Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 01 września 2011 roku (znak: RIO.I.6003-1/11), o treści jak niżej:

Pan Józef Sokolik

Dyrektor

Centrum Kształcenia Zawodowego

w Wysokiem Mazowieckiem

W wyniku doraźnej kontroli gospodarki finansowej, przeprowadzonej w Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto realizację w latach 2007-2011 wybranych dochodów własnych jednostki budżetowej i wydatków z nich finansowanych.

Z ustaleń kontroli wynika, iż jednym ze źródeł dochodów gromadzonych na wyodrębnionym rachunku bankowym jednostki budżetowej były wpływy z opłat za kursy na prawo jazdy organizowane przez funkcjonujący przy Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiem Ośrodek Kształcenia Kierowców. Określenia wpływów z organizacji kursów jako źródeł dochodów własnych Centrum dokonała Rada Powiatu Wysokomazowieckiego uchwałą Nr XVII/146/05 z dnia 14 marca 2005 r. w sprawie utworzenia rachunków dochodów własnych jednostek budżetowych prowadzonych przez Powiat Wysokomazowiecki. Dochody z tego tytułu zostały też wymienione w obowiązującej od 1 stycznia 2011 r. uchwale Nr XXXVI/241/10 Rady Powiatu z dnia 29 października 2010 r. w sprawie utworzenia wyodrębnionych rachunków dochodów własnych, podjętej na podstawie przepisów art. 223 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.).

Kontrola wykazała, że w badanym okresie opłaty za kursy na prawo jazdy kategorii „B” i „T” pobierane były także od uczniów, dla których nabycie umiejętności kierowania pojazdami samochodowymi oraz ciągnikami wchodziło w zakres podstawy programowej kształcenia. Dotyczyło to następujących zawodów kształconych w badanej jednostce: technik pojazdów samochodowych, mechanik pojazdów samochodowych, technik rolnik, technik mechanik i rolnik. Według obowiązującego od dnia 22 kwietnia 2009 r. art. 3 pkt 13a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.), przez podstawę programową kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego lub podstawę programową kształcenia w zawodzie należy rozumieć obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy celów i treści nauczania, w tym umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane w programach nauczania oraz umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Do tego czasu obowiązywało ogólne pojęcie podstawy programowej (art. 3 pkt 13 ustawy w brzmieniu obowiązującym do 22 kwietnia 2009 r.) – rozumianej jako obowiązkowe, na danym etapie kształcenia, zestawy celów i treści nauczania oraz umiejętności, a także zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego i programach nauczania oraz umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych. Ramowe plany nauczania oraz podstawy programowe kształcenia w poszczególnych profilach i zawodach, stosownie do postanowień art. 22 ust. 2 ustawy, zostały określone przez Ministra Edukacji Narodowej (szczegółowe regulacje w tym względzie, dotyczące kształcenia w przywołanych wyżej zawodach, zostały przedstawione na str. 17-19 protokołu kontroli).

Z przepisów art. 7 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy o systemie oświaty wynika, że szkołą publiczną jest szkoła, która zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania oraz realizuje programy nauczania uwzględniające – w przypadku liceum profilowanego – także podstawę programową kształcenia w profilach kształcenia ogólnozawodowego, a w przypadku szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe – podstawę programową kształcenia w danym zawodzie. Ramowe plany nauczania w szkołach publicznych, zawierające m.in. wymiar obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w których następuje kształcenie zawodowe według programu nauczania dla zawodu, zostały określone w rozporządzeniu MEN z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 15, poz. 142 ze zm.). Jak zaś stanowi przepis art. 5 ust. 3 ustawy o systemie oświaty, jednostki samorządu terytorialnego mogą zakładać i prowadzić jedynie szkoły i placówki publiczne.

W świetle wskazanych norm prawnych należy stwierdzić, że nie było podstaw do pobierania przez kontrolowaną jednostkę odpłatności od uczniów, którzy uczestniczyli w kursach na prawo jazdy zgodnie z podstawami programowymi kształcenia. Ponadto pobór tego rodzaju opłat pozostawał w sprzeczności z regulacją § 39 ust. 12 statutu badanej jednostki, według którego Centrum pobiera opłaty za kształcenie prowadzone w formach pozaszkolnych, od osób uczęszczających na zajęcia realizowane w tych formach.

W kontrolowanym okresie opłaty były wnoszone na podstawie kolejno obowiązujących czterech cenników, w których (do dnia 3 września 2010 r.) występował podział opłat uwzględniający m.in. uczniów mających w szkole programową naukę jazdy i przepisy ruchu drogowego oraz pozostałych uczniów.

Na podstawie zbadanej dokumentacji oraz uzyskanych w trakcie kontroli wyjaśnień ustalono, że łączna suma opłat pobranych od uczniów mających w szkole programową naukę jazdy samochodami lub ciągnikami oraz przepisy ruchu drogowego wyniosła 115.740 zł. W podziale na badane lata wyniosła ona:

a) 2007 r. – 26.130 zł, z czego w kat. „B” – 11.470 zł i w kat. „T” – 14.660 zł,

b) 2008 r. – 41.460 zł, z czego w kat. „B” – 22.810 zł i w kat. „T” – 18.650 zł,

c) 2009 r. – 38.550 zł, z czego w kat. „B” – 22.750 zł i w kat. „T” – 15.800 zł,

d) 2010 r. – 9.600 zł, z czego w kat. „B” – 2.800 zł i w kat. „T” – 6.800 zł.

Pobór opłat od wskazanych uczniów został zaniechany począwszy od roku szkolnego 2010/2011.

         W wyniku badania ewidencji księgowej dochodów własnych stwierdzono, iż sposób jej prowadzenia uniemożliwiał ustalenie czy wszystkie osoby (rozpoczynające i uczestniczące w kursach), które na podstawie przyjętych wewnętrznie regulacji były zobowiązane do wnoszenia opłat, uiścili je w określonej wysokości, w szczególności w przypadkach rozkładania płatności na raty. Prowadzona ewidencja księgowa w zakresie odpłatności za kursy ograniczała się do zapisów: wpływ na rachunek bankowy – Wn 132 „Rachunki dochodów własnych jednostek budżetowych” – Ma 201 „Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami” oraz wystawienie faktury – Wn 201 – Ma 700 „Sprzedaż produktów i koszt ich wytworzenia”, przy czym stwierdzono, że fakturowaniu podlegały poszczególne raty, zaś wystawianie faktur następowało po dokonaniu przelewu na konto. Kontrola wykazała, iż w niektórych przypadkach należność rozłożona na raty spłacana była w kilku kolejnych latach. Rozrachunki z tego tytułu nie były uwidocznione w księgach rachunkowych. Jak stanowi art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.), księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty.

Poza tym stwierdzono, że do dnia zakończenia kontroli nie dokonano zmian w polityce rachunkowości jednostki w zakresie dostosowania jej postanowień do przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 128, poz. 861). Przepisy wskazanego rozporządzenia należy stosować do ewidencji zdarzeń od 1 stycznia 2011 roku.

Stwierdzone w wyniku kontroli nieprawidłowości były wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości samorządowej jednostki budżetowej.

Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Centrum Kształcenia Zawodowego spoczywa na Panu Dyrektorze jako kierowniku jednostki sektora finansów publicznych, stosownie do art. 53 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Do obowiązków kierownika jednostki należy także aktualizowanie dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości, co wynika z art. 10 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

         Wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości należy do głównego księgowego. Prawa i obowiązki głównych księgowych określa art. 54 ustawy  o finansach publicznych.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Ustalenie kwot pobranych bez podstawy prawnej od poszczególnych uczniów, którzy uczestniczyli w kursach na prawo jazdy zgodnie z podstawami programowymi kształcenia.

2. Podjęcie działań, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, zmierzających do zwrotu kwot pobranych nienależnie.

3. Znowelizowanie dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości w celu jej dostosowania do przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości…, a także uregulowanie zasad ewidencjonowania rozrachunków z tytułu opłat za kursy na prawo jazdy, mając na uwadze tezy zawarte w protokole kontroli i niniejszym wystąpieniu.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

         Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

        Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

Do wiadomości:

Zarząd Powiatu Wysokomazowieckiego