Kontrola problemowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Gminy Krypno

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 30 stycznia 2015 roku (znak: RIO.I.6002-20/14), o treści jak niżej:

Pan

Marek  Stankiewicz

Wójt Gminy Krypno

W wyniku problemowej kontroli w zakresie zadłużenia gminy Krypno, przeprowadzonej w Urzędzie Gminy Krypno na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1113, ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto zagadnienia związane z zadłużeniem gminy oraz prawidłowością założeń przyjmowanych w treści wieloletniej prognozy finansowej (WPF).

         Stwierdzono, że w porównaniu z zadłużeniem z tytułu kredytów i pożyczek wynoszącym na koniec 2010 r. 2.525.089 zł, w okresie objętym kontrolą (lata 2011-2013 i I półrocze 2014 r.) nastąpił ponad dwukrotny wzrost zadłużenia, które na koniec I półrocza 2014 r. osiągnęło stan 5.807.453 zł (wzrost o 129,99%). Przyrost długu w latach 2011-2013 był zbliżony do kwoty wydatków majątkowych finansowanych z budżetu. W badanym okresie wydatki majątkowe w minimalnym stopniu były finansowane nadwyżką operacyjną, stanowiącą różnicę między dochodami bieżącymi i wydatkami bieżącymi, która w poszczególnych latach wynosiła: w 2011 r. – 34.352 zł, w 2012 r. – 119.609 zł i w 2013 r. – 308.005 zł, zaś na spłatę rat kredytów i pożyczek były zaciągane kolejne zobowiązania. Świadczy to o prowadzeniu gospodarki finansowej przed 2014 r. w sposób wpływający na pogorszenie kształtowania się dopuszczalnego wskaźnika spłaty zobowiązań finansowych, o którym mowa w art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.).

Analizując stan wolnych środków, zdefiniowanych w art. 217 ust. 2 pkt 6 ustawy o finansach publicznych jako nadwyżka środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu gminy, wynikająca z rozliczeń kredytów i pożyczek, stwierdzono, że takie środki wystąpiły w badanym okresie tylko na koniec 2010 r. – w wysokości 6.596,73 zł i na koniec 2011 r. – w kwocie 72.509,81 zł. Na koniec 2012 i 2013 r. stwierdzono natomiast finansowanie budżetu poprzez zaangażowanie otrzymanej w grudniu każdego roku raty części oświatowej subwencji ogólnej, stanowiącej dochód następnego roku.

Otrzymana w dniu 21 grudnia 2012 r. rata części oświatowej subwencji na styczeń 2013 r. została częściowo, w kwocie 150.415,18 zł, przeznaczona na finansowanie budżetu 2012 r. Deficyt budżetu na 2012 r. wynoszący 1.090.305 zł został zatem sfinansowany m.in. środkami niestanowiącymi źródła jego finansowania według przepisów art. 217 ust. 2 ustawy o finansach publicznych.

Z danych zamieszczonych w bilansie z wykonania budżetu za 2012 r. wynikały co prawda wolne środki na koniec roku w wysokości 49.584,82 zł, jednakże dane te były wypaczone poprzez błędne księgowanie. W wyniku czynności kontrolnych ustalono, że wykazany w bilansie stan środków pieniężnych budżetu i zobowiązań finansowych na dzień 31 grudnia 2012 r. został zawyżony o 200.000 zł z powodu dokonanego, na podstawie polecenia księgowania, zapisu Wn 133-1 „Rachunek bieżący budżetu” – Ma 134 „Kredyty bankowe” w kwocie 200.000 zł. W efekcie stan środków na rachunku budżetu był wyższy o tę kwotę od stanu środków wynikającego z wyciągu bankowego na 31 grudnia 2012 r., wynoszącego 20.537,32 zł. Podobnie zawyżony został stan długu gminy na koniec 2012 r. i za I kwartał 2013 r. W trakcie 2013 r. operacja ta została wyksięgowana.

