Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Szkole Podstawowej Nr 4 w Grajewie

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

           Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 18 marca 2019 roku (znak: RIO.I.6003-5/19), o treści jak niżej:

Pan

Karol Choynowski

Dyrektor

Szkoły Podstawowej Nr 4

w Grajewie

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561, ze zm.), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Szkole Podstawowej Nr 4 w Grajewie, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez miasto Grajewo wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967, ze zm.). Kontroli poddano prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia przez Burmistrza Grajewa sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2018 r., a także prawidłowość ustalenia wysokości dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli.

W wyniku kontroli danych przedstawionych przez Pana Dyrektora Burmistrzowi w celu sporządzenia sprawozdania za 2018 r. stwierdzono następujące nieprawidłowości (szerzej opisane na str. 10-14 protokołu kontroli):

a) zawyżono średnią arytmetyczną liczbę etatów nauczycieli stażystów za okres styczeń-marzec 2018 r. o 0,01 etatu, wykazując 1,38 zamiast 1,37 etatu. Przełożyło się to na zawyżenie sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli stażystów o 82,58 zł,

b) zaniżono średnią arytmetyczną liczbę etatów nauczycieli kontraktowych za okres: styczeń-marzec 2018 r. o 0,11 etatu (wykazano 6,08 zamiast 6,19 etatu) oraz kwiecień-grudzień 2018 r. o 0,05 etatu (wykazano 7,19 zamiast 7,24 etatu). Przełożyło się to na zaniżenie sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli kontraktowych o 2.457,04 zł.

Wpływ na błędne ustalenie liczby etatów miało w pierwszej kolejności obliczanie struktury zatrudnienia nauczycieli, których stosunek pracy był nawiązywany lub wygasł w trakcie miesiąca – jako ilorazu liczby dni przepracowanych w danym miesiącu i liczby 30. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Edukacji Narodowej, akceptowanym również przez RIO w Białymstoku w świetle obowiązujących przepisów, w przypadku nauczycieli, którzy nie przepracowali pełnego miesiąca, wynagrodzenie liczy się stosownie do treści § 12 ust. 1 i 2  rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927). Oznacza to, że nauczyciel powinien mieć wyliczane wynagrodzenie proporcjonalnie do liczby przepracowanych godzin z uwzględnieniem, iż dla każdego miesiąca ustala się odrębną liczbę dni roboczych. Ustalając zatem średnioroczną strukturę zatrudnienia wielkość etatu nauczyciela należy obliczyć proporcjonalnie do liczby dni roboczych w danym miesiącu.

Ponadto stwierdzono, że utrwaloną praktyką w jednostce było ustalanie liczby etatów nauczycieli w poszczególnych miesiącach na podstawie wypłaconego w danym miesiącu wynagrodzenia a nie faktycznych nieobecności, co w przypadku nieobecności nauczyciela (finansowanej z ZUS) przez część miesiąca grudnia danego roku wiązało się z błędnym ustaleniem wymiaru etatu za ten miesiąc (a w efekcie i za rok), ponieważ pomniejszenie etatu w związku z tą nieobecnością uwzględniano w styczniu kolejnego roku (wraz z rozliczeniem wynagrodzenia za ten okres przez pracodawcę). W myśl postanowień § 3 ust. 7 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35), przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie uwzględnia się liczby etatów nauczycieli, proporcjonalnie do okresów, w których pobierali zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub zasiłek opiekuńczy. Kontrola przedmiotowego zagadnienia wykazała także przypadki pomniejszania etatów o dni nieobecności nauczycieli z tytułu choroby, za które wypłacano im wynagrodzenie ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, tj. wbrew postanowieniom § 3 ust. 6 rozporządzenia MEN z dnia 13 stycznia 2010 r.

           W konsekwencji powyższych błędów w ustaleniu średniorocznej liczby etatów różnica między wydatkami faktycznie poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli a iloczynem średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli stażystów powinna wynosić:

a) (-) 2.464,34 zł zamiast (-) 2.546,92 zł w odniesieniu do nauczycieli stażystów (zmniejszenie ujemnej różnicy o 82,58 zł),

b) (+) 64.493,85 zł zamiast (+) 66.950,89 w odniesieniu do nauczycieli kontraktowych (zmniejszenie dodatniej różnicy o 2.457,04 zł).

Ustalenia kontroli skutkują zmniejszeniem kwoty przeznaczonej na wypłatę jednorazowych dodatków uzupełniających za 2018 r. nauczycielom stażystom. Wpływ na prawidłową wysokość dodatków dla nauczycieli stażystów ma także błędne obliczenie sumy osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego jednego z nauczycieli stażystów (ustalono je na 2.417 zł, zaś winno być 2.386,25 zł). Kwoty dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli (z uwzględnieniem sumy osobistych stawek wynagrodzenia zasadniczego wszystkich nauczycieli stażystów zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez miasto Grajewo, ustalonych proporcjonalnie do okresów ich zatrudnienia) obliczane były przez pracownika Urzędu Miasta Grajewo.

           Ponadto analiza kart wynagrodzeń nauczycieli stażystów SP Nr 4 w Grajewie wykazała przypadek zawyżenia miesięcznego wynagrodzenia jednego z nauczycieli o kwotę 72,90 zł. Stwierdzono, że wyrównanie wynagrodzenia do wysokości minimalnego wynagrodzenia winno wynieść 8,10 zł, tj. proporcjonalnie do ilości przepracowanych dni (nauczyciel był zatrudniony do 4 lutego 2018 r.), zaś faktycznie wypłacono kwotę 81 zł – str. 13 protokołu kontroli.

           Stwierdzone błędy w ustalaniu średniorocznej liczby etatów należy uznać za efekt niewłaściwej interpretacji przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. przez specjalistę ds. kadr, który opracowywał dane poddane kontroli w zakresie ustalania średniorocznej liczby etatów dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych pomimo, iż wprost nie wynikało to z przydzielonego mu zakresu czynności. Kontrola wykazała, że zadania z zakresu opracowywania danych analizowanych podczas kontroli wykonywał także pracownik zatrudniony na stanowisku referenta (w zakresie ustalania kwoty wydatków poniesionych w roku na wynagrodzenia w składnikach wskazanych w art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela), któremu również nie zostały one wprost przydzielone zakresem czynności. W trakcie kontroli zakresy czynności obu pracowników zostały uzupełnione.

Analiza zagadnień organizacyjnych wykazała natomiast uchybienia w zakresie zastępowania Pana Dyrektora w czasie nieobecności w pracy. Na obowiązek zastępowania dyrektora szkoły podczas jego nieobecności przez wicedyrektora, w zakresie delegowanych uprawnień, wskazuje § 11 Statutu Szkoły. Ustalono, iż dwóm powołanym wicedyrektorom powierzono odrębne zakresy czynności w formie pisemnej, w których nie określono kompetencji w zakresie gospodarki finansowej szkoły. W trakcie czynności kontrolnych upoważnił Pan jednego z wicedyrektorów do zastępowania dyrektora szkoły podczas Pana nieobecności i podpisywania dokumentów w zakresie gospodarki finansowej jednostki – str. 3-4 protokołu kontroli.

Stwierdzono także nieprawidłowości w sposobie ustalenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin jednego z wicedyrektorów Szkoły na rok szkolny 2018/2019. Rada Miasta Grajewo, uchwałą Nr VII/40/07 z dnia 29 marca 2007 r., określiła zasady udzielania i rozmiar zniżek oraz zwolnienia z realizacji tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych nauczycielom, którym powierzono stanowiska kierownicze w szkołach. Ustalono tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć wicedyrektora szkoły liczącej 17 i więcej oddziałów na 7 godzin. Według arkusza organizacyjnego Szkoły z dnia 5 kwietnia 2018 r. na rok szkolny 2018/2019 (zatwierdzonego przez Burmistrza), tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć omawianego wicedyrektora SP Nr 4 w Grajewie został zawyżony o 2 godziny względem wymiaru obowiązującego na podstawie uchwały Rady Miasta Grajewo – przyjęto w arkuszu 9 godzin obowiązkowego wymiaru, zamiast 7 godzin tygodniowo, jak to wynika z uchwały. W trakcie kontroli wyliczono, że wicedyrektor przepracował w okresie od 1 września 2018 r. do 28 lutego 2019 r. 40 godzin ponad obowiązujące pensum, określone uchwałą Rady Miasta z dnia 29 marca 2007 r. W dniu 1 marca 2019 r. rozliczono z wicedyrektorem kwotę 1.465,53 zł tytułem należnego wynagrodzenia za faktycznie przepracowane a nieopłacone godziny zrealizowane ponad obowiązujący wymiar. Ponadto w dniu 28 lutego 2019 r. wystąpił Pan do organu prowadzącego z projektem zmiany arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2018/2019, polegającej na zmniejszeniu od 1 marca 2019 r. obowiązkowego tygodniowego wymiaru godzin zajęć wicedyrektora z 9 na 7 godzin – str. 7-9 protokołu kontroli.

Należy nadmienić, iż zgodnie z postanowieniami art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela obowiązującymi od dnia 1 września 2018 r., dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom, o których mowa w art. 42 ust. 6, korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, nie przydziela się godzin ponadwymiarowych, chyba że jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale, a za zgodą organu prowadzącego szkołę także gdy jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w więcej niż jednym oddziale.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Zobowiązanie odpowiedzialnego pracownika do przestrzegania obowiązujących przepisów i dołożenia należytej staranności w celu zapewnienia prawidłowości danych ustalanych przez SP Nr 4 w Grajewie na potrzeby sporządzenia przez Burmistrza Grajewa sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, przy uwzględnieniu uwag zawartych w części opisowej wystąpienia i protokole kontroli.

2. Ponowne przeprowadzenie analizy danych dotyczących osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli na stopniu awansu zawodowego nauczycieli mianowanych i dyplomowanych za 2018 r., przy uwzględnieniu uwag zawartych w protokole kontroli i niniejszym wystąpieniu, mając na celu prawidłowe ustalenie średniorocznej liczby etatów nauczycieli dla okresów obowiązywania poszczególnych kwot bazowych poprzez wyeliminowanie błędnych praktyk stwierdzonych podczas kontroli danych dotyczących nauczycieli stażystów i kontraktowych. Poinformowanie o skutkach finansowych analizy przeprowadzonej w stosunku do nauczycieli mianowanych i dyplomowanych.

3. Przekazanie skorygowanych danych Burmistrzowi Grajewa celem sporządzenia korekty sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli za 2018 r., ponownego przeliczenia wysokości dodatków uzupełniających poszczególnych nauczycieli stażystów zatrudnionych w szkołach prowadzonych przez miasto Grajewo, a następnie rozliczenia na tej podstawie z poszczególnymi nauczycielami stażystami różnic między dodatkami faktycznie otrzymanymi a prawidłowymi w świetle ustaleń kontroli.

4. Zobowiązanie odpowiedzialnego pracownika do ustalania kwoty wyrównania wynagrodzenia do wysokości minimalnego wynagrodzenia proporcjonalnie do ilości przepracowanych dni, jeżeli stosunek pracy został rozwiązany w trakcie miesiąca. Wystąpienie o dobrowolny zwrot kwoty wynagrodzenia w wysokości 72,90 zł, którą nadpłacono nauczycielowi stażyście nienależnie za luty 2018 r.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Zastępca Prezesa

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

Do wiadomości:

Burmistrz Grajewa