Kontrola kompleksowej gospodarki finansowej Miasta i Gminy Goniądz

przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Goniądzu

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 3 marca 2008 roku (znak: RIO.I.6011 - 15/07), o treści jak niżej:

Pan

Tadeusz Kulikowski

Burmistrz Goniądza

W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy Goniądz za okres 2006 roku, przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Goniądzu na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania gminy i jej jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli wewnętrznej, prowadzenie rachunkowości, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, wykonanie budżetu, w tym realizację wybranych rodzajów dochodów i wydatków, udzielanie zamówień publicznych, realizację zadań zleconych i realizowanych w ramach porozumień, gospodarowanie mieniem komunalnym, rozliczenia budżetu z jednostkami organizacyjnymi.

W okresie objętym kontrolą, do upływu kadencji, funkcję Burmistrza Goniądza pełnił Jerzy Ryszkowski; w okresie objętym kontrolą nastąpiła również zmiana osoby pełniącej funkcję Skarbnika Gminy.

         Urząd Miejski w Goniądzu, poza rachunkowością budżetu gminy i Urzędu jako jednostki budżetowej, prowadzi obsługę finansowo-księgową gminnych jednostek budżetowych: szkół podstawowych, Zespołu Szkolno-Przedszkolnego oraz Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej. Wszystkie wymienione jednostki budżetowe prowadzą gospodarkę finansową za pośrednictwem rachunku budżetu gminy, nie posiadając wyodrębnionych rachunków bankowych. Dokumentacja zasad rachunkowości dla wszystkich jednostek została określona zarządzeniami Burmistrza.

         Jak ustalono, wspólne księgi rachunkowe dla wymienionych jednostek posiadają w zakresie wydatków budżetowych wyszczególnienie analityczne umożliwiające sporządzanie sprawozdań jednostkowych Rb-28S z wydatków budżetowych poszczególnych jednostek oświatowych oraz Urzędu łącznie z GOPS. W zakresie ewidencji dochodów budżetowych prowadzone księgi rachunkowe nie są prowadzone w układzie umożliwiającym sporządzanie przez poszczególne jednostki budżetowe jednostkowych sprawozdań budżetowych Rb-27S z wykonania dochodów budżetowych. Ewidencja księgowa pozostałych aktywów i pasywów prowadzona jest w układzie analitycznym pozwalającym na ich podział pomiędzy poszczególne jednostki oświatowe oraz Urząd łącznie z GOPS. Operacje dotyczące Ośrodka Pomocy Społecznej nie zostały wyodrębnione w księgach w sposób umożliwiający sporządzanie sprawozdawczości budżetowej i finansowej – str. 11-12 protokołu kontroli.

         W związku z przedstawionym stanem faktycznym należy podkreślić, że każda z gminnych jednostek budżetowych jest objęta podmiotowym zakresem ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.), na mocy jej art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. a), a także przepisami szczególnymi dotyczącymi jednostek sektora finansów publicznych, określonymi obecnie w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz. U. Nr 142, poz. 1020) - § 1 pkt 3 rozporządzenia. Oznacza to, że każda z jednostek budżetowych powinna prowadzić rachunkowość obejmującą elementy wymagane art. 4 ust. 3 ustawy o rachunkowości, w tym m.in. przyjęte zasady (politykę rachunkowości), prowadzenie ksiąg rachunkowych, okresowe przeprowadzanie inwentaryzacji, sporządzanie sprawozdań finansowych, z uwzględnieniem zasad szczególnych rachunkowości określonych dla sektora finansów publicznych. Żaden z przepisów wymienionych aktów prawnych nie stanowi, iż przyjęcie skoncentrowanej księgowości umożliwia zniesienie obowiązków w zakresie rachunkowości.

         Czynności kontrolne wykazały, że mimo wyodrębnienia analitycznego operacji dotyczących jednostek oświatowych nie były realizowane należycie obowiązki sprawozdawcze, wynikające z przepisów rozdziału 5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości… oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 czerwca 2006 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. Nr 115, poz. 781 ze zm.):

a) kierownicy jednostek budżetowych nie sporządzili jednostkowych rocznych sprawozdań finansowych, czym naruszono m.in. przepis § 14 ust. 1 rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości… stanowiący, iż jednostki kontynuujące działalność sporządzają sprawozdanie finansowe obejmujące bilans, rachunek zysków i strat jednostki (wariant porównawczy) oraz zestawienie zmian w funduszu jednostki na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (dzień bilansowy), to jest na dzień 31 grudnia. Zostało natomiast sporządzone sprawozdanie zawierające łącznie wielkości aktywów i pasywów wszystkich jednostek budżetowych. W świetle § 14 ust. 5 i 6 rozporządzenia, sprawozdania łączne powinny być sporządzane na podstawie sprawozdań jednostkowych – str. 13-14 protokołu kontroli;

- jednostki oświatowe sporządziły jednostkowe sprawozdania budżetowe Rb-28S tylko za miesiące kończące kwartały, Urząd Miejski nie sporządzał zaś sprawozdań jednostkowych z wydatków budżetowych. Nie były sporządzane jednostkowe sprawozdania Rb-27S z realizacji dochodów przez poszczególne jednostki budżetowe (wszystkie dochody traktowano jako dochody bezpośrednio budżetu gminy), zaniechano też sporządzania jednostkowych kwartalnych sprawozdań Rb-N o stanie należności i Rb-Z o stanie zobowiązań (pomimo wyodrębnienia należności i zobowiązań jednostek). Obowiązek sporządzania wymienionych jednostkowych sprawozdań budżetowych został nałożony zarówno na Burmistrza, jak i kierowników jednostek podległych gminie przepisami § 4 pkt 2 lit. a) i b) rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Zgodnie zaś z postanowieniem § 19 ust. 1 rozporządzenia, sprawozdania miesięczne (taki m.in. charakter mają sprawozdania Rb-28S) sporządza się za każdy kolejny miesiąc kalendarzowy – str. 14 protokołu kontroli. Wskazania również wymaga, że zbiorcze sprawozdania budżetowe, stosownie do § 6 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, powinny być sporządzane na podstawie sprawozdań jednostkowych.