W 2013 r. rata części oświatowej subwencji na styczeń 2014 r. została przeznaczona na finansowanie budżetu 2013 r. w pełnej kwocie – 254.417 zł, co wynika z ujemnego stanu rachunku budżetu na koniec 2013 r., wynoszącego 400.014,50 zł. Deficyt budżetu gminy na 2013 r. został zaplanowany w wysokości 328.000 zł, a jako źródło jego sfinansowania przyjęto przychody z zaciągniętych kredytów i pożyczek. Pożyczka na finansowanie planowanego deficytu budżetu została uruchomiona w wysokości 327.198 zł. Rzeczywisty deficyt budżetu za 2013 r. wyniósł 827.700,83 zł i był wyższy o 500.502,83 zł od zaciągniętej na ten cel pożyczki. Różnica ta została sfinansowana poprzez wydatkowanie wszystkich środków pozostających na rachunku budżetu (w tym stanowiących ratę części oświatowej subwencji na 2014 r.) oraz zadłużenie się w rachunku budżetu na kwotę 400.014,50 zł mimo braku podstaw w uchwale budżetowej do zwiększenia zadłużenia w 2013 r. o tę kwotę z przeznaczeniem na sfinansowanie deficytu, o czym poniżej – str. 4-7 protokołu kontroli.

Poza kredytami i pożyczkami uruchamianymi w formie przelewu środków gmina Krypno korzystała w 2013 i 2014 r. z kredytu w rachunku bieżącym budżetu, prowadzonym przez Podlaski Bank Spółdzielczy w Knyszynie Oddział w Krypnie. Umowa o kredyt w rachunku bieżącym została zawarta w dniu 27 grudnia 2012 r. na okres od 29 grudnia 2012 r. do 28 grudnia 2013 r. w wysokości do 500.000 zł z przeznaczeniem na bieżące wydatki gminy. Aneksem nr 1 z dnia 30 kwietnia 2013 r. kwotę kredytu zwiększono do 550.000 zł, a aneksem nr 2 z dnia 21 listopada 2013 r. – do kwoty 950.000 zł oraz określono, że kredyt jest przeznaczony na pokrycie przejściowego deficytu budżetu. Zawierane w trakcie 2013 r. aneksy zwiększające poziom zadłużenia w rachunku budżetu należy uznać za podejmowane w ramach upoważnienia do zaciągania zobowiązań na finansowanie przejściowego deficytu budżetu na 2013 r. – ze względu na czas obowiązywania umowy upływający przed końcem 2013 r.

W umowie zawartej w dniu 28 grudnia 2012 r. – jak i dwóch poprzednich umowach o kredyt w rachunku bieżącym obowiązujących w 2011 i 2012 r. – postanowienia odnoszące się do przeznaczenia kredytu na finansowanie bieżących wydatków nie odpowiadały żadnemu z celów określonych przepisami art. 89 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Stwierdzono, że po upływie terminu obowiązywania umowy, w dniu 28 grudnia 2013 r., pozostał niespłacony kredyt w rachunku bieżącym w wysokości 420.932,46 zł. Nie dokonywano jego spłaty w związku z zwarciem w dniu 27 grudnia 2013 r. kolejnej umowy o kredyt w rachunku bieżącym do kwoty 950.000 zł – na okres od 29 grudnia 2013 r. do 28 grudnia 2014 r. z przeznaczeniem na finansowanie przejściowego deficytu budżetu.

Jak wynika z ustaleń kontroli, umowa o kredyt w rachunku bieżącym z dnia 27 grudnia 2013 r. została zawarta w celu zapewnienia środków na sfinansowanie deficytu budżetu na 2013 r., a ponadto zapewniała finansowanie przejściowego deficytu budżetu w roku następnym. Formalnie podstawy do podpisania tej umowy należy oceniać według limitu przyjętego w budżecie na 2013 r. Z treści umowy zawartej 27 grudnia 2013 r. wynika, że kredyt jest przeznaczony na finansowanie przejściowego deficytu budżetu, ale jej warunki i faktyczny sposób realizacji zaprzecza temu zapisowi. W rzeczywistości umowa ta stanowiła przedłużenie okresu obowiązywania umowy zawartej w dniu 28 grudnia 2012 r. i zapewniła – przy braku limitów na zaciąganie zobowiązań na finansowanie budżetu – środki na sfinansowanie faktycznego deficytu budżetu. Wyrażało się to nieegzekwowaniem przez bank spłaty kredytu wykorzystanego na podstawie umowy z dnia 28 grudnia 2012 r., wynoszącego na ostatni dzień obowiązywania tej umowy 420.932,46 zł. Należy podkreślić, że kwota ta została w całości zaciągnięta na finansowanie budżetu 2013 r., ponieważ na dzień 31 grudnia 2012 r. saldo na rachunku budżetu było dodatnie. Z wyjaśnienia Pana Wójta, stanowiącego załącznik nr 4 do protokołu kontroli, wynika, że podpisanie umów w ramach limitu na rok następny było praktyką stosowaną w latach wcześniejszych, ale ustalenia kontroli nie potwierdzają tego twierdzenia, bowiem w 2011 r. i 2012 r. umowy o kredyt w rachunku bieżącym zostały zawarte w dniu 31 stycznia i obowiązywały do 28 grudnia danego roku budżetowego.

Na koniec 2013 r. wykorzystanie kredytu w rachunku bieżącym wynosiło 400.014,50 zł. Okoliczność ta – podobnie jak okres, na który zawarto umowę – przeczy określonemu w umowie przeznaczeniu kredytu (na finansowanie przejściowego deficytu). Zgodnie bowiem z art. 89 ust. 2 ustawy o finansach publicznych kredyty przeznaczone na pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu podlegają spłacie w tym samym roku, w którym zostały zaciągnięte. W rzeczywistości zobowiązania w postaci kredytu w rachunku bieżącym powstały w trakcie 2013 r. (jeszcze na podstawie umowy z 2012 r.) w związku z koniecznością sfinansowania wyższego od planowanego deficytu budżetu za 2013 r. W istocie zobowiązania te finansowały deficyt faktyczny, a nie przejściowy, co wynika z okresu, na jaki została podpisana umowa w grudniu 2013 r. oraz braku realnej możliwości spłaty kredytu do końca 2013 r., co potwierdza saldo rachunku budżetu na 31 grudnia 2013 r.

Gmina Krypno nie posiadała w grudniu 2013 r. limitu na zaciągnięcie zobowiązań z przeznaczeniem na finansowanie budżetu w 2013 r. Limit wynikający z uchwały budżetowej w wysokości 1.067.500 zł był już na dzień podpisania umowy o kredyt w rachunku bieżącym wykorzystany – poprzez zaciągnięcie w trakcie 2013 r. kredytu na spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań w wysokości 739.500 zł oraz pożyczki w WFOŚiGW w kwocie 327.198 zł – str. 15-16 protokołu kontroli. Podpisanie w dniu 27 grudnia 2013 r. umowy o dalsze korzystnie z limitu kredytowego w wysokości 950.000 zł w okresie od 29 grudnia 2013 r. do 28 grudnia 2014 r. – skutkujące zwiększeniem zadłużenia z przeznaczeniem na finansowanie deficytu – odbyło się mimo braku w uchwale budżetowej limitu na ten cel. Na podstawie tej umowy dodatkowe zobowiązania nie zostały zaciągnięte między 29 a 31 grudnia 2013 r., bowiem poziom wykorzystania kredytu był 31 grudnia niższy niż 28 grudnia. Umowa stanowiła jednak usankcjonowanie zobowiązań zaciągniętych w trakcie 2013 r. (na podstawie umowy z 2012 r.) stwarzając stan faktyczny, w którym gmina w praktyce zaciągnęła w 2013 r. na finansowanie budżetu zobowiązania finansowe w kwocie wyższej niż limity wynikające z uchwały budżetowej – o kwotę wykorzystanego kredytu w rachunku bieżącym.

Potwierdza to złożone przez Pana wyjaśnienie w sprawie limitów i upoważnień, w ramach których podpisano tę umowę. Wynika z niego, że na skutek uchylenia przez RIO uchwały z dnia 27 listopada 2013 roku, w sprawie zmian w budżecie gminy na 2013 roku, przewidującą zaciągnięcie kredytu długoterminowego na pokrycie planowanego deficytu, nie mieliśmy innego wyjścia. Należy wskazać, że „planowany deficyt”, o którym mowa w wyjaśnieniu to deficyt po zmianie budżetu, która miała być wprowadzona tą uchwałą. Ponadto z wyjaśnień wynika, że musieliśmy podtrzymać płynność finansową gminy i wywiązać się z koniecznych płatności, bo w przeciwnym razie narazilibyśmy interesy finansowe gminy o stopniu dla nas nieprzewidywalnym.

Należy podkreślić, że odsetki od wykorzystanego kredytu w rachunku bieżącym budżetu wynoszą 8% w skali roku. Oprocentowanie w takiej wysokości jest stosowane przez PBS w Knyszynie we wszystkich umowach zawieranych z gminą Krypno w latach 2011-2013. W umowach określono, że jest to zmienna stopa procentowa, która może ulec zmianie m.in. z uwagi na zmiany stóp podstawowych NBP, ale mimo istotnych obniżek tych stóp stawka oprocentowania kredytu pozostaje ciągle na niezmienionym poziomie. Oprocentowanie kredytu w rachunku bieżącym jest aktualnie niewspółmiernie wysokie w porównaniu do oprocentowania pozostałych kredytów i pożyczek (5 kredytów – stawka WIBOR 1M lub 3M plus marża banku 0,93, 1,04, 1,17, 1,24, 1,27 i 2,0 p.p.; 3 pożyczki – 0,5 stopy redyskonta weksli). Faktyczne zadłużenie z tytułu kredytu w rachunku budżetu w 2014 r. wynosiło na koniec I kwartału – 603.495,61 zł, na koniec II kwartału – 865.677,86 zł, na koniec III kwartału – 759.549,67 zł, a na koniec października – 866.572,63 zł. Kwota poniesionych odsetek od kredytu w rachunku bieżącym (49.957,53 zł) oznacza, że w okresie 11 miesięcy 2014 r. średnie wykorzystanie kredytu wynosiło 681.239 zł – str. 14, 17 i 29 protokołu kontroli.  Z informacji przekazanej przez Pana Wójta w dniu 23 stycznia 2015 r. – w odpowiedzi na wniosek Izby z dnia 20 stycznia 2015 r. o przedłożenie dokumentacji w trybie art. 88 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, ze zm.) – wynika, że zadłużenie w rachunku budżetu na dzień 31 grudnia 2014 r. wynosiło 642.569,84 zł.

W złożonym wyjaśnieniu w sprawie powodów zaciągnięcia kredytu w rachunku na takich warunkach wskazał Pan, że kredyt długoterminowy jest tańszy, ale odsetki od niego płaci się w sposób ciągły od całej jego kwoty (…) Zakładaliśmy optymistycznie, iż kredyt długoterminowy w pełnej kwocie nie będzie nam potrzebny, a problemy bieżące uda się nam szybko rozwiązać. (…) Z perspektywy czasu wiem, iż był to błąd, którego jednak wówczas nie dało się przewidzieć.

Analizując rzetelność danych w zakresie dochodów ze sprzedaży majątku, przyjętych w budżecie gminy na 2013 r. i w WPF na lata 2013-2020 oraz w WPF na lata 2014-2020 stwierdzono, że w datach uchwalenia budżetu i WPF gmina nie posiadała planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości. Plan wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości na lata 2014-2016 został przyjęty dopiero 6 października 2014 r. i zakłada uzyskanie wpływów ze sprzedaży działek w poszczególnych latach w wysokości: 2014 r. – 22.000 zł, 2015 i 2016 r. – po 30.000 zł. Dochody ze sprzedaży majątku w WPF na lata 2014-2020 w zakresie 2015 r. przyjęto w wysokości 100.000 zł. W projekcie budżetu na 2015 r. i projekcie WPF na lata 2015-2020 dochody z wymienionego tytułu przyjęto zaś w kwocie 50.000 zł, tj. różniącej się od planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości – str. 25 i 30 protokołu kontroli.

Za nierealistyczne należy uznać wydatki związane z obsługą długu w prognozowane w WPF uchwalonej 29 grudnia 2012 r. – zostały one określone na 2014 r. w kwocie 110.000 zł, a na 2015 r. w kwocie 70.000 zł. Wydatki te były niższe od przyjętego planu wydatków budżetu na 2014 r. o 90.000 zł, a od obowiązującej w 2014 r. prognozy na 2015 r. o 130.000 zł. Wydatki te można byłoby uznać za realne w przypadku, gdyby średnie oprocentowanie kredytów i pożyczek ukształtowało się w 2014 r. na poziomie 2,26%, a w 2015 r. na poziomie 1,54%. W budżecie na 2014 r. ostatecznie wydatki na obsługę długu zamknęły się planem w wysokości 211.800 zł (w tym ponad 50.000 zł w skali roku dotyczy odsetek od kredytu w rachunku, który nie mógł być przewidziany w 2012 r.), a w budżecie na 2015 r. są planowane w wysokości 170.000 zł (ponad dwukrotnie więcej niż zakładano w WPF na lata 2013-2020, przy czym kwota ta musi zapewnić również sfinansowanie odsetek od kredytu w rachunku bieżącym). Średnie wskaźniki oprocentowania spłat kredytów nie uwzględniają odsetek od zobowiązań finansowych prognozowanych do zaciągnięcia w 2014 r. w kwocie 346.839 zł – str. 27-29 protokołu kontroli.

Analizując plan przychodów i rozchodów budżetu gminy na 2014 r. stwierdzono, że uwzględnia on wyłącznie rozchody z tytułu spłaty długoterminowych zobowiązań finansowych. W planie rozchodów na 2014 r. nie ujęto wymagalnej spłaty (do 28 grudnia 2014 r.) zadłużenia z tytułu kredytu krótkoterminowego w rachunku bieżącym, wynoszącego na koniec 2013 r. 400.014,50 zł. W WPF na lata 2014-2020 przyjętej uchwałą Nr XXXI/168/2013 Rady Gminy Krypno z dnia 30 grudnia 2013 r. prognozowane rozchody budżetu z tytułu spłat kredytów i pożyczek przyjęto w takiej samej wysokości jak budżecie gminy na 2014 r. – 152.434 zł. Prognozowane rozchody budżetu w latach 2014-2020 z tytułu spłat kredytów i pożyczek wynoszą łącznie 5.029.179 zł i odpowiadają przewidywanej kwocie zadłużenia na koniec 2013 r. Rzeczywiste zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek na koniec 2013 r. wynosiło 5.429.238,87 zł – str. 28-29 protokołu kontroli.

Przyjęcie dla obliczenia wskaźnika na 2014 r. wymagalnej spłaty kredytu krótkoterminowego w wysokości 400.014,50 zł, istniejącego na koniec 2013 r., spowodowałoby zwiększenie wskaźnika łącznej spłaty zobowiązań, o których mowa w art. 243 ust. 1 ustawy o finansach publicznych do dochodów ogółem z 3,38% do 6,09%, przy dopuszczalnym wskaźniku wykazanym w WPF w wysokości 3,84%.

Z WPF na lata 2015-2020, przyjętej uchwałą Nr III/12/14 z dnia 30 grudnia 2014 r., wynika, że prognozowane zadłużenie na koniec 2014 r. zostało przyjęte w wysokości 4.876.792 zł, tj. w wysokości nieprzewidującej spłaty jakiegokolwiek zadłużenia w rachunku bieżącym, które na koniec 2014 r. wystąpiło w kwocie 642.569,84 zł. Wniosek taki wynika z pomniejszenia wykazanej kwoty długu na koniec 2013 r. (5.029.179 zł) o spłaty prognozowane na 2014 r. (152.434 zł). W budżecie na 2015 r. nie zostały przewidziane żadne rozchody dotyczące spłaty zadłużenia istniejącego na 31 grudnia 2014 r. w rachunku budżetu. Z dokumentów przekazanych Izbie w trybie art. 88 ustawy o samorządzie gminnym nie wynikają warunki spłaty zadłużenia w rachunku budżetu w 2015 r. Przedstawiono jedynie aneks do umowy kredytu w rachunku przesuwający termin spłaty zadłużenia z 28 na 31 grudnia 2014 r.

Przedstawiony w niniejszym wystąpieniu błędny zapis księgowy Wn 133-1 – Ma 134 w wysokości 200.000 zł skutkował wykazaniem w sprawozdaniu Rb-NDS za 2012 r. danych niezgodnych z rzeczywistością poprzez zawyżenie o kwotę 200.000 zł danych w pozycjach „Finansowanie”, „Przychody ogółem” oraz „Kredyty i pożyczki”. Błędny zapis z 2012 r. skutkował nieprawidłowym planowaniem przychodów na 2013 r. (dotyczącym posiadanych rzekomo wolnych środków) i wykazaniem w sprawozdaniu Rb-NDS za 2013 r. nieprawidłowych danych w zakresie przychodów. W konsekwencji za 2013 r. wykazano:

- w poz. D. „Finansowanie” 777.354,10 zł, zamiast 727.239,94 zł,

- w poz. D.1. „Przychody ogółem” 1.516.826,66 zł, zamiast 1.466.712,50 zł,

- w poz.  D.17. „Inne źródła” 50.114,16 zł, zamiast 0 zł.

Natomiast w sprawozdaniu Rb-NDS za II kwartał 2014 r. w przychodach wykazano całość zadłużenia gminy z tytułu kredytu w rachunku bieżącym, mimo iż część tego zadłużenia w kwocie 400.014,50 zł powstała w 2013 r. i została wykazana jako przychód w sprawozdaniu Rb-NDS za 2013 r. – str. 5-7 protokołu kontroli. W efekcie w sprawozdaniu Rb-NDS za II kwartał 2014 r. wykazano:

- w poz. D. „Przychody ogółem”  861.072,86 zł, zamiast 461.058,36 zł,

- w poz. D1. „Kredyty i pożyczki” 861.072,86 zł, zamiast 461.058,36 zł.

Przedstawione błędy rzutowały też na rzetelność danych zamieszczonych w sprawozdaniach Rb-Z. W ich rezultacie za 2012 r. wykazano zadłużenie z tytułu kredytów i pożyczek w kwocie 4.901.998,93 zł, zamiast 4.701.998,93 zł. Podobnie zawyżono dług o 200.000 zł jeszcze w sprawozdaniu Rb-Z za I kwartał 2013 r. W Rb-Z sporządzonym według stanu na koniec 2013 r. błąd polegał na wykazaniu całości zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek, wynoszących 5.429.238,87 zł, jako zobowiązań długoterminowych, podczas gdy należało wykazać te zobowiązania w podziale na krótkoterminowe – 400.014,50 zł i długoterminowe – 5.029.224,87 zł – str. 20-22 protokołu kontroli.

W zakresie ewidencji księgowej stwierdzono, że odsetki od pożyczek należne za poszczególne kwartały i wymagalne do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu kończącym kwartał oraz odsetki od kredytu w BOŚ naliczane za okresy miesięczne i wymagalne w 10 dniu następnego miesiąca są ujmowane pod datą ich zapłaty Wn 751 „Koszty finansowe” – Ma 130 „Rachunek bieżący jednostki”. W  związku tym w ewidencji Urzędu na koniec poszczególnych kwartałów, w tym na koniec roku, oraz w sprawozdaniach Rb-28S za miesiące kończące kwartał nie występują istniejące już na dzień sprawozdawczy zobowiązania z tytułu odsetek podlegających zapłacie za dany okres sprawozdawczy (kwartał). Zobowiązania z tytułu odsetek od wymienionych umów należało na koniec poszczególnych kwartałów ująć zapisem Wn 751 – Ma 240 „Pozostałe rozrachunki” i wykazać w sprawozdaniach Rb-28S – str. 34-35 protokółu kontroli.

Za przyczynę wystąpienia stwierdzonych nieprawidłowości należy uznać niedostateczne rozpoznanie zagrożeń spowodowanych wzrostem zadłużenia gminy w okresie poprzedzającym obowiązywanie przepisów art. 243 ustawy o finansach publicznych. W szczególności w zakresie wpływu tego zjawiska na możliwość uchwalenia budżetów na 2014 i 2015 r. oraz na kolejne lata. Ustalenia kontroli wskazują na niewłaściwe monitorowanie możliwości spłacania przez gminę kredytów i pożyczek po zmianie przepisów określających zasady limitujące zaciąganie zobowiązań finansowych, a także na brak zrozumienia istoty kredytu w rachunku bieżącym. Doprowadziło to do sytuacji finansowania zadań gminy środkami pozyskanymi z naruszeniem zasad finansowania budżetu.

Organem wykonawczym gminy wiejskiej jest Wójt, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym).

Odpowiedzialność za nieprawidłowości dotyczące ewidencjonowania danych w księgach rachunkowych ponosi Skarbnik Gminy, stosownie do postanowień art. 54 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych.

Mając uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Zaciąganie zobowiązań przeznaczonych na finansowanie budżetu, tj. na sfinansowanie deficytu lub spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań, wyłącznie w ramach limitów i upoważnień określonych w uchwale budżetowej.

2. Zaprzestanie podpisywania umów kredytowych określających przeznaczenie kredytu jako „finansowanie przejściowego deficytu” z terminem obowiązywania upływającym w roku następującym po roku, w którym umowa zaczęła obowiązywać, mając na uwadze postanowienia art. 89 ust. 2 ustawy o finansach publicznych.

3. Zaprzestanie wykorzystywania na finansowanie budżetu raty części oświatowej subwencji ogólnej stanowiącej dochód następnego roku budżetowego. Uwzględnienie przy realizacji budżetu gminy na 2015 r., że zaplanowane limity wydatków nie mogą stanowić realnej podstawy zaciągania i finansowania zobowiązań, ponieważ w sytuacji przeznaczenia na finansowanie budżetu 2014 r. raty części oświatowej subwencji ogólnej na styczeń 2015 r., kwota dochodów ujętych w księgach 2015 r. nie będzie odpowiadała faktycznym środkom pieniężnym, które zostały przeznaczone na finansowanie budżetu 2014 r., a zatem nie będą mogły posłużyć finansowaniu wydatków budżetu w 2015 r.

4. Rozważenie zasadności dalszego korzystania z kredytu w rachunku budżetu, mając na uwadze zawarte w części opisowej wystąpienia uwagi co do obowiązującego poziomu oprocentowania kredytu, a także okoliczność, że korzystanie z takiej formy kredytowania zawsze powoduje – w ujęciu ewidencyjnym i sprawozdawczym – konieczność wykazania finansowania budżetu środkami raty części oświatowej subwencji na kolejny rok budżetowy (tj. sprzecznie z treścią zalecenia nr 2) przed możliwością skorzystania z posiadanego limitu kredytowego w rachunku budżetu.

5. Uwzględnienie spłaty kredytu wykorzystanego w rachunku bieżącym na dzień 31 grudnia 2014 r. w prognozie kwoty długu w WPF oraz w uchwale budżetowej.

6. Zapewnienie spójności danych dotyczących prognozowanych dochodów ze sprzedaży nieruchomości, zawartych w WPF i w planie wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości.

7. Zobowiązanie Skarbnika do:

a) dokonywania zapisów na koncie 133 wyłącznie na podstawie wyciągów bankowych,

b) ewidencjonowania zobowiązań z tytułu odsetek od kredytów i pożyczek, naliczanych na koniec miesięcy kończących kwartał a opłacanych w następnym kwartale, zapisem Wn 751 – Ma 240 dokonywanym pod datą ostatniego dnia miesiąca kończącego kwartał.

8. Uwzględnienie zawartych w części opisowej wystąpienia uwag dotyczących sporządzania sprawozdawczości, w celu zapewnienia:

a) prawidłowego wykazywania w sprawozdaniu Rb-NDS danych dotyczących przychodów budżetu danego roku w związku z wykorzystywaniem  kredytu w rachunku bieżącym,

b) prawidłowego wykazywania w sprawozdaniu Rb-Z zobowiązań z tytułu kredytów w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

                Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

           w Białymstoku