Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Gminy Nowe Piekuty

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

           Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 17 lipca 2019 roku (znak: RIO.I.6002-6/19), o treści jak niżej:

Pan

Marek Kaczyński

Wójt Gminy Nowe Piekuty

W wyniku problemowej kontroli gospodarki finansowej gminy Nowe Piekuty za 2018 r. przeprowadzonej w Urzędzie Gminy w Nowych Piekutach na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561, ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono szereg istotnych nieprawidłowości opisanych w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2019 r. poz. 900, ze zm.), jest Pan Wójt. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru wskazanych dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych.

Do czasu rozpoczęcia kontroli służby organu podatkowego nie miały bezpośredniego dostępu do danych z ewidencji gruntów i budynków, ani też nie docierały do nich dokumenty, o których mowa w § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie informacji podatkowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 68). Brak było także aktualnych (w części) i poprawnie sporządzonych informacji podatkowych, w szczególności na podatek od nieruchomości od osób fizycznych. W przypadku danych geodezyjnych ustalono, że ostatnie kompletne informacje uzyskano w roku 1997 (posiadane dane nie zawierają numerów działek). Od tamtego czasu ewidencja podatkowa nieruchomości jest prowadzona w oparciu o zmiany geodezyjne, które są otrzymywane np. w związku ze zmianą właścicieli nieruchomości, podziałem nieruchomości itp. Brak aktualnych i kompletnych informacji podatkowych i danych otrzymywanych z nadzoru budowalnego skutkuje dodatkowo tym, że organ podatkowy i jego służby nie mają możliwości lub mają znacząco utrudnione wywiązywanie się z następujących obowiązków:

a) prowadzenia czynności sprawdzających w zakresie, o którym mowa w art. 272 Ordynacji podatkowej. W szczególności chodzi o możliwość ustalenia stanu faktycznego i zgodności z nim danych wykazanych w składanych przez podatników dokumentach,

b) prowadzenia ewidencji podatkowej nieruchomości zgodnie z wymogami art. 7a ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 2018 poz. 1445, ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2004 r. w sprawie ewidencji podatkowej nieruchomości (Dz. U. Nr 107 poz. 1138). W myśl tych przepisów ewidencja powinna zawierać dane o podatnikach i przedmiotach opodatkowania, w szczególności wynikające z informacji i deklaracji składanych przez podatników na podstawie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz przepisów ustaw o podatku rolnym i podatku leśnym, danych zawartych w księgach wieczystych, w ewidencji gruntów i budynków oraz innych ewidencjach i rejestrach, w tym prowadzonych przez organy administracji publicznej. Nieaktualne i niekompletne informacje podatkowe stanowią również naruszenie zapisów materialnego prawa podatkowego. Zgodnie z art. 6 ust. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych osoby fizyczne, z zastrzeżeniem ust. 11, są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3. Obowiązek ten dotyczy również podmiotów korzystających ze zwolnienia z podatku na mocy ustawy (art. 6 ust. 10 ww. ustawy),

c) odpowiedniej reakcji organu podatkowego na moment powstania lub wygaśnięcia obowiązku podatkowego, a także na zaistnienie zmian mających wpływ na podstawę opodatkowania  oraz wymiar podatków. Zgodnie z art. 274a § 2 Ordynacji podatkowej organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub sprawozdania finansowego lub wezwać do ich złożenia, jeżeli nie zostały złożone mimo takiego obowiązku. Nie otrzymywanie takich dokumentów jak decyzja o dopuszczeniu do użytkowania lub powiadomienia o zakończeniu budowy skutkuje brakiem informacji o potencjalnym przedmiocie opodatkowania. Organ podatkowy nie może również korzystać z uprawnień wynikających z przywołanego przepisu, co może powodować nieopodatkowanie niektórych obiektów bądź ich opodatkowanie w terminach niezgodnych z przepisami prawa podatkowego.

Artykuł 60 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 506, ze zm.) wskazuje, że odpowiedzialnym za gospodarkę finansową gminy, której elementem jest m.in. prawidłowa i rzetelna realizacja dochodów z tytułu podatków i opłat lokalnych, jest Wójt. Ciąży na nim obowiązek podejmowania wszystkich niezbędnych działań, w granicach obowiązującego prawa, mających na celu zachowanie powszechności i prawidłowości opodatkowania. W celu realizacji tych przymiotów nieodzowne jest, aby działania oparte były na odpowiedniej dokumentacji i prowadzone w sposób przewidziany przepisami prawa podatkowego. Należy zatem wskazać, że zgodnie z  art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2019 r. poz. 725, ze zm.), art. 7a ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1892, ze zm.) i art. 3 ustawy z dnia 20 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 888, ze zm.) podstawą opodatkowania nieruchomości są dane wynikające z ewidencji gruntów i budynków, dokumentów przekazywanych przez odpowiednie organy architektoniczno-budowlane. Natomiast brak określonej dokumentacji nie pozwala służbom podatkowym na rzetelną weryfikację danych wykazywanych w deklaracjach (informacjach) podatkowych. Może również rzutować na wysokość realizowanych dochodów z tytułu podatków lokalnych, które są podstawnym źródłem dochodów własnych kontrolowanej jednostki – str. 2-3 protokołu kontroli.

Analiza sprawozdań Rb-27S, Rb-PDP i SP-1 sporządzonych za 2018 r. wykazała, że część wykazanych w nich danych nie jest pochodną informacji, jakie wynikają z ewidencji podatkowej oraz dokumentów źródłowych. Ustalono między innymi następujące rozbieżności:

a) skutki obniżenia górnych stawek podatku od nieruchomości od osób fizycznych – wykazana kwota wynosi 80.035 zł. Z wydruku wygenerowanego z ewidencji księgowej „analiza stawek podatkowych” wynika, że kwota obniżenia górnych stawek wynosi 313.480 zł. Weryfikacja tego wydruku wskazuje, że w kwocie tej znajdują się takie pozycje jak wartość podatku jaką uzyskałaby gmina w przypadku opodatkowania stawką maksymalną takich składników majątkowych jak: budynki mieszkalne, grunty zadrzewione i zakrzewione, nieużytki, budynki gospodarcze zwolnione ustawowo, grunty pod drogami dojazdowymi do pól, grunty pozostałe zwolnione uchwałą Rady Gminy. Biorąc pod uwagę wymienione informacje należy wskazać, że dane te są nieprawidłowe a sposób prowadzenia ewidencji uniemożliwia pozyskanie rzetelnych informacji. Ponadto ustalenia kontroli wskazują, że część podstaw opodatkowania, jaką zawiera wydruk jest niezgodna z danymi wynikającymi z dokumentacji źródłowej takiej jak informacje podatkowe. W trakcie kontroli przeanalizowano około 1.800 informacji podatkowych i poczynione ustalenia porównano z zapisami ewidencji podatkowej. Stwierdzono, że w informacjach podatkowych powierzchnia budynków mieszkalnych korzystających ze zwolnienia wynosi około 38.386,71 m² (pow. z ewidencji podatkowej wynosi 18.768,80 m²), powierzchnia dróg dojazdowych do pól wynosi 4.247 m² (pow. z ewidencji podatkowej wynosi 8.261 m²). W trakcie kontroli przedstawiono zestawienie, na podstawie którego wykazywano dane do sprawozdania. W dokumencie tym nie ma jednak wskazanego źródła, z którego czerpano informacje do jego sporządzenia. Wynika z niego, że powierzchnia budynków mieszkalnych wynosi 74.900 m² i jest ona blisko dwukrotnie większa niż wartość wynikająca z okazanych informacji podatkowych. Biorąc pod uwagę te informacje należy wskazać, że skutki zwolnień wnikających ze stosowania zapisów uchwały Nr IX/62/11 Rady Gminy Nowe Piekuty, wykazane w kwocie 57.327 zł nie wynikają z ewidencji podatkowej ani z informacji podatkowych. A zatem nie można ich uznać za prawidłowe. W wyjaśnieniu, które stanowi załącznik nr 3 do protokołu kontroli, wskazano, że wykazane kwoty skutków są pochodną szacunkowej powierzchni budynków i ilości budynków ustalonych na podstawie danych otrzymanych z USC. Nie można zatem zgodzić się ze stwierdzeniem, że w ocenie organu podatkowego dane wykazane w sprawozdaniach są rzetelne,

b) skutki obniżenia górnych stawek w podatku od nieruchomości od osób prawnych – w sprawozdaniu wykazano kwotę 21.587 zł. Na podstawie dokumentów źródłowych ustalono, że skutki obniżenia górnych stawek wynoszą 20.886 zł. Natomiast z wydruku wygenerowanego z ewidencji podatkowej (analiza stawek podatkowych) wynika, że skutki wynoszą 33.139 zł. Również w tym przypadku w kwocie tej jest zawarty potencjalny podatek od przedmiotów korzystających ze zwolnienia z podatku na mocy uchwały Nr IX/62/11,

c) skutki zwolnień w podatku od nieruchomości od osób prawnych w związku z zastosowaniem zapisów uchwały Nr IX/62/11. W sprawozdaniu wykazano kwotę w wysokości 11.474 zł. Na podstawie dokumentów źródłowych ustalono, że powinna wynosić ona 14.314 zł,

d) skutki decyzji wydanych przez organ podatkowy na podstawie Ordynacji podatkowej – z ustaleń kontroli wynika, że nie wykazano kwoty 6.728,90 zł wynikającej z decyzji nr 2013-SEW.4264.17.2017 z dnia 8 lutego 2018 r. wydanej przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wysokim Mazowieckiem.

Przedstawione ustalenia wskazują, że sprawozdania Rb-27S i Rb-PDP zostały sporządzone z naruszeniem § 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 8 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 109, ze zm.). Zgodnie z treścią tych przepisów kierownicy jednostek są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym a kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Ewidencja podatkowa jest integralną częścią ewidencji księgowej. Jak wykazano, sprawozdania w części dotyczącej wykazanych skutków obniżenia górnych stawek oraz wykazanych zwolnień w podatku od nieruchomości od osób fizycznych i prawnych nie są sporządzone rzetelnie i prawidłowo, ponieważ są niezgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Ponadto należy stwierdzić, że ewidencja księgowa jest prowadzona w sposób nierzetelny ponieważ nie jest zgodna z przedstawionymi dokumentami. Taka sytuacja wskazuje na naruszenie art. 24 ust. 1 i 2  ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351) ustanawiającego zasadę, aby księgi rachunkowe były prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco. Księgi rachunkowe uznaje się za rzetelne, jeżeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty – str. 6-9 protokołu kontroli.

Również w przypadku sprawozdania SP-1 sporządzonego za rok podatkowy 2018 stwierdzono, że niektóre dane nie odzwierciedlają zapisów ewidencji podatkowej, np.:

a) według ewidencji podatkowej powierzchnia przeliczeniowa gruntów rolnych będących podstawą naliczenia podatku wynosi 5.303,071 ha, natomiast w sprawozdaniu wykazano 4.662,4043 ha,

b) użytki rolne – z ewidencji podatkowej wynika, że powierzchnia opodatkowania wynosi 5.292,1548 ha. W sprawozdaniu wykazano 4.622,4043 ha,

c) budynki mieszkalne – z ewidencji podatkowej wynika, że powierzchnia budynków mieszkalnych zwolnionych wynosi 19.624,88 m²; w sprawozdaniu wykazano 76.003 m².

Ustalenia kontroli wskazują na naruszenie § 4 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie sprawozdania podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 2455), ponieważ dane, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 4 i 5 rozporządzenia należy wykazywać zgodnie ze stanem ewidencji podatkowej nieruchomości, o której mowa w art. 7a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, prowadzonej przez organ podatkowy – str. 9-10 protokołu kontroli.

W trakcie kontroli dokonanej w zakresie prawidłowości stosowanych stawek i ustalenia kwoty podatku oraz terminowości składania deklaracji, a w przypadku podatników posiadających mienie gminne również prawidłowości danych wykazanych w deklaracjach analizie poddano deklaracje podatników podatku od rolnego, leśnego i od nieruchomości od osób prawnych i jednostek niemających osobowości prawnej. W jej wyniku ustalono nieprawidłowości w przypadku podatników wymienionych w załączniku nr 4 do protokołu kontroli pod następującymi pozycjami:

a) 4; podatnik wykazał do opodatkowania budynki mieszkalne o pow. 115,61 m². Biorąc pod uwagę zapisy uchwały Nr IX/62/11 Rady Gminy Nowe Piekuty w sprawie zwolnień w podatku od nieruchomości, budynki mieszkalne są zwolnione z podatku. Ich opodatkowanie skutkowało zawyżeniem podatku o 41 zł,

b) 7; należy zweryfikować powierzchnię posiadanych budynków. Na podstawie ewidencji środków trwałych podatnika, stron internetowych geoportal.gov.pl i google.pl/maps ustalono, że w jego posiadaniu jest (z wyłączeniem budynków posiadanych przez szkoły) 19 budynków, których przybliżona powierzchnia zabudowy uwzgledniająca liczbę kondygnacji wynosi około 9.271,50 m². Natomiast ze złożonych deklaracji i informacji podatkowych (w tym złożonych również przez posiadaczy budynków będących własnością podatnika) wynika, że wykazana powierzchnia budynków wynosi 5.380,52 m², co stanowi około 58% powierzchni zabudowy. Ponadto z analizy zapisów umów najmu lokali zawartych pomiędzy podatnikiem a najemcami lokali użytkowych wynika, że przedmiotem umów są jedynie lokale, w których jest prowadzona działalność gospodarcza. Z deklaracji podatkowych i informacji podatkowych wynika, że ani właściciel ani najemca nie wykazał do opodatkowania gruntów i budowli związanych z budynkami, w których jest prowadzona działalność. Jeżeli na nieruchomości lub jej części jest prowadzona działalność gospodarcza należy uznać, że grunty lub ich część oraz inne obiekty budowlane są związane (zajęte) z działalnością  gospodarczą. Jeżeli organ podatkowy stoi na stanowisku, że grunty i obiekty budowlane związane z nieruchomością nie wymienione w umowie nie są w faktycznym posiadaniu najemców to obowiązek zapłaty ciąży na nim jako na właścicielu nieruchomości. Należy zatem ustalić, jaka powierzchnia gruntów jest związana z działalnością gospodarczą oraz jaka jest wartość budowli wykorzystywanych do prowadzenia działalności np. podjazdy dla osób niepełnosprawnych, place i ogrodzenia. Nie wykazanie tych składników majątkowych do opodatkowania narusza art. 2 ust. 1 w zw. z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ponadto stwierdzono, że podatnik wykazał do opodatkowania budynki mieszkalne o pow. 386,47 m². Ponieważ na powierzchnię tę składają się lokale mieszkalne o powierzchni nie przekraczającej 250 m² należy uznać, że korzystają one ze zwolnienia z podatku na mocy uchwały w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości,

