Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Jedwabnem

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Zespół w Łomży

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 17 lutego 2014 roku (znak: RIO.IV.6002-1/13), o treści jak niżej:

Pan

Krzysztof Ryszard Moenke

Burmistrz Jedwabnego

W wyniku problemowej kontroli gospodarki finansowej gminy Jedwabne za 2012 rok i inne wybrane okresy, przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Jedwabnem na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1113, ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku Zespół w Łomży, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Kontroli podano dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, ze zm.), jest Pan Burmistrz. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych.

Badanie zagadnień z zakresu opodatkowania podatkiem rolnym wykazało nieprawidłowości polegające na nieprzedłożeniu do kontroli części informacji podatkowych, które stanowią podstawowy materiał dowodowy służący ustaleniu podstawy opodatkowania. W związku z powyższym organ podatkowy naruszył art. 272 Ordynacji podatkowej. W trakcie wskazanych tym przepisem czynności sprawdzających organ podatkowy powinien podjąć działania m.in. w celu ustalenia stanu faktycznego i ewentualnego wyegzekwowania prawidłowo wypełnionych informacji. Jak wykazano w opisie na str. 7 protokołu kontroli, w poddanej badaniu próbie wymiaru podatku rolnego w 11 przypadkach stwierdzono brak informacji.

         W toku działań kontrolnych analizie poddano zapisy w ewidencji księgowej podatków i opłat pod kątem ich zgodności z obowiązującymi w tej materii przepisami. W zapisach księgowych dotyczących osób prawnych opłacających podatek od nieruchomości stwierdzono, że wpłaty z tytułu wymienionego podatku na konto przedsiębiorcy (wskazanej w protokole kontroli spółki akcyjnej) dokonywane były przez SCIENTIFIC SERVICES Sp. z o. o., nie figurującej w ewidencji podatkowej Urzędu jako podatnik jakiegokolwiek z podatków, dla którego organem podatkowym jest Burmistrz Jedwabnego. Na podstawie wyciągów bankowych stwierdzono, że przelewy tytułem zapłaty podatku od nieruchomości zostały dokonane z rachunku SCIENTIFIC SERVICES Sp. z o. o., w łącznej kwocie 17.749 zł i  zaksięgowane zostały na koncie wskazanej w protokole kontroli spółki akcyjnej jako wpłata podatku od nieruchomości. Nie stwierdzono jakiejkolwiek reakcji służb organu podatkowego.

Zasadą wyrażoną przepisami Ordynacji podatkowej jest realizacja zobowiązania podatkowego przez podatnika, czyli podmiot zdefiniowany w art. 7 § 1 ustawy. W opisywanej sytuacji mamy do czynienia z zapłatą dokonaną przez podmiot, na którym nie ciąży zobowiązanie z tytułu podatku od nieruchomości, a więc z nadpłatą, za którą  uznaje się, zgodnie z art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, nienależnie zapłacony podatek.  Ponieważ, jak już wskazano, na podmiocie wpłacającym nie ciążyły w stosunku do budżetu gminy żadne zobowiązania natury publicznoprawnej, obowiązkiem służb organu podatkowego było co najmniej podjęcie działań w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji. Zalecanym zaś zachowaniem organu podatkowego w tym przypadku byłoby wszczęcie postępowania podatkowego w sprawie ustalenia nadpłaty na koncie podatkowym SCIENTIFIC SERVICES Sp. z o. o. w kwocie 17.749 zł i dokonanie zwrotu nadpłaconego podatku. Należy jednocześnie zauważyć, że w takiej sytuacji na podatniku, jakim niewątpliwie pozostaje wymieniona w protokole spółka akcyjna, ciąży w dalszym ciągu zaległość podatkowa w  wysokości kwoty podatku nienależnie uiszczonej przez SCIENTIFIC SERVICES Sp. z o. o. – str. 19-20 protokołu kontroli.

        W wyniku badania zagadnień dotyczących prawidłowości i kompletności  pozyskiwania dochodów z tytułu podatku od nieruchomości w grupie podatników osób prawnych, ustalono, że deklaracje składane przez Komunalny Zakład Budżetowy w Jedwabnem były niekompletne w zakresie podstaw opodatkowania. Stwierdzono, że podatnik nie dokonał naliczenia podatku od nieruchomości za budynki mieszkalne za lata 2010-2013 w łącznej kwocie 4.985 zł – str. 20-21 protokołu kontroli.

Kontrola dochodów z tytułu opłaty targowej pozwoliła ustalić, że będące w użyciu w kontrolowanej jednostce pokwitowania wpłaty opłaty targowej uniemożliwiają  sprawowanie kontroli ze strony organu podatkowego w zakresie prawidłowości zastosowanej stawki opłaty. Na bloczkach nie wskazywano szczegółowo przedmiotu opłaty np. sprzedaż z samochodu, z ręki, z kosza, ze stołu itp., a jedynie kwotę zainkasowaną w danym dniu. Na biletach brak jest danych osoby uiszczającej opłatę. Z przeprowadzonych ustaleń wynika, że organ podatkowy w kontrolowanym okresie, czyli w 2012 r., nie przeprowadzał kontroli prawidłowości pracy inkasenta, czym naruszył art. 281 § 1 Ordynacji podatkowej w zakresie obowiązku przeprowadzania kontroli podatkowej. Brak nadzoru w tej kwestii powoduje również uchybienie normom zawartym w art. 272 Ordynacji podatkowej, który zobowiązuje organ podatkowy do prowadzenia czynności sprawdzających mających na celu monitorowanie wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów. Stwierdzono ponadto, że pokwitowania wystawiane są w jednym egzemplarzu i nie zawierają wszystkich elementów określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375) – str. 21-22 protokołu kontroli.

Organ podatkowy nie wykorzystał upoważnienia ustawowego wynikającego z przepisów działu VI Ordynacji podatkowej i nie przeprowadzał w 2012 r. i latach wcześniejszych kontroli w siedzibie podatników, mających na celu porównanie danych wykazanych w deklaracjach podatkowych (informacjach podatkowych) ze stanem faktycznym – str. 30 protokołu kontroli.

Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy, w tym funkcjonowania kontroli zarządczej.

Burmistrz jest organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Na Burmistrzu spoczywają także ogólne obowiązki dotyczące m.in. przygotowania projektów uchwał Rady Miejskiej, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, ze zm.)). Burmistrz jako organ wykonawczy gminy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Panu Burmistrzu – kierowniku jednostki, stosownie do art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.), a także na pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie wymiaru, poboru i ewidencji podatków i opłat.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowania prac z tego zakresu spoczywały na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 54 ustawy o finansach publicznych.

         Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Wyegzekwowanie od podatników brakujących informacji w sprawie  podatku rolnego.

2. Wszczęcie postępowania podatkowego celem ustalenia nadpłaty podatku od nieruchomości oraz dokonanie zwrotu nadpłaconego podatku podmiotowi wskazanemu w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia. Wyegzekwowanie zaległego podatku wraz z odsetkami od podatnika zobowiązanego do jego zapłaty.

3. Wyegzekwowanie prawidłowych deklaracji w zakresie podatku od nieruchomości od Komunalnego Zakładu Budżetowego w Jedwabnem.

4. Dostosowanie pokwitowań wpłat opłaty targowej do obowiązujących przepisów oraz przeprowadzanie kontroli inkasentów zajmujących się poborem powyższej opłaty.

5. Podjęcie niezbędnych działań mających na celu realizację obowiązków w zakresie kontroli podatkowych, wynikających ze wskazanych przepisów Ordynacji podatkowej.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

        Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

Do wiadomości:

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku

Zespół w Łomży