Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej
przeprowadzona w Urzędzie Gminy w Gródku
przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku
Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 27 lipca 2011 roku (znak: RIO.I.6001-2/11), o treści jak niżej:
Pan
Wiesław Kulesza
Wójt Gminy Gródek
W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy Gródek za okres 2010 roku i inne wybrane okresy, przeprowadzonej w Urzędzie Gminy Gródek na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.
Zakresem kontroli objęto regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania gminy oraz jej jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli wewnętrznej, księgowość i sprawozdawczość, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, realizację wybranych dochodów oraz wydatków, w tym zagadnienie osiągania przez jednostki samorządu terytorialnego wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.), udzielanie zamówień publicznych, realizację zadań zleconych i w ramach porozumień, gospodarowanie mieniem komunalnym oraz rozliczenia budżetu z jednostkami organizacyjnymi.
Badając regulacje wewnętrzne z zakresu dokumentacji opisującej przyjęte zasady rachunkowości stwierdzono, że Pan Wójt nie określił należycie sposobu prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.). Niektóre postanowienia dotyczące tego zagadnienia znajdowały się w zarządzeniu Pana Wójta w sprawie zakładowego planu kont oraz w opisie funkcjonowania konta 310 „Materiały”, jednakże nie pozwalały one na jednoznaczne stwierdzenie, w jaki sposób ma być prowadzona ewidencja poszczególnych rodzajów materiałów. W trakcie trwania kontroli Pan Wójt wydał zarządzenie, którym przyjął do stosowania, dla wszystkich grup rzeczowych składników aktywów obrotowych, metodę prowadzenia kont ksiąg pomocniczych polegającą na odpisywaniu w koszty wartości materiałów na dzień ich zakupu i ustalaniu stanu tych składników i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu na dzień bilansowy – str. 110-111 protokołu kontroli.
W zakresie poprawności ewidencji zdarzeń w księgach rachunkowych stwierdzono błędne ujęcie w księgach Urzędu Gminy należności w kwocie 837.066 zł dotyczących refundacji ze środków pomocowych wydatków poniesionych na realizację projektów objętych dofinansowaniem (należności te ujęto jako przychody Urzędu). W trakcie kontroli skorygowano zapisy poprzez przeniesienie należności do ewidencji budżetu i ujęcie ich w korespondencji z kontem 909 „Rozliczenia międzyokresowe” – str. 25 protokołu kontroli.
W zakresie dochodów uzyskanych przez gminę w 2007 r. z tytułu zwrotu bonifikat udzielonych przy sprzedaży dwóch lokali mieszkalnych stwierdzono, że nie żądano wniesienia – oprócz zwrotu kwoty udzielonej bonifikaty – waloryzacji od udzielonej bonifikaty. Naruszono tym samym postanowienia art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.). W trakcie kontroli została ustalona kwota nienaliczonych waloryzacji. Wyniosła ona łącznie 27,54 zł – str. 41 protokołu kontroli.
Analizą objęto zagadnienia dotyczące poniesionych w 2010 r. wydatków na wynagrodzenia nauczycieli pod kątem osiągnięcia poziomu średnich wynagrodzeń nauczycieli, określonych przepisami Karty Nauczyciela. Kontrola sprawozdania sporządzonego przez Pana Wójta na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6 poz. 35) wykazała istnienie dwóch różnych egzemplarzy sprawozdania. Pierwsze sprawozdanie, opatrzone datą 23 stycznia 2011 r., sporządzone zostało w oparciu o dane przekazane do Urzędu przez jednostki oświatowe i wykazywało, że kwoty faktycznie poniesionych w 2010 r. wydatków na wynagrodzenia nauczycieli stażystów i dyplomowanych były niższe (odpowiednio o 4.886,14 zł i 20.005,21 zł) od sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń ustalonych dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych. W związku z tym wypłacono nauczycielom na tych stopniach awansu zawodowego dodatki uzupełniające. Następnie sporządzono drugie sprawozdanie (w dniu 31 stycznia 2011 r.), którego dane wskazują, że na wszystkich stopniach awansu zawodowego nauczycieli kwoty faktycznie poniesionych wydatków nie są niższe od sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń ustalonych dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych (do wydatków poniesionych na wynagrodzenia doliczono wypłacone dodatki uzupełniające). Druga wersja sprawozdania została przekazana do RIO w Białymstoku. Należy wskazać, że sporządzone w ten sposób sprawozdanie nie odzwierciedla faktycznie poniesionych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli w 2010 roku oraz zawiera dane ustalone niezgodnie z regulacjami zawartymi w rozporządzeniu MEN z dnia 13 stycznia 2010 r. – str. 102-103 protokołu kontroli.
Kontrola prawidłowości ponoszenia wydatków tytułem zwrotu kosztów podróży służbowych wykazała, iż w czterech przypadkach (w próbie przyjętej do kontroli) polecenia wyjazdu służbowego dotyczyły wyjazdu w jednym dniu, natomiast rozliczenie wyjazdu dotyczyło podróży odbywanych w dwóch dniach. Pomimo, że rozliczenia obejmowały koszty podróży w innym okresie niż wskazany przez Pana w poleceniu wyjazdu służbowego, Skarbnik zatwierdził rozliczenia kosztów pod względem formalnym i rachunkowym, zaś Pan Wójt pod względem merytorycznym i do wypłaty. Z tytułu rozliczenia kosztów tych wyjazdów wypłacono łącznie 85,90 zł. W świetle przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz.1990 ze zm.) należy stwierdzić, że pracownicy nie byli formalnie delegowani do odbycia podróży w dniach niewskazanych w poleceniach wyjazdu – str. 90 protokołu kontroli.
Kontrola prawidłowości ustalania wysokości ryczałtu za jazdy lokalne wypłacanego Panu Wójtowi wykazała, że w 2010 r. w oświadczeniach o korzystaniu z własnego pojazdu pomniejszał Pan wysokość ryczałtu o 1/22 za każdy dzień podróży służbowej. Jak wynika z ustaleń zawartych na str. 90 protokołu kontroli, w odniesieniu do 40 dni w 2010 r. nie było podstaw do pomniejszania ryczałtu, ponieważ podróże trwały krócej niż 8 godzin – § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. Nr 27, poz. 271 ze zm.). Należna Panu za 2010 r. kwota 456 zł została wypłacona w trakcie kontroli. W 2011 r. ryczałt ustalany jest prawidłowo.
W wyniku kontroli wydatków związanych z realizacją Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii stwierdzono, że kwotę 13.893,24 zł przeznaczono na opłacenie faktur przedłożonych przez podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych (kluby sportowe działające na terenie gminy) – str. 91-92 protokołu kontroli. Wydatki dotyczyły w szczególności sfinansowania kosztów wyjazdów na zawody i obozy sportowe; finansowane zadania były zgodne z przywołanymi wyżej gminnymi programami. Stwierdzono jednakże, że ich poniesienie odbyło się bez zastosowania procedur wskazanych w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536), która reguluje zasady wspierania lub powierzania podmiotom niepublicznym (w tym również klubom sportowym) zadań publicznych z zakresu ochrony i promocji zdrowia (art. 4 ust. 1 pkt 6), a do dnia 16 października 2010 r. regulowała zasady powierzania zadań publicznych w zakresie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu (art. 4 ust. 1 pkt 17; obecnie jedynie kultury fizycznej). W brzmieniu nadanym 12 marca 2010 r. ustawa ta wskazuje w art. 11 ust. 2, że wspieranie lub powierzanie zadań odbywa się po przeprowadzeniu otwartego konkursu ofert, chyba że przepisy odrębne przewidują inny tryb zlecania. Do dnia 12 marca 2010 r. art. 11 ust. 4 przewidywał dodatkowo możliwość powierzenia lub wspierania realizacji zadań poprzez zakup usług w trybie i na zasadach przewidzianych przepisami o zamówieniach publicznych. Obecnie ustawa nie przewiduje takiej formy sfinansowania zadania realizowanego przez podmiot działający w sferze pożytku publicznego. Nadto art. 19a dodany do tej ustawy z dniem 12 marca 2010 r. stworzył możliwość pominięcia otwartego konkursu ofert przy zleceniu zadania publicznego podmiotowi niepublicznemu – na wniosek podmiotu niepublicznego, jeżeli wartość finansowania lub dofinansowania zadania nie przekracza 10.000 zł, a okres realizacji zadania nie jest dłuższy niż 90 dni. Określony szczegółowo w art. 19a tryb postępowania w celu pozakonkursowego zlecenia zadania nie wyłącza obowiązku przekazania środków w formie dotacji. Do dotacji, jako formy finansowania celu publicznego realizowanego przez kluby sportowe, odwołuje się także art. 28 obowiązującej od 16 października 2010 r. ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. Nr 127, poz. 857 ze zm.), wskazując jako przeznaczenie przekazanych klubowi w tej formie środków m.in. pokrycie kosztów organizowania zawodów sportowych lub uczestnictwa w tych zawodach.
Jak wynika z przedstawionej analizy stanu prawnego, stosowany przez gminę sposób finansowania ponoszonych przez kluby sportowe kosztów zawodów i obozów sportowych prowadzi do obejścia nakazanych prawem form zlecania i finansowania zadań publicznych realizowanych przez kluby.
W zakresie innych zadań zlecanych podmiotom niepublicznym (niż finansowane w ramach programów przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii) stwierdzono, że procedury ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie były stosowane, jednakże kontrola wykazała szereg uchybień na poszczególnych etapach przyznawania i rozliczania dotacji. Na etapie składania i rozpatrywania poprawności ofert stwierdzono, iż oferty –składane według wzoru określonego obowiązującym w okresie objętym kontrolą rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 grudnia 2005 r. (Dz. U. Nr 264, poz. 2207) – nie zawierały wymaganych ogłoszeniem o konkursie załączników: sprawozdania merytorycznego i finansowego (bilans, rachunek wyników lub rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa) za ostatni rok. Pomimo tego komisja konkursowa uznała oferty za prawidłowe i dopuściła do udziału w konkursie. Ponadto oferta złożona przez Gródecki Klub Sportowy „Czarni” Gródek zawierała informację, że podmiot ten nie prowadzi odpłatnej działalności statutowej, tymczasem ustalono, iż za część działań statutowych (zajęcia aerobiku) pobierane są opłaty.
Pozostałe nieprawidłowości dotyczyły dotacji przyznanej GKS „Czarni” Gródek. Stwierdzono różnice pomiędzy harmonogramem dołączonym do oferty i harmonogramem dołączonym do umowy. W harmonogramie stanowiącym element umowy nie uwzględniono udziału środków pochodzących z innych źródeł niż dotacja, a także pominięto podział na grupy wydatków zastosowany w ofercie (piłka nożna seniorów i juniorów, aerobik, piłka siatkowa). Ponadto zarówno w ofercie jak i w harmonogramie umownym występuje kategoria „Inne wydatki związane z zadaniem nie uwzględnione w innych punktach”, która w praktyce umożliwia dotowanemu rozliczenie, jako sfinansowanych z dotacji, dowolnych wydatków związanych z funkcjonowaniem klubu. Stwierdzono także dwukrotną zmianę umowy aneksem (zmiany dotyczyły modyfikacji harmonogramu) na wniosek dotowanego. Wnioskując o zmianę klub nie uzasadniał wniosku, mimo że umowa dopuszczała możliwość zmian tylko w uzasadnionych przypadkach – str. 97-102 protokołu kontroli.
Z ustaleń kontroli udzielenia i realizacji zamówienia publicznego na dostawę paliwa wynika, że wystawiane przez dostawcę faktury nie pozwalają na stwierdzenie, czy ceny dostaw obliczane są zgodnie z warunkami oferty przedstawionej w przetargu. Nie stwierdzono, aby jednostka korzystała, zgodnie z umową, z prawa żądania udokumentowania cen zakupu paliwa u producenta, od których uzależniona jest cena dostaw w myśl oferty. Okoliczności te wskazują na brak należytej kontroli cen dostaw w świetle postanowień umowy – str. 92-94 protokołu kontroli.
Analiza postanowień obowiązującej uchwały Rady Gminy Gródek z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie określenia zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawiania lub najmu, podjętej m.in. na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) wykazała, że jej treść nie reguluje wszystkich zagadnień wskazanych w art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) ustawy w brzmieniu obowiązującym od 22 października 2007 r. Nie stwierdzono bowiem postanowień określających zasady wydzierżawiania i wynajmowania nieruchomości na czas nieoznaczony – str. 104 protokołu kontroli.
Badając podstawy gospodarowania nieruchomościami gminnymi ustalono również, że gmina nie posiada planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości, którego obowiązek sporządzenia wynika z postanowień art. 25 ust. 2 w zw. z art. 23 ust. 1 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 25 ust. 1 i 2 tej ustawy, wójt gospodaruje gminnym zasobem nieruchomości, co polega na wykonywaniu czynności wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy, w tym m.in. sporządza plany wykorzystania zasobu. Wymagania co do treści planu wykorzystania zasobu określa art. 23 ust. 1d przywołanej ustawy – str. 105 protokołu kontroli.
Analiza sposobu powierzania nieruchomości gminnym jednostkom organizacyjnym wykazała, że jednostki te władają nieruchomościami na podstawie decyzji o przekazaniu w trwały zarząd i na podstawie umowy użyczenia. Umowa użyczenia zawarta została 23 lutego 2009 r. pomiędzy gminą a Przedszkolem Samorządowym. Przedszkolu zostały na jej podstawie przekazane lokale o powierzchni 493,81 m2, działka nr 2093/6 o powierzchni 2480 m2 wykorzystywana jako plac zabaw oraz część działki 2093/4 o powierzchni 494 m2, na której posadowiony jest budynek. Należy wskazać, że cywilnoprawna umowa użyczenia nie może być zawarta z podległą jednostką nieposiadającą osobowości prawnej, której kierownik działa w ramach udzielonego przez Pana Wójta pełnomocnictwa. Prawną formą gospodarowania nieruchomościami przez jednostki nieposiadające osobowości prawnej jest trwały zarząd ustalany w drodze decyzji administracyjnej, co wynika z art. 43 ust. 1 w zw. z art. 45 i art. 4 pkt 10 ustawy o gospodarce nieruchomościami – str. 106-107 protokołu kontroli.
Skontrolowano prawidłowość przeprowadzenia pełnej inwentaryzacji rocznej na koniec 2009 r., zarządzonej przez Pana Wójta 15 grudnia 2009 r. Badaniem objęto zgodność dokumentacji zgromadzonej w zbiorze „Inwentaryzacja 2009” z postanowieniami instrukcji inwentaryzacyjnej wprowadzonej zarządzeniem Pana Wójta z dnia 7 grudnia 2009 r., stwierdzając że:
a) w § 41 instrukcji ustalono, że arkusz spisu z natury, na którym ujęto wyniki spisu z natury, powinien m.in. zwierać numer kolejny arkusza spisowego, podpis przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej lub Skarbnika oraz nazwę jednostki (nadruk lub odcisk stempla z nazwą jednostki); w zbiorze dokumentacji znajdują się arkusze spisu z natury opatrzone stemplem Urzędu Gminy Gródek, które nie posiadają numerów,
b) w wielu przypadkach nie przestrzegano postanowienia § 43 ust. 5 instrukcji, według którego „nie należy spisywać na jednym arkuszu składników majątku powierzonych różnym osobom materialnie odpowiedzialnym” (np. arkusze nr 4, 14, 90, 91, 93, 115, 120),
c) na arkuszach spisowych dokonano spisu wszystkich składników majątkowych znajdujących się na danym polu spisowym (np. arkusze nr 77-81), co było niezgodne z § 43 ust. 4 instrukcji określającym, że na oddzielnych arkuszach dokonuje się spisu środków trwałych, pozostałych środków trwałych, materiałów, składników obcych, niepełnowartościowych i uszkodzonych – str. 117-118 protokołu kontroli.
Zgodnie z § 48 instrukcji pracownicy podlegli głównemu księgowemu po otrzymaniu arkuszy spisu z natury rzeczowych składników majątkowych dokonują ich wyceny oraz porównania ich ilości i wartości ustalonych w toku spisu z natury z ilością i wartością tych składników wynikającą z ewidencji księgowej. W zbiorze dokumentacji dotyczącej inwentaryzacji z 2009 r. brak jest udokumentowania wykonanych czynności porównania stanów wynikających z arkuszy spisowych ze stanami wynikającymi z ewidencji księgowej oraz ustalenia łącznych ich wartości według kont analitycznych i syntetycznych. W trakcie kontroli sporządzono zbiorcze zestawienie dokumentujące porównanie danych wykazanych w arkuszach spisu z natury z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej – str. 119 i 123 protokołu kontroli.
Według § 50 instrukcji przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przy udziale członków komisji opracowuje na podstawie otrzymanych dokumentów protokół z weryfikacji różnic inwentaryzacyjnych (wzór protokołu określono w instrukcji). W protokole w szczególności należy ująć propozycje rozliczenia zbiorczej kwoty różnic. W zbiorze dokumentacji dotyczącej inwentaryzacji za 2009 r. znajduje się sporządzony przez komisję inwentaryzacyjną, z datą 29 marca 2010 r., „Protokół z weryfikacji różnic inwentaryzacyjnych” wraz z załącznikami. Protokół ten nie został wypełniony zgodnie z jego treścią. Nie wypełniono części dotyczącej rozliczenia inwentaryzacji środków trwałych, rozliczenia inwentaryzacji pozostałych składników majątkowych, wielkości stwierdzonych niedoborów i nadwyżek. Sposób rozliczenia ustalonych w wyniku inwentaryzacji za 2009 rok różnic inwentaryzacyjnych przedstawiony został w załącznikach do protokołu z weryfikacji różnic – str. 119-122 protokołu kontroli.
Badając zagadnienie udzielania z budżetu gminy w 2010 r. dotacji dla jednostek sektora finansów publicznych ustalono, że Pan Wójt (zarządzeniem z dnia 22 sierpnia 2008 r.) określił zasady i tryb udzielania i rozliczania dotacji dla Komunalnego Zakładu Budżetowego. W trakcie kontroli sprawdzono rozliczenie dotacji celowych udzielonych w 2010 r. Komunalnemu Zakładowi Budżetowemu stwierdzając, że na realizację zadania polegającego na zakupie beczki (przyczepy) do przewozu wody przyznana dotacja w wysokości 20.000 zł nie została wykorzystana. Kwota niewykorzystanej dotacji została w księgach rachunkowych Urzędu Gminy zaewidencjonowana na koncie 221-9-1-2 jako należność z tytułu dochodów budżetowych (zapis pod datą 31 grudnia 2010 r. Wn 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” – Ma 750 „Przychody i koszty finansowe”). W trakcie kontroli dokonano wystornowania tego zapisu w księgach 2010 r. i wprowadzono go do ksiąg rachunkowych 2011 r. (podobnie jak kwoty 8.006,61 zł dotyczącej zwrotu dotacji przedmiotowej). Kwota ta została przez Zakład zwrócona do budżetu po terminie – w dwóch ratach 4 i 9 lutego 2011 r. po 10.000 zł. W dniu 3 marca 2011 r. Pan Wójt wydał decyzję w sprawie zwrotu niewykorzystanej dotacji celowej przez Komunalny Zakład Budżetowy w wysokości 20.000 zł. Decyzją powyższą określił Pan należne odsetki od kwoty 10.000 zł zwróconej 4 lutego 2011 r. w wysokości 11,51 zł oraz od kwoty 10.000 zł zwróconej 9 lutego 2011 r. w wysokości 25,89 zł. Przy ustaleniu kwot odsetek błędnie przyjęto stawkę w wysokości 10,5%, podczas gdy w okresie, za który naliczono odsetki stawka ta wynosiła 12%. W związku z powyższym należne odsetki winny być ustalone w kwocie 43 zł (13 zł + 30 zł). W trakcie trwania kontroli dokonano sprostowania wysokości naliczonych odsetek – str. 137-140 protokołu kontroli.
Kontrola sprawozdań przedkładanych przez gminne instytucje kultury wykazała, że zaliczały one w 2010 r. do przychodów pokrycie amortyzacji. Należy wskazać, że w świetle przepisów ustawy z dnia 25 października 1992 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.) oraz zasad rachunkowości obowiązujących instytucje kultury brak jest podstaw do ewidencjonowania i zaliczania do przychodów instytucji równowartości naliczonej amortyzacji – str. 146-147 protokołu kontroli.
W toku kontroli dochodów budżetowych gminy, badaniu poddano również dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13§ 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.), jest Wójt Gminy. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru wskazanych dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych.
Z ustaleń wynika, że w roku 2010 organ podatkowy nie przeprowadzał kontroli podatkowych, o których mowa w art. 281 § 1 Op. Przedmiotowy przepis stanowi, że organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem § 3, przeprowadzają kontrolę podatkową u podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych, zwanych dalej "kontrolowanymi". Taki stan rzeczy stwierdzono również podczas poprzedniej kontroli. Wystosowane ówcześnie wystąpienie pokontrolne zawierało m. in. zalecenie aby organ podatkowy przestrzegał obowiązujących w tym zakresie przepisów. W odpowiedzi przekazano, iż w Referacie Finansowym został zatrudniony pracownik, do obowiązków którego należy przeprowadzanie kontroli podatkowych zgodnie z procedurą określoną w przepisach prawa podatkowego. Wskazywano, iż pracownik został przeszkolony w zakresie postępowania podatkowego oraz skutecznych form likwidacji zaległości podatkowych. W trakcie obecnej kontroli potwierdzono, iż jeden z pracowników, w posiadanym zakresie czynności ma wpisane do obowiązków przeprowadzanie kontroli. Z zapisu tego nie wynika jednak, kto ma być inicjatorem wszczęcia kontroli. Kontrolowana jednostka nie posiadała w przepisach wewnętrznych uregulowań dotyczących sposobu ustalania tematyki kontroli, ich ilości i terminów przeprowadzania jak również ustalonego planu kontroli – str. 43 prot. kontroli.
Ustalono, że skutki obniżenia górnych stawek podatku od nieruchomości w grupie podatników osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej, wykazane w sprawozdaniach budżetowych Rb-27S i Rb-PDP za 2010 rok zostały zawyżone o około 14.508,31 zł. Stwierdzona nieprawidłowość powstała ponieważ podczas obliczania ujęto podstawy opodatkowania podatników, którzy nie złożyli deklaracji podatkowych. Taki stan rzeczy powoduje, że sprawozdanie zostało sporządzone niezgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 lutego 2010 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 20, poz. 103). W myśl § 3 ust. 1 pkt 9 załącznika nr 39 do rozporządzenia, w sprawozdaniu wykazuje się kwoty stanowiące różnicę pomiędzy dochodami, jakie gmina lub miasto na prawach powiatu mogłaby uzyskać, stosując górne stawki podatkowe, a dochodami, jakie powinna uzyskać, stosując niższe stawki uchwalone przez radę gminy lub miasta na prawach powiatu; w przypadku zastosowania przez gminę lub miasto na prawach powiatu obniżenia górnej stawki. Brak deklaracji oraz decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego powoduje, iż nie było możliwe uzyskanie dochodów z tego tytułu – str. 44 prot. kontroli
Mając na uwadze ustalenia dokonane podczas kontroli w zakresie prawidłowości i powszechności opodatkowania należy stwierdzić, że czynności sprawdzające są prowadzone w niedostatecznym zakresie. Zgodnie z art. 272 Op organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:
1) sprawdzenie terminowości:
a) składania deklaracji,
b) wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;
2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1;
3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
Wykonanie wszystkich wymienionych powyżej czynności spowodowałoby, iż szereg nieprawidłowości wykrytych przez kontrolujących zostałoby wychwyconych w okresie wpływu dokumentów i mogłyby zostać podjęte działania prowadzące do ich wyeliminowania w trakcie roku podatkowego.
Z opisu zawartego w protokole kontroli na stronach 46-49, dotyczącego samoopodatkowania podatników podatkiem od nieruchomości, wynika, że w zakresie powszechności i prawidłowości opodatkowania dokonano następujących ustaleń:
- nie prowadzono działań w celu uzyskania dokumentów umożliwiających ustalenie stanu faktycznego panującego w roku podatkowym w zakresie wykazanych do opodatkowania budynków i budowli,
- dwóch podatników wymienionych w zał. nr 3/2 pod poz. 59 i 60 nie złożyło deklaracji podatkowych. Według ewidencji kontrolowanej jednostki są oni w posiadaniu budynku o pow. 1006,90 m2,
- w przypadku podatników wymienionych w zał. nr 3/2 pod poz. 2, 3, 4, 11, 12 stwierdzono, że dane wykazane w deklaracjach nie zgadzają się z zapisami ewidencji gruntów i budynków. W myśl art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz. U. z 2010r.Nr 193, poz. 1287 ze zm.) dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków są podstawą naliczania podatków. A zatem podatnicy mają obowiązek wykazywania do opodatkowania wszystkich gruntów jakie zgodnie z ewidencją gruntów i budynków są w ich posiadaniu uwzględniając przepisy art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,
- w przypadku podatnika wymienionego w zał. nr 3/2 pod poz. 8 stwierdzono, że zawyżył on podlegającą opodatkowaniu pow. budynków pozostałych. Z wyjaśnienia dołączonego do deklaracji wynika, że podatnik posiada budynki pozostałe o wysokości powyżej 2,2 m o pow. 64 m2 oraz o wysokości poniżej 2,2 m, których pow. wynosi 233 m2. Zgodnie z treścią art. 4 ust. 2 u.p.o.l., podstawa opodatkowania budynków o wysokości poniżej 2,2 m powinna być pomniejszona o 50%, zatem podatnik powinien był przyjąć do opodatkowania powierzchnię 180,50 m2. Natomiast podatnik do obliczenia podatku przyjął pow. 297 m2,
- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 9 stwierdzono, że nie dokonano weryfikacji sposobu wypełnienia deklaracji. W części dotyczącej opodatkowania budynków mieszkalnych wykazano pow. 704,86 m2, a do obliczenia podatku wykorzystano stawkę podatkową w wysokości 18 zł, która jest przyporządkowana budynkom związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej.
- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 17 wskazanym byłoby ustalenie czy posiada on budowle typu ogrodzenia, utwardzony plac, które podlegałyby opodatkowaniu. Z deklaracji podatkowej wynika, że podatnik posiada grunty w całości związane z działalnością gospodarczą, budynki związane z działalnością gospodarczą oraz budynki mieszkalne. Ponieważ część gruntowa nieruchomości jest w całości zajęta na działalność gospodarczą zadaniem organu podatkowego jest ustalenie czy również posadowione na niej budowle, w tym m. in. ogrodzenia i utwardzony plac jako zawiązane z działalnością gospodarczą będą podlegały opodatkowaniu,
- należy zweryfikować prawidłowość opodatkowania gruntów sklasyfikowanych jako Tr – tereny różne, które podatnik wymieniony pod poz. 28 oddał w dzierżawę. W szczególności dotyczy to dzierżawców działek nr 169; 148 oraz gruntów położonych w obrębie Piłatowszczyzna. W pierwszym przypadku w umowie dzierżawy tereny różne zostały zapisane jako nieużytki, natomiast w drugim istnieje różnica pow. opodatkowanej z pow. wynikającą z ewidencji gruntów i budynków. W ostatnim przypadku podatnik wykazał tereny różne w deklaracji na podatek rolny, w części dotyczącej gruntów zwolnionych z opodatkowania. Opisany stan rzeczy narusza przepisy materialnego prawa podatkowego oraz przywołane przepisy ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Oznacza to, iż podatnicy nie mogą zmieniać klasyfikacji gruntów jak i ich powierzchni. Natomiast zgodnie z art. 1 ustawy o podatku rolnym opodatkowaniu tą należnością podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów budynków jako użytki rolne lub zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych. Nie można wykazać do opodatkowania innych gruntów nawet wówczas gdy są faktycznie wykorzystywane do produkcji rolnej.
Naruszenia przepisów dotyczące prawidłowości i powszechności opodatkowania stwierdzono również w przypadku podatników podatku rolnego i leśnego od osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej (str. 54-59 i 65-70 protokołu kontroli): Z ustaleń tych wynika, że:
- w przypadku podatników wymienionych w zał. nr 3/4 pod poz. 1, 4, 10, 15, 18 i zał. nr 3/5 pod poz. 1, 5, 6, 8, 18 wykazane do opodatkowania pow. gruntów nie zgadzają sie z zapisami ewidencji gruntów i budynków oraz dokumentami, w których wskazano pow. rozdysponowane na innych posiadaczy, co wiąże się z przeniesieniem na nich obowiązku podatkowego. Zgodnie z art. 4 pkt 1 i 2 ustawy o podatku rolnym i art. 3 ustawy o podatku leśnym podstawą opodatkowania są dane wynikające z ewidencji gruntów i budynków. A zatem w każdym przypadku pow. opodatkowanych gruntów (bez znaczenia kto jest posiadaczem gruntów i czy ciąży na nim obowiązek podatkowy) powinna być zgodna z zapisami geodezyjnymi. Różnice w podstawie opodatkowania powinny być przedmiotem postępowania podatkowego prowadzonego przez organ podatkowy,
- podatnicy wymienieni w zał. nr 3/4 pod poz. 1 i 18 oraz w zał. nr 3/5 pod poz. 7, 11, 13 i 17 wykazali w jednej deklaracji grunty będące wyłącznie ich własnością oraz grunty będące we współwłasności. Taki stan rzeczy stanowi naruszenie art. 3 ust. 5 ustawy o podatku rolnym i art. 2 ust. 4 ustawy o podatku leśnym. Z przepisu wynika, że jeżeli grunty, o których mowa w art. 1, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania, odpowiednio podatkiem rolnym lub leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach), z zastrzeżeniem ust. 6,
- podatnik wymieniony w zał. nr 3/4 pod poz. 3 nie wywiązał się z obowiązku złożenia deklaracji korygującej na podatek rolny i leśny w terminie wskazanym w art. 6a ust. 8 pkt 2 ustawy o podatku rolnym i art. 6ust. 5 pkt 1 ustawy o podatku leśnym, w związku ze zmianą klasyfikacji gruntu dokonaną przez Starostę Białostockiego decyzją Nr GKN.III.7437-179/09/2010. Skutkiem decyzji było zwiększenie pow. gruntów sklasyfikowanych jako lasy, a zmniejszenie gruntów rolnych, co wiąże się ze zmianą podstaw opodatkowania. W takiej sytuacji zarówno przepisy ustawy o podatku rolnym (art. 6a ust. 4) jak i ustawy o podatku leśnym (art. 5 ust. 4) wskazują, iż zmienia się wysokość należnego podatku. W przypadku osób prawnych podatnik, co do zasady sam wylicza podatek do zapłaty, który wynika z deklaracji podatkowej. Właśnie dlatego zgodnie z art. 6a ust. 8 pkt 2 ustawy o podatku rolnym i art. 6ust. 5 pkt 2 ustawy o podatku leśnym jest on zobowiązany korygować deklaracje podatkowe w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian,
- podatnik wymieniony pod poz. 5 naruszył art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku rolnym opodatkowując grunty sklasyfikowane jako Lz R IVb – 0,76 ha. Przepis ten stanowi, iż użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych zwalnia się z podatku rolnego. W związku z powyższym nastąpiło zawyżenie podatku o 40 zł. Ponadto podatnik wykazał w deklaracji na podatek rolny grunty sklasyfikowane jako nieużytki, które zgodnie z § 67 pkt 5 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454) stanowią odrębną kategorię gruntów niż użytki rolne i nie podlegają przepisom ustawy o podatku rolnym. W związku z powyższym grunty sklasyfikowane jako nieużytki powinny zostać wykazane w deklaracji na podatek od nieruchomości,
- podatnik wymieniony w zał. nr 3/4 pod poz. 9 nie załączył pisemnego uzasadnienia korekty deklaracji złożonej w dniu 10 czerwca 2010r., co skutkuje naruszeniem art. 81 § 2 Op.,
- w przypadku podatnika wymienionego w zał. 3/5 pod poz. 12 stwierdzono, że grunty sklasyfikowane jako Wsr R V -0,0495 ha zostały wykazane w deklaracji na podatek od nieruchomości. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ewidencji gruntów i budynków tego rodzaju grunty są zaliczane do użytków rolnych ( § 68 ust. 1 pkt 6 ),
- deklaracji na podatek rolny nie złożył podmiot wymieniony w zał. 3/4 pod poz. 20, który zgodnie z przedstawionymi danymi geodezyjnymi posiada użytki zielone IV o pow. 0,2465 ha. W przypadku gdyby podatnik prowadził działalność gospodarczą i wykorzystywał do niej przedmiotowe grunty lub ich część powinien złożyć deklarację na podatek od nieruchomości. Niezłożenie deklaracji stanowi naruszenie art. 6a. ust. 8 pkt 1w związku z ust. 1 ustawy o podatku rolnym. Ponadto czyn ten może nosić znamiona wykroczenia karno skarbowego, o którym mowa w art. 54 § 1 ustawy kks,
- ustalono, że deklaracji na podatek leśny nie złożyły podmioty wymienione w zał. nr 3/5 pod poz. 19 i 20. Pierwszy z podatników posiada las o pow. 0,0582 ha, natomiast drugi 0,4371 ha. Nie stwierdzono, aby organ podatkowy podejmował jakiekolwiek działania w celu wyegzekwowania deklaracji podatkowych,
- podatnik wymieniony w zał. nr 3/5 pod poz. 7 nie złożył deklaracji korygującej w związku z przeklasyfikowaniem posiadanych przez podatnika użytków rolnych na lasy (07.04.2010r.). A zatem zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku leśnym opodatkowanie przeklasyfikowanych gruntów leśnych powinno nastąpić od następnego miesiąca, w którym nastąpiła zmiana zapisów ewidencji geodezyjnej. Złożenie deklaracji korygującej zgodnie z art. 6 ust. 5 pkt 2 ustawy o podatku leśnym powinno nastąpić w ciągu 14 dni od dnia zaistnienia tych zmian.
Z opisu zawartego na stronach 50, 60, 70 protokołu kontroli wynika, że stwierdzono przypadki niewywiązywania się podatników z obowiązku terminowego składania deklaracji. Przepisy materialnego prawa podatkowego z zakresu podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości określają zarówno przypadki jak i terminy, w których podatnicy są zobowiązani składać deklaracje. Pierwszy termin składania dokumentów w roku podatkowym przypada na 15 stycznia, natomiast w przypadku zmian zachodzących w trakcie roku podatkowego, mających wpływ na powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego termin wynosi 14 od zaistnienia wymienionych okoliczności. Z okazanych dokumentów wynika, że 6 podatników naruszyło przepisy składając deklaracje po 15 stycznia, a w przypadku kolejnych 10 istnieje takie przypuszczenie. Stwierdzono również, że organ podatkowy w zasadzie nie reagował na nie złożenie deklaracji (jedno wezwanie na 6 przypadków).
W trakcie kontroli podatku od nieruchomości u podatników będących osobami fizycznymi stwierdzono przypadki braku informacji podatkowych stanowiących podstawowy materiał dowodowy w podatku od nieruchomości. W myśl art. 6 ust. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych osoby fizyczne, są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3 tego artykułu – strona 52 protokołu kontroli. Kontrola tej należności według opisu znajdującego się na stronie 52 protokołu kontroli ustaliła także przypadki nieprawidłowego opodatkowania nieruchomości będących we współwłasności dwóch lub więcej osób. Nieprawidłowość ta polegała na rozdzieleniu gruntów na poszczególne udziały współposiadaczy i opodatkowaniu ich dla każdego współposiadacza odrębnie. Stoi to w sprzeczności z zapisami art. 3 .ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, z których wynika, że jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
Z kolei przeprowadzona kontrola prawidłowości i powszechności wymiaru podatku rolnego w grupie podatników osób fizycznych ujawniła przypadek błędnego ustalania podstawy opodatkowania (hektarów przeliczeniowych). Zgodnie z treścią art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o podatku rolnym (tekst jedn. Dz. U. z 2006 roku Nr 136 poz. 969 z późn. zm.) podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi liczba hektarów przeliczeniowych, ustalona na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji geodezyjnej – str. 63 protokołu kontroli.
Stwierdzone w tym zakresie nieprawidłowości dotyczyły również opodatkowania gospodarstw rolnych będących współwłasnością dwóch lub więcej osób fizycznych, gdzie stosowano praktykę podziału gruntów rolnych na poszczególnych współposiadaczy i dołączania ich udziałów do posiadanych przez nich gospodarstw rolnych przez co każdy udział był odrębnie opodatkowany. Praktyka ta jest w sprzeczności z zapisami zawartymi w art. 3 ust. 5 ustawy o podatku rolnym, który stanowi, iż jeżeli grunty, o których mowa w art. 1 ustawy o podatku rolnym, stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowią odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem rolnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach (posiadaczach) – str. 63 – 64 protokołu kontroli.
W toku badania należności z tytułu podatku leśnego od osób fizycznych stwierdzono przypadki, opisane na stronie 73 protokołu kontroli nie złożenia informacji podatkowych dotyczących podatku leśnego. W świetle obowiązujących aktualnie oraz w kontrolowanym okresie przepisów informacje podatkowe dotyczące podatku leśnego stanowią podstawowy materiał dowodowy do wymiaru podatku leśnego. Nieprawidłowość ta stanowi naruszenie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o podatku leśnym (Dz. U. Nr 200, poz. 1682 ze zm.). Ustalono także przypadki naruszenia przepisu art. 2 ust. 4 ustawy o lasach, które polegały na podzieleniu współwłasności gruntów leśny na udziały dla poszczególnych podatników i opodatkowaniu ich jako oddzielne pozycje wymiarowe. Natomiast wskazany przepis jednoznacznie stwierdza, iż jeżeli las jest współwłasnością lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, stanowi wówczas odrębny przedmiot opodatkowania podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach – str. 73 prot. kontroli. Opis znajdujący się także na tej stronie protokołu kontroli wskazuje przypadek braku reakcji organu podatkowego na zmiany geodezyjne, które dotarły w dniu 5 listopada 2008 roku, natomiast decyzję ustalającą podatnikowi wymiar podatku leśnego za lata 2005 – 2009 wydano dopiero w dniu 28 lipca 2010 roku. Tak długi czas reakcji organu podatkowego ( 21 miesięcy) stoi w sprzeczności z zapisami zawartymi w art. 5 ust. 4 oraz art. 6 ust. 4 ustawy o lasach.
W zakresie podatku od środków transportowych ustalono – strona 79 protokołu kontroli - iż część podatników objętych kontrolą złożyła swoje deklaracje podatkowe z opóźnieniem (zazwyczaj po pisemnym wezwaniu przez pracownika odpowiedzialnego za wymiar tego podatku) nie dotrzymując terminów zawartych w artykule 9 ust. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Przepis ten stanowi, iż podmioty, określone w ust. 1 tego artykułu , są obowiązane:
- składać, w terminie do dnia 15 lutego właściwemu organowi podatkowemu, deklaracje na podatek od środków transportowych na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
- odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia okoliczności mających wpływ na powstanie lub wygaśnięcie obowiązku podatkowego, lub zmianę miejsca zamieszkania, lub siedziby - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tych okoliczności;
- wpłacać obliczony w deklaracji podatek od środków transportowych - bez wezwania - na rachunek budżetu właściwej gminy.
Kontrola prawidłowości i powszechności prowadzonych czynności egzekucyjnych i upominawczych wykazała, że nie są dotrzymywane terminy działań upominawczych wynikające z treści zarządzenia NR 7/07 Wójta Gminy Gródek z dnia 6 marca 2007 r. w sprawie ustalenia procedur prowadzenia kontroli finansowej w Urzędzie Gminy Gródek. Według tych przepisów (§ 1 pkt 6 lit. c) upomnienia bądź wezwania do zapłaty powinny być wystawione i rozsyłane nie później niż w ciągu dwóch tygodni po upływie terminu zapłaty. Natomiast z przedstawionej dokumentacji wynika, że w przypadku osób fizycznych pierwsze upomnienia dotyczące kontrolowanego okresu wystawiono 27 kwietnia, na II ratę płatności w lipcu, trzecią w listopadzie, a upomnienia dotyczące IV raty wystawiano w miesiącu grudniu. W przypadku osób prawnych pierwsze działania miały miejsce dopiero w sierpniu – str. 74-75 prot. kontroli
Badaniu poddano także terminowość i prawidłowość działań organu podatkowego związanych z wydawaniem decyzji dotyczących ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych. Z opisu zawartego na stronach 81-82 protokołu kontroli wynika, że w przypadku decyzji o nr Fn. A.K.31113-31/10, Fn. A.K.31113-1-57/10, Fn. A.K.31110-9-41/10, Fn. J.Ż.3110-5/10 postępowanie podatkowe trwało około dwóch miesięcy. Zgodnie z art. 140 § 1 Op strony postępowania były zawiadamiane o braku możliwości załatwienia sprawy w ustawowym terminie (miesięcznym). Przepis ten stanowi, że o każdym przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy obowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Natomiast organ podatkowy uzasadniał przedłużenie wezwaniem podatników do złożenia dokumentów obrazujących sytuację materialno-finansową lub też potrzebą wyznaczenia stronie siedmiodniowego terminu na zapoznanie się z materiałem dowodowym. Zdaniem kontrolującego podawane uzasadnienia nie mogą stanowić przesłanki do przedłużania postępowania. W przypadku bieżącego prowadzenia czynności procesowych okres 30 dni wydaję sie być wystarczającym na skompletowanie wskazanych dokumentów, które umożliwiłyby podjęcie rozstrzygnięcia. Należy pamiętać, iż to na organie podatkowym ciąży obowiązek prowadzenia postępowania, co wiąże sie z podjęciem wszelkich czynności, które pozwolą skompletować dokumenty i ustalić niezbędne fakty. Na nim również ciąży obowiązek podejmowania działań w terminach, które pozwoliłyby zakończyć postępowanie z zachowaniem wszystkich wymogów formalnych. Można zatem przypisać niezałatwienie spraw w ustawowym terminie błędom organizacyjnym nie zaś złożoności poszczególnych postępowań.
Dokonana kontrola rachunkowości podatków i opłat lokalnych oraz procedur naliczania wynagrodzenia inkasentom ustaliła, opisany na stronie 87 protokołu kontroli, przypadek inkasowania przez inkasenta podatków lokalnych w rejonie innym niż został mu wyznaczony. Stoi to w sprzeczności z przepisami zawartymi w uchwale Rady Gminy Gródek Nr /56/03 z dnia 23 października 2003 roku w sprawie inkasa od poboru podatku od nieruchomości, podatku leśnego, podatku rolnego i łącznego zobowiązania pieniężnego, oraz określenia inkasentów i ustalenia wysokości wynagrodzenia za inkaso oraz uchwale Nr XXIX/234/09 Rady Gminy Gródek z dnia 30 listopada 2009 roku zmieniającej uchwałę w sprawie inkasa od poboru podatku od nieruchomości, podatku leśnego, podatku rolnego i łącznego zobowiązania pieniężnego, oraz określenia inkasentów i ustalenia wysokości wynagrodzenia za inkaso.
Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy, w tym funkcjonowania kontroli wewnętrznej.
Organem wykonawczym gminy wiejskiej jest Wójt, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. przygotowywania projektów uchwał Rady Gminy, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Wójt jako organ wykonawczy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, działającego w strukturze organizacyjnej wskazanej w protokole kontroli, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli wewnętrznej, spoczywa na Wójcie – kierowniku jednostki – zgodnie z art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych oraz pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej.
Wójt jest również organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.
Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowania prac z tego zakresu spoczywały, stosownie do art. 54 ustawy o finansach publicznych i zakresu czynności, na Skarbniku Gminy.
Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:
1. Ustalanie kwoty podlegającej zwrotowi bonifikaty, udzielonej uprzednio nabywcy nieruchomości, po dokonaniu jej waloryzacji, jak to wynika z art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
2. Wykazywanie danych w sprawozdaniu z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach i placówkach prowadzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 roku w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli.
3. Należyte wykonywanie kontroli wewnętrznej w zakresie weryfikacji kosztów podróży służbowych w celu uniknięcia przypadków wypłacania zwrotu kosztów za podróże, do których pracownik nie był formalnie delegowany poleceniem wyjazdu służbowego.
4. Zlecanie i finansowanie zadań publicznych realizowanych przez kluby sportowe z zachowaniem formy dotacji, nakazanej przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego... i ustawy o sporcie, z uwzględnieniem uwag zawartych w części opisowej wystąpienia.
5. Dołożenie większej staranności w obszarze zlecania zadań podmiotom niepublicznych na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego..., mając na uwadze w szczególności:
a) egzekwowanie obowiązku zamieszczania w ofercie dokumentów wymaganych w ogłoszeniu o konkursie,
b) zapewnienie zgodności między ofertą i umową w zakresie harmonogramu realizacji zadania,
c) eliminowanie z ofert kategorii kosztów, które nie są możliwe do zdefiniowania na etapie zlecania zadania,
d) przestrzeganie określonych umową zasad wprowadzania zmian jej postanowień.
6. Wprowadzenie mechanizmu kontroli zgodności cen dostaw paliwa z zawartą umową w sprawie zamówienia publicznego.
7. Przedłożenie Radzie Gminy projektu uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie określenia zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości... poprzez określenie zasad wynajmowania i wydzierżawiania nieruchomości na czas nieoznaczony.
8. Opracowanie planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości.
9. Wydanie decyzji ustanawiającej na rzecz Przedszkola trwały zarząd nieruchomościami, które były przedmiotem zawartej umowy użyczenia.
10. Przestrzeganie postanowień instrukcji inwentaryzacyjnej określających zasady dokumentowania spisu z natury oraz ustalenia i rozliczenia jego wyników
11. Naliczanie odsetek od dotacji podlegających zwrotowi w prawidłowej wysokości.
12. Zobowiązanie kierowników gminnych instytucji kultury do zaniechania ujmowania w przychodach instytucji pokrycia amortyzacji.
13. Przestrzeganie przepisów Ordynacji podatkowej w zakresie przeprowadzania kontroli podatkowych.
14. Zachowanie prawidłowości i rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych, dokonanie korekty sprawozdań w związku z ustaleniami kontroli.
15. Wyjaśnienie i wyeliminowanie wskazanych w protokole i w części opisowej wystąpienia rozbieżności i niejasności w zakresie prawidłowości danych wykazanych w informacjach i deklaracjach podatkowych oraz ich zgodności z obowiązującymi przepisami. W odpowiedzi na zalecenia przedstawienie wyników poszczególnych ustaleń, w tym także w aspekcie finansowym.
16. Stosowanie przepisów wewnętrznych w zakresie prowadzenia działań upominawczych.
17. Przestrzeganie przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej w zakresie prowadzenia postępowania podatkowego.
18. Wyeliminowanie nieprawidłowości, opisanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia pokontrolnego, w zakresie opodatkowania podatkami i opłatami lokalnymi, których źródłem są zaniechania w prowadzeniu przez organ podatkowy czynności sprawdzających wynikających z przepisów ustawy Ordynacja podatkowa.
19. Wyeliminowanie nieprawidłowości z zakresu rachunkowości podatków i opłat lokalnych.
O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.
Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.
Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.
Prezes
Regionalnej Izby Obrachunkowej
w Białymstoku
Odsłon dokumentu: 120437116 Poprzdnie wersje tego dokumentu: brak
|