c) 33; w złożonej deklaracji wykazał 250 m² budynków mieszkalnych zwolnionych z podatku na mocy uchwały oraz 100 m² budynków mieszkalnych podlegających opodatkowaniu. Ponieważ mamy do czynienia z budynkiem mieszkalnym o pow. przekraczającej 250 m² to zgodnie z treścią uchwały nie korzysta on ze zwolnienia  z mocy uchwały i powinien być opodatkowany w całości, tj. 350 m²,

d) 4, 5, 8 i 26; podatnicy naruszyli art. 6 ust. 9 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w związku ze złożeniem deklaracji po terminie wskazanym w przepisie. Z kolei art. 6 ust. 10 w zw. z ust. 9 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych został naruszony przez gminne jednostki oświatowe w wyniku niezłożenia deklaracji podatkowych. Mając na uwadze zapisy art. 56 § 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2018 r. poz. 1958, ze zm.) działanie takie może stanowić co najmniej wykroczenie skarbowe; należy zatem rozważyć powiadamianie urzędów skarbowych o zaistnieniu takiej sytuacji. Analogiczną sytuację stwierdzono w przypadku podatników podatku rolnego. Naruszenie art. 6a ust. 8 pkt 2 ustawy o podatku rolnym wystąpiło w przypadku deklaracji składanych przez podatników wymienionych pod pozycjami 1-4, którzy złożyli deklaracje odpowiednio 14 kwietnia, 13 lutego, 9 marca i 2 lutego 2018 r.

W wyjaśnieniu wskazano, że (…) Podatnicy, którzy mają obowiązek składnia deklaracji podatkowych do 31 stycznia-podatek od nieruchomości, do 15 stycznia- podatek rolny i leśny (w przypadku osób prawnych ) a także  do 15 lutego – podatek od śr. transportowych, a deklaracje złożyli kilka dni po terminie nie byli zgłaszani do Urzędu Skarbowego w związku z tym, iż podatki swoje płacili przez co nie narazili organu podatkowego na uszczuplenie dochodów. Organ podatkowy w tym przypadku przychylił się z korzyścią dla podatnika nie wyciągając z tego żadnych konsekwencji (…) – str. 6-9 protokołu kontroli.

Z opisu zawartego na str. 34-39 protokołu kontroli wynika, że uzasadnienie prawne w przypadku decyzji o numerach RF.3120.1.1.2018 i RF.3120.1.2.2018 nie spełnia wymagań wynikających z art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej ponieważ nie zawiera wyjaśnienia podstawy prawnej. Natomiast w decyzjach nr RF.3120.1.1.2018, RF.3120.1.2.2018, RF. 3123.1.1.2018 i RF.3123.1.2.2018 wymagań wynikających z przywołanego przepisu nie spełnia uzasadnienie faktyczne. Ustawa wymaga aby uzasadnienie faktyczne zawierało w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę, oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Sposób jego sformułowania wymusza na organie podatkowym odniesienie się do zebranych w trakcie postępowania dowodów oraz ustalonych faktów wraz z ich oceną. Z treści uzasadnienia faktycznego kontrolowanych decyzji rysuje się obraz sugerujący, jakoby w toku postępowania nie weryfikowano argumentów mających przemawiać za zastosowaniem ulgi, tj. sytuacji finansowej podatników. W znacznej mierze jest to powielanie treści wynikającej z wniosków i ewentualnie wskazanie zebranych dokumentów. Zarówno z materiału dowodowego, jak i z opisu nie wynika aby organ podatkowy ustalał, jakimi środkami finansowymi w momencie podejmowania rozstrzygnięcia dysponuje podatnik oraz jakie posiada wierzytelności i zobowiązania. Nie odpowiedział również na pytanie czy opłacenie podatku pogorszy sytuację podatnika na tyle, że nie będzie on mógł normalnie funkcjonować. Możliwość stosowania ulg w zapłacie podatku przez organy podatkowe jest uzależniona od obiektywnego a nie subiektywnego stwierdzenia, że spełniono przesłanki wymienione w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej. Dopiero obiektywne spełnienie tego warunku powoduje, że organ podatkowy uzyskuje przywilej możliwości stosowania ulgi w zapłacie podatku. A zatem tak istotne jest, aby organ podatkowy potrafił zdefiniować użyte w ustawie pojęcia ważnego interesu podatnika i interesu publicznego. Pozwala to służbom organu podatkowego na podejmowanie działań w celu zebrania odpowiedniego materiału dowodowego, ustalenie istotnych faktów pozwalających na udzielenie odpowiedzi czy zaistniały okoliczności pozwalające zastosować ulgę, czy też organ podatkowy nie uzyskał takich uprawnień (udzielanie ulg z art. 67a jest przywilejem nie obowiązkiem). Ponieważ działania organu podatkowego w tej materii są poddawane ocenie przez uprawnione do tego podmioty zewnętrzne, jego działanie powinno być nacechowane starannością i wnikliwością, tak aby osoby z zewnątrz na podstawie akt podatkowych mogły dojść do podobnych wniosków, co organ podatkowy. Między innymi tak ważne jest odpowiednie prowadzenie poszczególnych elementów postępowania, zebranie właściwej dokumentacji oraz uzasadnienie decyzji. Pomocne w tym zakresie jest orzecznictwo i piśmiennictwo dotyczące tej materii.

       W przypadku podatnika, którego dotyczą decyzje RF.3120.1.1.2018 i RF.3120.1.2.2018 ustalono, że w latach 2016-2018 organ podatkowy udzielał ulgi w zapłacie podatku w postaci umorzenia (wartość umorzonego podatku wynosi 9.677 zł). Zgodnie z art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Natomiast z art. 32 ust. 1 Konstytucji wynika, że wszyscy są wobec prawa równi; mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne. W przypadku podatnika, którego dotyczą przedmiotowe decyzje, działania polegające na corocznym stosowaniu ulgi wskazują, że był on traktowany w sposób szczególny w stosunku do pozostałych podatników a pomoc jaką organ podatkowy mu udzielał udzielając ulgi w zapłacie podatku nie spowodowała, iż jego sytuacja materialna się poprawiła i zaczął wywiązywać się z ustawowych obowiązków. Stosowana praktyka umarzania podatku nosi znamiona stosowania zwolnienia podatkowego, do czego na gruncie obowiązującego prawa organ podatkowy nie ma uprawnień. Stosowanie ulg w spłacie podatku powinno stosować się w sytuacjach wyjątkowych.

Kontrola prawidłowości realizacji dochodów z tytułu podatku od środków transporotowych wykazała, że w przypadku podatników wymieniony w opisie poniżej (według numerów pozycji w załączniku nr 9 do protokołu kontroli) wystąpiły następujące nieprawidłowości:

a) 30; błędnie ustalono kwotę podatku w przypadku naczepy. W deklaracji podatnik wskazał, że pojazd posiada 1 oś i naliczył podatek w kwocie 704 zł. Z danych przesłanych przez Starostwo Powiatowe wynika, że pojazd ma dwie osie a więc podatek powinien wynosić 1.071 zł,

b) 7; uzasadnione wątpliwości wzbudziło wykazane dmc naczepy. Z informacji zawartej w deklaracji wynika, że dmc pojazdu wynosi 28 ton a dmc zespołu pojazdów 36 ton. Z danych przekazanych przez Starostwo wynika, że dmc pojazdu wynosi 35 ton a zatem dmc zespołu z pewnością przekroczy 36 ton. W związku z powyższym należny podatek wynosiłby 198 zł (2/12 stawki 1.187 zł) a nie jak zdeklarował podatnik 142 zł (2/12 stawki 851 zł). Na wezwanie służb organu podatkowego podatnik w dniu 10 maja 2019 r. złożył stosowną korektę deklaracji na podatek od środków transportowych dotyczącą tego pojazdu.

Naruszenie art. 9 ust. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w związku z nieterminowym składaniem deklaracji stwierdzono w przypadku 7 podatników o numerach 7, 9, 12, 19, 20, 28 i 30 (według numeracji załącznika nr 9 do protokołu kontroli). W dwóch przypadkach nieprawidłowość dotyczyła pojazdów nabytych w trakcie roku, w pozostałych deklaracje zostały złożone między 26 lutego a 19 marca 2018 r. Z dokumentacji podatkowej wynika, że organ podatkowy nie występował do właściwego urzędu skarbowego o wszczęcie postępowania w związku z naruszeniem art. 56 § 3 k.k.s. – str. 40-42 protokołu kontroli.

           W wyniku kontroli prawidłowości stosowania ulg w zapłacie podatku rolnego udzielanych na podstawie przepisów ustawy o podatku rolnym stwierdzono, że decyzja Fn.P3121.1.2.2018 z dnia 9 października 2018 r., na podstawie której udzielono ulgi w wysokości 78.750 zł nie zawiera wyjaśnienia podstawy prawnej, co stanowi naruszenie art. 210 § 1 pkt 6 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej uzasadnienie prawne składa się z wyjaśnienia podstawy prawnej wraz z przytoczeniem przepisu prawa. Brak uzasadnienia powoduje brak możliwości stwierdzenia czy organ podatkowy w prawidłowy sposób zastosował ulgę. Pojęcie modernizacji budynku nie jest określone w przepisach prawa a zatem to organ podatkowy podejmując rozstrzygnięcie powinien wskazać, co rozumie pod tym pojęciem w celu wykazania, że zakres prac wykonanych w budynku uznaje za modernizację. Sytuacja ta powoduje, iż nie możliwości ustalenia czy spełniono obiektywne merytoryczne przesłanki do zastosowania ulgi – str. 47 protokołu kontroli.

W przypadku podatników opłacających podatki jako osoby fizyczne brak kompletnych i aktualnych danych geodezyjnych nie pozwolił na przeprowadzenie kontroli w zakresie weryfikacji opodatkowania gruntów, której wyniki można byłoby uznać za rzetelne i  zgodne ze stanem faktycznym. W związku z powyższym kontrolę przeprowadzono jedynie w zakresie porównania danych wykazanych w informacjach podatkowych dotyczących wykazanych powierzchni budynków i gruntów podlegających podatkowi od nieruchomości z danymi, jakie zawiera ewidencja podatkowa. Dla części wytypowanych do kontroli podatników, za pomocą stron geoportal.gov.pl i google.pl/maps dokonano weryfikacji powierzchni budynków wykazanej w informacji podatkowej i widniejącej w ewidencji podatkowej. Z ustaleń kontroli wynikają następujące wnioski:

a) na około 1.800 przedstawionych w trakcie kontroli informacji podatkowych, dane o budynkach mieszkalnych zawierało 321. Z informacji uzyskanych w trakcie kontroli wynika z kolei, że na terenie gminy jest około 1140 punktów adresowych. Liczba ta wskazuje na przybliżoną ilość budynków, którym nadano numery porządkowe. A zatem w złożonych informacjach wykazano około 1/4 budynków z terenu gminy. Ponadto stwierdzono, że w pięciu przypadkach w ewidencji podatkowej figurują budynki mieszkalne a w złożonych informacjach nie zostały one wykazane. Natomiast w sześciu przypadkach stwierdzono rozbieżności pomiędzy danymi wynikającymi z informacji podatkowych a ewidencją podatkową,

b) w wyniku kontroli dokonanej w zakresie prawidłowości i powszechności opodatkowania budynków, przeprowadzonej m.in. przy pomocy stron internetowych geoportal.gov.pl i google.pl/maps, stwierdzono, że:

ba) podatnik o nr konta 50113 zawyżył w informacji podatkowej powierzchnię posiadanego lokalu gminnego. Z umowy najmu wynika, że lokal ma pow. 28,82 m². W informacji podatkowej podatnik wykazał do opodatkowania lokal o pow. 35,91 m². W trakcie kontroli podatnik złożył korektę informacji i wykazał do opodatkowania powierzchnię lokalu zgodną z umową,

bb) w przypadku podatników, których numery kont wymieniono poniżej stwierdzono, że powierzchnie budynków mieszkalnych wykazane w informacjach podatkowych są z dużą dozą prawdopodobieństwa zaniżone w stosunku do ich faktycznej wielkości. Ponieważ ustalenia kontroli są szacunkowe, z uwagi na fakt iż kontrolujący nie posiadał dokumentów, które wskazywałyby faktyczne parametry budynków, służby organu podatkowego  powinny dokładnie zweryfikować dane budynków mając przy tym na uwadze opis zawarty w protokole kontroli. Dotyczy to kont: 40041; 50029; 220022; 250011; 280033; 300038; 1020004; 1040003; 1040011; 180007; 1040011; 1050011; 1050013; 1050029; 1050043; 1050058; 1130005; 1150004; 1160008; 1230001; 1250003; 160089; 160098; 230059; 80015; 150036; 160056; 160038; 230050; 1250020; 1250008; 250038; 250055; 250054; 250015,

bc) w przypadku podatników, których numery kont wymieniono poniżej stwierdzono, że w ewidencji podatkowej nie mają wykazanego budynku mieszkalnego. Natomiast w trakcie kontroli ustalono, że podatnicy ci posiadają budynki mieszkalne:

110022 – przybliżona powierzchnia użytkowa 79 m²,

130018 – przybliżona powierzchnia użytkowa około 220 m²,

140004 – przybliżona powierzchnia budynku może wynieść około 260 m²,

220004 – nie wykazano dwóch budynków, przybliżona powierzchnia użytkowa pierwszego 147 m² a drugiego 187 m²,

250009 – w trakcie kontroli podatnik złożył informacje podatkową, w której wskazał budynek mieszkalny o pow. 220 m²,

220024 – przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 310 m² (według informacji podatkowej 240 m²),

320036 – przybliżona powierzchnia użytkowa budynku może wynosić około 330 m²,

340030 – przybliżona powierzchnia budynku około 180 m²,

1030002 – przybliżona powierzchnia budynku około 210 m²,

1170006 – przybliżona powierzchnia budynku około 176 m²;

1250024 – przybliżona powierzchnia użytkowa budynku może wynieść około 400 m²,

bd) w przypadku podatnika o nr konta 1010001 ustalono, że według  ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik jest właścicielem m.in budynku niemieszkalnego o pow. 5 m². Z ustaleń kontroli wynika natomiast, że powierzchnia budynków niemieszkalnych położonych na działce nr 15 wynosi około 390 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem, a zatem przedmiotowe budynki powinny być opodatkowane jako budynki pozostałe (podatek około 2.260 zł). Z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku podatników o następujących nr kont:

1010002 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że podatnik jest właścicielem m.in. budynku niemieszkalnego o pow. 20 m². Ustalono, że na działce nr 13 jest położony budynek niemieszkalny o powierzchni użytkowej wynoszącej około 80 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem, a zatem przedmiotowy budynek powinien być opodatkowany jako pozostały (podatek około 470 zł; do obliczenia przyjęto pow. użytkową 80 m²),

1020001 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik posiada budynek niemieszkalny o pow. zabudowy 24 m², natomiast w trakcie kontroli ustalono, że na działce 24 znajduje się budynek o powierzchni użytkowej wynoszącej około 44 m²,

1020004 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik posiada budynek pozostały o pow. 40 m². Ustalono, że na działce nr 37 znajduje się budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 160 m². Przybliżona powierzchnia użytkowa budynku pozostałego może wynosić około 128 m² (podatek dodatkowy około 518 zł),

1040002 – wykazana do opodatkowania powierzchnia budynku pozostałego wynosi 21 m². Z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 219/2 znajdują się dwa budynki niemieszkalne o powierzchni zabudowy każdy około 40 m². Przybliżona powierzchnia użytkowa budynków może wynieść około 64 m² (podatek dodatkowy około 253 zł),

300038 – wykazano  w informacji m.in. budynki pozostałe o pow. 62,5 m². Ustalono, że powierzchnia zabudowy budynku niemieszkalnego wynosi 108 m² a przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść 86 m², 

1040003 – z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 108/1 są położone dwa budynki niemieszkalne o powierzchni zabudowy około 25 m² i 66 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem, a zatem przedmiotowe budynki niemieszkalne powinny być opodatkowane jako budynki pozostałe (podatek około 401 zł; do obliczenia przyjęto powierzchnię użytkową 68 m²),

180007 – według ewidencji podatkowej podatnik ma opodatkowany budynek pozostały o pow. 60 m². Z ustaleń kontroli wynika, że budynek niemieszkalny położony na działce 94/2 ma powierzchnię zabudowy około 170 m². Przybliżona powierzchnia użytkowa może wynosić około 136 m² (podatnik nie jest rolnikiem),

280033 – z informacji podatkowej wynika, że budynki pozostałe mają pow. 128 m². W trakcie kontroli ustalono, że podatnik na działce nr 204/1 posiada budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 134 m² a na działce nr 215/1 trzy budynki niemieszkalne o pow. zabudowy około 60 m². Przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 155 m²,

1040011 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że podatnik jest właścicielem budynku niemieszkalnego o pow. 20 m². Z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 13/2 jest położony budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 86 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem, a zatem przedmiotowy budynek niemieszkalny powinien być opodatkowany jako budynek pozostały (podatek około 376 zł; do obliczenia przyjęto powierzchnię użytkową 64 m²);

1040015 – wykazana do opodatkowania powierzchnia budynku pozostałego wynosi 20 m². Ustalono, że na działce nr 102/1 znajdują się dwa budynki niemieszkalne o powierzchni zabudowy około 79 m² i 39 m²;

1050007 – w informacji podatkowej i ewidencji podatkowej widnieje do opodatkowania budynek pozostały o powierzchni 15 m². Z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 28/1 jest posadowiony budynek mieszkalny o powierzchni zabudowy 56 m² i jednej kondygnacji, 1050011 – w ewidencji i informacji podatkowej widnieją: budynek mieszkalny o pow. 100,50 m² i budynek związany z działalnością gospodarczą o pow. 35,80 m². W trakcie kontroli ustalono, że oprócz budynku mieszkalnego położonego na działce nr 151/6 podatnik posiada budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 150 m² i 1,5 kondygnacji oraz prawdopodobnie drugi budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 90 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem;

1050012 – na działce nr 26/4 znajduje się prawdopodobnie budynek niemieszkalny o pow. zabudowy około 24 m². Ponieważ podatnik nie jest rolnikiem budynek prawdopodobnie podlega opodatkowaniu;

1050013 – na działce nr 117/13 znajduje się budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 25 m². Podatnik nie wykazał go do opodatkowania a ponieważ nie jest on rolnikiem budynek powinien podlegać opodatkowaniu;

1050015 – z ustaleń kontroli wynika, że podatnik posiada m.in. budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 150 m². Podatnik nie jest rolnikiem ponieważ powierzchnia posiadanych gruntów wynosi 0,1328 ha;

1050029 – na działce 48/3 (Jabłoń Kościelna) znajduje się budynek niemieszkalny o pow. zabudowy około 130 m². Ponieważ podatnik nie jest rolnikiem i budynek nie jest położony gruntach gospodarstwa rolnego to nie podlega on ustawowemu zwolnieniu;

1050028 – z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem i posiada grunty rolne o pow. 0,1316 ha. Z ustaleń kontroli wynika, że na działkach nr 152/11 i 152/12 znajdują się trzy budynki niemieszkalne o łącznej powierzchni zabudowy około 250 m²;

1050035 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że powierzchnia budynku pozostałego wynosi 24 m². Z ustaleń kontroli wynika, że jego powierzchnia zabudowy wynosi około 48 m², zatem powierzchnia użytkowa może oscylować w granicach 38 m²;

1050043 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowych  wynika, że podatnik posiada m.in. budynek niemieszkalny o pow. 60 m². Z ustaleń kontroli wynika, że powierzchnia zabudowy budynku niemieszkalnego wynosi około 98 m². W przybliżeniu powierzchnia użytkowa budynku może wynosić około 76 m²;

1050052 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik posiada pozostałe budynki o pow. 300 m². Ustalono, że na działce nr 21/2 znajduje się budynek o powierzchni zabudowy około 490 m² (jedna kondygnacja), co uprawdopodobnia, że powierzchnia użytkowa budynku może wynosić około 390 m²;

1050058 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnika budynek mieszkalny ma pow. 183 m², grunty związane z działalnością gospodarczą mają pow. 100 m² a wartość budowli wynosi 4.000 zł. Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem. W trakcie kontroli ustalono, że na działce nr 51/2 znajdują się dwa obiekty budowlane, z których jeden ma powierzchnię zabudowy 50 m² a drugi 100 m²; ich przybliżona powierzchnia użytkowa może wynosić około 120 m². Ponadto należy zweryfikować prawidłowość opodatkowania nieruchomości w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, m.in. w zakresie wykorzystania budynków;

1050059 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej powierzchnia użytkowa budynku pozostałego wynosi 20 m², natomiast z ustaleń kontroli wynika, że powierzchnia zabudowy przedmiotowego budynku wynosi około 46 m²;

1130005 – według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik posiada budynki pozostałe korzystające ze zwolnienia o pow. 280 m². Z ustaleń kontroli wynika, że w jego posiadaniu są trzy obiekty niemieszkalne o łącznej pow. zabudowy wynoszącej około 800 m². Przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 650 m². Z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik nie jest rolnikiem. W trakcie kontroli przedstawiono umowę dzierżawy nieruchomości siedliskowej wraz z budynkami. Biorąc pod uwagę korzyści podatkowe, jakie są związane dla podatnika z przedmiotową umową (podatnik musiałby zapłacić około 3.770 zł podatku od nieruchomości) wskazane jest podjęcie działań, które są uregulowane w Dziale IIIA Ordynacji podatkowej i dotyczą reakcji organu podatkowego na działania podatników podjęte jedynie w celu uzyskania korzyści podatkowej;

1150006 – z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 206/1 posadowione są trzy budynki niemieszkalne o łącznej powierzchni zabudowy około 440 m² a ponieważ zgodnie z ewidencją podatkową podatnik nie jest rolnikiem, to budynki prawdopodobnie nie mogą korzystać ze zwolnienia z podatku na mocy art. 7 ust. 1 pkt 4 lit. b) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych;

1160008 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że powierzchnia budynku pozostałego wynosi 50 m². Z ustaleń kontroli wynika, że powierzchnia zabudowy budynku niemieszkalnego wynosi około 78 m²; przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 62 m²;

1170006 – z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik posiada budynki pozostałe o pow. 20 m². Z ustaleń kontroli wynika, że na działce nr 18/1 posadowione są dwa budynki niemieszkalne o łącznej powierzchni zabudowy około 160 m²;

1250020 – według ewidencji podatkowej podatnik posiada budynki z działalnością gospodarczą o pow. 178,55 m² i budynki pozostałe o pow. 284,39 m², co łącznie daje powierzchnię 462,94 m². Z ustaleń kontroli wynika, że budynki niemieszkalne będące w posiadaniu podatnika mają powierzchnię zabudowy wynoszącą około 500 m² i jedną kondygnację, co wskazuje, że przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 400 m². Ponadto należy zweryfikować budowle związane z działalnością gospodarczą, które podatnik zadeklarował do opodatkowania o wartości 3.349,16 zł;

250038 – na działce nr 26/10 jest posadowiony budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy około 75 m² (użytkowa około 60 m²), który nie jest opodatkowany (podatek około 350 zł);

250055 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że powierzchnia budynku pozostałego wynosi 23 m². Z ustaleń kontroli wynika, że powierzchnia zabudowy budynku niemieszkalnego wynosi około 65 m², co może wskazywać, że faktyczna powierzchnia użytkowa wynosi około 50 m²;

250054 – pow. zabudowy budynku mieszkalnego wynosi 45 m², co może wskazywać, że powierzchnia użytkowa wynosi około 36 m²,

250015 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że powierzchnia budynku pozostałego wynosi 25 m². W trakcie kontroli ustalono, że podatnik posiada dwa budynki niemieszkalne. Powierzchnia zabudowy pierwszego wynosi około 100 m² a drugiego około 230 m². Ponieważ podatnik nie jest rolnikiem, na co wskazuje opodatkowanie użytków rolnych w sposób określony w art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku rolnym, przedmiotowe budynki nie korzystają z ustawowego zwolnienia,

 be) 40041 – z ewidencji podatkowej wynika, że w 2018 r. budynek mieszkalny był opodatkowany przez 5 miesięcy (75 m²), budynki związane z działalnością przez 6 miesięcy (20 m²), grunty zajęte na działalność gospodarczą przez 6 miesięcy (150 m²) oraz budynki pozostałe przez 6 miesięcy (20 m²). Ponadto na działce znajduje się budynek niemieszkalny o powierzchni zabudowy 124 m² (przybliżona powierzchnia użytkowa około 100 m²), który nie został wykazany w informacji podatkowej. Z akt podatkowych nie wynika również, aby zaszły zmiany skutkujące opodatkowaniem budynku mieszkalnego za 5 miesięcy. Ponieważ okres istnienia obowiązku podatkowego w przypadku budynków mieszkalnych ma wpływ na wysokość potencjalnych dochodów branych pod uwagę przy ustalaniu części wyrównawczej subwencji, należy ustalić prawidłowy moment powstania obowiązku podatkowego. Ponadto należy ustalić dlaczego podatnik nie wykazał do opodatkowania budynku pozostałego,

bf) 50029 – z ewidencji podatkowej wynika, że podatnik posiada również drugie konto o nr 50099. W złożonej deklaracji wykazano do opodatkowania grunty związane z działalnością gospodarczą 1.294 m², budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 357,70 m², budynki pozostałe o pow. 92,24 m² oraz budowle o wartości 6.480 zł. Brak aktualnych danych geodezyjnych uniemożliwia stwierdzenie czy istniały przesłanki, które zgodnie z przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych umożliwiały przyjęty sposób opodatkowania podatnika. Taka sytuacja może też naruszać § 11 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375). Ponadto należy ustalić czy budynek niemieszkalny opodatkowany pod pozycją 50099 jest tym samym budynkiem, który jest położony na jednej działce z budynkiem mieszkalnym wykazanym pod poz. 50029. W takiej sytuacji wątpliwości budziłaby jego opodatkowana powierzchnia;

bg) 140037 – w ewidencji podatkowej wykazano jako zwolnione grunty dróg dojazdowych do pól – 160 m². Natomiast w informacji podatkowej z 2013 r. nie wykazano żadnych przedmiotów opodatkowania podlegających zwolnieniu. Tak sporządzona informacja podatkowa powoduje, że organ podatkowy nie ma podstaw do zastosowania zwolnienia,

bh) 180007 – z informacji podatkowej z 2010 r. wynika, że podatnik posiada budynki mieszkalne o pow. 88,70 m², grunty związane z działalnością gospodarcza o pow. 80 m² i budynki pozostałe o pow. 60 m². Z informacji tej wynika, że podatnik prowadzi działalność w sposób nieprzerwany od 2004 r. Należy więc ustalić, czy faktycznie wykorzystuje do jej prowadzenia jedynie grunty. Ponadto stwierdzono, że podatnik nie prowadzi gospodarstwa rolnego, w związku z powyższym błędnie zostały opodatkowane użytki rolne (pow. fizyczna 0,146 ha, pow. przeliczeniowa 0,1328 ha). Zostały one przeliczone na hektary przeliczeniowe, co jest niezgodne z art. 2 ust. 1 i art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku rolnym,

bi) 220004 – w maju 2018 r. podatnik sprzedał część posiadanych nieruchomości, m.in. działkę nr 68/2 i złożył informację, w której nie wykazał do opodatkowania żadnych składników majątkowych. Przedmiotowa informacje nie odzwierciedla stanu faktycznego, ponieważ podatnik nadal posiada gospodarstwo rolne oraz budynki z działki nr 103,

bj) 220022 – z ewidencji podatkowej wynika, że budynek mieszkalny o pow. 80 m² został wprowadzony do ewidencji w trakcie roku i ewentualne skutki związane z jego zwolnieniem były obliczone tylko za 10 miesięcy. Z ustaleń kontroli wynika, że nie jest to nowy budynek a podatnik jest jego właścicielem od lat,

bk) 250011 – uzasadnione wątpliwości budzi opodatkowanie powierzchnia budynków i gruntów związanych z działalnością gospodarczą. Powierzchnia zabudowy budynku, w którym prowadzona jest działalność, wynosi około 219 m² (powierzchnia użytkowa może zatem wynosić około 175 m²). Należy więc ustalić, czy faktycznie tylko ¼ powierzchni budynku jest związana z działalnością, jaka jest powierzchnia gruntów zajętych na działalność gospodarczą (powinna być nie mniejsza niż powierzchnia budynków) oraz czy podatnik nie powinien wykazać budowli związanych z działalnością gospodarczą (utwardzony przed budynkiem  plac),

bl) 250021 – należy zweryfikować powierzchnię gruntów i budynków związanych z działalnością gospodarczą. Według ewidencji podatkowej i informacji podatkowej podatnik posiada budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 740 m² i grunty związane z działalnością gospodarczą o pow. 3.173 m². Z ustaleń kontroli wynika, że budynek jest posadowiony na działkach nr 118/4 i 119 i jego powierzchnia zabudowy wynosi około 600 m² oraz posiada on dwie kondygnacje. Suma rzutów poszczególnych kondygnacji wynosi około 1.200 m² a przybliżona powierzchnia użytkowa może w związku z tym wynosić około 960 m². Natomiast w przypadku gruntów ustalono, że łączna powierzchnia wymienionych działek wynosi 5.097 m²,

bm) 260005 – podatnik wykazał do opodatkowania grunty o pow. 11.500 m². Na podstawie zdjęć z podanych wyżej stron internetowych ustalono, że powierzchnia gruntów związanych z pozyskiwaniem kruszywa może wynosić około 16.500 m² (działka nr 1/56) . Należy zatem ustalić faktyczną powierzchnię gruntów związanych z działalnością gospodarczą. Również w przypadku podatnika nr 260054 należy zweryfikować powierzchnię gruntu zajętego na działalność gospodarczą w zakresie wydobywania kruszywa. Podatnik wskazał, że z działki nr 1/29 o pow. 13.993 m² tylko 4.200 m² jest zajęte na działalność. Z ustaleń kontroli wynika, że powierzchnia ta może wynosić około 7.100 m²;

bn) 330007 – z informacji podatkowych wynika, że podatnik posiada: grunty związane z działalnością gospodarczą o pow. 690 m² i budynki związane z działalnością gospodarczą 200 m². Wykazane do opodatkowania powierzchnie to nieruchomości położone w jednej miejscowości. Z ustaleń kontroli wynika, że podatnik nie wykazał danych o nieruchomości położonej w innej miejscowości (nr działki 115/2), na której znajduje się budynek mieszkalny o powierzchni zabudowy około 120 m² posiadający 2,5 kondygnacji (piwnica i poddasze użytkowe) oraz budynki niemieszkalne o powierzchni zabudowy około 300 m². Ponadto należy zweryfikować, w jaki sposób opodatkowano budynek położony w pierwszej z miejscowości na działkach nr 118/3 i 118/5. Budynek posiada powierzchnię zabudowy około 200 m² i co najmniej trzy kondygnacje. Suma rzutów poszczególnych kondygnacji wynosi 600 m². Prawdopodobnie budynek ma mieszany sposób użytkowania – pierwsza kondygnacją jest zajęta na działalność gospodarczą a dwie pozostałe jako mieszkalne a zatem podatnik nie wykazał w złożonych dokumentach powierzchni mieszkalnych o przybliżonej powierzchni użytkowej 250 m²,

bo) 1050015 – z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że podatnik posiada dom mieszkalny o pow. 95,75 m² oraz budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 35 m² (część budynku mieszkalnego). Z informacji, jakie można uzyskać z podanych wyżej stron internetowych wynika, że należy ustalić, czy do opodatkowania podatkiem od nieruchomości nie należy wykazać części gruntu i budowli w postaci utwardzonego placu przed budynkiem w związku z tym, iż są związane z działalnością gospodarczą (na parterze budynku jest prowadzony sklep),

bp) 1250002 – z okazanych informacji podatkowych wynika, że podatnik złożył informacje na trzy konta podatkowe: 250050, 1250002 i 1250022. W przypadku informacji dotyczącej konta 250050 wykazano w niej budynki mieszkalne o pow. 140 m², natomiast do konta 1250022 w przedstawionych dokumentach jest złożona jedna informacja z grudnia 2007 r. Wykazano w niej budynek mieszkalny 180 m² i grunty pozostałe o pow. 709 m². Z ustaleń kontroli wynika, że podatnik posiada dwa budynki mieszkalne w różnych miejscowościach: pierwszy na działce nr 26/12 o powierzchni zabudowy około 100 m² i trzech kondygnacjach oraz drugi na działce nr 116 o powierzchni zabudowy około 100 m² i dwóch kondygnacjach. W ewidencji podatkowej figuruje budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 180 m² i grunty pozostałe o powierzchni 709 m². W związku z powyższym należy ustalić, dlaczego w ewidencji podatkowej wykazany jest tylko jeden budynek mieszkalny oraz ustalić faktyczną powierzchnię budynków mieszkalnych (powierzchnia użytkowa pierwszego z wymienionych budynków mieszkalnych może wynieść około 225 m² a drugiego 150 m²), 

br) 220035 – w przypadku podatnika należy zweryfikować powierzchnię użytkową budynku mieszkalnego oraz ustalić czy obiekty budowlane położone na działkach nr 88/4 i 87/1 są budynkami. Z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że podatnik posiada budynek mieszkalny o pow. 200 m², grunty pozostałe 2.430 m² oraz budowle o wartości 100.000 zł. Z ustaleń kontroli wynika, że obiekty budowlane mogące spełniać kryteria budynków mają następujące powierzchnie zabudowy: około 231 m², około 62 m², około 155 m² i około 304 m². Wszystkie budynki mają prawdopodobnie jedną kondygnację, w związku z powyższym łączna wartość powierzchni zabudowy wynosi około 752 m² a powierzchnia użytkowa powinna w takiej sytuacji oscylować w granicach 630 m². Natomiast w przypadku budynku mieszkalnego ustalono, że na działce nr 88/2 jest posadowiony budynek mieszkalny o powierzchni zabudowy około 150 m² posiadający trzy i pół kondygnacji (w tym użytkowe poddasze i piwnica). Suma rzutów poszczególnych kondygnacji wynosi około 525 m² (450 m² jeżeli piwnica ma wysokość poniżej 2,2 m). A zatem powierzchnia użytkowa powinna oscylować w granicach 390 m²,

bs) 230052 – występuje uzasadnione prawdopodobieństwo naruszenia art. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ponieważ podatnik wykazał do opodatkowania nieruchomość (budynek o pow. 4 m²), mimo że ustaleniami nie jest jego właścicielem. Należy zatem podjąć działania w celu opodatkowania właściciela nieruchomości,

bt) 1250024 – zgodnie z ewidencją podatkową podstawą opodatkowania podatkiem od nieruchomości są budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 4.092 m², budowle o wartości 4.000 zł oraz grunty związane z działalnością gospodarczą o pow. 11.831 m². W trakcie kontroli ustalono, że podatnik posiada budynki o powierzchni zabudowy wynoszącej około 8.000 m² (z uwzględnieniem ilość kondygnacji, jeden budynek ma dwie kondygnacje). Przybliżona powierzchnia użytkowa może wynosić około 6.800 m². Z wyjaśnień uzyskanych w trakcie kontroli wynika, że w 2016 r. podatnik rozpoczął budowę magazynów o powierzchni zabudowy wynoszącej 3.100 m² (okazano decyzje o warunkach zabudowy z 2015 r. oraz decyzję zatwierdzającą projekt budowalny). W aktach podatkowych do dnia zakończenia kontroli nie było decyzji o zakończeniu budowy, organ nie posiada również informacji, z których wynikałoby, iż obiekt jest użytkowany. Biorąc pod uwagę, że istnieje możliwość nie przekazania decyzji o pozwoleniu użytkowania obiektu przez właściwy organ, należy zweryfikować czy budowa została zakończona (kiedy) lub też, czy są one użytkowane (rok rozpoczęcia użytkowania). Ponadto wątpliwości budzi wartość wykazanych do opodatkowania budowli. Ustalono, że około 7.000 m² gruntów jest utwardzona oraz nieruchomość jest częściowo ogrodzona. Należy zatem zweryfikować czy wartość wykazanych budowli wynosząca 4.000 zł odpowiada wartości tego rodzaju obiektów budowlanych wynikającej z ewidencji środków trwałych podatnika lub, w przypadku braku takiej pozycji w ewidencji, wartości rynkowej na dzień powstania obowiązku podatkowego;

bu) 250006 – w przypadku podatnika należy wyjaśnić prawidłowość opodatkowania poszczególnych składników majątkowych. Z ewidencji podatkowej i informacji podatkowej wynika, że do opodatkowania wykazano budynki związane z działalnością gospodarczą o pow. 48 m² i grunty związane z działalnością gospodarczą o pow. 50 m². W trakcie kontroli ustalono, że w posiadaniu podatnika są dwie działki nr 30/1 i 31/1, na których znajdują się: budynek mieszkalny o powierzchni zabudowy 134 m² posiadający trzy kondygnacje, którego przybliżona powierzchnia użytkowa może wynieść około 300 m² i obiekty budowlane niemieszkalne o powierzchni zabudowy około 900 m², których przybliżona powierzchnia użytkowa może wynosić około 740 m². Ustalono również, że część nieruchomości jest utwardzona oraz ogrodzona. W przypadku, gdy tego rodzaju obiekty i urządzenia budowlane są związane z działalnością gospodarczą podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z wyjaśnień ustnych złożonych przez pracownika Urzędu Gminy wynika, że część budynków niemieszkalnych jest zajęta na działy specjalne produkcji rolnej i korzysta ze zwolnienia z podatku od nieruchomości na mocy art. 7 ust. 1 pkt 4 lit. c) ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W trakcie kontroli przedstawiono decyzję o warunkach zabudowy, z której wynika, że ustalono warunki zabudowy dla budynków w sposób wynikający z udzielonych wyjaśnień. Należy mieć na uwadze, że potencjalna możliwość korzystania ze zwolnienia (w tym przypadku budynki muszą być faktycznie zajęte na taką działalność) nie zwalnia podatnika z obowiązku złożenia informacji podatkowej. A zatem podatnik jest zobligowany do złożenia informacji, w której wykazane zostaną wszystkie posiadane nieruchomości (w tym wszystkie budynki), a organ podatkowy zgodnie z art. 272 pkt 3 Ordynacji podatkowej ma obowiązek ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.

Podsumowując powyższe ustalenia należy zastrzec, że dane pochodzące z wymienionych wyżej stron internetowych mogą być nieprecyzyjne i na ich podstawie nie można dokonywać wymiaru podatków. Natomiast należy je traktować jako źródło informacyjne pozwalające na wstępną weryfikację danych zawartych w deklaracjach i informacjach podatkowych. Ustalenia poczynione z ich wykorzystaniem organ podatkowy może wykorzystywać do określania obszarów, w których należy wdrożyć czynności sprawdzające mające na celu ustalenie (potwierdzenie) stanu faktycznego lub/i kontrole podatkowe. Ostateczne informacje powinny być czerpane z ewidencji gruntów i budynków, kontroli podatkowych i z dokumentów uzyskiwanych w trakcie prowadzenia czynności sprawdzających.

Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości były w głównej mierze wynikiem rażącego nieprzestrzegania przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy w zakresie obowiązków spoczywających na Panu Wójcie jako organie podatkowym w myśl art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, a także nieprawidłowego funkcjonowania kontroli zarządczej.

Organem wykonawczym gminy wiejskiej jest Wójt, na którym spoczywają ogólne obowiązki dotyczące m.in. przygotowywania projektów uchwał Rady Gminy, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Wójt jako organ wykonawczy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, działającego w strukturze organizacyjnej wskazanej w protokole kontroli, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Wójcie – kierowniku jednostki – zgodnie z art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych oraz pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości spoczywały, stosownie do postanowień zakresu czynności, na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 54 ustawy o finansach publicznych.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Sporządzanie sprawozdań Rb-27S, Rb-PDP i SP-1 w oparciu o rzetelną i prawidłową ewidencję księgową.

2. Przeprowadzanie systematycznych i kompletnych czynności sprawdzających, do których zobowiązują przepisy Ordynacji podatkowej, z wykorzystaniem procedur zawartych w dziale V tej ustawy.

3. Podjęcie zdecydowanych działań umożliwiających służbom organu podatkowego prowadzenie ewidencji nieruchomości zgodnie z obowiązującymi przepisami W tym celu:

a) zapewnienie dostępu do aktualnych danych geodezyjnych,

b) zapewnienie przekazywania służbom podatkowym dokumentów, o których mowa § 6 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie informacji podatkowej,

c) przeprowadzenie postępowań kontrolnych w przypadku podatników, u których nie ma możliwości pozyskania dokumentacji dotyczącej budynków i budowli.

4. Wyjaśnienie i wyeliminowanie wskazanych w protokole i w części opisowej wystąpienia rozbieżności i niejasności w zakresie prawidłowości danych wykazanych w informacjach i deklaracjach podatkowych oraz ich zgodności z obowiązującymi przepisami. W odpowiedzi na zalecenia przedstawienie wyników poszczególnych ustaleń oraz ich skutki finansowe.

5. Przestrzeganie przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej w zakresie prawidłowości prowadzenia postępowania podatkowego i formalno-prawnej zgodności wydawanych decyzji podatkowych.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

    Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku