Kontrola problemowa w zakresie zadłużenia gminy Grajewo

przeprowadzona w Urzędzie Gminy Grajewo

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 22 grudnia 2014 roku (znak: RIO.I.6002-16/14), o treści jak niżej:

Pan

Stanisław  Szleter

Wójt Gminy Grajewo

W wyniku problemowej kontroli w zakresie zadłużenia gminy Grajewo, przeprowadzonej w Urzędzie Gminy Grajewo na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1113, ze zm.) przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto zagadnienia związane z zadłużeniem gminy oraz prawidłowością założeń przyjmowanych w treści wieloletniej prognozy finansowej (WPF).

Analizując prawidłowość stosowania klasyfikacji budżetowej dochodów stwierdzono błędy w tym zakresie rzutujące na poziom kształtowania się relacji określonych przepisami art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.), od których uzależniony jest dopuszczalny w poszczególnych latach wskaźnik spłat rat kredytów i pożyczek powiększonych o odsetki. W planie dochodów budżetu na 2013 r. dochody z tytułu wpłat mieszkańców gminy na realizację przydomowych oczyszczalni ścieków zostały ujęte jako darowizny w par. 0960 „Otrzymane spadki, zapisy i darowizny”, zamiast w par. 6290 „Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin…”. W budżecie na 2013 r. dochody z tego tytuły przyjęto w wysokości 550.000 zł  w dziale 750 „Administracja publiczna”, rozdz. 75023 „Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu)”, par. 0960, zamiast w dziale 900 „Gospodarka komunalna i ochrona środowiska”, rozdz. 90001 „Gospodarka ściekowa i ochrona wód”, par. 6290. Wykonanie dochodów z tego tytułu za 2013 r. wyniosło 476.750 zł. W  przypadku zastosowania właściwych podziałek klasyfikacji budżetowej dochody bieżące za 2013 r. w kolumnie „Plan” i „Plan po zmianach” byłyby niższe o 550.000 zł, a w kolumnie „Wykonanie” niższe o 476.750 zł. Odpowiednio zwiększeniu uległyby dochody majątkowe za 2013 r.

W budżecie na 2014 r. dochody z tytułu wpłat mieszkańców na budowę przydomowych oczyszczalni i instalację kolektorów słonecznych w kwocie 1.102.815 zł sklasyfikowano w taki sam sposób jak w 2013 r. Ponadto w planie na 2014 r. część  płatności z budżetu środków europejskich na realizację przydomowych oczyszczalni ścieków w kwocie 1.024.926 zł została sklasyfikowana w par. 0977 „Wpływy z różnych dochodów”, zamiast w par. 6207 „Dotacje celowe w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich…”. Łącznie planowane dochody bieżące zostały zawyżone na 2014 r. o 2.127.741 zł, a dochody majątkowe zaniżone o tę kwotę – str. 5-6 protokołu kontroli.

Błędne dane w zakresie dochodów bieżących wykonanych w 2013 r. oraz dochodów bieżących planowanych na 2014 r. spowodowały określenie dla 2015 r. dopuszczalnego wskaźnika spłaty rat kredytów i pożyczek, powiększonych o wydatki związane z obsługą długu, na 10,55%. Prognozowane na 2015 r. rozchody z tytułu spłat kredytów i pożyczek powiększone o odsetki wynoszą 6,42% planowanych dochodów ogółem. Po wyeliminowaniu stwierdzonych nieprawidłowości wskaźnik dopuszczalnych spłat kredytów i pożyczek powiększonych o odsetki, prognozowany na 2015 r., wyniósłby 7,49%. Z kolei dopuszczalny wskaźnik rozchodów z tytułu spłaty kredytów i pożyczek powiększony o odsetki, wyliczony dla potrzeb uchwalenia budżetu na 2015 r. i WPF na lata 2015-2025, wyniósłby wówczas 5,28% – str. 27 protokołu kontroli.   

Zawyżenie dochodów bieżących w  2013 i 2014 r. rzutowało również na poziom relacji między dochodami bieżącymi powiększonymi o wolne środki z lat ubiegłych a wydatkami bieżącymi. W planie na 2013 r. zachowanie relacji określonej w art. 242 ustawy o finansach publicznych, po korekcie dochodów bieżących o ustalenia kontroli, byłoby możliwe po uwzględnieniu wolnych środków wynoszących na koniec 2013 r. 362.938 zł. – str. 28 protokołu kontroli.

W 2013 r. uchwałą z dnia 30 grudnia 2013 r. wprowadzono  zmiany w planie przychodów i rozchodów budżetu. Zmiana polegała m.in. na zwiększeniu rozchodów z tytułu spłat kredytów i pożyczek z 782.026 zł do 1.397.184 zł. Stwierdzono, że przedterminowe spłaty kredytów niewymagalnych w 2013 r. w kwocie 615.155,53 zł zostały w większości dokonane przed datą podjęcia uchwały zwiększającej plan rozchodów, a w dniach 30-31 grudnia 2013 r. rozchody z tytułu spłat kredytów wyniosły zaledwie 5.910,56 zł – str. 6 i 13 protokołu kontroli. Naruszono tym samym art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym ujęte w budżecie gminy rozchody stanowią nieprzekraczalny limit.

Przyczyną wystąpienia stwierdzonych nieprawidłowości było nieprzestrzeganie przepisów w zakresie klasyfikacji budżetowej oraz brak powiązań uchwał budżetowych i w sprawie WPF z  innymi wewnętrznymi regulacjami.

 Organem wykonawczym gminy wiejskiej jest Wójt, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. przygotowywania projektów uchwał Rady Gminy, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Wójt jako organ wykonawczy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, działającego w strukturze organizacyjnej wskazanej w protokole kontroli, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Wójcie – kierowniku jednostki – zgodnie z art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych oraz pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej.

Mając uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Klasyfikowanie płatności ze środków europejskich otrzymanych na zadania inwestycyjne oraz środków pozyskanych na te zadania z innych źródeł zgodnie z treścią zawartych umów, mając na uwadze przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1053, ze zm.).

2. Skorygowanie wykonania budżetu za 2014 r. w zakresie dochodów bieżących i majątkowych oraz uwzględnienie przy wyliczaniu średniej arytmetycznej obliczanej dla trzech ostatnich lat, na podstawie art. 243 ustawy o finansach publicznych, prawidłowych danych w zakresie wykonanych dochodów bieżących.

3. Przestrzeganie zasady dokonywania rozchodów budżetu w granicach obowiązującego limitu.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

                Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

         w Białymstoku