczki na wskazany w uchwałach termin, interpretowano w aneksach jako postanowienia odnoszące się do terminu spłaty pierwszej raty pożyczki bądź raty przypadającej do spłaty w miesiącu podjęcia uchwały Zarządu. Aneksami przesuwano zaś na późniejsze terminy również spłaty kolejnych rat, co nie wynikało z treści uchwał. Na przykład z uchwały Nr 173/2269/2016 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 22 listopada 2016 r. w sprawie odroczenia terminu spłaty należności przysługujących Województwu Podlaskiemu od SPZOZ Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. J. Śniadeckiego w Białymstoku wynika, że postanawia się odroczyć (…) termin spłaty należności przysługujących Województwu Podlaskiemu z tytułu umowy pożyczki nr ZD.I.8023-1-21/09 zawartej w dniu 30 czerwca 2009 r. o jeden rok, tj. do dnia 30.11.2017 r. Na podstawie uchwały sporządzono aneks nr 6 w dniu 22 listopada 2016 r., którym wydłużono termin spłaty całej pożyczki (w formie 3 rat rocznych) do 30 listopada 2019 r. Datę 30 listopada 2017 r. z uchwały przyjęto jako przesunięty termin płatności pierwszej raty. Niewłaściwie sformułowana treść uchwały sugeruje, iż cała kwota pożyczki staje się wymagalna w dacie podanej w uchwale, co – jak wskazała w złożonym wyjaśnieniu dyrektor Departamentu Zdrowia – mija się z celem złożonego przez Szpital wniosku. Wystąpiły też przypadki, w których zapisy o odroczeniu spłat zawarte w uchwałach Zarządu były w pełni zgodne z zawartymi aneksami (np. uchwała Nr 241/3473/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r., uchwała Nr 157/2040/2016 z dnia 31 sierpnia 2016 r.).

Kontrola wykazała ponadto błędną prezentację danych dotyczących należności z tytułu pożyczek w bilansie z wykonania budżetu sporządzonym w dniu 28 marca 2017 r. W bilansie należności krótkoterminowe z tytułu pożyczek wykazano w wysokości wyższej o 1.466.680 zł, zaś należności długoterminowe zaniżono o tę wartość, wbrew zasadom wynikającym z art. 3 ust. 1 pkt 18 lit. b) i c) ustawy o rachunkowości, określającym zasadę zaliczania należności (w tym stanowiących aktywa finansowe) do krótkoterminowych, tj. wymagalnych w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego – str. 30-31 protokołu kontroli.

Kontrola sprawozdawczości w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1773) wykazała następujące nieprawidłowości:

a) zobowiązania z konta 234-04 dotyczące rozliczenia delegacji i ryczałtów za jazdy lokalne pracowników zostały wykazane w sprawozdaniu Rb-28S Urzędu za 2016 r. w kwocie o 30,39 zł niższej od wynikających z ksiąg rachunkowych na 31 grudnia 2016 r., co jak – wynika z wyjaśnienia głównej księgowej Urzędu – spowodowane było zaksięgowaniem w marcu 2017 r. (pod datą 31 grudnia 2016 r.) zwiększenia kwoty ryczałtu za korzystanie z samochodu prywatnego do jazd lokalnych na podstawie korekty oświadczenia za grudzień 2016 r. złożonej w 2017 r. Operacja ta winna zatem skutkować korektą sprawozdania Rb-28S; brak korekty główna księgowa wyjaśniła przeoczeniem. Obowiązek wykazywania w jednostkowych sprawozdaniach budżetowych danych zgodnych z ewidencją księgową wynikał z § 6 ust. 1 pkt 1 oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej, a od 2018 r. wynika z § 6 ust. 1 pkt 1 oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej z dnia 9 stycznia 2018 r. – str. 40 protokołu kontroli,

b) niewykazanie jako zobowiązania wymagalnego w sprawozdaniach Rb-28S za 2016 r. i Rb-Z za IV kwartał 2016 r. kwoty 821,24 zł wynikającej z faktury za usługi telekomunikacyjne, która wpłynęła do Departamentu Finansów 9 stycznia 2017 r., tj. po terminie płatności przypadającym w dniu 16 grudnia 2016 r. Do faktury załączone było wyjaśnienie odnoszące się do przyczyn opóźnienia w jej przekazaniu (Na fakturze widnieje inna kwota niż na poprzednich fakturach i umowie) zawartych w notatce pracowników Biura Administracyjno-Gospodarczego. Jak wyjaśniła główna księgowa Urzędu kwoty tej omyłkowo nie uwzględniono w zobowiązaniach wymagalnych – str. 39 protokołu kontroli,

c) błędne ujęcie w sprawozdaniach Rb-28S za 2016 r. i Rb-Z za IV kwartał 2016 r. zobowiązania wymagalnego w kwocie 1.048 zł (nr kontrahenta 201-04144). Faktycznie zobowiązanie wynikało z faktury ujętej w księgach rachunkowych jednostki 30 grudnia 2016 r. i opłaconej terminowo w dniu 16 stycznia 2017 r., a zatem nie było zobowiązaniem wymagalnym w świetle zasad sporządzania wskazanych sprawozdań – str. 41 protokołu kontroli; uwzględniając ustalenia zawarte powyżej w pkt b), ogółem zawyżono zobowiązania wymagalne w sprawozdaniach Rb-28S i Rb-Z o kwotę 226,76 zł,

d) nieprawidłowe wykazanie w kol. 9 „należności pozostałe do zapłaty” sprawozdania Rb-27S za 2016 r. kwoty 1.100.000 zł wynikającej z konta 240-20 w ewidencji Urzędu, a dotyczącej przypadającej do spłaty w dniu 30 września 2017 r. należności od Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Białymstoku powstałej w wyniku dokonania przez województwo spłaty kredytu szpitala w ramach poręczenia. Jak wynika z wyjaśnienia głównej księgowej Urzędu (…) Należności przypadające do spłaty od szpitali w 2017r ujęto omyłkowo w sprawozdaniu RB-27S Urzędu prawdopodobnie wskutek tego, iż w trakcie roku 2016 należności te miały charakter krótkoterminowych z terminem płatności nie wykraczającym poza rok 2016. Mając na uwadze zmianę zasad księgowania należności długoterminowych obowiązującą od 1 stycznia 2018 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. – wpływającą w ocenie Izby na interpretację pojęcia należności długoterminowych w ewidencji i sprawozdawczości budżetowej – aktualność zachowują wątpliwości dotyczące sposobu wykazania w rocznym sprawozdaniu Rb-27S za 2018 r. należności o tak określonym terminie płatności, wyrażone na str. 5-6 niniejszego wystąpienia. W przypadku omawianej należności dodatkowo należy zwrócić uwagę, że według zasad sporządzania sprawozdania Rb-N jest ona należnością długoterminową niezależnie od sposobu odroczenia terminu jej zapłaty. Według § 12 ust. 2 załącznika nr 9 do rozporządzenia w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych należność jest bowiem długoterminową wówczas, gdy pierwotny termin jej spłaty był dłuższy niż rok – str. 43 protokołu kontroli,

e) w rocznym sprawozdaniu Rb-27S za 2016 r. w kol. 8 „dochody otrzymane” wykazano kwotę 423.779.468,58 zł, podczas gdy zgodnie z przepisami § 3 ust. 1 pkt 5, ust. 1a pkt 1 lit. c) i pkt 2 lit. c), ust. 3 pkt 4, ust. 4 pkt 3 i ust. 6 załącznika nr 39 do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej w kol. 8 należało wykazać kwotę 424.722.917,95 zł, tj. o 943.449,37 zł wyższą. Szczegółowe wyliczenie kwoty dochodów otrzymanych zawarto na str. 45-46 protokołu kontroli. Stwierdzona różnica odpowiada kwocie dotacji otrzymanych w 2016 r., które zwrócono do Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w styczniu 2017 r., a których nie uwzględniono w kwocie dochodów otrzymanych wbrew § 3 ust. 4 pkt 3 załącznika nr 39 do rozporządzenia; od 2018 r. obowiązek wykazywania w kwocie dochodów otrzymanych dotacji celowych, które wpłynęły na rachunek bankowy j.s.t. w okresie sprawozdawczym po pomniejszeniu o dokonane zwroty (czyli w sprawozdaniu rocznym po pomniejszeniu o zwroty dokonane do 31 grudnia, a z uwzględnieniem dotacji otrzymanych w okresie sprawozdawczym, które zwrócono do 31 stycznia następnego roku) wynika z § 3 ust. 5 pkt 3 załącznika nr 36 do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej z dnia 9 stycznia 2018 r.,

f) w sprawozdaniu Rb-27S za 2016 r. nie wykazano nadpłaty w kwocie 50 zł wynikającej z faktu wniesienia przez nabywcę lokalu w budynku przy ul. Sienkiewicza 44 w Choroszczy ceny nabycia w kwocie 65.300 zł (przelew z dnia 21 grudnia 2016 r.), zamiast w kwocie 65.250 zł. Pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. nabywca zwrócił się do Urzędu o zwrócenie nadpłaty w kwocie 50 zł; nadpłatę zwrócono nabywcy w lutym 2017 r. – str. 125-126 protokołu kontroli.

Badanie zagadnień związanych ze sprawowaniem przez województwo podlaskie nadzoru nad działalnością samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej wykazało m.in., że zagadnienie zadłużenia tych jednostek nie było objęte kontrolami przeprowadzanymi na podstawie przepisów art. 121 ustawy o działalności leczniczej – str. 262 protokołu kontroli. Według art. 121 ust. 4 ustawy o działalności leczniczej podmiot tworzący samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej przeprowadzając kontrolę i ocenę działalności zobowiązany jest do badania m.in. prawidłowości gospodarowania mieniem oraz środkami publicznymi, jak również gospodarki finansowej. Mając na względzie zasadniczy wpływ poziomu i struktury zadłużenia na gospodarkę finansową zakładów opieki zdrowotnej, zagadnienia dotyczące przyczyn jego powstawania, monitorowania jego poziomu, sposobu zarządzania nim, ewidencjonowania oraz wykazywania w sprawozdawczości jednostki, powinny być przedmiotem badania podmiotu tworzącego. Potwierdzają to stanowisko nieprawidłowości stwierdzone przez Izbę podczas niniejszej kontroli kompleksowej oraz kontroli  problemowych przeprowadzonych w szpitalach, dla których województwo jest podmiotem tworzącym.

W zakresie sporządzania sprawozdawczości związanej z zagadnieniami dotyczącymi zadłużenia zakładów opieki zdrowotnej stwierdzono:

a) niewykazanie w sprawozdaniach własnych Rb-N za IV kwartał 2015 r. oraz za IV kwartał 2016 r. danych w części B sprawozdania „należności z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji” (str. 50-51 protokołu kontroli):

- w wierszu B1. nie wykazano właściwie kwot wynikających z konta 240-20 w ewidencji Urzędu obrazujących należności z tytułu dokonanych w 2010 r. spłat za zakłady opieki zdrowotnej kredytów, czym naruszono § 15 ust. 2 pkt 1 załącznika nr 9 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych, zgodnie z którym w wierszu B1. należy wykazać wartość należności głównej na koniec okresu sprawozdawczego z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji rozumianą jako kwotę, którą beneficjent jest zobowiązany zwrócić poręczycielowi (gwarantowi) w wyniku uruchomienia poręczenia (gwarancji), czyli realizacji umowy poręczenia (gwarancji). W przypadku kredytów, pożyczek i emisji papierów wartościowych objętych poręczeniami (gwarancjami) uwzględnia się zarówno kwotę świadczenia głównego (wartość nominalną kredytów, pożyczek lub papierów wartościowych), jak i świadczeń ubocznych (odsetek oraz innych opłat), o ile zostały objęte poręczeniem (gwarancją). W wierszu B1. należało wykazać kwoty: 3.513.520,09 zł według stanu na koniec 2015 r. oraz 3.251.603,55 zł według stanu na koniec 2016 r. Należności wynikające ze spłaconych z budżetu województwa kredytów zaciągniętych przez zakłady opieki zdrowotnej wykazano w sprawozdaniach Rb-N w wierszu N5. w kwotach: 1.215.00 zł na koniec 2015 r. i 1.100.000 zł na koniec 2016 r., zamiast w pełnych kwotach należności podanych wyżej,

- w wierszu B4. „kwota odzyskanych wierzytelności w okresie sprawozdawczym od dłużników z tytułu poręczeń lub gwarancji (dochody)” pominięto dane dotyczące wpłaconych przez zakłady opieki zdrowotnej należności, wynikających ze spłaty przez województwo poręczonych kredytów, w kwotach: 125.454,15 zł za 2015 r. i 261.916,54 zł za 2016 r., czym naruszono § 15 ust. 2 pkt 4 załącznika nr 9 do przywołanego wyżej rozporządzenia, zgodnie z którym w wierszu B4. należy wykazać kwotę odzyskanych wierzytelności w okresie sprawozdawczym, tj. od początku roku budżetowego do końca okresu sprawozdawczego, od dłużników z tytułu poręczeń i gwarancji (dochody), która oznacza sumę faktycznie odzyskanych przez jednostkę sektora finansów publicznych kwot: należności głównej (kwot wcześniej dokonanych spłat przez jednostkę sektora finansów publicznych za dłużników z tytułu realizacji zawartych umów poręczenia lub gwarancji) oraz należności ubocznych, w szczególności naliczonych odsetek za zwłokę w spłacie należności głównej.

W wyjaśnieniu w sprawie niewykazywania tych danych główna księgowa Urzędu wskazała, że (…) przyjęto, iż należności te nie wynikają z bezpośredniego uruchomienia poręczenia czyli realizacji umowy poręczenia, a są wynikiem dobrowolnego porozumienia w sprawie przejęcia przez Województwo spłat w 2010r rat kapitałowych wraz z odsetkami od kredytów zaciągniętych przez Szpitale (…). Odnosząc się do treści wyjaśnienia należy wskazać, że zawarte w dniu 18 stycznia 2010 r. porozumienie pomiędzy WSZ SPZOZ w Białymstoku a województwem podlaskim miało charakter bezprzedmiotowy z punktu widzenia zobowiązań województwa, ponieważ jego przedmiotem były spłaty rat kapitałowych i odsetek od kredytów, które były już objęte poręczeniem województwa. Kolegium RIO w Białymstoku stwierdziło nieważność podjętej w tej sprawie uchwały Nr 207/3146/10 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 18 stycznia 2010 r. w sprawie przejęcia spłaty w 2010 r. rat kapitałowych wraz z odsetkami od kredytów zaciągniętych przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Białymstoku;

b) niewykazanie w sprawozdaniach Rb-Z sporządzonych przez WSZ SPZOZ w Białymstoku oraz SPPZOZ w Choroszczy za IV kwartał 2015 r. oraz IV kwartał 2016 r. (wiersz E2. „kredyty i pożyczki”) zobowiązań wobec budżetu województwa z tytułu spłaconych w 2010 r. rat kredytów w ramach udzielonych przez województwo poręczeń. Stosowne zalecenia w sprawie prawidłowego wykazywania tych danych zostały skierowane do dyrektorów szpitali po kontrolach problemowych przeprowadzonych przez RIO w Białymstoku w tych szpitalach. Wystąpienia pokontrolne skierowane do dyrektorów szpitali, zawierające podstawę prawną wydanych zaleceń, przekazano do wiadomości Zarządu Województwa. Ustalenia w tym zakresie zawarto również na str. 88-92 oraz 268-271 protokołu kontroli kompleksowej. Niewykazane kwoty wynosiły w przypadku WSZ SPZOZ w Białymstoku 2.563.758,32 zł na koniec 2015 i 2016 r., zaś w przypadku SPPZOZ w Choroszczy 466.958,93 zł na koniec 2015 r. i 351.958,93 zł na koniec 2016 r. Należy przy tym podkreślić, że szpitale wojewódzkie w Łomży i Suwałkach, dla których podmiotem tworzącym również jest województwa podlaskie, prawidłowo wykazywały w wierszu E2. zobowiązania wobec budżetu województwa z tytułu spłat kredytów w ramach udzielonych poręczeń. Jak wynika z ustaleń zawartych na str. 266 protokołu kontroli, pracownicy Referatu Nadzoru i Inwestycji, do których trafiają sprawozdania Rb-N i Rb-Z zakładów opieki zdrowotnej, weryfikują otrzymywane sprawozdania pod względem arytmetycznym oraz w zakresie posiadanych przez referat danych w zakresie kredytów poręczanych przez województwo, pożyczek z budżetu województwa oraz spłat należności wynikających z uruchomienia poręczeń. Zaprezentowane wyniki kontroli wskazują jednak na brak należytej weryfikacji sprawozdań;

c) we własnym sprawozdaniu jednostkowym Rb-Z za IV kwartał 2016 r. (część B wiersz F1.) zawyżono niewymagalne zobowiązania z tytułu poręczeń udzielonych dla zakładów opieki zdrowotnej o kwotę 2.924.564,99 zł stanowiącą wysokość odsetek do spłaty na 31 grudnia 2016 r. z tytułu kredytu poręczonego dla Szpitala Wojewódzkiego w Suwałkach. Zgodnie z umową poręczenia z 30 listopada 2015 r. poręczeniem objęto wyłącznie spłaty rat kapitałowych. Kwota podlegająca wykazaniu w części B w zakresie zobowiązań z tytułu poręczeń winna wynosić 91.251.123,02 zł. Z wyjaśnienia złożonego przez Skarbnika Województwa wynika, że kwota niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji została zawyżona omyłkowo. Zaistniałą pomyłkę skorygowano w sprawozdaniach Rb-Z za I i II kwartał 2017 r. – str. 273-275 protokołu kontroli;

d) różnicę w zakresie przypadających do spłaty kredytów pomiędzy własnym sprawozdaniem Rb-Z za IV kwartał 2015 r. (część B wiersz F1.) a Rb-Z Szpitala Wojewódzkiego w Łomży za ten okres. Różnica wynosiła 36,89 zł (w sprawozdaniu Szpitala wykazano niższą kwotę). Kontrola wykazała, że dane do Rb-Z województwa przygotowuje Referat Nadzoru i Inwestycji z zestawień kredytów do spłaty przedkładanych przez poszczególne jednostki, analizowanych z harmonogramami spłat kredytów załączonych do umów kredytowych posiadanych przez Urząd. Różnica wynikała z nadpłaconej spłaty kredytu, co zmniejszyło zobowiązania Szpitala – str. 275-276 protokołu kontroli.

W zakresie gospodarki kasowej (str. 52-56 protokołu kontroli) stwierdzono, że:

a) instrukcja kasowa wprowadzona zarządzeniem Marszałka Województwa Nr 45/2007 z dnia 22 sierpnia 2007 r. nie została dostosowana do faktycznie stosowanych rozwiązań. Z jej postanowień wynika, że w Urzędzie używane są bloczki formularzy dowodów kasowych (KP i KW), które należy ewidencjonować w książce druków ścisłego zarachowania. Faktycznie dowody KP i KW są generowane w programie komputerowym, o czym stanowi instrukcja obiegu i kontroli dokumentów finansowych wprowadzona zarządzeniem Pana Marszałka Nr 89/2015 z dnia 17 listopada 2015 r.,

b) instrukcja kasowa wymaga, aby każdy dowód KP i KW zawierał m.in. kwotę wpłaty/wypłaty wypisaną słownie, do czego się nie stosowano,

c) w kwestii częstotliwości odprowadzania pobranej gotówki do banku postanowiono w instrukcji kasowej, że nadwyżkę na koniec dnia w wysokości przekraczającej pogotowie kasowe należy odprowadzić do banku w dniu powstania nadwyżki, a w wyjątkowych sytuacjach w dniu następnym. Kontrola wykazała, że pobrane dochody odprowadzano na rachunek bankowy w terminach wynoszących od 1 do 14 dni.

 Kontrola regulowania zobowiązań wykazała 6 przypadków nieterminowego opłacenia faktur mimo ich wpływu do Departamentu Finansów przed terminem płatności. Kosztów odsetek za nieterminową płatność nie poniesiono. Zgodnie z art. 44 ust. 3 pkt 3 ustawy o finansach publicznych wydatki publiczne powinny być dokonywane w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań – str. 76-77 protokołu kontroli.

Analiza wieloletniej prognozy finansowej województwa w wersji aktualnej w czasie przeprowadzania kontroli (przyjętej uchwałą Nr 222/3003/2017 Zarządu Województwa z dnia 27 czerwca 2017 r.) wykazała, że w poz. 4.4. „Inne przychody niezwiązane z zaciągnięciem długu” wykazano kwoty planowanych spłat z tytułu pożyczek udzielonych wojewódzkim samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej oraz gminie Nowy Dwór w wysokościach niezgodnych z zawartymi umowami (z uwzględnieniem aneksów aktualnych na dzień sporządzenia badanej prognozy). Ogółem należności stanowiące po realizacji przychody województwa z tytułu zwrotu udzielonych pożyczek wynosiły według obowiązujących umów i salda konta 250 „Należności finansowe” 38.310.834,75 zł. Natomiast w badanej wersji wieloletniej prognozy finansowej suma przychodów prognozowanych z tego tytułu na lata 2017-2023 w poz. 4.4. (od 2024 r. przychodów ze spłaty udzielonych pożyczek nie planowano) wynosiła 30.228.376 zł – była zatem niższa o 8.082.458,75 zł od kwoty przypadającej województwu według obowiązujących umów. W poszczególnych latach w okresie 2017-2019 prognozowano w badanej WPF przychody z tego tytułu inne niż wynikające z aktualnej wersji umów: w 2017 r. niższe o 2.821.311,64 zł, w 2018 r. wyższe o 68.851,99 zł i w 2019 r. niższe o 3.330.099 zł. Prognoza na 2020 r. była zaś zgodna z umowami i aneksami.

  Z analizy rozpatrywanej przez Kolegium RIO w Białymstoku uchwały Nr XLIV/400/17 Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej Województwa Podlaskiego na lata 2018-2032 wynika, że w kol. 4.4. prognozy nie zawarto żadnych danych z tytułu spłat udzielonych pożyczek. Kolegium wskazało, że w objaśnieniach do uchwały nie zawarto powodów pominięcia tych przychodów.

Zgodnie z art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych dane zawarte w WPF powinny być realistyczne. W zakresie dotyczącym prognozowanych na poszczególne lata przychodów ze spłaty udzielonych pożyczek za warunek realistyczności należy uznać zgodność prognozy z zasadami spłaty wynikającymi z obowiązujących umów – str. 113-115 protokołu kontroli.

W zakresie prawidłowości przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji ustalono, że z zarządzeń: z dnia 15 listopada 2013 r. w sprawie inwentaryzacji rocznej i powołania zespołów spisowych (inwentaryzacja roczna i czteroletnia) oraz z dnia 6 października 2016 r. w sprawie inwentaryzacji rocznej oraz powołania zespołów spisowych nie wynikało, aby papiery wartościowe (akcje) posiadane przez jednostkę miały zostać objęte inwentaryzacją. Kontrola wykazała, że akcje były objęte spisem z natury w 2016 r. Nie stwierdzono natomiast, aby akcje zostały objęte inwentaryzacją w drodze spisu z natury na koniec 2014 i 2015 r. – na dowód przeprowadzenia inwentaryzacji tych papierów wartościowych nie okazano żadnej dokumentacji. Naruszono tym samym art. 26 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym jednostki na ostatni dzień każdego roku obrotowego przeprowadzają inwentaryzację papierów wartościowych w postaci materialnej. Z kolei w zakresie inwentaryzacji przeprowadzonej w 2013 r. stwierdzono, iż stan konta 030 „Długoterminowe aktywa finansowe” był objęty protokołem weryfikacji. Z wyjaśnienia głównej księgowej Urzędu wynika, że (…) Stwierdzenia stanów fizycznych akcji dokonywano corocznie, (…) Z nieznanych mi przyczyn nie odnaleziono, gdzie znajdują się protokoły ze spisu odcinków zbiorowych akcji zdeponowanych w kasie Urzędu w lat 2014 – 2015 (…). Podczas kontroli kasy przeprowadzonej w dniu 26 października 2017 r. stan posiadanych akcji w zakresie ilości pozostawał zgodny ze stanem księgowym – str. 56 oraz 226-227 i 231 protokołu kontroli.

Badając procedurę sprzedaży nieruchomości przy ul. Kilińskiego 11 w Białymstoku stwierdzono, że na tablicy ogłoszeń Urzędu wykaz nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży został zamieszczony w dniu 20 czerwca 2016 r., a informacja o wykazie została opublikowana w prasie w dniu 21 czerwca 2016 r. Następnie Zarząd Województwa podjął uchwałę z dnia 19 lipca 2016 r., którą ogłosił przetarg ustny nieograniczony na sprzedaż tej nieruchomości. Od opublikowania wykazu na tablicy ogłoszeń do dnia publikacji ogłoszenia poprzez wywieszenie i zamieszczenie w prasie, która miała miejsce 29 lipca 2016 r., nie upłynął okres 6 tygodni wymagany przez art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2018 r. poz. 121). Zgodnie z przywołanym przepisem ogłoszenie o przetargu podaje się do publicznej wiadomości nie wcześniej niż po upływie terminów, o których mowa w art. 34 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, a zatem nie wcześniej niż po upływie 6 tygodni. W myśl tych przepisów ogłoszenie powinno być opublikowane najwcześniej 2 sierpnia 2016 r. (licząc od daty wywieszenia wykazu w siedzibie Urzędu) – str. 122 protokołu kontroli.

W wyniku badania rozliczeń dotyczących najmu części budynku położonego w Suwałkach przy ul. Sportowej 22 stwierdzono, że dotyczyły one oprócz czynszu także zwrotów za zużycie przez najemców mediów, tj. dostaw wody, odprowadzania ścieków i energii cieplnej. Wpływy za media były ewidencjonowane po stronie dochodów w par. 0750 „Wpływy z najmu i dzierżawy…”. Zwroty poniesionych z budżetu województwa kosztów mediów zużytych przez najemców powinny być co do zasady ujmowane jako zwrot (wznowienie) wydatków w odpowiedniej podziałce klasyfikacji budżetowej wydatków, a tylko ewentualnie jako dochody (i to z usług, a nie z najmu) – w zależności od daty wpływu środków lub przyjętego sposobu rozliczeń. Należy bowiem wskazać, iż w konsekwencji przyjmowania tych wpłat na dochody, zarówno w kwocie wydatków budżetu, jak i kosztów ujętych w ewidencji księgowej Urzędu, znajdują się wydatki i koszty funkcjonowania innych podmiotów. Prezentowana w sprawozdawczości kwota wykonanych wydatków budżetu zawiera zatem w części wydatki poniesione przez województwo (przejściowo) na cele niedotyczące realizacji zadań publicznych, co sprzeciwia się postanowieniom m.in. art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych – str. 126-127 protokołu kontroli.

Analiza rozliczeń dotyczących wynajmowanej części budynku położonego w Łomży przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 1 wykazała różnice w powierzchni stanowiącej własność województwa między umową o administrowanie budynkiem zawartą 4 stycznia 2016 r., a umową najmu z 16 grudnia 2014 r. Na podstawie umowy o administrowanie Urząd Marszałkowski co miesiąc wystawiał dla Liceum Plastycznego refakturę za zarządzanie w kwocie 543,46 zł. W umowie o administrowanie ustalono, iż województwo posiada udział w lokalach będących odrębnym prawem własności na poziomie 596,42 m². Najemcę obciążano kosztami administrowania ponoszonymi przez województwo (tj. za 596,42 m²), mimo iż umowa najmu z 16 grudnia 2014 r. wskazuje na inną powierzchnię będącą własnością województwa – 586,42 m². Główny specjalista ds. zarządzania wojewódzkim zasobem nieruchomości wyjaśnił, że województwo jest właścicielem powierzchni 586,42 m² i to od tej powierzchni powinno ponosić opłaty za administrowanie. Umowa o administrowanie zawierała więc nieprawidłowe dane dotyczące powierzchni należącej do województwa i w związku z tym kwota płacona administratorowi w 2016 r. była nieadekwatna do zajmowanej powierzchni. Prawidłowo za administrowanie województwo powinno płacić 534,33 zł, a zatem miesięcznie płaciło o 9,13 zł więcej niż powinno, obciążając tą kwotą Liceum Plastyczne – str. 127-129 protokołu kontroli.

Uchwałą z dnia 10 grudnia 2013 r. Zarząd Województwa określił bazowe stawki czynszu w lokalach mieszkalnych stanowiących własność województwa. Z kolei uchwałą z dnia 2 grudnia 2014 r. zostały one podwyższone o 0,9%. Uchwała ta zmieniła zatem dotychczasowe stawki bazowe, nie wskazując jednak bezpośrednio ich nowej wysokości – str. 129-130 protokołu kontroli. Zgodnie z art. 8 pkt 2 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U z 2016 r., poz. 1610 ze zm.), organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego ustala „stawki czynszu”, z czego wynika, że uchwała zmieniająca dotychczasowe stawki powinna określać ich rzeczywisty poziom po dokonanej zmianie, a nie określać tylko wskaźnik stanowiący podstawę modyfikacji dotychczasowych stawek.

Sprawdzono prawidłowość stawek, terminowość wpłat i egzekucję zaległości z tytułu najmu wskazanego w protokole kontroli lokalu w budynku przy ul. Sienkiewicza 44 w Choroszczy. Na wniosek dłużnika Zarząd Województwa uchwałą Nr 74/859/2015 z dnia 8 września 2015 r. rozłożył na 48 rat część należności głównej wraz z odsetkami w kwocie 27.484,90 zł z tytułu czynszu najmu lokalu za okres luty 2010 r. – grudzień 2012 r. Zgodnie z uchwałą m.in. w 2016 i 2017 r. dłużnik był zobowiązany do spłaty co miesiąc rat zadłużenia po 567 zł. Na podstawie kartotek dłużnika stwierdzono, że w 2015 r. dłużnik wpłacił 6.890,92 zł (przypis na 9.089 zł), jednak po tym roku nie wpłacił żadnej raty. Zgodnie z przywołaną uchwałą Zarządu Województwa w przypadku braku wpłaty w ustalonym terminie lub w wymaganej wysokości pozostała do zapłaty należność staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę należnymi od pierwotnego dnia wymagalności. Mimo braku wpłat procedury tej nie zastosowano – w konsekwencji odsetki były obliczane na koniec poszczególnych kwartałów tylko od bieżących zaległości, np. przypis odsetek w dniu 31 marca 2017 r. wyniósł 2,71 zł, podczas gdy w przypadku ich liczenia od całości zaległości odsetki na ten dzień wyniosłyby 363,44 zł. Główna księgowa Urzędu wyjaśniła, iż z uwagi na trudną sytuację materialną dłużnicy dokonywali wpłat rat nieterminowo i w ocenie Urzędu nie było innej możliwości wyegzekwowania spłat należności (dłużnicy podejmowali starania i dokonywali spłat pomimo braku źródeł dochodu). Mając na względzie, iż znana była Urzędowi sytuacja materialna dłużników (dłużnicy utrzymujący się jedynie z zasiłku bądź bez stałych źródeł zatrudnienia, z wieloma tytułami egzekucyjnymi od innych podmiotów, rodziny wielodzietne, z niepełnosprawnościami itp.) podejmowanie radykalnych działań  skutkowałoby wzrostem kosztów postępowania i brakiem jakichkolwiek spłat. Przyjęto więc iż Uchwały Zarządu Województwa w sprawie rozłożenia na raty należności oraz odraczająca termin płatności pozostałej części należności obowiązywały nadal. W związku z powyższym nie naliczano odsetek od wskazanych należności. Na wniosek dłużnika uchwałą Nr 183/2403/2016 z dnia 28 grudnia 2016 r. Zarząd Województwa odroczył natomiast do 12 miesięcy termin zapłaty należności głównej na kwotę 22.825,64 zł z tytułu czynszu za okres styczeń 2013 r. – listopad 2016 r.

W konsekwencji podanego w wyjaśnieniu założenia, iż uchwały Zarządu Województwa w sprawie rozłożenia na raty należności oraz odraczające termin płatności pozostałej części należności obowiązywały nadal nieprawidłowo sporządzono sprawozdanie Rb-27S za 2016 r. w zakresie należności w par. 0750. Wykazano w nim bowiem należności w wymagalne w kwocie 245,89 zł. Jak wynika z ustaleń poczynionych na podstawie dokumentacji kontroli, prawidłowo jako wymagalną należało w świetle uchwały wykazać kwotę 20.365,43 zł, czyli należności na 31 grudnia pomniejszone o kwotę odroczoną w dniu 28 grudnia 2016 r. i o przypisane w grudniu opłaty za media (43.881,81 zł – 22.825,64 zł – 690,74 zł). Natomiast należności niewymagalne powinny wynosić 23.516,38 zł (22.825,64 zł + 690,74 zł). Główna księgowa wyjaśniła – wbrew przywołanej wyżej treści uchwały Zarządu Województwa z dnia 8 września 2015 r. – iż w sprawozdaniu Rb-27S wykazano jako należność wymagalną (…) kwotę 245,89 zł ( czynsz za XII 2016 r.), ponieważ należności za okres II 2010 – XII 2012 w kwocie 20.810,28 zł Uchwałą Nr 74/859/2015 Zarządu Województwa Podlaskiego z dnia 8 września 2015 r. zostały rozłożone na raty (…) W związku z tym należności te były należnościami niewymagalnymi.

Sprawdzono także prawidłowość rozliczeń dotyczących najmu innego (wskazanego w protokole kontroli) lokalu w budynku przy ul. Sienkiewicza 44 w Choroszczy. Pobierana w 2016 r. kwota czynszu  wynosząca 217,51 zł wynikała z przemnożenia obowiązującej stawki przez 51,30 m^2, podczas gdy według umowy najmu powierzchnia lokalu wynosi 50,93 m². Z zestawienia powierzchni lokali mieszkalnych oraz kalkulacji współczynników kształtujących wysokość czynszu w 2013 r. wynika natomiast powierzchnia lokalu 51,30 m² i od takiej powierzchni obliczany jest czynsz. Kontrolującym wyjaśniono, że Powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego wynosząca 51,30 m.kw. została wykazana w trakcie sporządzenia operatu szacunkowego w 2002 roku (…). W operacie szacunkowym określono powierzchnię użytkową każdego lokalu na podstawie faktycznego pomiaru i wyliczeń udziału w częściach wspólnych całego budynku. (…).

Na wniosek tego dłużnika uchwałą z dnia 27 marca 2012 r. Zarząd Województwa rozłożył na 48 rat część należności głównej wraz z odsetkami oraz kosztami postepowania sądowego i egzekucyjnego w kwocie 12.454,25 zł, objętą zajęciami komorniczymi z tytułu czynszu za okres lipiec 2007 r. – lipiec 2009 r. Uchwałą tą Zarząd odroczył także do 12 miesięcy termin zapłaty należności głównej w kwocie 22.574,94 zł z tytułu czynszu za okres sierpień 2009 r. – listopad 2011 r. Natomiast uchwałą z dnia 10 lipca 2013 r. Zarząd Województwa rozłożył na 48 rat część należności głównej wraz z należnościami ubocznymi w kwocie 23.197,54 zł z tytułu czynszu za okres sierpień 2009 r. – listopad 2011 r. Ustalono, iż dłużnik nie uiszczał terminowo rat ani nie wpłacił odroczonej należności. Zgodnie z uchwałą Zarządu z dnia 10 lipca 2013 r. jeżeli dłużnik nie wpłaci raty w ustalonym terminie lub w wymaganej wysokości pozostała do zapłaty należność staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę należnymi od pierwotnego dnia wymagalności. Postanowień uchwały nie zastosowano – podobnie jak w opisanym wyżej przypadku – w konsekwencji odsetki były obliczane na koniec poszczególnych kwartałów tylko od bieżących zaległości, np. przypis odsetek 31 marca 2017 r. wyniósł 10,72 zł, zamiast 315,45 zł – str. 130-136 protokołu kontroli. W sprawozdaniu Rb-27S za 2016 r. w zakresie należności od tego dłużnika ujęto kwotę 18.276,19 zł, w tym 956,88 zł należności wymagalnych. Z analizy dokumentacji kontroli wynika natomiast, iż jako należność wymagalną należało wykazać kwotę 17.775,77 zł.

Kontroli w zakresie zagadnień najmu lokali mieszkalnych poddano też egzekucję należności z tytułu najmu lokalu mieszkalnego przy ul. Sienkiewicza 44 w Choroszczy trwającego do 29 lutego 2012 r., a następnie z bezumownego korzystania z lokalu do 6 października 2014 r. W związku ze zwłoką w zapłacie czynszu wynoszącego na 31 października 2011 r. 25.591,47 zł Zarząd Województwa wypowiedział stosunek najmu na dzień 29 lutego 2012 r. Na wniosek dłużnika o umorzenie zaległości Zarząd Województwa uchwałą z 27 marca 2012 r. postanowił rozłożyć na 48 rat należność główną z tytułu nieopłaconego czynszu wynoszącą 17.702,33 zł, objętą zajęciami komorniczymi, oraz odroczyć do 12 miesięcy termin zapłaty należności głównej w kwocie 6.892,24 zł, odsetek w kwocie 3.357,66 zł i kosztów zastępstwa procesowego – 2.382,12 zł. Należności te były objęte postępowaniami egzekucyjnymi, które zawieszono w 2012 r. na wniosek wierzyciela (po rozłożeniu na raty i odroczeniu terminu płatności podanych wyżej zaległości). Na podstawie ewidencji analitycznej stwierdzono, że dłużnik nie uiszczał terminowo rat, a także nie wpłacił odroczonej o rok należności. W latach 2015-2016 nie dokonano żadnej wpłaty.

Kontrolującym nie okazano dokumentacji świadczącej o tym, że należności pochodzące z okresu od marca 2012 r. do października 2014 r. w kwocie 11.783,61 zł, dotyczące bezumownego korzystania z lokalu, były objęte działaniami windykacyjnymi. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu jest świadczeniem okresowym i dlatego przedawnia się  w terminie 3 lat (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2012 r. sygn. akt IV CSK 303/12). Zatem do czasu podpisania protokołu kontroli uległy one przedawnieniu. Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów… osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego mają obowiązek uiszczać co miesiąc, do czasu jego opróżnienia, odszkodowanie. Jego wartość odpowiada kwocie, jaką właściciel uzyskałby z najmu. Wyjaśniono, że przyczyną niedochodzenia należności była niemożliwość ustalenia adresu, pod którym przebywają dłużnicy po opróżnieniu lokalu, którzy ponadto nie są nigdzie zameldowani. Nie było więc możliwe uruchomienie formalnej procedury dochodzenia należności. W wyjaśnieniu złożonym w tej sprawie główna księgowa stwierdziła, że w stosunku do należności od (…) podejmowano czynności zmierzające do wyegzekwowania ich spłaty. Wysyłano wezwania do zapłaty, wielokrotnie przeprowadzano rozmowy telefoniczne (…) mające na celu wyegzekwowanie dotrzymywania terminów wpłat należności objętych Uchwałą Zarządu w sprawie rozłożenia na raty należności oraz opłat za bezumowne korzystanie z lokalu. Dnia 07.10.2014 r. dokonano eksmisji (…) z lokalu mieszkalnego (…). Ustalono, iż (…) nie są nigdzie zameldowani i unikają kontaktu z Urzędem. Podejmowano kilkakrotnie próby ustalenia miejsca pobytu, również poprzez osoby trzecie, jednakże bezskutecznie. Należności (…) nie były dochodzone na drodze postępowania sądowego. Natomiast na pytanie, dlaczego dotychczas nie podjęto zawieszonych postępowań egzekucyjnych w stosunku do należności z tytułu najmu tego lokalu główna księgowa wyjaśniła, że postępowania egzekucyjne (…) zawieszone były w związku z Uchwałą Zarządu Województwa w sprawie rozłożenia na raty należności. Obecnie przygotowywane jest wystąpienie do Biura Prawnego o ponowne wszczęcie postępowań egzekucyjnych objętych zajęciami komorniczymi – str. 138-140 protokołu kontroli.

Kontrola wydatków z tytułu wynagrodzeń i pochodnych od wynagrodzeń wykazała, że regulamin wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego przewiduje dodatki specjalne w wysokości maksymalnie 40% wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, które mogą być przyznawane z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych poza zadaniami określonymi zakresem czynności lub okresowego powierzenia dodatkowych zadań o wysokim stopniu złożoności lub odpowiedzialności. Zgodnie z regulaminem dodatek specjalny przyznaje się na czas określony nieprzekraczający 1 roku lub w indywidualnych przypadkach na czas nieokreślony. Regulacja przewidująca przyznawanie dodatków specjalnych na czas nieokreślony narusza przepis art. 36 ust. 5 ustawy 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 902, ze zm.). Możliwość przyznawania dodatku specjalnego na czas nieoznaczony przewidywał § 8 ust. 2 nieobowiązującego od 1 kwietnia 2009 r. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz. U. Nr 146, poz. 1223 ze zm.); obecnie przepisy prawa przewidują jedynie przyznawanie tego dodatku na czas określony. Nie może on zatem być elementem stałym wynagrodzenia. W toku kontroli ustalono, że pomimo przytoczonych wyżej zapisów regulaminu, w żadnym z objętych próbą przypadków nie przyznano dodatku specjalnego na czas nieokreślony – str. 144-145 protokołu kontroli.

Analiza sposobu ustalania wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego wykazała, że w podstawie obliczenia „trzynastki” uwzględniano również kwoty premii wypłacane powyżej 20% (maksymalnie do 60%) zasadniczego wynagrodzenia, które zgodnie z regulaminem wynagradzania przyznawane są wyłącznie na umotywowany wniosek przełożonego pracownika. Za premię regulaminową należy uznać takie świadczenie na rzecz pracownika, które jako stały element wynagrodzenia jest wypłacane co miesiąc (nie jednorazowo) w stałej wysokości. Przy czym decydujące znaczenie dla zakwalifikowania tego składnika wynagrodzenia powinna mieć nie jego nazwa przyjęta w regulaminie wynagradzania, lecz faktyczny charakter prawny wynikający z treści regulacji płacowych obowiązujących u pracodawcy. Uznaniowy charakter dodatkowej kwoty premii wyraża się w tym, że pracodawca ma całkowitą swobodę w jej przyznaniu lub odmowie przyznania pracownikowi. Zgodnie z § 8 ust. 3 regulaminu wynagradzania Urzędu Marszałkowskiego „Wysokość premii może być zwiększona do 60% wynagrodzenia zasadniczego z tytułu powierzenia pracownikowi dodatkowych zadań”. Sformułowanie takie nie rodzi po stronie pracownika roszczeń o przyznanie premii w zwiększonej wysokości, inaczej niż w przypadku premii w wysokości 20%, w stosunku do której zapisano wprost, iż niezgłoszenie przez przełożonego wniosku o obniżenie lub pozbawienie premii powoduje powstanie po stronie pracownika prawa do premii w wysokości 20%. Tym samym należy przyjąć, że każda kwota wypłacona powyżej poziomu 20% zasadniczego wynagrodzenia danego pracownika jest premią o charakterze uznaniowym, tj. świadczeniem nieobowiązkowym, nieperiodycznym ze swej istoty, którego przyznanie i wysokość zależy wyłącznie od woli pracodawcy (w granicach określonych regulaminem). Z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. z 2016 r. poz. 2217, ze zm.) wynika, że podstawą obliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Z zasad obliczania ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy wynika zaś, że wyłączeniu przy jego ustaleniu podlegają jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie – § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14 ze zm.). Stanowisko takie potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 lipca 2000 r. (sygn. akt I PKN 17/00, OSNP 2002/3/77): Tak zwana premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego.

Ustalono, iż w odniesieniu do dwóch pracowników, zatrudnionych na stanowiskach podinspektora i sprzątaczki, zawyżono podstawę wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego poprzez uwzględnienie całości wpłaconych im premii w podstawie obliczenia dodatkowego wynagrodzenie rocznego. Biorąc pod uwagę kwoty przyznane uznaniowo i wypłacone tym pracownikom powyżej 20% regulaminowej premii w 2016 r., dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2016 r. zostało zawyżone:

- w przypadku podinspektora o 314,28 zł,

- w przypadku sprzątaczki o 396 zł.

W odpowiedzi na pytanie, na jakiej podstawie premia nosząca znamiona premii uznaniowej jest traktowana jako premia regulaminowa, a jej wartość przyjmowana jest do podstawy obliczania dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracownik Referatu Płac w Departamencie Finansów Urzędu Marszałkowskiego wyjaśnił: (…) Dodatkowa premia regulaminowa wypłacana jest periodycznie np. co miesiąc, co 2-3 miesiące i związana jest z wykonywaniem dodatkowych zadań w konkretnym miesięcznym okresie. Premia regulaminowa wypłacana jest za czas faktycznie przepracowany w miesiącu, zgodnie z Regulaminem pomniejszana jest o nieobecności w których pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim lub urlopie bezpłatnym. W związku z tym trudno uznać, że dodatkowa premia regulaminowa, ma charakter nieperiodycznej wypłaty np. nagrody, która przyznawana jest pracownikom uznaniowo jeden lub dwa razy w roku. W związku z powyższym zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 08.01.1997r oraz stanowiska Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej dodatkowa premia regulaminowa ujmowana jest w podstawie wyliczenia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, a tym samym dodatkowego wynagrodzenia rocznego – str. 147-149 protokołu kontroli. (Powyższy fragment wystąpienia pokontrolnego, do którego wydano wnioski pokontrolne nr 21 i 22, został objęty zastrzeżeniami Marszałka Województwa Podlaskiego. Uchwałą nr 1245/18 z dnia 6  marca 2018 roku Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku uwzględniło zastrzeżenia do wniosków pokontrolnych).

W zakresie wydatków z tytułu zagranicznych podróży służbowych pracowników stwierdzono, że w przypadku wymienionych w protokole kontroli delegacji dyspozycje naliczenia dewiz złożono z uchybieniem 7-dniowego terminu, wynikającego z obowiązującej w Urzędzie Instrukcji obiegu dokumentów, która w pkt 11 stanowi, iż wraz z wnioskiem o zaliczkę na podróż zagraniczną należy złożyć do Departamentu Finansów dyspozycję naliczenia dewiz w związku z wyjazdem służbowym poza granice kraju, najpóźniej na siedem dni przed planowanym rozpoczęciem podróży służbowej poza granice kraju – str. 159-163 protokołu kontroli.

           Kontrolą objęto odszkodowania wypłacone za szkody wyrządzone w uprawach i płodach rolnych przez zwierzęta łowne objęte całoroczną ochroną na obszarze polnych obwodów łowieckich oraz przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny na obszarach nie wchodzących w skład obwodów łowieckich. W przyjętej do kontroli próbie stwierdzono przypadek przyznania odszkodowania w mniejszej wysokości niż wynikająca z obowiązujących przepisów. Uchwałą Nr 162/2095/2016 z dnia 27 września 2016 r. Zarząd Województwa Podlaskiego przyznał odszkodowanie w kwocie 5.789 zł za szkody spowodowane w uprawie porzeczki czarnej przez zwierzęta łowne na terenie polnego obwodu łowieckiego nr 138 KŁ Dzik i 157 KŁ Sokół (polny) w gminie Krynki. Na wniosek zainteresowanego w dniu 18 lipca 2016 r. dokonano ostatecznego oszacowania szkody, z czego sporządzono protokół. Z § 4 ust. 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postepowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. z 2010 r. poz. 272) wynika, iż ustalenia rozmiaru szkody w przypadku szkód w uprawach dokonuje się poprzez pomnożenie obszaru uprawy, która została uszkodzona, oraz procentu jej zniszczenia, a następnie pomnożenie tak uzyskanej powierzchni zredukowanej oraz plonu z 1 ha. Badana jednostka zamiast plonu z 1 ha przyjęła błędnie różnicę między plonem z powierzchni uszkodzonej i nieuszkodzonej wynoszącą 40,85 na polu nr 1 i 50,95 na polu nr 2. Z uwagi, iż obliczeń dokonuje się na podstawie powierzchni zredukowanej (tzn. w 100% zniszczonej) należało przyjąć plon z powierzchni nieuszkodzonej wynoszący 51,82 na polu nr 1 i 99,39 na polu nr 2. Kwota  odszkodowania wyniosłaby wówczas 8.330,75 zł, a po pomniejszeniu o 15% nieponiesionych kosztów transportu i przechowywania odszkodowanie powinno wynosić 7.081,14 zł, tj. o 1.292,14 zł więcej niż wypłacono. Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Obszarów Rybackich Urzędu Marszałkowskiego wyjaśnił, że w przedmiotowej sprawie nastąpiła omyłka i przyjęto jako podstawę różnice pomiędzy plonem z powierzchni nieuszkodzonej i uszkodzonej, zaś należało przyjąć jako podstawę plon z powierzchni nieuszkodzonej. Poszkodowany nie wnosząc uwag podpisał protokół – str. 190-192 protokołu kontroli.

           Kontroli poddano prawidłowość sporządzenia przez Zarząd Województwa sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w jednostkach oświatowych prowadzonych przez województwo podlaskie. Dane zawarte w sprawozdaniu stanowiły sumę danych przedstawionych przez poszczególne jednostki oświatowe. Łącznie za 2016 r. wypłacono kwotę 144.481,48 zł tytułem dodatków uzupełniających dla wszystkich nauczycieli zatrudnionych w jednostkach oświatowych prowadzonych przez województwo. Kontrola wykazała, że podziału na poszczególne jednostki kwoty podlegającej wypłacie nauczycielom zatrudnionym na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli dokonano z naruszeniem przepisów zawartych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35). W myśl rozporządzenia w celu wyliczenia dodatku uzupełniającego osobistą stawkę wynagrodzenia każdego nauczyciela należy podzielić przez sumę stawek wszystkich nauczycieli na danym stopniu awansu zawodowego, a następnie pomnożyć przez kwotę ujemnej różnicy ustalonej pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli oraz iloczynem średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli na danym stopniu awansu zawodowego.

           Kontrolowana jednostka nie przekazywała jednostkom oświatowym informacji o  kwocie łącznych stawek wynagrodzenia zasadniczego. Przekazano tylko informację o kwocie dodatku do wypłaty oraz pochodnych obciążających pracodawcę. W celu wyliczenia kwoty przypadającej jednostce kwotę ujemnej różnicy na danym stopniu awansu zawodowego mnożono przez kwotę łączną osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego na danym stopniu. Następnie ustaloną w ten sposób kwotę dzielono przez iloczyn średniorocznej liczby etatów i kwotę łączną osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego, a następnie mnożono przez średnioroczną liczbę etatów dla każdej ze szkół i powstałą w ten sposób kwotę przekazywano poszczególnym szkołom. Oprócz tego sposób liczenia średniorocznej liczby etatów na potrzeby przedstawionego algorytmu był nieprawidłowy. Traktowano bowiem zarówno okres styczeń-sierpień, jak i wrzesień-grudzień po równo, mimo iż na pierwszy składa się 8 miesięcy, a na drugi 4. Stosowany w Urzędzie sposób obliczania średniorocznej liczby etatów w celu podziału ujemnej różnicy między szkoły nie wynikał z obowiązujących przepisów. Prawidłowo należało podzielić łączną kwotę osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli na danym stopniu awansu w danej jednostce przez łączną kwotę osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego na danym stopniu we wszystkich jednostkach, a następnie iloraz odnieść do kwoty ujemnej różnicy w danej kategorii. Na podstawie przydzielonej w ten sposób poszczególnym jednostkom części ujemnej różnicy wynikającej ze sprawozdania, jednostki te są w stanie dokonać podziału ustalonej części między nauczycieli w oparciu o osobistą stawkę wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela oraz sumę stawek wynagrodzenia zasadniczego wszystkich nauczycieli zatrudnionych w tej jednostce. W protokole kontroli przedstawiono prawidłowy podział ujemnej różnicy między poszczególne jednostki. Przykładowo, dla Szkoły Policealnej Nr 1 (bez internatu) kwota wyliczona w Urzędzie do podziału między nauczycieli mianowanych wyniosła 34.244,70 zł, podczas gdy prawidłowo powinna ona wynieść 34.088,48 zł.

           Kontrola przeprowadzona w 2017 r. przez RIO w Białymstoku w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Łomży stwierdziła nieprawidłowości w zakresie danych ujętych w sprawozdaniu jednostkowym sporządzonym przez tę jednostkę. W dniu 4 maja 2017 r. została sporządzona przez Zarząd Województwa korekta sprawozdania, w wyniku której zmniejszyła się struktura zatrudnienia nauczycieli dyplomowanych w okresie od września do grudnia 2016 r. z 90,47 do 90,35 oraz zwiększyły się wydatki poniesione na wynagrodzenia nauczycieli mianowanych z 1.162.908,14 zł do 1.163.844,44 zł, a w efekcie zmniejszyła się ujemna różnica podlegająca podziałowi między nauczycieli mianowanych w formie dodatków uzupełniających z 11.247,39 zł do 10.311,09 zł, a ujemna różnica podlegająca podziałowi między nauczycieli dyplomowanych ze 128.352,25 zł do 125.952,07 zł. Kwotę różnic ustaloną po korekcie rozdzielono między jednostki oświatowe w wyżej opisany sposób. W protokole kontroli przedstawiono prawidłowy podział kwoty różnicy pomiędzy poszczególne jednostki – np. dla Szkoły Policealnej Nr 1 (bez internatu) kwota wyliczona przez Urząd dla nauczycieli mianowanych wyniosła 33.627,08 zł, podczas gdy prawidłowo powinna wynosić 33.451,02 zł. Pismami z dnia 5 maja 2017 r. przedłożono dyrektorom jednostek oświatowych korektę wyliczonego dodatku uzupełniającego za 2016 r. po zaokrągleniach w górę do pełnych złotych, nawet w przypadku gdy dziesiątki wynosiły poniżej 50 gr. Zaokrąglanie kwot podlegających podziałowi w formie dodatków uzupełniających nie ma uzasadnienia w obowiązujących przepisach. Ponadto stwierdzono nieprawidłowość pomiędzy wyliczeniem przez Urząd kwoty ujemnej różnicy a pismem z informacją o korekcie. Z pisma skierowanego do dyrektora ODN w Łomży wynika, że kwota podlegająca podziałowi między nauczycieli dyplomowanych po korekcie wynosi 15.116 zł, podczas gdy wyliczona przez Urząd to 16.115,94 zł, a prawidłowo według kontrolujących 16.391,76 zł – str. 210-215 protokołu kontroli.

Zbadano prawidłowość udzielenia z budżetu województwa wybranych dotacji na realizację w 2016 r. zadań publicznych w sferze kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, w sferze upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji oraz w sferze działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego. Komisja konkursowa powołana uchwałą Zarządu Województwa z dnia 15 grudnia 2015 r. na posiedzeniu w dniu 18 stycznia 2016 r. dokonała oceny łącznie 249 ofert. Z posiedzenia komisji konkursowej sporządzono protokół podpisany przez wszystkich jej członków. Członkowie komisji złożyli wymagane oświadczenia o niepodleganiu wyłączeniu z postępowania. Stwierdzono jednak, że jeden z członków komisji (wskazany w protokole kontroli) na okazanym druku oświadczenia o niepodleganiu wyłączeniu – mimo podpisania oświadczenia – nie dokonał odpowiedniego skreślenia w pozycjach nie pozostaję/pozostaję, nie jestem/jestem. Zgodnie z ogłoszeniem o otwartym konkursie członkowie komisji przed przystąpieniem do oceny składają oświadczenia o bezstronności do protokołu komisji. W myśl uchwały Zarządu Województwa z dnia 15 grudnia 2015 r. każdy członek komisji przed rozpoczęciem jej działalności zobowiązany jest do złożenia pisemnego oświadczenia o bezstronności. W przypadku niepodpisania oświadczenia decyzję o wykluczeniu członka komisji z jej prac podejmuje przewodniczący – str. 196-197 protokołu kontroli.

           Zbadano też prawidłowość udzielenia z budżetu województwa wybranych dotacji na realizację w 2016 r. zadań w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej. Konkurs został ogłoszony 8 grudnia 2015 r. Uchwałą z dnia 19 stycznia 2016 r. Zarząd Województwa powołał 4-osobową komisję konkursową i określił zasady jej działania w zakresie oceny ofert. Z zasad działania komisji wynika, że komisja może obradować i podejmować decyzje w obecności co najmniej połowy jej składu. Decyzje komisji podejmowane są większością głosów obecnych na posiedzeniu członków w głosowaniu jawnym. W przypadku równej ilości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego komisji. Takie określenie zasad działania komisji w przypadku posiedzenia, w którym bierze udział 2 członków (zawsze musi być przewodniczący i sekretarz – co miało miejsce podczas posiedzenia 2 lutego 2016 r.) powoduje, że wszelkie decyzje mogą być podejmowane faktycznie tylko przez jedną osobę – przewodniczącego, którym w myśl uchwały jest dyrektor Departamentu Edukacji, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego. Ponadto kontrolującym okazano wydruk z programu zawierający złożone elektronicznie oświadczenie członków komisji o niepodleganiu wyłączeniu z pracy komisji. Brak w nim zaznaczenia właściwych odpowiedzi (nie pozostaję/pozostaję, nie jestem/jestem) a także daty jego sporządzenia – str. 201-202 protokołu kontroli.

           Podobną sytuację stwierdzono w ogłoszonym uchwałą Nr 120/1445/2016 z dnia 1 marca 2016 r. otwartym konkursie ofert m.in. na dofinansowanie klubów sportowych województwa podlaskiego za wyniki sportowe osiągnięte w 2015 r. w Systemie Sportu Młodzieżowego. Kontrolującym okazano wydruk z programu Witkac (w którym składane są oferty w formie elektronicznej) zawierający oświadczenia 2 członków komisji o niepodleganiu wyłączenia z pracy komisji. W okazanych wydrukach brak zaznaczenia właściwych odpowiedzi (nie pozostaję/pozostaję, nie jestem/jestem) a także daty jego dokonania. Ze złożonych do protokołu kontroli wyjaśnień wynika, iż warunkiem przejścia do oceniania złożonych ofert w programie Witkac jest złożenie stosownego oświadczenia członków komisji konkursowej, jednakże nie ma możliwości wydruku z programu już złożonego oświadczenia – str. 207-208 protokołu kontroli.

W zakresie rozliczeń budżetu województwa z jednostkami organizacyjnymi stwierdzono, że w latach 2014-2017 województwo sfinansowało z budżetu – w formie przekazywanych dotacji – zakup przez Książnicę Podlaską (wojewódzką instytucję kultury) nieruchomości przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 14 w pełnej kwocie netto, tj. 22.500.000 zł. Dotacji celowych na zapłatę poszczególnych rat udzielono na podstawie 4 umów: z 27 listopada 2014 r. na kwotę 7.500.000 zł, z 20 lutego 2015 r. na kwotę 5.000.000 zł, z 25 lutego 2016 r. na kwotę 5.000.000 zł i z 26 stycznia 2017 r. na kwotę 5.000.000 zł. W umowach znajdował się zapis, iż dotacja będzie przekazana na podstawie przedłożonych do dnia (…) [wyznaczonego na 5 dni przed upływem terminu przekazania dotacji] kserokopii faktur lub aktu notarialnego do wartości netto. Żadna z zawartych umów nie wymagała przedkładania potwierdzeń przelewów bankowych obrazujących wykorzystanie dotacji na cel wskazany w umowie. Takie potwierdzenie zostało załączone tylko do rozliczenia kwoty 7.500.000 zł. W umowach wskazywano, że środki przekazane Książnicy (…) mogą być wykorzystane wyłącznie w celu refundacji wydatków poniesionych na cel wskazany poniżej w treści umowy. Uprawniony jest zatem wniosek, że według umowy dotacja miała stanowić refundację wydatków już poniesionych przez Książnicę na zakup nieruchomości, a nie stanowić środki przekazywane „zaliczkowo” na dokonanie wydatku. Urząd Marszałkowski był w posiadaniu aktu notarialnego określającego terminy płatności rat. Książnica Podlaska w latach 2015-2017 przedkładała, po przekazaniu dotacji, tę samą fakturę z dopisywanymi co roku odręcznie informacjami o terminach opłacenia rat; z dat tych wynika, że opłacenie rat miało miejsce po otrzymaniu dotacji. W efekcie przelewy dotacji były dokonywane – wbrew postanowieniom zawartych umów – przed złożeniem kolejnych rozliczeń (faktur).

Kontrolującym wyjaśniono, że przelewy kolejnych kwot dotacji były dokonywane przez Urząd w terminie umożliwiającym Książnicy zapłatę zbywcy bez opóźnienia, zgodnie z podpisanym aktem notarialnym. Zapisy w umowach o przekazaniu dotacji na podstawie kserokopii faktur lub aktu notarialnego były zapisami standardowymi zawieranymi w umowach w sprawie udzielenia dotacji i w ocenie jednostki w przypadku Książnicy nie oznaczały konieczności przedłożenia rozliczenia przed przelewem kolejnej raty, ponieważ terminy płatności wynikały z podpisanego aktu notarialnego, a faktura była w posiadaniu Urzędu. Wskazać należy, iż jeżeli intencją jednostki było przekazywanie środków „z góry” na zapłatę kolejnych rat, należało takie zapisy zawrzeć w umowie. Przekazanie dotacji na opłacenie dotowanego zadania przez beneficjenta – jak to miało miejsce w praktyce (a nie na refundację już poniesionych i udokumentowanych wydatków) – powinno skutkować uwzględnieniem w treści umowy terminu wykorzystania dotacji oraz terminu i sposobu rozliczenia udzielonej dotacji, jak to wynika z przepisów art. 250 ust. 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, a także określeniem obowiązków w zakresie udokumentowania dokonania zapłaty za dotowane zadanie, czyli wykorzystania dotacji w świetle art. 251 ust. 4 ustawy o finansach publicznych – str. 241-244 protokołu kontroli.

Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości województwa, a także niewłaściwego funkcjonowania kontroli zarządczej.

Organem wykonawczym województwa samorządowego jest Zarząd, na którym spoczywają obowiązki m.in. w zakresie wykonywania budżetu, gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową województwa – art. 41 ust. 1 i 2, art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 2096, ze zm.). Zarząd, jako organ wykonawczy województwa, wykonuje zadania przy pomocy Urzędu Marszałkowskiego. Obowiązki w zakresie organizowania pracy Zarządu Województwa i Urzędu Marszałkowskiego spoczywają na Panu Marszałku jako kierowniku Urzędu Marszałkowskiego (art. 43 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Panu Marszałku jako kierowniku jednostki art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych oraz pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowania prac z tego zakresu spoczywały na Skarbniku Województwa oraz głównym księgowym Urzędu. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określa art. 54 ustawy o finansach publicznych oraz postanowienia zakresów czynności.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Wskazanie głównemu księgowemu Urzędu Marszałkowskiego na wyeliminowanie uchybień w zakresie ewidencji operacji w księgach rachunkowych Urzędu, poprzez:

a) księgowanie zapisami dodatnimi operacji gospodarczych, w następstwie których niezbędne jest skorygowanie obrotów na koncie 130; stosowanie w celu zachowania czystości obrotów na koncie 130 technicznych zapisów ujemnych po obu stronach tego konta;

b) dokonywanie zapisów na koncie 201 w sposób zapewniający ustalenie prawidłowych sald stron Wn i Ma tego konta w ewidencji syntetycznej i analitycznej oraz wykazanie prawidłowej kwoty zobowiązań w sprawozdaniu Rb-28S,

c) wyksięgowanie „nadpłaty” wykazanej na koncie kontrahenta Orange w wysokości 4.670,56 zł, której czas pozostawania na koncie oraz brak potwierdzenia salda uprawdopodobniają jej nierealny charakter,

d) zapewnienie ustalania prawidłowych sald na koncie 221-02 „OGR”,

e) zapewnienie, aby odsetki od środków Funduszu Kolejowego były ujmowane jako dochody budżetu w roku ich kasowej realizacji; w tym celu rozważenie zasadności prowadzenia rachunku służącego tylko przekazywaniu środków na rachunek budżetu albo zasadności jego oznaczania jako prowadzonego w ramach konta 139 (a nie np. 133),

f) przeksięgowywanie kwot dotacji należnych do zwrotu z konta 224 na konto 221 w księgach tego roku, w którym dotacja podlegała wykorzystaniu i rozliczeniu.

2. Podjęcie działań dyscyplinujących wobec Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, mając na względzie zapewnienie terminowego przekazywania przez ten Departament do Departamentu Finansów danych niezbędnych do dokonania zapisów księgowych urealniających ewidencyjny stan rozliczenia udzielonych dotacji.

3. Zapewnienie wskazywania w treści decyzji faktycznej prawnej przesłanki umorzenia należności z tytułu zwrotu udzielonej dotacji.

4. Przeanalizowanie wykazanych w księgach zaległości o charakterze cywilnoprawnym od dłużników, wobec których właściwe organy stwierdziły bezskuteczność egzekucji, pod kątem dokonania ich umorzenia zgodnie z zasadami określonymi uchwałą Sejmiku Województwa.

5. Podjęcie prawem przepisanych czynności egzekucyjnych wobec byłego członka Zarządu w zakresie należnej województwu kwoty 325,63 zł z tytułu najmu pomieszczeń.

6. Konstruowanie postanowień uchwał Zarządu Województwa w sprawie odraczania terminów spłat pożyczek udzielonych samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej w sposób zgodny z treścią planowanych do zawarcia aneksów określających nowe terminy spłaty.

7. W zakresie sprawozdawczości:

a) dokonywanie prawidłowego podziału należności finansowych w bilansie z wykonania budżetu na długoterminowe i krótkoterminowe,

b) wykazywanie zobowiązań w sprawozdaniach Rb-28S zgodnie z danymi ewidencji księgowej; w przypadku zmiany ewidencyjnego stanu zobowiązań po sporządzeniu sprawozdania dokonywanie stosownej korekty sprawozdania,

c) dołożenie większej staranności przy dokonywaniu weryfikacji zobowiązań celem prawidłowego ustalenia kwot prezentowanych w sprawozdaniach zobowiązań wymagalnych oraz niewymagalnych,

d) wykazywanie w rocznym sprawozdaniu Rb-27S w kol. 8 „dochody otrzymane” kwoty ustalonej zgodnie z przepisami podanymi w części opisowej wystąpienia,

e) wykazywanie wszystkich nadpłat w sprawozdaniu Rb-27S,

f) wykazywanie we własnych sprawozdaniach Rb-N, w części B, danych dotyczących:

- należności z tytułu spłaconych przez województwo podlaskie, w ramach udzielonych poręczeń, zobowiązań kredytowych zaciągniętych przez zakłady opieki zdrowotnej (wiersz B1.),

- wpłat dokonanych przez zakłady opieki zdrowotnej tytułem uregulowania należności województwa wynikających ze spłaconych przez województwo w ramach poręczenia zobowiązań kredytowych zakładów opieki zdrowotnej (wiersz B4.),

g) zobowiązanie odpowiedzialnych pracowników do dołożenia większej staranności w zakresie weryfikacji sprawozdań Rb-Z przedkładanych przez zakłady opieki zdrowotnej, w kontekście ich zgodności z danymi zaprezentowanymi w księgach rachunkowych budżetu województwa i Urzędu Marszałkowskiego, danymi sprawozdawczości sporządzanej na ich podstawie oraz obowiązującymi umowami.

8. Zapewnienie uwzględniania tematyki zadłużenia, w tym sporządzania sprawozdawczości w zakresie tych procesów, w programach kontroli przeprowadzanych w samodzielnych publicznych zakładach opieki zdrowotnej.

9. Dostosowanie postanowień instrukcji kasowej do faktycznych potrzeb jednostki przy uwzględnieniu uwag zawartych w części opisowej wystąpienia i protokole kontroli. Zapewnienie przestrzegania przyjętych rozwiązań.

10. Zobowiązanie pracowników Departamentu Finansów do terminowego regulowania zobowiązań wynikających z dokumentów, które wpłynęły do Departamentu przed terminem płatności.

11. Wykazywanie w wieloletniej prognozie finansowej kwot planowanych przychodów z tytułu spłat pożyczek udzielonych z budżetu województwa, zgodnie z harmonogramami spłaty wynikającymi z obowiązujących umów.

12. Zapewnienie corocznego przeprowadzania inwentaryzacji akcji drogą spisu z natury i należytego udokumentowania wykonania obowiązków w tym zakresie.

13. Publikowanie ogłoszeń o przetargu na sprzedaż nieruchomości po upływie terminu określonego w art. 38 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami

14. Ujmowanie wpływów z tytułu zwrotów za media zużyte przez najemców jako zwrotów wydatków w odpowiednich podziałkach klasyfikacji budżetowej.

15. Określenie w umowie o administrowanie prawidłowej powierzchni zajmowanej przez województwo w budynku położonym w Łomży przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 1 oraz dokonywanie rozliczeń z najemcą na podstawie tej powierzchni.

16. Wskazywanie w uchwałach Zarządu Województwa kwot ustalonego czynszu za najem lokali mieszkalnych.

17. Zobowiązanie odpowiedzialnych pracowników do przestrzegania postanowień uchwał Zarządu Województwa określających konsekwencje niezachowania zasad spłaty odroczonych lub rozłożonych na raty należności, tj. konieczność naliczenia odsetek i zakwalifikowania tych należności do wymagalnych w ewidencji i sprawozdawczości.

18. Ustalenie w umowie najmu lokalu mieszkalnego wskazanego w protokole kontroli prawidłowej powierzchni wynajmowanego lokalu.

19. Terminowe podejmowanie czynności windykacyjnych w celu niedopuszczenia do upływu terminu przedawnienia należności.

20. Usunięcie z regulaminu wynagradzania pracowników postanowień przewidujących przyznawanie dodatków specjalnych na czas nieoznaczony.

21. Zaniechanie uwzględniania w podstawie obliczania dodatkowego wynagrodzenia rocznego przyznanych pracownikom premii o charakterze uznaniowym, mając na uwadze argumentację zawartą w części opisowej wystąpienia. (Wniosek objęty zastrzeżeniami Marszałka Województwa Podlaskiego. Uchwałą nr 1245/18 z dnia 6  marca 2018 roku Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku uwzględniło zastrzeżenia).

22. Wystąpienie do pracowników wskazanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia o dobrowolne dokonanie zwrotu dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 r. w części zawyżonej poprzez uwzględnienie w podstawie jego obliczenia premii o charakterze uznaniowym. (Wniosek objęty zastrzeżeniami Marszałka Województwa Podlaskiego. Uchwałą nr 1245/18 z dnia 6  marca 2018 roku Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku uwzględniło zastrzeżenia).

23. Zapewnienie przestrzegania wewnętrznych regulacji dotyczących terminu złożenia dyspozycji naliczenia dewiz w związku z wyjazdem służbowym poza granice kraju. Ewentualnie rozważenie zmiany przepisów wewnętrznych w tym zakresie, jeżeli nie są adekwatne do faktycznych potrzeb jednostki.

24. Podjęcie działań w celu wypłacenia właścicielowi uprawy, o której mowa w części opisowej wystąpienia, kwoty zaniżenia odszkodowania za straty spowodowane przez zwierzęta wynoszącej 1.292,14 zł.

25.  Dokonywanie podziału ujemnej różnicy między wydatkami faktycznie poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli a iloczynem średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli na danym stopniu awansu zawodowego zgodnie z przepisami rozporządzenia MEN z dnia 13 stycznia 2010 r. oraz uwagami zawartymi w części opisowej wystąpienia.

26. Zapewnienie udziału w pracach komisji konkursowych do spraw oceny ofert na realizację zadań publicznych wyłącznie członków komisji, którzy złożyli wymagane oświadczenie w sposób umożliwiający potwierdzenie deklaracji bezstronności.

27. Rozważenie określania składu i zasad pracy komisji konkursowej do spraw oceny ofert zgłoszonych w ramach konkursów na realizację zadań z zakresu kultury fizycznej w sposób eliminujący możliwość podejmowania decyzji w praktyce przez jedną osobę, tj. przewodniczącego komisji.

28. Formułowanie treści umowy o przyznanie dotacji celowej adekwatnie do zamierzonego sposobu finansowania zadania, z uwzględnieniem przepisów art. 250 ustawy o finansach publicznych w zakresie terminu i sposobu rozliczenia udzielonej dotacji.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

        Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

W wyniku złożonych przez Marszałka Województwa Podlaskiego zastrzeżeń do wniosków pokontrolnych Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku podjęło uchwałę nr 1245/18 z dnia 6 marca 2018 roku:         

UCHWAŁA Nr 1245/18

z dnia 6 marca 2018 r.

                 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

                 w składzie:

Przewodniczący:        Stanisław Srocki

                            Członkowie:          Dariusz Renczyński

Paweł Gałko

                                                      Katarzyna Gawrońska

                                                      Agnieszka Gerasimiuk

Małgorzata Rutkowska

                                                      Marcin Tyniewicki                                             

Maria Wasilewska

Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5a i art. 25b ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 561)

po rozpatrzeniu zastrzeżeń wniesionych na podstawie art. 9 ust. 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych przez Marszałka Województwa Podlaskiego „do wystąpienia pokontrolnego Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 26 stycznia 2018 r. (RIO.I.6001-11/17) w zakresie stwierdzenia zawyżenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 r. z powodu wliczenia do podstawy naliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego kwoty dodatkowej premii regulaminowej wypłacanej powyżej 20%”

postanawia

- uwzględnić zastrzeżenia

UZASADNIENIE

           Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku w okresie od 5 lipca 2017 r. do 26 października 2017 r. przeprowadziła w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego kompleksową kontrolę gospodarki finansowej województwa podlaskiego za 2016 rok i inne wybrane okresy. Ustalenia kontroli zostały zawarte w protokole kontroli podpisanym w dniu 11 grudnia 2017 r. Na podstawie wyników kontroli Izba skierowała do Marszałka Województwa Podlaskiego wystąpienie pokontrolne z dnia 26 stycznia 2018 r. (RIO.I.6001-11/17), zawierające m.in. opis stwierdzonych nieprawidłowości oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia badanej działalności.

           Pismem z dnia 13 lutego 2018 r. Marszałek Województwa Podlaskiego skierował do Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego (…) w zakresie stwierdzenia zawyżenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2016 r. z powodu wliczenia do podstawy naliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego kwoty dodatkowej premii regulaminowej wypłacanej powyżej 20%.

           Składający zastrzeżenia wskazał, że wysokość i podstawę ustalenia wynagrodzenia rocznego określa art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, który odwołuje się rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop, w tym § 6 wyszczególniającego składniki wynagrodzenia podlegającego wyłączeniu z podstawy naliczenia „13”. RIO kwestionuje uwzględnienie dodatkowej premii regulaminowej w wysokości powyżej 20% w podstawie dodatkowego wynagrodzenia rocznego w związku z uznaniem tych premii jako premii uznaniowych, czyli składnika wypłacanego nieperiodycznie w zależności od uznania pracodawcy. W polemice z tą tezą Marszałek Województwa podniósł w szczególności, że:

- zgodnie z Regulaminem wynagradzania premie regulaminowe wypłacane są pracownikom za dokładne i sumienne wykonywanie obowiązków służbowych wynikających z ich zakresów czynności w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego w okresach miesięcznych; wysokość premii regulaminowe może być zwiększona do 60% wynagrodzenia zasadniczego z tytułu powierzenia pracownikowi dodatkowych zadań. Ta dodatkowa premia wypłacana jest periodycznie, np. co miesiąc, co 2-3 miesiące i związana jest z wykonywaniem dodatkowych zadań w konkretnym miesięcznym okresie, za czas faktycznie przepracowany. W ocenie składającego zastrzeżenia premia ta nie ma charakteru nieperiodycznej wypłaty tzn. premii uznaniowej bądź nagrody, jako świadczeń pieniężanach całkowicie uzależnionych od swobodnego uznania pracodawcy, w tym co do wysokości oraz częstotliwości wypłaty. Uzależnienie przyznawania premii od spełnienia przez pracownika konkretnych zadań (jako przesłanek przyznania premii) powoduje, że nabierze ona charakteru roszczeniowego, nawet jeśli formalnie premia jest nazywana premią uznaniową. W związku z tym premia regulaminowa określona w przedziale powyżej 20%, a mniej niż 60% jest zaliczana w UMWP do składników zmiennych miesięcznych i przyjmowana m.in. do ustalania dodatkowego wynagrodzenia rocznego;

- charakter omawianej premii jest zbliżony do dodatku specjalnego, o którym mowa w art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, przyznawanego pracownikowi z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań;

- Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 września 2000 r. (I PKN 33/00) uznał, że premia wypłacana co pewien czas za okresy zróżnicowane co do ich długości, jest świadczeniem periodycznym, do którego nie ma zastosowania wyłączenie przewidziane w § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.

           Rozpatrując powyższe zastrzeżenia na posiedzeniu w dniu 6 marca 2018 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku zważyło, co następuje:

           Zgodnie z art. 9 ust. 3 zdanie 2 i ust. 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych prawo zgłoszenia zastrzeżenia do kolegium izby przysługuje w odniesieniu do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym, zaś podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie. W piśmie Marszałka Województwa zawarto zastrzeżenia do wystąpienia pokontrolnego bez przywołania konkretnego kwestionowanego wniosku pokontrolnego, w odniesieniu do którego zaistniała podstawa zgłoszenia zastrzeżenia. Jednakże Kolegium Izby, mając na uwadze zakres zastrzeżeń wynikający z tego pisma, stwierdza, że przedmiotem zastrzeżeń jest wniosek nr 21 wystąpienia pokontrolnego o treści: Zaniechanie uwzględniania w podstawie obliczania dodatkowego wynagrodzenia rocznego przyznanych pracownikom premii o charakterze uznaniowym, mając na uwadze argumentację zawartą w części opisowej wystąpienia, wydany w związku z ustaleniami kontroli opisanymi na s. 23-24 wystąpienia pokontrolnego, któremu zarzucono błędną wykładnię art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej w zw. z § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Z przywołanych przepisów prawnych wynika, że z podstawy ustalenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego wyłącza się jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

           W ocenie Kolegium Izby wniesione zastrzeżenia zasługują na uwzględnienie, ponieważ Urząd Marszałkowski prawidłowo ustalił wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracowników, których wynagrodzenia poddano badaniom kontrolnym i które stanowiły kanwę wniosku pokontrolnego nr 21.

           Jak wynika z wystąpienia pokontrolnego wniosek nr 21 został sformułowany z uwagi iż, w przypadku dwóch pracowników do obliczenia tzw. „trzynastki” ujęto kwoty premii wypłacanych w niektórych miesiącach 2016 roku powyżej wartości 20% wynagrodzenia zasadniczego, podczas gdy zgodnie z regulaminem wynagradzania wyższe kwoty premii przyznawane są wyłącznie na umotywowany wniosek przełożonego pracownika. W wystąpieniu pokontrolnym zawarto, że Za premię regulaminową należy uznać takie świadczenie na rzecz pracownika, które jako stały element wynagrodzenia jest wypłacane co miesiąc (nie jednorazowo) w stałej wysokości. Przy czym decydujące znaczenie dla zakwalifikowania tego składnika wynagrodzenia powinna mieć nie jego nazwa przyjęta w regulaminie wynagradzania, lecz faktyczny charakter prawny wynikający z treści regulacji płacowych obowiązujących u pracodawcy. Uznaniowy charakter dodatkowej kwoty premii wyraża się w tym, że pracodawca ma całkowitą swobodę w jej przyznaniu lub odmowie przyznania pracownikowi. Zgodnie z § 8 ust. 3 regulaminu wynagradzania Urzędu Marszałkowskiego „Wysokość premii może być zwiększona do 60% wynagrodzenia zasadniczego z tytułu powierzenia pracownikowi dodatkowych zadań”. Sformułowanie takie nie rodzi po stronie pracownika roszczeń o przyznanie premii w zwiększonej wysokości, inaczej niż w przypadku premii w wysokości 20%, w stosunku do której zapisano wprost, iż niezgłoszenie przez przełożonego wniosku o obniżenie lub pozbawienie premii powoduje powstanie po stronie pracownika prawa do premii w wysokości 20%. Tym samym należy przyjąć, że każda kwota wypłacona powyżej poziomu 20% zasadniczego wynagrodzenia danego pracownika jest premią o charakterze uznaniowym, tj. świadczeniem nieobowiązkowym, nieperiodycznym ze swej istoty, którego przyznanie i wysokość zależy wyłącznie od woli pracodawcy (w granicach określonych regulaminem). Zdaniem Kolegium Izby przywołaną treść § 8 ust. 3 regulaminu wynagradzania należy dekodować w świetle jednej z podstawowych norm ustalania wynagrodzenia pracowników, wyrażonej w art. 78 § 1 kodeksu pracy, według której wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Innymi słowy, z przywołanej normy prawnej wynika, że za wykonaną pracę pracownikowi należy się wynagrodzenie, nie zaś świadczenie pieniężne uzależnione od swobodnego uznania pracodawcy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2016 r., III PK 30/16). O uznaniowości premii wypłacanej w kontrolowanej jednostce w przedziale od 20% do 60% wynagrodzenia zasadniczego nie może przesądzać konstatacja, że dla jej uruchomienia wymagany jest odrębny wniosek przełożonego. Istotny jest bowiem całokształt okoliczności towarzyszących wypłatom takich premii. W tym kontekście wskazania wymaga, że wypłata podwyższonej premii została powiązana w § 8 ust. 3 regulaminu wynagradzania z wykonywaniem przez pracownika w danym miesiącu dodatkowych zadań – a więc z określoną przez pracodawcę przesłanką, której spełnienie winno być potwierdzone w stosownym wniosku przełożonego pracownika. Tak rozumiane naliczanie kwoty premii nie jest zatem uzależnione od swobodnego uznania pracodawcy, lecz od ilości pracy (zadań) wykonanych przez pracownika w określonym przedziale czasowym. Podkreślał to w swoich wywodach Marszałek Województwa stwierdzając, iż uzależnienie przyznawania premii od spełnienia przez pracownika określonych zadań powoduje, że premia ta nabiera charakteru roszczeniowego. Takie też rozumienie przez pracodawcę postanowień w kwestii premii regulaminowych potwierdzają ustalenia kontroli zawarte na s. 146-147 protokołu kontroli z dnia 11 grudnia 2017 r. Wynika z nich, że pracownica zatrudniona na stanowisku sprzątaczki otrzymywała premie regulaminowe we wszystkich miesiącach 2016 roku, przy czym w lutym, czerwcu, lipcu, sierpniu, wrześniu i grudniu wypłacono premie w zwiększonej wysokości, ponadto wniosek o wypłatę takiej premii złożono też w listopadzie (z uwagi na termin złożenia tego wniosku został on uwzględniony przy wypłacie wynagrodzenia w grudniu). Pracownica zatrudniona do dnia 30 czerwca 2016 r. na stanowisku sekretarki otrzymała zwiększoną kwotę premii w lutym, marcu i maju, przy czym wnioski w tym względzie dotyczyły również stycznia i kwietnia tego roku (wypłaty z tych wniosków nastąpiły odpowiednio w lutym i maju). Na tle przedstawionego stanu faktycznego Kolegium Izby uznaje za właściwe odwołanie się do tez orzecznictwa Sądu Najwyższego. W przywołanym wyroku z dnia 5 grudnia 2016 r. Sąd ten stwierdził m.in., że W orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że świadczenie określane mianem "premii uznaniowej", które nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i wobec tego nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego (wynagrodzenia służącego do ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop) (…). Pogląd ten oparty jest w znacznym zakresie na utożsamieniu "premii uznaniowej" z nagrodą pieniężną, o której stanowi art. 105 k.p. W konkluzji swoich wywodów SN przyjął, iż świadczenie pieniężne nazwane w zakładowych przepisach płacowych (albo w umowie o pracę) "premią uznaniową", wypłacane pracownikowi systematycznie, w regularnych odstępach czasu, za zwyczajne wykonywanie obowiązków służbowych, a więc w szczególności za sumienne i staranne wykonywanie pracy (art. 100 § 1 k.p.), w oderwaniu od przesłanek nagrody określonych w art. 105 k.p., jest składnikiem wynagrodzenia za pracę (w szczególności wynagrodzenia urlopowego), co oznacza, że pracownikowi przysługuje roszczenie o jego wypłatę. Z kolei w wyroku z dnia 11grudnia 2007 r. (I PK 157/07) Sąd Najwyższy podniósł, że Przepisy prawa pracy nie zawierają legalnej definicji wynagrodzenia za pracę. W istocie termin ten jest nazwą zbiorczą na określenie świadczeń i należności ze stosunku pracy o swoistych cechach pojęciowych, które odnoszone są w procesie kwalifikacji poszczególnych składników płacowych do każdego z nich z osobna. Powszechny i jedynie konieczny składnik wynagrodzenia stanowi wynagrodzenie zasadnicze. (…) Jako cechy pojęciowe wynagrodzenia za pracę zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie wskazuje się jego wzajemność względem pracy (co znaczy, że wynagrodzeniem są tylko należności pochodzące ze stosunku pracy, świadczone przez pracodawcę na rzecz pracownika), periodyczność, majątkowo-przysparzający charakter, roszczeniowość. Obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe (np. regulamin wynagradzania) oprócz wynagrodzenia za pracę mogą normować także inne świadczenia związane z pracą (art. 77² § 1 i § 2 k.p.). Charakter prawny należności przysługujących pracownikom w myśl tych przepisów może być różnorodny. Mogą stanowić one składnik wynagrodzenia za pracę, jeżeli odpowiadają cechom pojęciowym premii, a więc poddają się kontroli co do przesłanek przyznawania i ustalenia ich wysokości. Mogą być jednak także świadczeniami pozbawionymi cech wynagrodzenia, w sytuacji gdy prawo do nich zależy nie od spełnienia obiektywnie określonych przepisami płacowymi warunków, lecz od ich przyznania; w takim razie są nagrodą.

           Mając na uwadze powyższe okoliczności Kolegium Izby uznaje, że przyznane pracownikom Urzędu Marszałkowskiego premie regulaminowe, stanowiące kanwę kwestionowanego wniosku pokontrolnego, nie miały charakteru uznaniowego, były składnikami wynagrodzeń wypłacanymi periodycznie, które nie podlegały wyłączeniu z podstawy ustalania dodatkowego wynagrodzenia rocznego na podstawie § 6 pkt 1 rozporządzenia MPiPS z dnia 8 stycznia 1997 r. Z tego względu Kolegium Izby postanowiło jak na wstępie.

Przewodniczący Kolegium

Stanisław Srocki

Otrzymuje:

Marszałek Województwa Podlaskiego