Kontrola prawidłowości prowadzenia ksiąg rachunkowych w świetle przepisów ustawy o rachunkowości i rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont... wykazała, że:

a) błędnie prowadzono zapisy księgowe w ewidencji budżetu dotyczące operacji finansowych dotyczących dochodów i wydatków z funduszy pomocowych (konta 907 i 908), co powodowało nieprawidłowe saldo Ma konta 967 „Fundusze pomocowe” w wysokości 1.010.214,19 zł; w trakcie kontroli dokonano księgowań korygujących, prowadzących do urealnienia salda konta 967 (saldo 0 zł) – str. 16-17 protokołu kontroli;

b) ewidencję stanu środków pieniężnych na rachunku wydatków niewygasających z końcem 2006 roku prowadzono w ewidencji budżetu na koncie 225 „Rozliczenie niewygasających wydatków. Zgodnie z art. 191 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, środki finansowe na wydatki niewygasające z końcem roku winny być gromadzone na wyodrębnionym subkoncie podstawowego rachunku bankowego (subkoncie do konta 133), natomiast stosownie do opisu konta 225, zawartego w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów, konto to służy do rozliczeń środków przekazywanych na rachunki bankowe jednostek budżetowych celem realizacji przez te jednostki niewygasających wydatków – str. 19 protokołu kontroli;

c) należne od urzędów skarbowych dochody budżetowe, które nie wpłynęły na rachunek budżetu w 2006 roku zaksięgowano na koncie 140 „Inne środki pieniężne” – stosownie do przepisów załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów, rozliczenia dochodów budżetowych realizowanych przez urzędy skarbowe na rzecz budżetu gminy powinny być ewidencjonowane na koncie 224 „Rozrachunki budżetu”. Ponadto, na koncie 140, w korespondencji z kontem 901 „Dochody budżetowe”, nieprawidłowo w końcu roku ujęto kwotę 660 zł stanowiącą wadium podlegające zaliczeniu na poczet ceny nabycia nieruchomości. Z uwagi, iż przelew środków z rachunku depozytowego na rachunek budżetu gminy nastąpił w dniu 15.01.2007 r. zawyżono o tę kwotę wykonanie dochodów roku 2006 – str. 20 protokołu kontroli;

d) prowadzono zapisy na koncie 223 „Rozliczenie wydatków budżetowych” w ewidencji budżetu, które pozbawione były treści ekonomicznej wyrażonej w opisie tego konta zawartym w załączniku nr 1 do rozporządzenia, bowiem podległe jednostki budżetowe dokonywały wydatków budżetowych bezpośrednio z rachunku podstawowego budżetu – str. 22 protokołu kontroli;

e) wpływ raty subwencji oświatowej na rok 2007 zaksięgowano na stronie Ma konta 224; rata subwencji nie stanowi zobowiązania, zgodnie więc z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów winna być księgowana na koncie 909 „Rozliczenia międzyokresowe” – str. 22 protokołu kontroli;

f) na koncie 229 „Pozostałe rozrachunki publicznoprawne” uwidoczniono zobowiązanie z tytułu dodatkowego wynagrodzenia pracowników za 2006 rok w kwocie 184.371,98 zł (wartość wynagrodzeń netto) – str. 29 protokołu kontroli; stosownie do zasad funkcjonowania kont zawartych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów, kontem właściwym do ewidencji zobowiązań z tytułu wynagrodzeń jest konto 231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”;

g) niedokonano przypisu na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych” należności w kwocie 10.639,29 zł z tytułu dochodów budżetowych realizowanych przez urzędy skarbowe, wynikających ze sprawozdań tych urzędów. Jak stanowi opis zawarty rozporządzeniu, na koncie 221 ujmuje się m.in. należności z tytułu podatków pobieranych przez właściwe organy, a zapisy z tego tytułu mogą być dokonywane na koniec okresów sprawozdawczych na podstawie sprawozdań (zaległości i nadpłaty). Poza tym, na koncie 221 nie dokonano przypisu odsetek od zaległych należności z tytułu podatków – jak stanowi przepis § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów, odsetki od należności i zobowiązań, w tym również tych, do których stosuje się przepisy dotyczące zobowiązań podatkowych, ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału – str. 30, 31 protokołu kontroli;

h) saldo konta 011 Środki trwałe” wyrażające wartość początkową podstawowych środków trwałych nie zawiera wartości nieruchomości gruntowych gminy – str. 115 protokołu kontroli. Nieruchomości, w tym grunty, stanowią środki trwałe stosownie do definicji zawartej w art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a) ustawy o rachunkowości, zaś zasady ich wyceny zostały zawarte m.in. w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości…;

i) wartość zakupywanego oleju opałowego i węgla (rzeczowe składniki aktywów obrotowych) odnoszono bezpośrednio w ciężar kosztów, tj. stosowano metodę ewidencji w ciągu roku określoną w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości. Stwierdzono jednakże, że na koniec roku, mimo zinwentaryzowania stanu materiałów, nie dokonano korekty kosztów o wartość tego stanu celem ujęcia wartości zapasu na koncie 310 „Materiały” – powinność dokonania takich zapisów księgowych wynika z przywołanego przepisu ustawy – str. 116-117 protokołu kontroli.

         Badając prawidłowość sporządzonej sprawozdawczości za okres 2006 roku w świetle przepisów prawnych oraz zapisów ksiąg rachunkowych ustalono m.in. że:

a) w bilansie z wykonania budżetu za 2006 rok, w kolumnie „Stan na koniec roku”, niewłaściwie wykazano dane w części „II. Aktywa netto budżetu” w pozycjach od 1 do 4, co było związane z nieprawidłowym ustaleniem stanu funduszy pomocowych oraz nieprawidłowym prezentowaniem stanu wydatków niewygasających z końcem roku; w trakcie kontroli została sporządzona korekta sprawozdania – str. 14-15 protokołu kontroli;

b) dane o wykonanych wydatkach budżetowych (11.610.059,25 zł) zawarte w zbiorczym sprawozdaniu Rb-28S oraz w sprawozdaniu NDS o nadwyżce/deficycie są wyższe o 2.388,91 zł od sumy wydatków z kont 902 i 903 w ewidencji budżetu (11.607.670,34 zł). Jak ustalono, sprawozdanie Rb-28S zostało sporządzone na podstawie ewidencji analitycznej do konta 130 „Rachunki bieżące jednostek budżetowych” (Urzędu jako jednostki budżetowej), na którym powielano zapisy księgowe dokonywane na rachunku bieżącym budżetu. Konto 130 zostało błędnie uznane w trakcie roku operacją zwiększającą wydatki o kwotę 2.388,91 zł, a w związku z przeksięgowaniem danych sprawozdania na konto 902 „Wydatki budżetu” zostały zawyżone również wydatki na tym koncie. Kontrolowana jednostka dokonała korekty o kwotę błędnego zapisu, jednakże tylko na koncie 902, zaniechawszy korekty stanu konta 130 oraz korekty sprawozdania – str. 15 protokołu kontroli;

c) nie wykazano zgodnie ze stanem ewidencyjnym zobowiązań, w tym zobowiązań wymagalnych, w sprawozdaniu Rb-28S oraz w sprawozdaniu Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych. Pomijając figurujące w księgach zobowiązania o charakterze spornym (roszczenia związane z rozliczeniami z wykonawcą budowy hali sportowej), w sprawozdaniu Rb-28S nie zostały wykazane zobowiązania z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego i pochodnych (367.746,18 zł), zobowiązania z tytułu dostaw i usług (17.274,65 zł) oraz część zobowiązań wobec Funduszu Świadczeń Socjalnych (35.169,59 zł). Wskazana kwota zobowiązań wobec działalności socjalnej, mająca charakter zobowiązań wymagalnych nie została uwidoczniona również w sprawozdaniu Rb-Z – str. 31-32 protokołu kontroli. Jak wynika z wyjaśnienia Skarbnik Gminy w kwestii prezentacji danych w sprawozdaniach, niektóre dane o zobowiązaniach nie zostały przez nią wykazane w związku z wieloma problemami dotyczącymi wyjaśniania sald kont rozrachunkowych z lat poprzednich, w czasie pełnienia funkcji przez poprzednią Skarbnik (zmiana na stanowisku Skarbnika Gminy nastąpiła w lipcu 2006 roku). Nie negując istnienia problemów podniesionych w wyjaśnieniu należy wskazać, że stosownie do postanowień art. 26 ustawy o rachunkowości, stany poszczególnych aktywów i pasywów, w tym zobowiązań, winny być na koniec roku weryfikowane w drodze stosownej inwentaryzacji, celem urealnienia ich rzeczywistej wielkości. Natomiast stosownie do przepisu § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej, kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Zatem, w przypadku gdy nie przeprowadzono na koniec 2006 roku czynności weryfikacyjnych, skutkujących stosownymi zapisami w księgach tego roku (art. 27 ustawy o rachunkowości), należało wykazać dane w sprawozdaniu zgodnie ze stanem ewidencyjnym (np. zaewidencjonowane w latach poprzednich zobowiązanie wobec banku na kwotę 2000 zł zostało wyksięgowane, jako wynikające z błędnych księgowań, po analizie przeprowadzonej w trakcie trwania kontroli).

         Wzmiankowane zobowiązania wobec Funduszu Świadczeń Socjalnych, które według stanu ksiąg rachunkowych na koniec 2006 roku wynosiły łącznie 283.339 zł, powstały w latach 2001 – 2004 w związku z niedokonywaniem przelewów na rachunek bankowy Funduszu równowartości naliczonych odpisów w stosunku do pracowników zatrudnionych w jednostkach oświaty (nauczycieli oraz pracowników administracyjnych i obsługi) – str. 24 protokołu kontroli. Na fakt nieuregulowania tych zobowiązań wskazano w wystąpieniu pokontrolnym Izby Obrachunkowej skierowanym po poprzednio przeprowadzonej kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy (wystąpienie z dnia 5 lipca 2004 r.), zalecając doprowadzenie do spłaty istniejących zobowiązań wymagalnych wobec działalności socjalnej jednostek. W piśmie z dnia 9 sierpnia 2004 roku, dotyczącym wykonania zaleceń pokontrolnych, ówczesny Burmistrz Jerzy Ryszkowski podniósł, iż przyczyną wystąpienia zobowiązań jest brak środków oraz, że z chwilą poprawy sytuacji finansowej gminy zostaną poczynione kroki celem ich uregulowania. Omawiane zobowiązania nie zostały spłacone do dnia zakończenia kontroli – str. 6-7 protokołu kontroli. Podnieść należy, iż nieutworzenie Funduszu dla pracowników jednostek oświatowych narusza interesy pracownicze tej grupy zatrudnionych w gminnych jednostkach organizacyjnych i prowadzi do nieuzasadnionej ich dyskryminacji. Podkreślenia tu wymaga, że stosownie do postanowienia art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) pracodawcy prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych tworzą Fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników. Do podstawowych zasad gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych, wyrażonych obecnie w art. 35 ustawy o finansach publicznych (w poprzednim stanie prawnym art. 28), należy, iż jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków, w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

         W zakresie kompletności planów finansowych poszczególnych jednostek organizacyjnych gminy ustalono, że w 2006 roku nie zostały sporządzone plany finansowe przez Urząd Miejski i Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej – str. 37 protokołu kontroli. Stosownie do postanowienia art. 20 ust. 4 ustawy o finansach publicznych, podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, przy czym wymagane elementy planu finansowego urzędu jednostki samorządu terytorialnego określa art. 186 ust. 3 i 4 ustawy.

         Badanie realizacji dochodów budżetowych z najmu lokali mieszkalnych wykazało, że czynsze najmu były pobierane w oparciu o uchwałę Rady Miejskiej z dnia 17 grudnia 2000 r. w sprawie określenia stawek czynszu regulowanego za lokale mieszkalne. Należy wskazać, że w 2001 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.). Zgodnie z art. 21 tej ustawy, organ stanowiący gminy obowiązany jest uchwalać wieloletnie programy gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy, zawierające m.in. zasady polityki czynszowej oraz warunki obniżania czynszu. Natomiast stosownie do postanowienia art. 8 pkt 1 ustawy, kompetencja do ustalania stawek czynszu, z uwzględnieniem zasad polityki czynszowej, przysługuje Panu Burmistrzowi – str. 41, 114 protokołu kontroli.

         W wyniku analizy zastosowania procedur poprzedzających zbycie nieruchomości, określonych przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), stwierdzono, że „wykaz nieruchomości do sprzedaży”, ogłoszony zarządzeniem Burmistrza z 28 sierpnia 2006 r., nie zawierał informacji wymaganej art. 35 ust. 2 pkt 12 ustawy o terminie do złożenia wniosku przez osoby, którym przysługuje pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości na podstawie art. 34 ust. 1 pkt 1 i pkt 2. Ustalono natomiast, że Burmistrz pismem z 28 sierpnia 2006 r. zawiadomił osobę fizyczną o przysługującym jej pierwszeństwie w nabyciu nieruchomości jako jej poprzedniemu właścicielowi (przesłanka pierwszeństwa nabycia, o której mowa w art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy). Należy zauważyć, iż stosownie do art. 34 ust. 4 ustawy, obowiązek zawiadomienia na piśmie o przeznaczeniu nieruchomości do zbycia oraz przysługującym pierwszeństwie w nabyciu tej nieruchomości dotyczy osób, które są najemcami lokali mieszkalnych, a najem został nawiązany na czas nieoznaczony. Zgodnie zaś z art. 34 ust. 1 pkt 2, pierwszeństwo w nabyciu przysługuje poprzedniemu właścicielowi zbywanej nieruchomości, jeżeli złoży on wniosek o nabycie przed upływem terminu określonego w wykazie, o którym mowa w art. 35 ust. 1 (termin złożenia wniosku nie może być krótszy niż 6 tygodni, licząc od dnia wywieszenia wykazu) – str. 45 protokołu kontroli.

         Kontrola, na podstawie wybranej próby, wydatków budżetowych z tytułu wynagrodzeń pracowników wykazała, że trzem pracownikom przyznawany był (przez ówczesnego Burmistrza) dodatek specjalny. Z okazanych angaży pracowników nie wynika, aby przyznanie tego dodatku było umotywowane, ponadto w jednym przypadku nie został wskazany okres, na który dodatek został przyznany. Jak wynika z przepisów § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz. U. Nr 146, poz. 1223 ze zm.), dodatek specjalny może być przyznany pracownikowi na czas określony, nie dłuższy niż rok, z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań o wysokim stopniu złożoności lub odpowiedzialności, a także ze względu na charakter pracy i zakres wykonywanych zadań. Zatem przyznanie tego dodatku winno wiązać się z zaistnieniem przesłanek, które powinny być wskazane przez pracodawcę oraz dotyczyć zawsze ustalonego okresu – str. 80, 82-83 protokołu kontroli.

         Kontrola próby wydatków z tytułu krajowych podróży służbowych wykazała, że w niektórych poleceniach wyjazdów służbowych, w części dotyczącej rozliczeń kosztów podróży, zamieszczano wyłącznie koszty przejazdu bez podania ilości przejechanych kilometrów i obowiązującej stawki za 1 km – str. 87 protokołu kontroli. Stosownie do postanowień § 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990 ze zm.), na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na przejazd w podróży samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż określona w przepisach wydanych na podstawie art. 34a ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Z przytoczonej regulacji wynika, że zarówno stawka, jak i ilość przejechanych kilometrów, składające się na wyliczenie kosztów przejazdu w podróży służbowej, powinny być należycie udokumentowane.

         Badając rozliczenia ryczałtów na jazdy lokalne, w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. Nr 27, poz. 271 ze zm.), stwierdzono niezgodność dokumentacji rozliczeniowej byłego Burmistrza za październik 2006 r. z liczbą odbytych podróży służbowych w tym samym okresie – str. 88 protokołu kontroli. W oświadczeniu, dla celów ustalenia ryczałtu, o używaniu samochodu prywatnego do celów służbowych Burmistrz wykazał 4 dni nieobecności, z tego 2 dni z powodu urlopu wypoczynkowego i 2 dni w związku z odbywaniem podróży służbowej. Na podstawie ewidencji księgowej ustalono, że Burmistrz odbył w dniach 20 i 27 października podróże służbowe trwające powyżej 8 godzin, a ponadto w dniu 19 października podróż trwającą 8 godzin (przy czym stwierdzono nierzetelne wypełnianie list obecności w pracy w Urzędzie – według listy obecności w dniach 20 i 27 października Burmistrz przebywał w Urzędzie). Kontrola wykazała przy tym, że spośród złożonych oświadczeń tylko oświadczenie byłego Burmistrza nie zostało sprawdzone pod względem merytorycznym przez pracownika prowadzącego sprawy kadrowe Urzędu. Jak stanowi § 4 ust. 2 rozporządzenia, kwotę ustalonego ryczałtu zmniejsza się o jedną dwudziestą drugą za każdy roboczy dzień nieobecności pracownika w miejscu pracy m.in. z powodu urlopu oraz podróży służbowej trwającej co najmniej 8 godzin. W świetle tego przepisu, ryczałt powinien być pomniejszony także w związku z podróżą odbytą 19 października, o kwotę 10,70 zł (załącznik nr 22 do protokołu).

         Kontrola wydatków bieżących wykazała ponadto, że badana jednostka kwalifikuje wydatki z tytułu składek na rzecz Związku Komunalnego „Biebrza” w rozdziale 75022 Rady gmin (miast i miast na prawach powiatu), w dziale 750 – Administracja publiczna (w 2006 roku wydatkowano z tego tytułu 42.345,48 zł) – str. 85 protokołu kontroli. Z uwagi, iż składki członkowskie z tytuł udziału gminy w Związku nie są związane z kosztami funkcjonowania Rady Miejskiej, nie powinny być klasyfikowane w rozdziale 75022. Właściwym podziałem klasyfikacyjnym dla omawianych wydatków, w świetle przepisów art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 107, poz. 726 ze zm.), jest dział i rozdział odpowiadający podstawowemu rodzajowi działalności Związku, ewentualnie rozdział 75095 „Pozostała działalność” w dziele 750.

         W wyniku czynności kontrolnych w zakresie rozliczeń podległych jednostek organizacyjnych z budżetem gminy ustalono, że Zakład Usług Komunalnych, działający do końca 2007 roku w formie zakładu budżetowego, otrzymywał dotacje przedmiotowe z pominięciem wymogów art. 174 ustawy o finansach publicznych. Rada Miejska nie określiła bowiem jednostkowych stawek dotacji przedmiotowych do zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na 2006 rok. Poza tym, z budżetem gminy nie została rozliczona nadwyżka środków obrotowych Zakładu za 2005 rok – str. 120-121 protokołu kontroli. Szczegółowe ustalenia na temat gospodarki finansowej ZUK zostały zawarte w przekazanym Panu Burmistrzowi wystąpieniu pokontrolnym, wydanym w wyniku problemowej kontroli przeprowadzonej w tej jednostce organizacyjnej przez Izbę Obrachunkową.

W toku kontroli dochodów budżetowych gminy, badaniu poddano także dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), jest Burmistrz Miasta. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru wskazanych dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych.

Kontrola prawidłowości sporządzenia sprawozdań Rb-27S i Rb-PDP za rok 2006 w zakresie wykazanych w sprawozdaniu skutków dotyczących obniżenia górnych stawek wykazała, że w podatku od środków transportowych zawyżono ich wysokość o kwotę 815 złotych. Nieprawidłowość ta skutkowała zawyżeniem dochodów na jednego mieszkańca gminy i ostatecznie spowodowała zaniżenie o 638 złotych subwencji wyrównawczej (część podstawowa) na 2008 rok - str. 47 - 48 protokołu kontroli.

Badanie prawidłowości realizacji dochodów z tytułu podatku od nieruchomości w grupie osób prawnych i podmiotów nie posiadających osobowości prawnej wykazała nieprawidłowości polegające na:

- wykazaniu w deklaracji jako zwolnione z podatku gruntów wyłączonych z opodatkowania na mocy art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z  roku 2006 Nr 121, poz. 844 ze zm.),

- wykazaniu do opodatkowania powierzchni gruntów niezgodnej z ewidencją geodezyjną. W jednym przypadku podatnik wykazał powierzchnię większą, niż wynika to z danych geodezyjnych co skutkowało zawyżeniem podatku o 35 zł. W kolejnym przypadku była to powierzchnia mniejsza niż geodezyjna o 50,6479 ha. Ponieważ dotyczy to gruntów sklasyfikowanych jako dr-drogi, które podatnik wykazywał jako wyłączone z opodatkowania należy ustalić, czy grunty owe również będą korzystały z tego przywileju. Artykuł  4 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych stanowi, że podstawą opodatkowania w przypadku gruntów jest ich powierzchnia. A zatem podatnik powinien wykazać do opodatkowania powierzchnię posiadanych gruntów, których władanie zostało określone w art. 3 ust. 1 ww ustawy tj. jako właściciel, posiadacz samoistny, użytkownik wieczysty, posiadacz zależny gruntów Skarbu Państwa lub jednostki  samorządu terytorialnego,

- opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości gruntów sklasyfikowanych jako użytki rolne, co narusza art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym użytki rolne nie podlegają opodatkowaniu przedmiotową należnością. Nieprawidłowość tą stwierdzono w jednym przypadku, w wyniku czego zawyżono podatek o kwotę 701 złotych.

- braku działań organu podatkowego mających na celu wyegzekwowanie, od podatnika wymienionego w zał. nr 2 pod poz. 10, deklaracji na podatek od nieruchomości za budowle, podlegające w myśl art. 2 ust. pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu. Z ustaleń kontroli wynika, że nieruchomość wykorzystywana przez podatnika do prowadzenia działalności gospodarczej jest ogrodzona oraz posiada utwardzone chodniki, a więc budowle, które będąc w posiadaniu przedsiębiorcy podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości - str. 48-51 protokołu kontroli.

Opis znajdujący się na stronie 53 protokołu kontroli wskazuje na przypadki, dotyczące nieruchomości będących współwłasnością dwóch lub więcej osób, rozdzielania ich na poszczególne udziały i dołączania do kont podatkowych, prowadzonych dla podatników tego podatku będących właścicielami innych nieruchomości. Art. 3 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych stwierdza, że jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to stanowi odrębny przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach. Ponadto przeprowadzona kontrola stwierdziła przypadki różnic, pomiędzy danymi zebranymi od podatników w postaci wykazów nieruchomości oraz informacji podatkowych dotyczących podatku od nieruchomości a danymi znajdującymi się w ewidencji gruntów i budynków oraz danymi z rejestrów wymiarowych podatku od nieruchomości według, których faktycznie wymierzono podatek. Ustalono także przypadki braku danych geodezyjnych dotyczących gruntów stanowiących podstawę opodatkowania, co uniemożliwia wykonywanie czynności sprawdzających, które powinny być dokonywane przez organ podatkowy stosownie do przywołanych przepisów Ordynacji podatkowej. Art. 21 ust. 1  ustawy z dnia 17 maja 1989 roku Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz. U.  z 2005 roku Nr 240 poz. 2027 ze zm.) wskazuje, iż podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.

Kontroli poddano również prawidłowość i rzetelność sporządzenia wniosku o zwrot dochodów utraconych z tytułu zwolnienia wynikającego z treści art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (grunty położone na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, a także budynki i budowle trwale związane z gruntem, służące bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody - w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody). Na podstawie analizy przedstawionej dokumentacji ustalono co następuje:

- we wniosku nie uwzględniono gruntów związanych z wykazanymi w nim budowlami,

- wniosek ogranicza się do wskazania przedmiotów podlegających opodatkowaniu będących w posiadaniu tylko dwóch podatników. Natomiast w trakcie kontroli ustalono, że ponad 22% powierzchni parku jest w posiadaniu innych podmiotów. W związku z powyższym organ podatkowy powinien ustalić podatników oraz ewentualną powierzchnię gruntów korzystającą z przedmiotowego zwolnienia - str. 51-53 protokołu kontroli.

W wyniku kontroli prawidłowości i powszechności opodatkowania podatkiem rolnym osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej nieprawidłowości stwierdzono w przypadku 3 na 9 kontrolowanych podatników. W pierwszym z przypadków podatnik w deklaracji wykazał grunty nie będące użytkami rolnymi tj. WsV-0,0442 ha. Na podstawie ewidencji ustalono, że stan taki obowiązywał w m-cu styczniu. Od dnia 1 lutego 2006 roku nastąpiła zmiana klasyfikacji gruntów i ww powierzchnia została przeklasyfikowana na użytki rolne. Konsekwencją tej nieprawidłowości było zaniżenie uzyskanych dochodów z podatku od nieruchomości w wysokości 8 złotych. W kolejnym przypadku, dotyczącym podatnika wymienionego w zał. nr 5 pod poz. 3 stwierdzono, że nie złożył on deklaracji korygującej w związku ze zmianą klasyfikacji gruntów. Nie stwierdzono również aby organ podatkowy po otrzymaniu informacji z której wynikała ww. zmiana wezwał podatnika do złożenia korekty deklaracji. W związku z powyższym podatnik naruszył obowiązki wynikające z treści art. 6a ust. 8 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Natomiast brak działań ze strony organu podatkowego stanowi naruszenie art. 274a § 1 Op w związku z art. 272 pkt 1 lit a  ustawy. Ponadto w dniu 29 grudnia 2005 roku podatnik złożył wniosek o zwolnienie posiadanych gruntów z podatku na podstawie art. 12 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku rolnym. Organ podatkowy nie wydał decyzji, do czego był zobligowany na mocy art.13d ust. 1 ustawy o podatku rolnym. Brak decyzji uniemożliwia zastosowanie zwolnienia i powoduje, że podatnik powinien opłacić podatek w wysokości 28 złotych - str. 56-57 protokołu kontroli.

Ustalono również, że podmiot wymieniony w zał. nr 5 pod poz. 10 nie złożył deklaracji na podatek rolny, czym naruszył art. 6a ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku rolnym w związku z art. 1 i 6a ust. 1 pkt 9 ustawy. Z przedstawionej ewidencji geodezyjnej wynika, że podatnik posiada grunty korzystające ze zwolnienia na mocy art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, a zatem nieprawidłowość ta nie miała wpływu na wysokość uzyskanych dochodów - str. 57 protokołu kontroli.

W zakresie podatku rolnego wymierzanego w grupie osób fizycznych ustalono, że badana jednostka nie rejestrowała dla podatników wskazanych w opisie na stronach 57 i 58 protokołu kontroli danych, co do powierzchni, rodzajów i klas gruntów. Uniemożliwia to weryfikację informacji zawartych w informacjach podatkowych.  Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (tekst jedn. Dz. U. z 1993 roku Nr 94, poz. 431 ze zm.) podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi liczba hektarów przeliczeniowych, ustalonych na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji geodezyjnej. Natomiast opis nieprawidłowości na stronie 58 protokołu kontroli wskazuje na niewykonanie przez wymienionych podatników obowiązku nałożonego na nich treścią art. 6a ust. 5 ustawy o podatku rolnym w zakresie składania informacji podatkowych.

Efektem kontroli powszechności i prawidłowości opodatkowania podatkiem leśnym osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej były ustalenia, które w jednym przypadku dotyczyły nieprawidłowość polegającej na wykazaniu przez podatnika wymienionego w zał. nr 6 pod poz. 5, 117,37 ha gruntów leśnych jako zwolnione. Z informacji zawartych w deklaracji wynika, że mamy do czynienia z gruntami niezalesionymi. Biorąc pod uwagę treść obowiązujących przepisów tj. art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 października 2002r. o podatku leśnym (Dz. U. Nr 200, poz. 1682 ze zm) należy stwierdzić, że grunty tego rodzaju podlegają opodatkowaniu. Zwolnienia dotyczące lasów zawarte są w treści art. 7 ust. 1 ustawy o podatku leśnym. W katalogu zwolnień z tego przepisu wynikających nie ma kategorii gruntów leśnych, niezalesionych. W związku z powyższym gmina utraciła dochody w wysokości 3392 złote. Natomiast w jednym z kontrolowanych przypadków nie była możliwa weryfikacja wykazanych w deklaracji danych dotyczących gruntów ponieważ kontrolowana jednostka nie posiadała kompletnych danych geodezyjnych w tym zakresie - str. 59 protokołu kontroli.

Natomiast w trakcie kontroli zagadnień dotyczących prawidłowości wymiaru podatku leśnego od osób fizycznych, stwierdzono przypadki, opisane na stronie 60 protokołu kontroli, dotyczące nie złożenia przez podatników informacji podatkowych, stanowiących podstawowy materiał dowodowy do wymiaru tej należności. Nieprawidłowość ta stanowi naruszenie art. 6 ust. 2 ustawy o podatku leśnym.

Badanie zagadnienia realizacji dochodów z tytułu opłaty targowej pozwoliło ustalić, że organ podatkowy nie prowadził kontroli prawidłowości pracy inkasenta, czym naruszył art. 281 § 1 Ordynacji podatkowej w zakresie obowiązku przeprowadzania kontroli podatkowej m. in. u inkasentów. Z ewidencji podatkowej wynika, że wysokość wygrodzenia wynikająca z poszczególnych faktur za prowadzenia inkasa, odbiega od wartości ustalonej jako iloczyn dokonanych wpłat i stawki wynagrodzenia wynikającej z uchwały Rady Miejskiej w Goniądzu Nr XXXVIII/162/05 z dnia 30 listopada 2005 roku w sprawie określenia wysokości dziennych stawek opłaty targowej, zasad ustalania i poboru oraz terminu płatności. Wprawdzie końcowe rozlicznie nie wykazało w tej materii nieprawidłowości, jednakże fakt zaistnienia opisanej sytuacji wskazuje na brak nadzoru ze strony organu podatkowego. Brak ten stanowi naruszenie obowiązków wynikających z treści art. 272 pkt 1 lit. b Op, który zobowiązuje organ podatkowy do monitorowania wpłacanych podatków - str. 64 - 65 protokołu kontroli. Jednocześnie świadczy to o wadach systemu kontroli finansowej w jednostce, który winien być, w myśl art. 44 ustawy o finansach publicznych, ustanowiony przez kierownika jednostki i obejmować m. in. procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych w jednostce sektora finansów publicznych jaką jest gmina. Wady systemu kontroli finansowej mogą polegać: po pierwsze na nieustanowieniu procedur kontroli w obrębie omawianego zagadnienia, po drugie na nieadekwatności procedur kontroli do skali ryzyka występującego w związku z tym zagadnieniem i po trzecie na nie stosowaniu przez zobowiązanych pracowników ustanowionych, kompletnych procedur kontroli finansowej. Kwestie powyższe powinny zostać ocenione i rozstrzygnięte w toku weryfikacji systemu kontroli finansowej, dokonywanej periodycznie przez kierownika jednostki w oparciu o Standardy kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych, stanowiące Załącznik do Komunikatu Nr 13 Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2006 roku oraz Wytyczne do samooceny kontroli finansowej w jednostce sektora finansów publicznych –  dokument wygenerowany przez Departament Koordynacji Kontroli Finansowej i Audytu Wewnętrznego w Ministerstwie Finansów.

Analiza decyzji podatkowych wydanych na podstawie art. 67a Op wykazała, że posiadają one uchybienia formalne, które powodują naruszenia art. 210 § 1 ustawy. Przepis ten stanowi, że decyzja podatkowa powinna zawierać zarówno uzasadnienie faktyczne jak i prawne. Uzasadnienie prawne powinno zawierać wskazanie podstawy prawnej wraz z jej wyjaśnieniem. Natomiast uzasadnienie faktyczne odnosi się do ustaleń poczynionych w trakcie postępowania dotyczących faktów i dokumentów oraz ich oceny i znaczenia w prowadzonym postępowaniu. Szczególnie istotny jest brak uzasadnia faktycznego, ponieważ z jego treści powinno wynikać jakimi przesłankami kierował się organ podatkowy podejmując rozstrzygnięcie. Ponadto w przypadku decyzji w sprawie odroczenia i rozłożenia na raty podatku lub zaległości podatkowych postępowanie podatkowe było prowadzone z naruszeniem przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej. Art. 122 tej ustawy stanowi, że w toku postępowania organ podatkowy obowiązany jest do podejmowania wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym, w tym do zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego (art. 187 § 1). Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być m.in. deklaracje podatkowe, opinie biegłych, księgi podatkowe, zeznania świadków, oględziny, informacje podatkowe itp.; całokształt zebranego materiału dowodowego stanowi podstawę oceny, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 181 i 191 ustawy) - str. 67-69 protokołu kontroli.

         Nieprawidłowości stwierdzono także w zakresie realizacji dochodów z tytułu podatku od środków transportowych w przypadku 6 na 10 kontrolowanych podatników. Ustalone nieprawidłowości stanowiły naruszenie przywołanych norm prawnych materialnego prawa podatkowego, zawartych w regulacjach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, ale były pochodną braku reakcji organu podatkowego na nie, wywołanym niewypełnianiem obowiązków w zakresie czynności sprawdzających, nałożonych na organ podatkowy treścią art. 272 Op. Jak wskazuje opis na stronach 71  - 73 protokołu kontroli polegały one m. in. na:

- przyjmowaniu deklaracji podatkowych wypełnionych niezgodnie z ustalonymi regułami, co uniemożliwiało lub też utrudniało zweryfikowanie zadeklarowanego podatku. Między innymi podatnicy nie wskazywali danych dotyczących ilość osi, rodzaju zawieszenia i DMC zespołu pojazdów,

- błędnym ustaleniu momentu powstania obowiązku podatkowego, co skutkowało zaniżeniem podatku o 70 zł i naruszeniem art. 9 ust. 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W myśl wymienionego przepisu obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pojazd został nabyty lub zarejestrowany na terenie Rzeczypospolitej Polskiej (podatnik wymieniony załączniku nr 9 pod poz. 8),

- nie złożeniu deklaracji korygujących pomimo wystąpienia przesłanek wynikających z przepisów materialnego prawa podatkowego, co naruszało art. 9 ust. 6 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,

- braku działań w celu ustalenia stanu faktycznego mającego istotne znaczenie dla wysokości należnego podatku. Podatnik wymieniony załączniku nr 9 pod poz. 8 w  załączniku do deklaracji podał jedynie DMC pojazdu. Zgodnie z art. 8 pkt 6 ww. ustawy podstawą opodatkowania przyczep i naczep jest DMC tego pojazdu wraz z pojazdem silnikowym. Wypełnienie przez podatnika jedynie pozycji dotyczącej danych o DMC naczepy wskazuje, że pominął on masę pojazdu silnikowego i prawdopodobnie zaniżył podstawę ich opodatkowania. Ponadto podatnik wykazał w deklaracji jako zwolnione trzy naczepy, argumentując, iż są to pojazdy specjalne. Na potwierdzenie dołączył kserokopie dowodów rejestracyjnych. W dwóch przypadkach w dowodzie jest wpis, iż jest to przyczepa specjalna, a w kolejnym że jest to przyczepa specjalistyczna. Organ podatkowy nie podejmował działań w celu ustalenia jakie jest pełne brzmienie przedmiotowych wpisów. Przytoczony powyżej wpis może sugerować, że mamy do czynienia z pojazdami specjalistycznymi, które nie podlegają zwolnieniu,

- zaniżeniu podstawy opodatkowania, przez podatnika wymienionego w załączniku nr 9 pod poz. 10, w przypadków pojazdów, o których mowa w art. 8 pkt 4 i 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, który w załączniku do deklaracji podał taką samą wartość DMC pojazdu i zespołu pojazdów oraz nie wskazał stawki podatkowej dotyczącej poszczególnych pojazdów ani też kwoty należnego podatku. Podane przykłady wskazują, iż możliwe jest zaniżenie podstawy opodatkowania, a także, że deklarację wypełniono niezgodnie z obowiązującymi regułami.

Przeprowadzona równolegle kontrola przestrzegania terminowości składania deklaracji podatkowych na podatek od środków transportowych wykazała brak reakcji organu podatkowego na fakt składania przez podatników deklaracji, w tym także korygujących po terminie wynikającym z treści art. 9 ust. 6 pkt 1 i 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych - str. 73 protokołu kontroli.

Analiza kont podatkowych podatników podatku od środków transportowych pozwoliła ustalić nieprawidłowości w dwóch przypadkach. W pierwszym z nich (podatnik wymieniony w zał. nr 9 pod poz. 9)  polegały one na nie naliczeniu odsetek od nieterminowej wpłaty I raty podatku oraz nieprawidłowym naliczeniu opłaty prolongacyjnej. W związku z tym zaniżono dochody Gminy o 115 złotych. Natomiast w drugim (podatnik z poz. 10 załącznika)  polegało to na dokonaniu błędnego przypisu. Z przedstawionej ewidencji wynika, że prawidłowy przypis powinien wynieść 15.847 zł zamiast 15.551 zł. W trakcie kontroli podatnik złożył korektę deklaracji i wpłacił różnicę - str. 75 protokołu kontroli.

Reasumując, charakter przedstawionych nieprawidłowości wskazuje, że organ podatkowy nie prowadził czynności sprawdzających lub też prowadził je w sposób nierzetelny, co uchybia postanowieniom art. 272 ustawy Ordynacja podatkowa – str. 46-47 protokołu kontroli. W wyniku zaniechania prowadzenia tych czynności organ podatkowy nie wykrył zawartych w deklaracjach naruszeń materialnego prawa podatkowego. Celem, dla którego ustawodawca wprowadził obowiązek dokonywania czynności sprawdzających jest eliminowanie, na etapie wpływu dokumentów, ewentualnych nieprawidłowości, które mogłyby mieć wpływ na wysokość i realizację zobowiązań podatkowych. W ich trakcie organ podatkowy zobowiązany jest do sprawdzenia terminowości składania deklaracji oraz wpłacanych podatków, analizy dokumentów składanych przez podatników wykazujących wysokość podatku do zapłaty, prawidłowość zastosowania ulg oraz zbadanie, czy przedstawiane przez podatnika dokumenty zgodne są ze stanem faktycznym. Ograniczeniem w wykonywaniu ustawowego obowiązku w kontrolowanej jednostce jest brak pełnej ewidencji geodezyjnej lub też bezpośredniego dostępu do ewidencji gruntów i budynków. Nie ma zatem fizycznej możliwości zweryfikowania prawidłowości i powszechności opodatkowania gruntów będących w posiadaniu podatników. Ponadto kontrolowana jednostka nie posiada w ewidencji podatkowej dokumentów, na podstawie których można byłoby zweryfikować wykazywane w deklaracjach lub informacjach powierzchnie budynków lub wartość podlegających opodatkowaniu budowli.

Stwierdzone w trakcie kontroli kompleksowej nieprawidłowości i uchybienia były wynikiem nieprzestrzegania bądź błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy, w tym także w zakresie podatków i opłat lokalnych.

         Organem wykonawczym gminy miejsko-wiejskiej jest Burmistrz, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. przygotowania projektów uchwał Rady Miejskiej, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Burmistrz jako organ wykonawczy gminy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli finansowej, spoczywa na Burmistrzu zgodnie z art. 44 ustawy o finansach publicznych.

Burmistrz jest również organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości oraz nadzorowania prac z tego zakresu spoczywały na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 45 ustawy o finansach publicznych.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. W zakresie prowadzenia rachunkowości:

a) wyodrębnienie ksiąg rachunkowych Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jako jednostki budżetowej;

b) zapewnienie sporządzania przez kierowników jednostek wszystkich jednostkowych sprawozdań finansowych, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie szczególnych zasad rachunkowości…, wszystkich jednostkowych sprawozdań budżetowych, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie sprawozdawczości budżetowej oraz sporządzanie sprawozdań jednostkowych Urzędu przez Pana Burmistrza;

c) rozważenie, w celu ułatwienia realizacji wyżej wymienionych obowiązków, uruchomienia rachunków bankowych dochodów i wydatków poszczególnych jednostek budżetowych.

2. Zobowiązanie Skarbnika Gminy do wyeliminowania nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, poprzez:

a) dokonywanie zapisów w księgach rachunkowych, na kontach wskazanych w części opisowej wystąpienia, zgodnie z zasadami funkcjonowania poszczególnych kont, określonymi w załącznikach nr 1 i 2 do rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości…;

b) dokonywanie przypisu w księgach rachunkowych odsetek od należności i zobowiązań stosownie do postanowienia § 7 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości…;

c) ujęcie wartości nieruchomości gruntowych w księgach rachunkowych;

d) prawidłowe stosowanie obranej metody ewidencji oleju opałowego i węgla, poprzez dokonywanie wyceny (na dzień bilansowy) stanu tych materiałów ustalonego w drodze inwentaryzacji oraz dokonywanie korekty kosztów o ustaloną wartość.

3. Zobowiązanie Skarbnika Gminy do wykazywania danych w sprawozdaniach zgodnie z prawidłowo zweryfikowanymi danymi wynikającymi z ksiąg rachunkowych.

4. Bezzwłoczne uregulowanie zobowiązań wobec Funduszu Świadczeń Socjalnych jednostek oświaty; w tym celu ujęcie stosownych kwot wydatków w budżecie gminy na 2008 rok.

5. Sporządzanie planu finansowego Urzędu Miejskiego. Zapewnienie sporządzania planu finansowego Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej przez kierownika tej jednostki.

6. W zakresie najmu lokali mieszkalnych gminy:

a) przygotowanie projektu uchwały Rady Miejskiej w sprawie wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy;

b) określenie stawek czynszu najmu lokali mieszkalnych stosownie do postanowień art. 7 i 8 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy…

7. Zawieranie w wykazach nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży informacji wymaganych art. 35 ust. 1 pkt 12 ustawy o gospodarce nieruchomościami o terminie do złożenia wniosku przez osoby, którym przysługuje pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości na podstawie art. 34 ust. 1 pkt 1 i pkt 2.

8. Dokumentowanie przesłanek przyznania pracownikom dodatku specjalnego oraz okresu, na jaki dodatek ten został przyznany.

9. Zapewnienie aby rozliczenia kosztów podróży służbowych odbywanych samochodem pracownika każdorazowo wskazywały ilość przejechanych kilometrów i stawkę za 1 km ustaloną przez pracodawcę.

10. Zobowiązanie właściwego pracownika do należytej kontroli przedkładanych oświadczeń o używaniu w jazdach lokalnych samochodów niebędących własnością pracodawcy celem zapewnienia prawidłowego ustalania kwot należnych ryczałtów z tego tytułu.

11. Prawidłowe klasyfikowanie wydatków z tytułu udziału gminy w Związku Komunalnym, z uwzględnieniem wskazań zawartych w części opisowej wystąpienia.

12. Zweryfikowanie danych zawartych w sprawozdaniach Rb-27S i Rb-PDP za rok 2006 oraz dokonanie korekty sprawozdań.

13. Wyjaśnienie wskazanych w protokole kontroli i w części opisowej wystąpienia nieprawidłowości i wad dotyczących poprawności danych wykazanych w informacjach i deklaracjach podatkowych oraz ich zgodności z zobowiązującymi przepisami. Przedstawienie w odpowiedzi na zalecenia efektów poszczególnych ustaleń oraz zakresu podjętych działań.

14. Zweryfikowanie danych będących podstawą sporządzenia wniosku w sprawie zwrotu utraconych dochodów z tytułu zwolnienia wynikającego z treści art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

15. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie realizacji dochodów z tytułu opłaty targowej.

16. Przestrzeganie przepisów Działu IV Ordynacji podatkowej przy wydawaniu decyzji podatkowych, na podstawie których udzielane są ulgi w zapłacie podatków.

17. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie realizacji dochodów z tytułu podatku od środków transportowych. Przedstawienie w odpowiedzi na zalecenia efektów poszczególnych ustaleń.

18. Przestrzeganie Ordynacji podatkowej w zakresie naliczania odsetek od nieterminowych wpłat.

19. Wyeliminowanie nieprawidłowości, opisanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia pokontrolnego, w zakresie opodatkowania podatkami i opłatami lokalnymi, których źródłem są zaniechania w prowadzeniu przez organ podatkowy czynności sprawdzających wynikających z przepisów ustawy Ordynacja podatkowa.

20. Zachowanie powszechności i prawidłowości opodatkowania podatkiem rolnym, leśnym i od nieruchomości osób fizycznych, z uwzględnieniem wskazanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia pokontrolnego przepisów materialnego prawa podatkowego wynikających z ustaw odpowiednio: o podatku rolnym, podatku leśnym i podatkach i opłatach lokalnych.

O sposobie wykonania zaleceń proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

         Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku