Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Łapach

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 25 lutego 2014 roku (znak: RIO.I.6002-17/13), o treści jak niżej:

Pan

Wiktor Brzosko

Burmistrz Łap

W wyniku problemowej kontroli gospodarki finansowej gminy Łapy za 2012 r. i inne wybrane okresy, przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Łapach na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1113, ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Kontroli podano dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm.), jest Pan Burmistrz. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych.

W wyniku dokonanej analizy dokumentacji dotyczącej kontroli podatkowych przeprowadzanych przez organ podatkowy stwierdzono, że:

- w każdym przypadku kontrola prowadzona była bez zachowania 7-dniowego terminu  na zawiadomienie o planowanym wszczęciu postępowania kontrolnego, co narusza postanowienia art. 282b § 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 79 ust. 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, ze zm.). Obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość wcześniejszego wszczęcia kontroli, jednakże nie może to być regułą. W przypadku przedsiębiorców z art. 79 ust. 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wynika, że kontrola może być wszczęta przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, na wniosek przedsiębiorcy;

     - protokoły kontroli nie zawierają oceny prawnej sprawy, co stanowi naruszenie art. 290 § 2 pkt 6a Ordynacji podatkowej;

- z opisu zawartego w protokole kontroli nie wynika, w jaki  sposób dokonano weryfikacji danych zawartych w deklaracjach podatkowych. Zgodnie z art. 290 § 2 pkt 6 Ordynacji podatkowej w protokole należy zawrzeć dokumentację dotyczącą przeprowadzonych dowodów. Oznacza to, że bezpośrednio w protokole lub jako załącznik do niego powinny być zawarte wszystkie dokumenty stanowiące dowód z przeprowadzonych w trakcie kontroli czynności – str. 3-5 protokołu kontroli.

Z opisu zawartego na str. 5-6 protokołu kontroli wynika, że sprawozdanie Rb-27S za III kwartał 2013 r. zostało sporządzone z naruszeniem § 9 ust. 1 i 2 obowiązującego w okresie objętym kontrolą rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 lutego 2010 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 20, poz. 103), czego efektem było:

- niewykazanie skutków umorzenia opłaty prolongacyjnej w łącznej kwocie 10. 602 zł,

- zawyżenie o 18.392,20 zł skutków wynikających z decyzji organu podatkowego dotyczących udzielonych ulg w postaci rozłożenia na raty lub odroczenia podatku albo zaległości podatkowych,

- wykazanie skutków rozłożenia na raty zaległości w podatku od środków transportowych w kwocie 562 zł w kolumnie 13 „skutki udzielonych ulg i zwolnień obliczone za okres sprawozdawczy”,

- zaniżenie kwoty skutków obniżenia górnych stawek podatkowych w podatku od nieruchomości od osób prawnych o kwotę 18.151 zł.

         Aktualnie zasady sporządzania sprawozdania Rb-27S i sprawozdania Rb-PDP określają przepisy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej z dnia 16 stycznia 2014 r. (Dz. U. z 2014 r. poz. 119).

Kontrola prawidłowości i powszechności opodatkowania podatkiem od nieruchomości osób prawnych i jednostek niemających osobowości prawnej (opis na str. 7-14 protokołu kontroli) wykazała, że nie były prowadzone lub były wykonywane w sposób nieprawidłowy czynności sprawdzające, o których mowa w art. 272 Ordynacji podatkowej. W trakcie tych czynności organ podatkowy jest zobligowany do sprawdzenia terminowości składania deklaracji i wpłacania należnych podatków, stwierdzenia formalnej poprawności dokumentów, ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami. Aby wykonać pełny zakres czynności ewidencja podatkowa powinna zawierać dokumenty pozwalające na sprawdzenie poszczególnych danych wykazanych w deklaracjach podatkowych. O ile w przypadku gruntów organ podatkowy posiada dostęp do danych geodezyjnych za pomocą programu EWOPIS, to w przypadku budynków i budowli nie ma możliwości zweryfikowania podstawy opodatkowania. Stwierdzono szereg niezgodności wykazywanych do opodatkowania gruntów z zapisami geodezyjnymi. Ponieważ organ podatkowy nie prowadził w tym zakresie żadnych postępowań, wskazuje to, że deklaracje nie były pod tym względem weryfikowane. Przykładem takich nieprawidłowości jest:

a) wykazanie do opodatkowania innej powierzchni gruntów niż wynikająca z ewidencji gruntów i budynków co stanowi naruszenie art. 2 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.) – podatnicy wymienieni pod poz. 11, 12, 15, 16, 18, 19, 27, 33, 35, 46, 34, 54, 55, 56 i 58;

b) opodatkowanie użytków rolnych jako gruntów pozostałych (podatnicy wymienieni pod poz. 1, 35) co stanowi naruszenie art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych;

c) niezgodność danych wykazanych w deklaracji korygującej z pisemnym wyjaśnieniem przyczyn jej złożenia. Podatnik wymieniony pod poz. 49 w wyjaśnieniu wskazał, że po dniu złożenia pierwszej deklaracji otrzymał środek trwały oraz błędnie ujął powierzchnię garażu. Tymczasem z deklaracji korygującej wynika, że zwiększona została wartość wykazanych budowli oraz zmniejszeniu uległa powierzchnia budynków pozostałych i gruntów związanych z działalnością gospodarczą, a korekta obowiązywała od początku roku podatkowego. Ponadto mając na uwadze informacje podawane przez podatnika i dane wykazane w deklaracji nasuwają się wątpliwości co do prawidłowości jej sporządzenia. Jeżeli podatnik otrzymał środek trwały w styczniu, to zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Ustalając moment powstania obowiązku podatkowego należy również mieć na uwadze art. 6 ust. 2 ustawy, zgodnie z którym, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem. A zatem w przypadku środka trwałego, który już wcześniej istniał obowiązek podatkowy powinien powstać od lutego, a w przypadku nowego od następnego roku podatkowego. Ponadto niezrozumiałe jest zmniejszenie podstawy opodatkowania gruntów związanych z działalnością gospodarczą, o którym w wyjaśnieniu podatnika nie ma żadnej wzmianki;

d) wykazywanie przez podatników wymienionych pod poz. 5, 16 i 49 będących przedsiębiorcami gruntów i budynków pozostałych, co może naruszać art. 1a ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W myśl przywołanego przepisu za grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uważa się grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z wyjątkiem budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych. Z okazanej dokumentacji podatkowej nie wynika, aby wystąpiła którakolwiek z przesłanek uzasadniających taki sposób wykazania posiadanych budynków;

e) niewykazanie do opodatkowania przez podatnika wymienionego pod poz. 6 gruntów, które zgodnie z zapisami ewidencji gruntów i budynków są w jego posiadaniu, naruszając wymogi art. 2 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych;

f) brak postępowania wyjaśniającego w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 21, który wykazał do opodatkowania większą powierzchnię wynajmowanego lokalu od wskazywanej w zawartej w umowie oraz wykazuje do opodatkowania grunty, o których w umowie nie ma zapisów. Zgodnie z art. 274a § 2 Ordynacji podatkowej w razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych;

g) brak wyjaśnienia prawidłowości wykazania do opodatkowania działki  nr 16/5 o pow. 1.379 m² przez podatnika wymienionego pod poz. 27, który według geodezji nie jest jej właścicielem. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podatnikiem podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, prawne i jednostki niemające osobowości prawnej będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie: wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Własności Rolnej Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości, jest bez tytułu prawnego, z zastrzeżeniem ust. 2. W związku z powyższym należy ustalić czy zaistniały przesłanki umożliwiające podatnikowi wykazanie do opodatkowania przedmiotowej działki;

h) brak prowadzenia działań wyjaśniających pomimo, że przedstawiona dokumentacja dotycząca podatnika wymienionego pod poz. 36 zawiera informacje dotyczące przedmiotów opodatkowania niepokrywające się z danymi zawartymi w deklaracji podatkowej;

i) w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 50 wykazanie w deklaracji jedynie budynków mieszkalnych i budynków pozostałych nasuwające wątpliwości co do rzetelności zawartych w niej danych. Prowadzenie domu pomocy społecznej wymaga świadczenia usług zdrowotnych. Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 2 lit. d) i e) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2012 poz. 964) dom uznaje się za spełniający warunki jeżeli m.in. znajdują się w nim pomieszczenia na gabinet medycznej pomocy doraźnej oraz pomieszczenia do terapii i rehabilitacji. Tego typu pomieszczenia będą podlegały opodatkowaniu stawką podatkową, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.  Należy zatem wezwać podatnika do złożenia wyjaśnień (art. 274a § 2 Ordynacji podatkowej);

j) opodatkowanie podatnika wymienionego pod poz. 51, który wykazał w deklaracji grunty pozostałe o pow. 611 m² i budynki mieszkalne o pow. 170 m². Ponieważ mamy do czynienia z kościelną osobą prawną, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2013 r. poz. 1169), istnieje możliwość, że podatnik będzie korzystał ze zwolnienia wynikającego z treści art. 55 ust. 5 pkt 2 ustawy, zgodnie z którym z podatku od nieruchomości są zwolnione nieruchomości lub ich części zajęte na cele mieszkalne, np. zakonne domy formacyjne.

Podczas kontroli realizacji dochodów z tytułu podatku rolnego od osób prawnych i jednostek niemających osobowości prawnej stwierdzono, że w przypadku niżej wymienionych pozycji wymiarowych wystąpiły nieprawidłowości:

- poz. 2 – podatnik nie wykazał w deklaracji wszystkich posiadanych gruntów rolnych. Z deklaracji wynika, że posiada on grunty rolne o pow. 14,95 ha. Natomiast według ewidencji gruntów i budynków w posiadaniu podatnika są użytki rolne o pow. 17,05 ha, tj. o 2,1 ha więcej niż wykazano w deklaracji. W toku kontroli ustalono, że nie wykazano gruntów korzystających ze zwolnienia z podatku na mocy art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1381, ze zm.). Niewykazanie przedmiotowych gruntów stanowi naruszenie art. 4 ust. 1 pkt 1 i art. 6 ust. 9 ustawy o podatku rolnym;

- poz. 9 – z ewidencji podatkowej wynika, że w złożonej deklaracji podatkowej podatnik wykazał wszystkie grunty będące w jego wyłącznym posiadaniu oraz powierzchnię opowiadającą udziałowi we współwłasności. Narusza to wymogi art. 3 ust. 5 ustawy o podatku rolnym, zgodnie z którym nieruchomości będące we współwłasności stanowią odrębny przedmiot opodatkowania. Natomiast w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 10 stwierdzono naruszenie przywołanego przepisu polegające na wykazaniu w złożonych deklaracjach podatku w wysokości odpowiadającej posiadanemu udziałowi w poszczególnych nieruchomościach. Zgodnie z przywołanym przepisem na podatnikach posiadających nieruchomość we współwłasności ciąży solidarny obowiązek podatkowy;

- poz. 18-32 – podatnicy naruszyli art. 6a ust. 8 pkt 1 ustawy o podatku rolnym przez niezłożenie deklaracji pomimo posiadania użytków rolnych nie zajętych na działalność gospodarczą – str.16 -19 protokołu kontroli.

Z kolei weryfikacja deklaracji złożonych przez osoby prawne i jednostki niemające będące podatnikami podatku leśnego wykazała, że:

- na podstawie przedstawionej dokumentacji nie jest możliwe zweryfikowanie zakwalifikowania lasów do poszczególnych kategorii (np. lasy ochronne lub wpisane do rejestru zabytków) oraz ustalenie prawidłowości zastosowania zwolnienia. Nie ma zatem możliwości wykonywania czynności sprawdzających w zakresie wynikającym z treści art. 272 Ordynacji podatkowej. Organ podatkowy posiada uprawnienia umożliwiające wyegzekwowanie dokumentów pozwalających na zweryfikowanie danych wykazanych w deklaracji. Wynikają one z art. 275 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym, jeżeli ze złożonej deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z przysługujących mu ulg podatkowych, organ podatkowy może zwrócić się do niego o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa;

- podatnik wymieniony pod poz. 3 składając deklarację korygującą nie dołączył do niej pisemnego wyjaśnienia przyczyn złożenia korekty, co skutkuje naruszeniem art. 81 § 2 Ordynacji podatkowej;

- podatnicy wymienieni w załączniku nr 3/4 do protokołu kontroli pod poz. 7-11 naruszyli art. 6 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 465) – str. 20-22 protokołu kontroli.

         Badaniu poddano także zagadnienie terminowości składania deklaracji podatkowych przez osoby prawne i jednostki niemające osobowości prawnej i stwierdzono, że przepisy materialnego prawa podatkowego naruszyli podatnicy wymienieni w załączniku nr 2 do protokołu kontroli pod poz. 6 (data wpływu 4 lutego 2013 r.), w załączniku nr 3 pod poz. 6 (data złożenia 20 listopada 2013 r.). Natomiast w przypadku podatników wymienionych w załączniku nr 4 pod poz. 3 i 7 stwierdzono brak adnotacji dotyczącej wykonania przedmiotowego obowiązku. Ponadto należy zwrócić uwagę na sposób ewidencjonowania dokumentów, który nie pozwala na stwierdzenie momentu wywiązania się podatnika z ustawowego obowiązku. Jest to związane z tym, że odnotowywana jest data faktycznego przyjęcia dokumentów przez pracownika, co nie w każdym przypadku jest też datą realizacji przedmiotowego obowiązku. Zgodnie bowiem z art. 12 § 6 Ordynacji podatkowej w przypadku niektórych form dostarczania dokumentów istotna jest data ich złożenia w wymienionych tam miejscach – w przypadku wysłania dokumentu za pomocą placówki pocztowej ważna jest data jej nadania. Przy takim sposobie ewidencjonowania dokumentów przez organ podatkowy nie jest możliwe uznanie, że czynności sprawdzające  w tym zakresie są wykonywane w sposób prawidłowy, co narusza postanowienia art. 272 Ordynacji podatkowej.

Podczas kontroli powszechności i prawidłowości pozyskiwania dochodów z tytułu podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości w grupie podatników osób fizycznych (str. 23-25 protokołu kontroli) stwierdzono, że:

- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 1 naruszony został art. 4 ust. 6 ustawy o podatku rolnym, ponieważ grunty sklasyfikowane jako S Ps IV – o pow. 0,24 ha zostały opodatkowane jako zwykłe pastwiska. Wskazany przepis stanowi, że sady przelicza się na hektary przeliczeniowe według przeliczników określonych w art. 4 ust. 5 dla gruntów ornych z tym, że do sadów klasy III i IV stosuje się odpowiednio przeliczniki dla klasy IIIa i IVa. Skutkiem nieprawidłowego opodatkowania jest zaniżenie podatku o 9 zł,

-  w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 7 nie zostały opodatkowane grunty 0,2 ha, sklasyfikowane jako użytki zielone IV klasy, co spowodowało zaniżenie wymiaru podatku rolnego o 17 zł i stanowi naruszenie art. 1 i art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku rolnym,

- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 12 organ podatkowy nie opodatkował 500 m² gruntów leśnych, czym naruszył art. 1 ust. 1 i 2 ustawy o podatku leśnym. Według tych przepisów opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają określone w ustawie lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna; lasem w rozumieniu ustawy są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy,

- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 28 należy uznać za nieprawidłowy wymiar podatku za nieruchomość stanowiącą współwłasność małżeńską oraz nieruchomość stanowiącą własność tylko jednego z małżonków w jednej pozycji, czym naruszono art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,

- w przypadku podatnika wymienionego pod poz. 67 stwierdzono różnicę pomiędzy danymi wprowadzonymi do ewidencji podatkowej a zapisami w informacji podatkowej. Według podatnika posiada on grunty związane z działalnością gospodarcza o pow. 3.270 m², grunty pozostałe o pow. 1.572 m² oraz budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 586 m². Natomiast w ewidencji podatkowej całość posiadanych gruntów została wprowadzona jako związana z działalnością gospodarczą tj. 4.842 m². W ewidencji podatkowej brak dokumentów pozwalających na stwierdzenie czy zachowanie organu podatkowego jest słuszne i było poprzedzone odpowiednimi działaniami.  

Według ustaleń kontroli weryfikacji wymagają również dane zawarte w informacjach podatkowych składanych przez podatników posiadających nieruchomości związane z działalnością gospodarczą. Znaczna ich część (z grupy wytypowanej do kontroli) nie wykazuje do opodatkowania budowli, nawet wówczas gdy opodatkowaniu podlega nieruchomość o znacznej powierzchni – str. 25 protokołu kontroli.

W zakresie rachunkowości ustalono, że organ podatkowy naruszył § 11 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów 25 października 2010 r. w sprawie planu kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375), zakładając podatnikowi wymienionemu pod poz. 17 kilka kont podatkowych w jednym podatku. Tę samą nieprawidłowość stwierdzono w przypadku podatników wymienionych pod poz. 30, 50 i 60.

Weryfikacji poddano prowadzone przez organ podatkowy działania  upominawcze i egzekucyjne. W zakresie tym stwierdzono:

- naruszenie § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o egzekucji w administracji (Dz. U. Nr  137, poz. 1541 ze zm.), ponieważ przyjęty do stosowania wzór dokumentu jest niezgodny ze wzorem wynikającym z załącznika nr 3 do rozporządzenia (brak wskazania rodzaju i okresu należności, na którą wystawiono upomnienie),

- w przypadku wysyłania do organów egzekucyjnych tytułów wykonawczych, organ podatkowy wysyła również oryginały potwierdzeń odbioru. Nie ma zatem możliwości weryfikacji zapisów dokonanych w ewidencji księgowej dotyczących daty doręczenia upomnienia,

- naruszenie § 3 rozporządzenia i norm zawartych w rozdz. I pkt 6 i 7 oraz rozdz. II pkt 1 załącznika do Zarządzenia Nr 374/10 Pana Burmistrza z dnia 22 listopada 2010 r., co polegało na wystawieniu po terminie lub też niewystawieniu upomnień i tytułów wykonawczych w przypadku podatników o nr kont 500408; 510010; 100331; 502191; 20028 510078,

 -  naruszenie § 3 ust. 3 rozporządzenia w przypadku podatnika o nr konta 510042 poprzez wystawienie upomnienia pięciopozycyjnego w sytuacji, gdy przywołany przepis dopuszcza upomnienia najwyżej na cztery pozycje – str. 26-28 protokołu kontroli.

Z opisu zawartego na str. 30-36 protokołu kontroli wynika z kolei, że wątpliwości budzi prawidłowość prowadzenia postępowania podatkowego oraz formalnoprawna zgodność wydawanych decyzji z obowiązującymi przepisami. Naruszono:

-  art. 210 § 1 pkt 6 i art. 217 § 2 Ordynacji podatkowej w związku z brakiem uzasadnienia faktycznego lub prawnego decyzji i postanowień,

- art. 169 § 1 i art. 165a § 1 Ordynacji podatkowej poprzez ich zastosowanie w przypadkach, których te regulacje nie dotyczą,

- art. 57 Ordynacji podatkowej oraz normy wynikające z uchwały Nr V/34/03 Rady Miejskiej w Łapach z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie wprowadzenia opłaty prolongacyjnej, poprzez nieprawidłowe ustalenie wysokości opłaty,

- art. 57 § 4 Ordynacji podatkowej w związku z zastosowaniem umorzenia opłaty prolongacyjnej, która nie została opłacona w terminie odroczenia podatku.

         Konsekwencją tych nieprawidłowości jest również naruszenie fundamentalnych zasad, jakimi powinien kierować się organ podatkowy w toku prowadzenia postępowania podatkowego, wynikających z przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej. W szczególności chodzi o  art. 121 § 1 ustawy oraz art. 122. Pierwszy z nich wskazuje, iż postępowanie podatkowe powinno być prowadzone z zachowaniem szczególnej staranności, co będzie skutkowało zaufaniem podatników do organów podatkowych. W drugim przypadku przepis stanowi, że organ podatkowy jest zobowiązany podjąć wszystkie niezbędne kroki w celu zgromadzenia materiału dowodowego, który będzie umożliwiał podjęcie rozstrzygnięcia nie budzącego wątpliwości (zasad prawdy obiektywnej). Określając zakres prowadzonych działań organ podatkowy musi również uwzględniać interes publiczny, którego jest przedstawicielem (ekonomika postępowania), zaangażowanie podatnika oraz pozostałe przepisy Ordynacji podatkowej. Między innymi art. 187 § 1, który jest ściśle powiązany z art. 122 ponieważ zobowiązuje organy podatkowe do zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

         Podczas kontroli realizacji dochodów z tytułu podatku od środków transportowych stwierdzono, że organ podatkowy ma ograniczoną możliwość dokonywania czynności sprawdzających, w zakresie zgodności danych widniejących w deklaracji ze stanem faktycznym (art. 272 pkt 3 Ordynacji podatkowej). Podstawowym źródłem umożliwiającym weryfikację danych są informacje przekazywane przez Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Białymstoku, które w większości dotyczą pojazdów nowo rejestrowanych i wyrejestrowanych przez właścicieli. Dokumenty te nie zawierają wszystkich niezbędnych parametrów pojazdów, potrzebnych do ustalenia stawki podatkowej. Ponadto należy zwrócić uwagę, że w trakcie kontroli do weryfikacji deklaracji przedstawiono wydruk tylko z 2013 r., dokumenty z lat ubiegłych zostały przekazane do archiwum. Nie stwierdzono również aby organ podatkowy prowadził czynności mające na celu pozyskanie dokumentów pozwalających na uzupełnienie dokumentacji podatkowej. Konsekwencją postępowania organu podatkowego są ustalenia kontroli, z których wynika, że albo nie prowadzono czynności sprawdzających lub też prowadzono je w sposób nieprawidłowy. Wynikiem tego były nieprawidłowości opisane na str. 44-47 protokołu kontroli.

Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących wymiaru, poboru i ewidencji podatków i opłat, a także niewłaściwego funkcjonowania kontroli zarządczej.

Burmistrz jest organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Na Burmistrzu spoczywają także ogólne obowiązki dotyczące m.in. przygotowania projektów uchwał Rady Miejskiej, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, ze zm.)). Burmistrz jako organ wykonawczy gminy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Panu Burmistrzu – kierowniku jednostki, stosownie do art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.), a także na pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie wymiaru, poboru i ewidencji podatków i opłat.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowania prac z tego zakresu spoczywały, stosownie do zakresu czynności, na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 54 ustawy o finansach publicznych.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Przestrzeganie przepisów regulujących zasady przeprowadzania kontroli podatkowych.

2. Gromadzenie dokumentacji podatkowej umożliwiającej prowadzenie czynności sprawdzających w zakresie wynikającym z treści przywołanych przepisów Ordynacji podatkowej.

3. Wyeliminowanie wskazanych w protokole i w części opisowej wystąpienia nieprawidłowości w zakresie prawidłowości danych wykazanych w informacjach i deklaracjach podatkowych oraz ich zgodności z obowiązującymi przepisami. W odpowiedzi na zalecenia przedstawić wyniki poszczególnych ustaleń wraz z przedstawieniem skutków finansowych.

4. Przestrzeganie obowiązujących przepisów w zakresie prowadzenia czynności upominawczych i egzekucyjnych oraz sposobu prowadzenia ewidencji upomnień.

5. Stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej w zakresie prowadzenia postępowania podatkowego oraz wymogów formalnych dotyczących wydawanych decyzji.

6. Naliczanie opłaty prolongacyjnej z uwzględnieniem obowiązujących przepisów Ordynacji podatkowej.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

        Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku