Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej Gminy Turośń Kościelna

przeprowadzona w Urzędzie Gminy Turośń Koscielna

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

         Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 25 maja 2007 roku (znak: RIO.I.6011 - 2/07), o treści jak niżej:

                                                                           Pan Andrzej Jurczak

                                                                                              Wójt Turośni Kościelnej

         W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej Gminy Turośń Kościelna za okres 2006 roku, przeprowadzonej w Urzędzie Gminy w Turośni Kościelnej na podstawie art. 1 ust. 1 oraz w trybie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 ze zm.) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto m.in. regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania gminy oraz jej jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli wewnętrznej, prowadzenie rachunkowości, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, wykonanie budżetu, w tym realizację wybranych dochodów oraz wydatków, udzielanie zamówień publicznych, realizację zadań zleconych, gospodarowanie mieniem komunalnym oraz rozliczenia budżetu z jednostkami organizacyjnymi.

W zakresie spraw dotyczących gminnych jednostek organizacyjnych stwierdzono, że Statut Gminnego Ośrodka Kultury w Turośni Kościelnej nadany przez Radę Gminy w dniu 2 kwietnia 1998 r. stanowi, iż na czele Ośrodka stoi Dyrektor, którego powołuje i odwołuje Wójt. W dalszych postanowieniach wskazano, że w uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza z przyczyn ekonomicznych, Wójt Gminy może odstąpić od powołania Dyrektora Ośrodka i zarządzenie nim oraz reprezentowanie jego na zewnątrz, powierzyć odpowiednio umocowanemu pracownikowi Urzędu Gminy (§ 8 ust. 6 Statutu). W wykonaniu dyspozycji wynikającej z cytowanej regulacji odstąpiono od powołania Dyrektora GOK, zaś zarządzanie instytucją kultury powierzono bezterminowo jednemu z pracowników Urzędu Gminy na mocy zarządzenia Pana Wójta z dnia 20 czerwca 2005 r. w sprawie kierowania pracą GOK w Turośni Kościelnej. Z ustaleń kontroli wynika, że w praktyce rachunkiem bankowym GOK dysponował Pan Wójt (niekiedy również Sekretarz), zatwierdzając dowody księgowe związane z działalnością Ośrodka do wypłaty. Rola „pełnomocnika” ograniczała się zaś do autoryzowania dokumentów pod względem merytorycznym. Powyższe jest dowodem, iż powołany „pełnomocnik” nie zarządza faktycznie instytucją kultury.

Przyjęte rozwiązanie organizacyjne nie ma umocowania w przepisach powszechnie obowiązujących. Zasady funkcjonowania samorządowych instytucji kultury określone zostały przepisami ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.). W zakresie zarządzania instytucją przewidują one powołanie przez organizatora (w tym przypadku wójta) dyrektora instytucji kultury, wobec którego wójt pełni funkcję pracodawcy lub – od 1 stycznia 1999 r. – możliwość powierzenia zarządzania instytucją kultury osobie fizycznej lub prawnej na podstawie umowy o zarządzanie instytucją kultury zawartą między organizatorem a zarządcą na czas oznaczony, nie krótszy niż trzy lata (kontrakt menedżerski) – art. 15 przywołanej ustawy. Z normy zawartej w przepisie art. 17 tego aktu prawnego wynika ponadto, że dyrektor zarządza instytucją kultury i reprezentuje ją na zewnątrz. Należy zatem stwierdzić, iż regulacja zawarta w § 8 ust. 6 Statutu, w oparciu o którą odstąpiono od powołania dyrektora GOK w Turośni Kościelnej, nie znajduje oparcia w obowiązującym stanie prawnym – str. 6 protokołu kontroli.

Badając zadłużenie gminy stwierdzono, iż w 2006 roku została zaciągnięta w WFOŚiGW w Białymstoku pożyczka w kwocie 300.000 zł. Było to jedyne zobowiązanie finansowe zaciągnięte w toku realizacji budżetu 2006 roku. Z ustaleń kontroli wynika, że Rada Gminy, na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. c) ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.), podjęła w dniu 29 czerwca 2006 r. uchwałę o zaciągnięciu długoterminowego kredytu inwestycyjnego, nie zaś pożyczki. Podkreślenia wymaga fakt, że kredyt i pożyczka są dwiema odrębnymi instytucjami. Uregulowane są one odrębnie w różnych aktach prawnych. Umowa kredytu zdefiniowana została w art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.). Umowę pożyczki regulują natomiast przepisy art. 720-724 Kodeksu cywilnego. Kredyt od pożyczki różni m.in. to, iż kredyt jest udzielany na konkretne cele określone we wniosku o przyznanie kredytu, ma charakter bezgotówkowy, jest odpłatny (pożyczka może być także nieodpłatna) i powinien być wykorzystany na zasadach określonych w umowie kredytowej.

Badając prawidłowość zaciągnięcia pożyczki nie stwierdzono, aby przy ubieganiu się przez gminę o jej udzielenie Pan Wójt uzyskał opinię regionalnej izby obrachunkowej o możliwości jej spłaty. O obowiązku uzyskania opinii stanowi przepis art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.). Opinia powinna być przekazywana przez organ wykonawczy podmiotowi udzielającemu pożyczki (art. 83 ust. 3) – str. 24-25 protokołu kontroli.

         Kontrola prowadzenia ksiąg rachunkowych wykazała nieprawidłowości naruszające przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 ze zm.) oraz rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych z dnia 18 grudnia 2001 r. (Dz. U. Nr 153, poz. 1752 ze zm.) i obecnie obowiązującego z dnia 28 lipca 2006 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1020), polegające na:

a) braku zgodności pomiędzy automatycznie nadawanymi numerami pozycji, pod którymi zapisy zostały wprowadzone do dziennika a numerami nadanymi dowodom księgowym w zbiorze; stan taki narusza zasadę określoną w art. 14 ust. 2 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którą ewidencja powinna umożliwiać jednoznaczne powiązanie zapisów w dzienniku ze sprawdzonymi i zatwierdzonymi dowodami księgowymi – str. 14 protokołu kontroli;

b) nie wypełnianiu w dziennikach częściowych kolumny „treść operacji’ bądź wpisywaniu w kolumnie „symbol” PK (oznaczający „polecenie księgowania”) mimo tego, iż zapisy księgowe dokonywane były na podstawie dowodów źródłowych, takich jak: wyciągi bankowe, raporty kasowe, faktury; naruszono tym samym postanowienia art. 23 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy, zobowiązujące do zawarcia w zapisie księgowym określenia rodzaju dowodu księgowego oraz zrozumiałego tekstu, skrótu lub kodu operacji, z tym, że należy posiadać pisemne objaśnienia skrótów lub kodów – str. 14 protokołu kontroli;

c) nie księgowaniu w ewidencji Urzędu jako jednostki budżetowej wpłat przyjętych do kasy i wykazanych w raportach kasowych, dotyczących dochodów budżetowych, np. podatków i opłat; nie księgowano również operacji związanych z odprowadzeniem tych odchodów z kasy do banku. Opisane nieprawidłowości naruszają zasady funkcjonowania konta 101 „Kasa” zawarte w załączniku nr 2 do obowiązującego rozporządzenia – str. 16-17 protokołu kontroli,

d) braku w ewidencji szczegółowej środków trwałych informacji dotyczących daty nabycia środków trwałych i ujęcia w ewidencji księgowej, symbolu i numeru dowodu księgowego a także danych pozwalających na zidentyfikowanie środków trwałych – str. 110-111 protokołu kontroli; zgodnie z zasadami funkcjonowania konta 011 „Środki trwałe”, zawartymi w załączniku nr 2 do rozporządzenia, ewidencja analityczna powinna umożliwiać jednoznaczną identyfikację środków trwałych, co ma zasadnicze znaczenie dla ochrony posiadanych zasobów rzeczowych, w tym możliwości jednoznacznego powiązania wyników inwentaryzacji z zapisami w księgach rachunkowych, tj. realizacji obowiązków wynikających z art. 27 ustawy o rachunkowości. Ponadto zapis w ewidencji analityczne stanowi zapis księgowy w rozumieniu art. 23 ust. 2 ustawy, zatem jego treść powinna odpowiadać wymaganiom zawartym w tym przepisie – str. 110-111 protokołu kontroli,

d) nieujmowaniu odsetek od zaległości czynszowych w księgach rachunkowych; kontrola ewidencjonowania operacji dotyczących umorzeniem należności gminy decyzjami Pana Wójta wykazała, że dokumentowano je zapisami Wn 800 - Ma 221 (umorzenie należności głównej) i w odniesieniu do odsetek - Wn 290 - Ma 221 (naliczenie) oraz Wn 221 – Ma 290 (umorzenie). Takie zapisy księgowe świadczą, iż odsetki od zaległości do dnia ich umorzenia nie były objęte ewidencją księgową. Suma umorzonych odsetek za opóźnienie w płatności czynszu w dwóch zbadanych umorzeniach wynosiła łącznie 97.017,19 zł. Do dnia ich umorzenia nie wynikały one z ksiąg rachunkowych. Stanowiło to naruszenie przepisów § 7 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont…, zgodnie z którymi odsetki od należności i zobowiązań ujmuje się w księgach rachunkowych w momencie ich zapłaty lub pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału - str. 65-67 protokołu kontroli.

W zakresie prawidłowości sald na kontach rozrachunkowych stwierdzono, że na koncie 224 „Rozrachunki budżetu” wykazano nieprawidłowe saldo po stronie Wn w kwocie 3.174,51 zł, oznaczające kwotę wpłat zrealizowanych kasowo w styczniu 2006 r., dotyczących zobowiązań podatkowych w zakresie podatków lokalnych, powstałych w 2005 r. Wpłaty te zostały w efekcie błędnie zaliczone do dochodów 2005 r., przez co zaniżono o wskazaną kwotę dochody budżetu w 2006 r. Zgodnie z zasadami wynikającymi z § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont… w celu ustalenia nadwyżki lub niedoboru budżetu operacje gospodarcze dotyczące dochodów i wydatków budżetów jednostek samorządu terytorialnego są ujmowane w księgach rachunkowych w zakresie faktycznych (kasowo zrealizowanych) wpływów i wydatków dokonanych na rachunkach bankowych, z wyjątkiem operacji szczególnych. W zakresie ustalania kwoty dochodów budżetu z tytułu podatków i opłat lokalnych przepisy prawa nie przewidują wyjątków od zasady kasowej realizacji dochodów – str. 18 protokołu kontroli.

Kontrola organizacji gospodarki kasowej wykazała, że na jednym rachunku bankowym gromadzone były środki Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych oraz Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Należy wskazać, że środki Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych powinny być przechowywane na wyodrębnionym rachunku bankowym. Obowiązek ten wynika z art. 12 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 ze zm.) – str. 16 protokołu kontroli.

Badanie prawidłowości procedur kontroli wewnętrznej w stosunku do operacji gotówkowych wykazało, iż w badanej jednostce prowadzony był obrót poza kasą jednostki. Opłaty za posiłki wydawane przez szkoły, których obsługę finansowo-księgową prowadził Urząd Gminy, zbierane były przez pracowników szkół zatrudnionych na stanowiskach referentów ds. zaopatrzenia – intendentów. W przepisach wewnętrznych nie określono zasad prowadzenia obrotu pieniężnego poza kasą Urzędu, ani też sposobu kontroli wewnętrznej w tym zakresie. Z przepisów art. 47 ustawy o finansach publicznych wynika, że kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest zobowiązany do zorganizowania odpowiedniego systemu kontroli wewnętrznej w swojej jednostce. Wykonywanie kontroli powinno mieć oparcie w procedurach ustalonych w formie pisemnej. Procedury te powinny być opracowane z uwzględnieniem zadań, struktury organizacyjnej i kadrowej jednostki i ustalać drogę obiegu dokumentów związanych ze wszystkimi procesami zachodzącymi w jednostce, w tym dotyczącymi pobierania i gromadzenia środków publicznych. Wytyczne podlegające uwzględnieniu w organizacji systemu kontroli wewnętrznej określają obecnie „Standardy kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych” ogłoszone komunikatem Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2006 r. (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 7, poz. 58) – str. 17 protokołu kontroli. Opisany stan faktyczny wskazuje na konieczność pisemnego ustalenia zasad kontroli tych operacji, w porozumieniu z dyrektorami szkół, których planów finansowych dotyczą pobierane środki.

         W występujących w kontrolowanej jednostce urządzeniach księgowych wyodrębniono 3 rejestry: dla Urzędu Gminy, GOPS oraz oświatowych jednostek budżetowych. Rejestr Urzędu Gminy przewidywał pozycję „Plan wydatków”, do której dane wprowadzone zostały na podstawie uchwały budżetowej. Nie był natomiast sporządzany w formie dokumentu plan finansowy Urzędu Gminy Turośń Kościelna, wymagany na mocy art. 186 ust. 3 i 4 ustawy o finansach publicznych.

         Stwierdzono ponadto, iż ewidencja planu i wykonania wydatków sklasyfikowanych w rozdziałach 80113 „Dowożenie uczniów do szkół”, 85415 „Stypendia” oraz 80104 „Przedszkola” (dotyczących dotacji dla przedszkola niepublicznego) prowadzona była w rejestrze oświatowych jednostek budżetowych. Ustalono jednakże, że wydatki te nie były objęte planami finansowymi szkół. Planowana wielkość tego typu wydatków wynikała tylko z uchwały budżetowej i na tej podstawie została ujęta w pozycji „Plan wydatków” rejestru oświatowych jednostek budżetowych, przy czym – wobec braku planu Urzędu – nie zostały one formalnie przyporządkowane do żadnej jednostki organizacyjnej. W praktyce, wydatki na dowożenie uczniów i wypłatę stypendiów oraz dotacje dla niepublicznego przedszkola dokonywane były z rachunku bankowego otwartego dla jednostek oświatowych, na który wpływały z rachunku budżetu Gminy. Z wykonania wydatków w trzech wymienionych rozdziałach sporządzane były zaś odrębne sprawozdania Rb-28S, opatrzone podpisami Pana Wójta, nie przyporządkowane żadnej z jednostek. Z ustnych wyjaśnień udzielonych w trakcie kontroli przez Skarbnika wynika, że opisany stan faktyczny spowodowany był względami organizacyjnymi, a konkretnie zleceniem powadzenia ewidencji księgowej w zakresie wszystkich tzw. „wydatków oświatowych” (rejestru oświatowych jednostek budżetowych) jednej z pracownic. W efekcie wydatki te nie zostały objęte żadnymi planami finansowymi oraz de facto sprawozdaniami jednostkowymi żadnej z jednostek budżetowych. Zgodnie z przepisami art. 186 ust. 3 i 4 ustawy o finansach publicznych, w planie finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego ujmuje się wszystkie wydatki budżetowe nieujęte w planach finansowych innych jednostek budżetowych, w tym także wszystkie dotacje udzielne z budżetu. Właściwym byłoby również objęcie planem finansowym Urzędu wydatków ponoszonych w rozdziale 80113 „Dowożenie uczniów do szkół”, ponieważ dotyczą one głównie kosztów wynagrodzeń kierowców autobusów, będących pracownikami Urzędu Gminy, oraz eksploatacji autobusów będących na stanie Gminy – str. 29-30 protokołu kontroli. Objęcie tych wydatków planem finansowym Urzędu przesądza natomiast, iż – w świetle obowiązujących zasad ewidencji planu finansowego i sporządzania sprawozdań – nie mogą być one ponoszone z rachunku jednostek oświatowych.

W zakresie stosowania klasyfikacji budżetowej dochodów stwierdzono, że w kontrolowanym 2006 r. wpływy za wydanie specyfikacji istotnych warunków zamówienia, które wyniosły 950 zł, ewidencjonowano błędnie w par. 0750 „Dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych umów o podobnym charakterze”. Ponadto w par. 0750 klasyfikacji ujmowane były dochody z tytułu użytkowania wieczystego, zamiast w par. 0470 „Wpływy z opłat za zarząd, użytkowanie i użytkowanie wieczyste nieruchomości”. Klasyfikacja ta jest niezgodna z obowiązującym od 1 lipca 2006 r. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 107, poz. 726 ze zm.) – str. 59-60 i 68 protokołu kontroli.

Badając gospodarowanie nieruchomościami stwierdzono, że gmina Turośń Kościelna nie posiada ustalonych przez organ stanowiący zasad nabycia, zbycia i obciążania nieruchomości gruntowych i wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata, o których mowa w przepisach art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) ustawy o samorządzie gminnym. Obowiązek podjęcia stosownej uchwały w tym zakresie był przedmiotem zaleceń pokontrolnych wydanych przez RIO w Białymstoku pismem Nr RIO.I.0913-26/99 z dnia 23 grudnia 1999 r., a następnie pismem Nr RIO.I.0916-10/03 z dnia 11 września 2003 r.

Należy wskazać, że uchwała organu stanowiącego, określająca w sposób uniwersalny zasady gospodarowania nieruchomościami, winna służyć wykonywaniu uprawnienia Wójta do gospodarowania mieniem komunalnym, wynikającego z art. 30 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym. Tezę tę potwierdza obecne brzmienie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) ustawy o samorządzie gminnym (ukształtowane zmianą wynikająca z ustawy z dnia 6 listopada 1992 r. o zmianie ustawy o samorządzie terytorialnym (Dz. U. Nr 100, poz. 499)), zawierające zwrot, iż „do czasu określenia zasad wójt może dokonywać tych czynności wyłącznie za zgodą rady gminy”. Ustalenie znaczenia tej normy przy zastosowaniu reguł wykładni funkcjonalnej prowadzi do wniosku, iż ustawodawca zmieniając treść art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) miał na celu zobowiązanie Rady Gminy do określenia ogólnych zasad gospodarowania nieruchomościami gruntowymi w formie uchwały zawierającej normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym. Natomiast przed zmianą w 1992 roku przepis ten przewidywał każdorazowe podejmowanie stosownej uchwały w sprawach dotyczących gospodarowania nieruchomościami gruntowymi gminy. Istnienie ogólnych i stałych zasad gospodarowania nieruchomościami należy uznać za służące prawidłowej i ukierunkowanej realizacji ustawowych zadań organu wykonawczego, a także ułatwienia jego pracy. Natomiast każdorazowe podejmowanie uchwał przez Radę przenosi na nią w praktyce część uprawnień Wójta z zakresu gospodarowania nieruchomościami gruntowymi

Należy dodać, że nieruchomościami gruntowymi, na podstawie definicji zawartej w art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.), są grunty wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności. Przez części składowe rzeczy należy rozumieć natomiast wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (art. 47 § 2 k.c.). Uchwałą w sprawie zasad gospodarowania nieruchomościami gruntowymi powinny być zatem objęte także zasady wynajmu lub wydzierżawiania lokali użytkowych na okres dłuższy niż 3 lata – str. 60 i 108-109 protokołu kontroli.

Odnośnie prawidłowości udostępniania nieruchomości jednostkom organizacyjnym stwierdzono, iż w ewidencji księgowej jednostek oświatowych figurowały obiekty służące wykonywaniu zadań oświatowych (m.in. budynki szkół, boiska). Z informacji o stanie mienia komunalnego wynikało, iż zostały one poszczególnym Szkołom nieodpłatnie przekazane, przy czym dokumentów na potwierdzenie tego faktu w trakcie kontroli nie okazano. Na gruncie przepisów art. 43 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami formą władania nieruchomościami przez jednostki organizacyjne gminy jest trwały zarząd ustanawiany na wniosek zainteresowanej jednostki organizacyjnej w drodze decyzji administracyjnej. Na podstawie art. 81 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 ze zm.), szkoły publiczne są zwolnione z opłat z tytułu trwałego zarządu – str. 109-110 protokołu kontroli.

Kontrola wykazała, iż w 2006 r. zawarte zostały przez Pana Wójta cztery umowy dzierżawy i najmu. Wynikający z art. 35 ustawy o gospodarce nieruchomościami wymóg sporządzenia i podania do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości przeznaczonych do najmu lub dzierżawy, został spełniony jednak tylko w odniesieniu do wynajmu jednej działki o Nr 379 położonej we wsi Turośń Kościelna. Z tytułu umów, których zawarcie nie zostało poprzedzone sporządzeniem i podaniem do publicznej wiadomości wykazu, w 2006 r. uzyskano dochody na kwotę 712 zł – str. 60-61 protokołu kontroli.

W wyniku badania dochodów z najmu lokali mieszkalnych stwierdzono, iż wbrew postanowieniom umownym, faktury wystawione na wynajem mieszkania nr 3 zlokalizowanego w budynku Ośrodka Zdrowia w Turośni Kościelnej przy ul. Białostockiej 7 za okres październik-grudzień 2006 r. nie obejmowały należności na sumę 216 zł z tytułu opłat za ryczałtowe zużycie zimnej wody i usuwanie ścieków, którymi najemca miał być obciążany stosownie do zawartej umowy. Wystawianie faktur, zgodnie z zakresem czynności, należało do inspektora Referatu Finansowego – str. 64-65 protokołu kontroli.

Dodatkowo należy wskazać, iż analiza dochodów z tytułu najmu lokali wykazała istnienie rozbieżności pomiędzy treścią umów a faktycznym fakturowaniem. Przykładowo, z postanowień zbadanych umów najmu lokali użytkowych wynikało, że czynsz opłacany będzie z dołu do 20 dnia każdego miesiąca. Zbadane faktury wystawiane były zaś przez Urząd Gminy w dniach 15 i 16 danego miesiąca z terminem zapłaty 14 dni. Faktyczne płatności, o ile miały miejsce, następowały w terminach wynikających z faktur (z upływem tych terminów liczone były także odsetki za zwłokę) – str. 64 protokołu kontroli.

W trakcie kontroli stwierdzono, iż Pan Wójt zarządzeniem z dnia 27 listopada 2006 r. dokonał umorzenia należności z tytułu najmu wraz z odsetkami na sumę 2.974,66 zł. Podstawą podjęcia działań w celu umorzenia była prośba najemcy wyrażona w podaniu z dnia 20 listopada 2006 r. o umorzenie zaległego czynszu wraz z odsetkami. Jako uzasadnienie wskazano trudną sytuacją rodzinną i finansową, na dowód czego przedłożone zostało zaświadczenie wystawione przez Urząd Gminy w Turośni Kościelnej o nieposiadaniu nieruchomości na terenie Gminy, oświadczenie najemcy o nieposiadaniu majątku oraz szereg zaświadczeń lekarskich o stanie zdrowia poszczególnych członków rodziny. Decyzja Pana Wójta wydana została na podstawie § 3 pkt 2 uchwały Rady Gminy z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad umarzania, odraczania spłaty i rozkładania na raty należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa, przypadających Gminie Turośń Kościelna oraz jej jednostkom organizacyjnym, co należy potraktować jako wskazanie błędnej podstawy, ponieważ wskazany przepis dotyczy – jak wynika z uchwały – dłużników, których byt prawny ustaje w związku z wykreśleniem z właściwego rejestru, który to fakt nie ma znaczenia dla regulowania zobowiązań przez osobę fizyczna prowadzącą działalność gospodarczą. W przywołanym przepisie zawarta została następująca przesłanka umorzenia – „dłużnik został wykreślony z właściwego rejestru przy jednoczesnym braku majątku podlegającego egzekucji”. Z uzasadnienia decyzji w sprawie umorzenia nie wynikają tezy uzasadniające zastosowanie przepisu § 3 ust. 2. Jest tam natomiast mowa o trudnej sytuacji majątkowej dłużnika jako podstawie umorzenia zaległości, co nie stanowi samej w sobie (bez podjęcia czynności egzekucyjnych) przesłanki umorzenia na gruncie § 3 uchwały – str. 67-68 protokołu kontroli.

Z ustaleń kontroli wynika, że Gmina Turośń Kościelna uzyskała w 2006 r. dochody w wysokości 76.170 zł z tytułu wpłat mieszkańców na rzecz partycypacji w kosztach budowy sieci wodociągowych i kanalizacyjnych. Wykonanie dochodów z tego tytułu w 2005 r. stanowiło sumę 125.660 zł. W budżecie na 2007 r. zaplanowano zaś środki z tego źródła w wysokości 40.000 zł.

Kontrola wykazała, iż po wybudowaniu sieci nie były ustalane opłaty adiacenckie. Stwierdzono, iż nie została podjęta stosowna uchwała Rady Gminy w sprawie ustalenia stawek tej opłaty. W związku z powyższym nie dokonywano także przeliczeń na poczet opłaty adiacenckiej wartości świadczeń wniesionych w gotówce przez właścicieli nieruchomości na rzecz budowy poszczególnych urządzeń. Wystąpienie do Rady Gminy o podjęcie uchwały ustalającej stawkę opłaty adiacenckiej z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w wyniku budowy urządzeń infrastruktury technicznej, było przedmiotem zaleceń pokontrolnych wystosowanych do Wójta Gminy przez Delegaturę NIK w Białymstoku w dniu 15 grudnia 2006 r. Odpowiedź na nie została udzielona pismem z 19 stycznia 2007 r. (UG.0911-3/2006). Wskazano, iż 28 grudnia 2006 r. zaprezentowano Radzie wystąpienie pokontrolne NIK oraz zobowiązano Wójta do przygotowania projektu uchwały w sprawie ustalenia stawki procentowej opłaty adiacenckiej z tego tytułu. Na podstawie uchwalonego przez Radę Gminy w dniu 1 lutego 2007 r. planu jej pracy na 2007 r. ustalono, że projekt takiej uchwały ma być przedmiotem obrad w II kwartale tego roku.

Podstawę wnoszenia partycypacji w kosztach budowy sieci wodociągowych i kanalizacyjnych stanowiły zawierane z mieszkańcami umowy cywilnoprawne, które określały wysokość udziału w kosztach budowy linii głównej (umowy nie obejmowały wykonania przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego, które były wykonywane na własny koszt przez mieszkańców). Wymienione umowy posiadały dwojaki charakter. Przedmiotem jednych było przyłączenie się do już istniejącej sieci. Na przykładzie okazanych umów stwierdzono, iż określane one były jako umowy „o zezwolenie na korzystanie z wodociągu i kanalizacji sanitarnej stanowiących własność Gminy Turośń Kościelna”. Z ich treści wynikało, że właściciel wodociągu i kanalizacji zezwala na korzystanie z gminnej sieci już istniejącej, zaś mieszkaniec zobowiązuje się do zapłaty określonej kwoty jako partycypacja w kosztach budowy linii głównej. Umowy drugiego rodzaju postanawiały, iż Gmina zobowiązuje się do wybudowania sieci wodociągowej „na danej działce” i umożliwienia wykonania przyłącza wodociągowego, zaś zamawiający zobowiązuje się do zapłaty określonej sumy jako partycypacja w kosztach budowy danego urządzenia infrastruktury (umowy te zawierane były z reguły przed rozpoczęciem budowy, zaś od wniesienia wynikającej z niej należności uzależniane było wykonanie odcinka sieci).

Stwierdzono, iż podstawę zawierania umów pierwszego rodzaju, stanowiła uchwała Nr XXXVII/176/98 Rady Gminy z dnia 2 kwietnia 1998 r. w sprawie ustalenia wysokości opłat pobieranych za przyłączenie się do urządzeń użyteczności publicznej stanowiących własność Gminy Turośń Kościelna, wydana na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 9, poz. 43 ze zm.). Na jej mocy Zarządowi powierzono ustalenie wysokości opłat pobieranych od nowych użytkowników za przyłączenie się do już istniejących urządzeń użyteczności publicznej stanowiących własność Gminy. Dodano, iż szczegółowe zasady pobierania powyższych opłat ustalone zostaną w umowach cywilnoprawnych zawieranych z nowymi użytkownikami. W wykonaniu tej uchwały Zarząd Gminy podjął uchwałę Nr 24/40/2000 z dnia 11 lutego 2000 r. w sprawie ustalenia wysokości opłat pobieranych za przyłączenie się do wodociągu, gazociągu i kanalizacji stanowiącej własność Gminy Turośń Kościelna. W przypadku umów drugiego rodzaju nie stwierdzono istnienia formalnych podstaw do ich zawierania. Z ustnych wyjaśnień udzielonych w trakcie trwania kontroli przez D. Ciborowskiego – Kierownika Referatu Budownictwa, Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska, wynikało, iż umowy te zawierane były na bazie wskazanych wyżej uregulowań Rady Gminy i Zarządu Gminy i przy zastosowaniu adekwatnych stawek.

W związku z opisanym stanem faktycznym należy wskazać, iż w świetle przepisów obowiązującej od 14 stycznia 2002 r. ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858) gmina nie ma prawa do pobierania opłat od wniesienia których uzależniane jest zarówno przyłączenie do sieci jak i sama budowa urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych. Obowiązki i zakres udziału finansowego gminy lub przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, jeżeli planuje przedsięwzięcia rozwojowo-modernizacyjne, oraz właścicieli nieruchomości w budowie sieci wodociągowej i kanalizacyjnej reguluje art. 15 przywołanej ustawy. Gmina jest obowiązana zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, ustalonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji. Realizację budowy przyłączy do sieci zapewnia natomiast na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci. Z przepisów art. 143-148 ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika natomiast, że właściciele nieruchomości (i w ograniczonym zakresie użytkownicy wieczyści) uczestniczą w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej przez wnoszenie na rzecz gminy opłat adiacenckich. Opłaty ustalane są w drodze indywidualnych decyzji administracyjnych, wydawanych przez wójta każdorazowo po stworzeniu warunków do podłączenia nieruchomości do poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej. Wysokość opłaty zależy od wzrostu wartości nieruchomości spowodowanego budową urządzeń, zaś jej stawkę ustala organ stanowiący gminy w drodze uchwały. Na poczet opłaty adiacenckiej zalicza się wartość świadczeń wniesionych przez właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w gotówce lub w naturze, na rzecz budowy poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej. Ustawa wskazuje więc na opłatę adiacencką jako podstawowe, uregulowane prawem, świadczenie służące wnoszeniu udziału w kosztach budowy sieci. Ewentualne wpłaty wnoszone w toku procesu inwestycyjnego przez mieszkańców na poczet budowy nie mogą natomiast stanowić warunku wykonywania przez gminę jej obowiązków w zakresie budowy sieci, wynikających z art. 15 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Przywołane przepisy dopuszczają udział mieszkańców w kosztach prowadzonej przez gminę inwestycji, jednakże nie oznacza to, że zawierane umowy cywilnoprawne w sprawie partycypacji w kosztach budowy mogą być kształtowane w sposób dowolny, tj. bez uwzględnienia regulacji obu wskazanych ustaw. Mieszkaniec może wnieść opłatę w celu partycypacji w kosztach budowy urządzenia, jeżeli ma taką wolę. Prawnie zobowiązany jest natomiast tylko do wniesienia opłaty adiacenckiej ustalonej decyzją administracyjną wójta, mającą oparcie w oszacowaniu wzrostu wartości nieruchomości, a więc wydaną już po zbudowaniu urządzenia. Żadna opłata mieszkańców związana z budową sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej a wynikająca z zawartej umowy nie może być ustalana przez gminę jako świadczenie, od wniesienia którego jest uzależnione wykonywanie przez gminę obowiązków w zakresie budowy urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych.

Niezgodne z obowiązującymi od 14 stycznia 2002 r. przepisami jest także pobieranie opłat „o zezwolenie na korzystanie z wodociągu i kanalizacji sanitarnej”. Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane przyłączyć do sieci nieruchomość osoby ubiegającej się o przyłączenie nieruchomości do sieci, jeżeli są spełnione warunki przyłączenia określone w regulaminie oraz istnieją techniczne możliwości świadczenia usług. Przepisy dotyczące treści regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków (art. 19 ustawy) nie przewidują możliwości ustalania opłat za podłączanie do sieci, w związku z czym gmina nie jest uprawniona do ich wprowadzania (zob. np. wyrok NSA w Warszawie z 15 maja 2002 r., sygn. akt I SA 2793/01, LEX nr 149541). Należy wskazać, iż regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków uchwalony przez Radę Gminy Turośń Kościelna 20 kwietnia 2006 r. nie przewiduje opłat będących warunkiem uzależniającym przyłączenie nieruchomości do sieci – str. 71-74 protokołu kontroli.

W zakresie dochodów budżetu państwa realizowanych przez gminę w związku z wykonywaniem zadań zleconych stwierdzono nieterminowe przekazanie na rachunek PUW kwoty 228,48 zł z tytułu wpłat za dowody osobiste. Na koniec 2006 r. na koncie 224 pozostało saldo w wysokości 228,48 zł. Z ustaleń kontroli wynika, że dotyczyło ono kwoty 240 zł, która wpłynęła do Urzędu Gminy 12 października 2006 r.(dowód księgowy 274) i – jak wyjaśniono – przez omyłkę („niepodświetlenie” w ewidencji) część należna Skarbowi Państwa (228,48 zł) nie została w terminie przekazana na rachunek dysponenta. Jej przelania dokonano dopiero pod datą 23 stycznia 2007 r. wraz z należnymi odsetkami (odsetkami obciążony został pracownik odpowiedzialny za rozliczenia z tytułu dochodów budżetu państwa). Prawidłowo omawianą kwotę należało przelać do dnia 15 października 2006 r., co wynika z przepisów § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego ustawami, przekazywania dotacji celowych i przekazywania pobranych dochodów związanych z realizacją tych zadań (Dz. U. Nr 135, poz. 955) – str. 69-70 protokołu kontroli.

W wyniku kontroli wydatków na wynagrodzenia stwierdzono, iż Kierownikowi Biblioteki w angażu z dnia 20 października 2006 r. przyznano dodatek funkcyjny w wysokości 150 zł i dodatek „wiejski” w wysokości 160 zł brutto miesięcznie (na podstawie § 17 rozporządzenia Ministra Kultury i Sztuki z dnia 23 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w instytucjach kultury…). W okresie trzech ostatnich miesięcy 2006 r. dodatek wiejski przyznany w kwocie 160 zł brutto miesięcznie wypłacony został jednak w podwójnej wysokości. Łącznie nadpłacona kwota wyniosła 480 zł brutto. W trakcie trwania kontroli dokonano potrącenia nadpłaconej pracownikowi sumy z wynagrodzenia za miesiąc styczeń 2007 r. (lista płac nr 7 z dnia 29 stycznia 2007 r.) – str. 78-79 protokołu kontroli.

Szczegółowej kontroli poddano prawidłowość naliczania i wypłacania diet radnym. Zweryfikowano je w oparciu o regulacje zawarte w uchwale Rady Gminy w Turośni Kościelnej z dnia 14 grudnia 2002 roku w sprawie diet oraz kosztów podróży służbowych przysługujących radnym Rady Gminy Turośń Kościelna. W uchwale postanowiono m.in., iż zastępcom Przewodniczącego Rady Gminy, Przewodniczącym Komisji Rady oraz pozostałym radnym za każdorazowy udział w posiedzeniu Rady Gminy oraz w posiedzeniu Komisji przysługuje dieta w wysokości 10% kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 110, poz. 1255 ze zm.). W treści uchwały dodano też, iż kwota bazowa jest ustalana corocznie w ustawie budżetowej. Stwierdzono, iż radnym, za wyjątkiem Przewodniczącego Rady, który otrzymywał dietę ryczałtową, do momentu podjęcia w dniu 6 grudnia 2006 r. nowej uchwały w sprawie diet radnych, za każdorazowy udział w posiedzeniu Rady Gminy oraz w posiedzeniu Komisji wypłacano po 170,12 zł. Kwota ta stanowiła 10% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe określonej jednakże w ustawie budżetowej na 2005 r. Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 2a ustawy budżetowej na rok 2006 z dnia 17 lutego 2006 r. (Dz. U. Nr 35, poz. 244), kwota bazowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe wynosiła 1.726,74 zł, stąd diety powinny były wynosić po 172,62 zł. Zostały one zatem zaniżone o 2,5 zł za każdorazowy udział w posiedzeniu Rady Gminy oraz w posiedzeniu Komisji. W skali całego roku 2006 r. stanowiło to kwotę 282,50 zł. Listy wypłat diet dla radnych pod względem merytorycznym zatwierdzane były przez Sekretarza Gminy – str. 81-82 protokołu kontroli.

Kontroli poddano prawidłowość odbywania podróży służbowych i ponoszenia wydatków z tytułu zwrotów ich kosztów. Ustalono, iż niektóre z objętych próbą badania poleceń wyjazdu służbowego dla pracowników Urzędu Gminy, w części dotyczącej podpisu zlecającego wyjazd, opatrzone były parafą Sekretarza Gminy. Zgodnie z przepisami art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za urzędy gmin zwane „pracodawcami samorządowymi” wobec pracowników urzędu wykonuje wójt. Z okazanej dokumentacji nie wynikało, aby Pan Wójt dokonał formalnego przekazania Sekretarzowi Gminy wynikających z ustawy o pracownikach samorządowych uprawnień „pracodawcy samorządowego”. Instrukcja obiegu dokumentów w zakresie autoryzacji dokumentów poleceń wyjazdu służbowego wskazywała, że zlecenie wyjazdu służbowego podpisuje kierownik jednostki. Na mocy art. 33 ust. 3 i 4 ustawy o samorządzie gminnym, kierownikiem urzędu jest wójt, który może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu m.in. sekretarzowi – str. 83 protokołu kontroli.

Wewnętrzne procedury dotyczące zasad sporządzania i obiegu dokumentu „Polecenie wyjazdu służbowego”, zawarte w Instrukcji obiegu dokumentów, przewidywały m.in., że w dokumencie tym powinna być wyraźnie określona nazwa instytucji i miejscowości, cel wyjazdu i przysługujące środki lokomocji. Określały ponadto, iż delegowany pracownik wstawia na odwrocie „Polecenia wyjazdu służbowego” przysługujące mu diety, koszty przejazdu i noclegi, a w przypadku wykonywania delegacji samochodem prywatnym, do delegacji załącza kopię ewidencji przebiegu pojazdu a oryginał zachowuje do spraw podatkowych. Podobnie, przepisy zawarte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalenia należności przysługujących pracownikom zatrudnionym w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz.1990 ze zm.) stanowią, iż: „miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży określa pracodawca” (§ 2), „z tytułu podróży odbywanej w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę…”(§3), „środek transportu właściwy do odbycia podróży określa pracodawca” (§ 5 ust. 1).

Kontrola poleceń wyjazdów służbowych, na podstawie których koszty rozliczał Pan Wójt, wykazała uchybienia w kontekście wymagań określonych przywołanymi wyżej uregulowaniami. Częstą praktyką było bowiem wystawianie poleceń wyjazdu służbowego na określony czas (przykładowo - od 2 sierpnia do 2 października 2006 r.), bez wskazania nazwy instytucji i miejscowości oraz sprecyzowania celu wyjazdu (w tym zakresie wpisywano ogólnie – wyjazdy służbowe). Nie wskazywano środka lokomocji, jednakże uprawnienie do odbywania przez Wójta podróży służbowych własnym samochodem wynikało z umowy na używanie samochodu prywatnego do celów służbowych zawartej z Przewodniczącym Rady Gminy. Do rachunku kosztów odbytych podróży służbowych każdorazowo załączana była ewidencja przebiegu pojazdu. W niej zaś dopiero zawierane były dane na temat dat wyjazdów, opisu trasy, celu wyjazdu, a także numeru rejestracyjnego pojazdu, pojemności silnika, liczby faktycznie przejechanych kilometrów oraz wartości kosztów. Ewidencje opatrzone były podpisami Przewodniczącego Rady Gminy, co oznacza, że wynikające z nich podróże uzyskiwały następnie akceptację pełniącego funkcję pracodawcy.

W poleceniach wyjazdu służbowego Nr 171 i 172 z 2006 r. zawarto jedynie informację o miejscowości wyjazdu (Białystok i Łapy). Nie określono natomiast terminu wyjazdu oraz celu. Z załączonej do rachunków kosztów podróży ewidencji przebiegu pojazdu wynikało, że opisywane delegacje służyły do rozliczenia następujących wyjazdów: 10 listopada do Białegostoku, 13 listopada do Łap, 24 listopada do Białegostoku oraz 8, 12 i 15 grudnia do Białegostoku. Należy dodać, iż w rozliczeniach nie wpisano godzin wyjazdów i przyjazdów celem stwierdzenia, czy nie miały miejsce podróże trwające powyżej 8 godzin (co ma znaczenie dla dokonywania rozliczeń ryczałtu za używanie samochodu prywatnego do jazd lokalnych). Na podstawie okazanych list obecności za miesiące listopad i grudzień 2006 r. stwierdzono, iż w wymienionych dniach Pan Wójt był w Urzędzie obecny – str. 84-85 protokołu kontroli.

Analizie poddano także prawidłowość ustalania zwrotu kosztów za używanie samochodów niebędących własnością pracodawcy do jazd lokalnych. W oświadczeniu złożonym za miesiąc grudzień 2006 r. Pan Wójt wskazał, iż 2 dni przebywał w delegacji służbowej (co potwierdzała lista obecności z tego miesiąca) i nie korzystał z urlopu wypoczynkowego. Na tej podstawie dokonano potrącenia z przysługującej kwoty ryczałtu łącznie za 2 dni. Kontrola wykazała jednakże, że w dniu 1 grudnia 2006 r. Wójt korzystał z urlopu wypoczynkowego (dane te wynikały z powołanej wyżej listy obecności). Zgodnie więc z przepisami § 4 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania i zasad zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy (Dz. U. Nr 27, poz. 271), kwotę ustalonego ryczałtu należało zmniejszyć o jedną dwudziestą drugą za 3 dni nieobecności w pracy (naliczono i wypłacono 210,63 zł, a prawidłowo wydatki z tego tytułu powinny wynieść 203,28 zł, czyli o 7,35 zł mniej) – str. 85-86 protokołu kontroli.

Na podstawie dokumentacji księgowej dotyczącej realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych z okresu październik-grudzień 2006 r. stwierdzono, iż sprawdzenia dowodów księgowych pod względem merytorycznym jako Przewodnicząca GKRPA dokonywała D. Łukaszuk – pełniąca w IV kadencji funkcję Wiceprzewodniczącego Rady Gminy, zaś od V kadencji wybrana na stanowisko Przewodniczącego Rady Gminy. Instrukcja obiegu dokumentów nie wymieniała D. Łukaszuk jako osoby upoważnionej do merytorycznej kontroli dokumentów związanych z realizacją Programu. Należy wskazać, iż w świetle przepisów art. 44 ustawy o finansach publicznych oraz Standardów kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych ogłoszonych przez Ministra Finansów komunikatem Nr 13 z dnia 30 czerwca 2006 r., powierzenie przez kierownika jednostki (Wójta) określonych obowiązków w zakresie gospodarki finansowej jednostki może nastąpić wyłącznie na rzecz pracowników tej jednostki. W związku z tym wykonywanie przez radnego obowiązków w zakresie zatwierdzania i kontroli dowodów finansowych wykazuje niezgodność z przywołaną normą art. 44 ustawy o finansach publicznych – str. 87-88 protokołu kontroli.

Podczas kontroli analizie poddano prawidłowość udzielania zamówień publicznych w świetle ustawy z dnia 19 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163 ze zm.). Spośród zbadanych postępowań, w jednym z nich, prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, oświadczenia wymagane przepisem art. 17 ust. 2 Prawa zamówień publicznych o braku lub istnieniu okoliczności powodujących wyłączenie sporządzone zostały przed datą złożenia i otwarcia ofert. Należy wskazać, iż ustawa Prawo zamówień publicznych nie wskazuje wprost, kiedy takie oświadczenie powinno być złożone. Cel ich składania przesądza jednakże, że przy zastosowaniu trybu przetargu nieograniczonego powinno to nastąpić po dokonaniu czynności otwarcia ofert, tj. wtedy, gdy osoby wykonujące czynności w postępowaniu posiadają już wiedzę na temat wykonawców biorących udział w postępowaniu – str. 105 protokołu kontroli.

Stwierdzono, że w trakcie prowadzenia postępowania na rozbudowę sieci wodociągowej we wsi Niewodnica Korycka i Niewodnica Kościelna dokonywano zmian w zakresie określenia przedmiotu zamówienia w stosunku do pierwotnie planowanego, objętego kosztorysem inwestorskim. Polegało to na objęciu ogłoszeniem o wszczęciu postępowania wykonania sieci wodociągowej w drodze oznaczonej numerem geodezyjnym 107/1 położonej w Niewodnicy Koryckiej o dł. 24 mb i sieci wodociągowej na ul. Lawendowej położonej w Niewodnicy Kościelnej w ilości 75 mb, tj. robót nie przewidzianych w kosztorysie inwestorskim – str. 97 protokołu kontroli. Z wyjaśnień udzielonych w trakcie trwania kontroli wynika, że ujęcie dwóch nowych odcinków sieci wodociągowej wiązało się z faktem zgłoszenia chęci ich budowy przez właścicieli działek „na etapie przygotowywania dokumentacji przetargowej” oraz posiadaniem przez nich wymaganej dokumentacji budowlanej i pozwoleń na budowę. Dalej wskazano, iż „z uwagi na to, że postępowanie przetargowe prowadzone było w trybie przetargu ograniczonego zdecydowaliśmy się ująć w ogłoszeniu budowę tych dwóch odcinków sieci wodociągowej, a w okresie od rozpoczęcia II etapu przetargu (tj. przesłania siwz wraz ze szczegółowym zakresem robót), Gmina dokona przeniesienia pozwolenia na budowę w/w odcinków sieci wodociągowej oraz opracuje kosztorysy inwestorskie, a także specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót tak, by mogła je realizować w ramach omawianego przetargu”. Na gruncie ustawy, zamawiający opisuje przedmiot zamówienia na roboty budowlane za pomocą dokumentacji projektowej oraz specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót (art. 31 ust. 1). Opis ten stanowi obligatoryjny element siwz (art. 36 ust. 1 pkt 3). W ogłoszeniu o zamówieniu dokonuje się natomiast określenia przedmiotu zamówienia (rozumianego jako skrótowe zdefiniowanie przedmiotu zamówienia), o czym stanowi art. 48 ust. 2 pkt 3 ustawy. W omawianym przypadku, na etapie ogłoszenia o przetargu ograniczonym, stosownej dokumentacji opisującej całość prac objętych ogłoszeniem, nie posiadano, w związku z czym opis przedmiotu był niezgodny z siwz. Zakres przedmiotu zamówienia na roboty budowlane powinien mieć także swoje odzwierciedlenie w kosztorysie inwestorskim, na podstawie tórego dokonuje się ustalenia wartości zamówienia (art. 33 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy). Czynność oszacowania wartości zamówienia powinna być dokonana przez zamawiającego w fazie postępowania przygotowawczego, ponieważ od wyniku tego oszacowania zależy usytuowanie danego zamówienia w siatce kwot progowych systemu zamówień publicznych. W przedmiotowym postępowaniu wartość szacunkowa zamówienia, bez dodatkowych robót, wynosiła 53.080,03 euro, a zatem ich oszacowanie mogło skutkować przekroczeniem progu równowartości 60.000 euro.

Kolejnych zmian w zakresie zawartego w ogłoszeniu przedmiotu zamówienia dokonano na etapie opublikowania drugiego ogłoszenia o wszczęciu postępowania (pierwszy przetarg został unieważniony). Tym razem zakres przedmiotu zamówienia został zmniejszony o wykonanie sieci wodociągowej w drodze ozn nr geod. 107/1 położonej w Niewodnicy Koryckiej o dł. 24 mb (tj. odcinka nie uwzględnionego w kosztorysie inwestorskim). Zgodnie ze złożonymi w trakcie trwania kontroli wyjaśnieniami, powodem tego stanu rzeczy były przedłużające się czynności formalne związane z przeniesieniem pozwolenia na budowę, zbliżający się okres jesienno-zimowy oraz bieg terminów w postępowaniu przetargowym – str. 99 protokołu kontroli. Następnie, w treści siwz przedmiot zamówienia został określony w sposób odmienny niż w ogłoszeniu. Zrezygnowano z wykonania sieci wodociągowej na ul. Lawendowej położonej w Niewodnicy Kościelnej w ilości 75 mb, co skutkowało, że ostatecznie zakres przedmiotu zamówienia stał się tożsamy z zakresem pierwotnym określonym w kosztorysach inwestorskich. Jako powód, w wyjaśnieniu złożonym w trakcie trwania kontroli, podano wycofanie przez właściciela działki dokumentacji budowlanej – str. 100-101 protokołu kontroli.

Umową podpisaną z wybranym wykonawcą w dniu 6 października 2006 r. zlecono wykonanie sieci wodociągowej na warunkach wskazanych w siwz. Faktyczne wykonanie zakresu zamówienia odbiegało jednak od postanowień umowy. Ze zlecenia obejmującego 1.790 mb sieci wodociągowej oraz 12 sztuk hydrantów (wykonana liczba hydrantów odpowiadała treści umowy), wykonano faktycznie 1.217 mb sieci oraz dodatkowo 43 mb sieci nie wynikającej z umowy (łącznie 1.260 mb sieci, co potwierdził geodeta w inwentaryzacji powykonawczej). Opisane zmiany w zakresie wykonania przedmiotu zamówienia nie miały odzwierciedlenia w umowie, co pozostawało w sprzeczności z § 12 ust. 5 tego dokumentu stanowiącego, iż wszystkie zmiany postanowień umowy wymagają dla swej ważności formy pisemnej w postaci aneksu. Konieczność zachowania formy pisemnej wynikała także z art. 77 § 1 k.c., wskazującego, iż uzupełnienie lub zmiana umowy wymaga zachowania takiej formy, jaką ustawa lub strony przewidziały w celu jej zawarcia. Jako powód zmniejszenia długości sieci wodociągowej, w wyjaśnieniu złożonym do protokołu kontroli, podano fakt nie wywiązania się kilku właścicieli działek z partycypacji w kosztach jej budowy (jak wskazano wcześniej w niniejszym wystąpieniu umowy takie w zakresie nakładającym obowiązki ponoszenia opłat przez mieszkańców są niezgodne z prawem). Zlecenie prac nie przewidzianych umową, uzasadniono tym, że były to roboty zamienne (prace tego samego rodzaju, wykonywane na tym samym obiekcie, a ich wykonanie nie spowodowało zwiększenia zakresu prac wykonanych przez wykonawcę), dla których nie zachodziła potrzeba dokonania zmian w umowie z wykonawcą. Nie stwierdzono, aby zawarta z wykonawcą umowa zawierała regulacje odnoszące się do robót zamiennych lub dodatkowych – str. 102-103 protokołu kontroli.

Badanie postępowania na zakup i dostawę średniego samochodu strażackiego dla OSP Borowskie Michały wykazało brak wewnętrznej zgodności dokumentacji postępowania. Stwierdzono mianowicie, że umowa z dostawcą opatrzona była datą 18 czerwca 2006 r. Na drugiej stronie umowy znajdowała się zaś adnotacja „Sprawdzono pod względem formalno-prawnym” potwierdzona pieczątką o treści „w zastępstwie adwokata Marcina Romejko” i podpisem pochodzące z 16 czerwca 2006 r. Powyższe pozostawało w sprzeczności z terminem składania i otwarcia ofert, wyznaczonym na 10 lipca 2006 r. Jako powód tego stanu rzeczy w wyjaśnieniu złożonym do protokołu kontroli wskazano „oczywistą omyłkę polegającą na nieprawidłowym wpisaniu oznaczenia cyfrą arabską miesiąca – lipiec oraz fakt opiniowania przez radcę prawnego treści projektów umów, które stanowią załącznik do siwz”. Podkreślenia wymaga, że siwz dla przedmiotowego postępowania, a więc także i projekt umowy, pochodziły dopiero z 30 czerwca 2006 r. Ustalenia wartości zamówienia dokonano zaś pod datą 28 czerwca tego roku. W protokole dotyczącym opisywanego postępowania (druk ZP-2), jako data zawarcia umowy, wskazany został dzień 18 lipca 2006 r. Należy dodać, iż na gruncie art. 94 ust. 1 Prawa zamówień publicznych, umowa mogła być najwcześniej zawarta 18 lipca 2006 r. (tj. w terminie nie krótszym niż 7 dni od dnia przekazania zawiadomienia o wyborze oferty).

Z treści umowy wynikało, że należne wynagrodzenie za dostarczony samochód zostanie opłacone przelewem na konto dostawcy w terminie 14 dni od daty wystawienia faktury, zaś podstawą jej wystawienia będzie protokół odbioru podpisany przez dostawcę i przedstawiciela zamawiającego. Dodano, iż samochód wraz z kompletem dokumentów zostanie przekazany odbiorcy w terminie 7 dni od daty podpisania niniejszej umowy. W zakresie realizacji umowy stwierdzono, iż protokół technicznego odbioru samochodu pożarniczego został podpisany w Koziegłowach przez przedstawiciela zamawiającego pod datą 18 lipca 2006 r., która była jednocześnie sugerowaną przez zamawiającego datą zawarcia umowy. Zgodnie z poleceniem wyjazdu Nr 90/06 delegacja dla w/w osoby została wystawiona na 20-21 lipca 2006 r. (pod datą 20 lipca 2006 r. pobyt został potwierdzony). Odbiór wozu został potwierdzony zatem z datą wcześniejszą niż wskazuje na to delegacja pracownika. Dzięki temu możliwe było wystawnie przez dostawcę już w dniu 18 lipca 2006 r. faktury Nr 218/2006. Jej opłaty dokonano 24 lipca tego roku. Znajdowała się na niej pieczątka „Pojazd został zarejestrowany (zgłoszony do ewidencji) w Starostwie Powiatowym w Białymstoku pod Nr BIA 53WS” datowana na 19 lipca 2006 r.

Z opisanego stanu faktycznego wynika zatem, iż wykazano brak należytej staranności przy sporządzaniu dokumentacji postępowania, gdyż na podstawie dat nie można było stwierdzić prawidłowości jego przeprowadzenia – str. 104-106 protokołu kontroli.

Stwierdzono ponadto, iż żadna z umów zawartych w wyniku przeprowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego nie była opatrzona kontrasygnatą skarbnika gminy lub osoby przez niego upoważnionej, o której mowa w przepisie art. 46 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym – str. 95, 102 i 106 protokołu kontroli.

Analizie poddano prawidłowość wykorzystania i rozliczenia dotacji celowej przeznaczonej na pomoc pieniężną dla rodzin rolniczych, których gospodarstwa rolne zostały dotknięte suszą w 2006 r. Pomoc udzielana była w oparciu o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy (Dz. U. Nr 155, poz. 1109).

Stwierdzono, że wydano 30 decyzji odmownych w sprawie przyznania pomocy, z uwagi na przesłankę, iż średnia wysokość szkód w gospodarstwie rolnym nie przekroczyła 30% użytków rolnych.

Spośród decyzji odmawiających przyznania zasiłku z uwagi na przesłankę nieprzekroczenia 30% limitu wysokości średnich szkód w gospodarstwie rolnym, szczegółowej kontroli poddano m.in. decyzję nr GOPS.81S z dnia 10 listopada 2006 r. Z wyliczeń GOPS w Turośni Kościelnej wynikało, że średnia wysokość szkód wyniosła 22,33%. W trakcie badania ustalono, że przy wydaniu decyzji odmownej przyjęto powierzchnię użytków rolnych w gospodarstwie w ilości 11,913 ha. Ustalona ona została w oparciu o zaświadczenia Urzędów Gmin w Turośni Kościelnej i Juchnowcu Kościelnym uzyskane w celu weryfikacji danych zawartych w protokole oszacowania, z którego wynikała powierzchnia 14,08 ha. Z uwagi na to, że straty oszacowane w protokole sporządzonym przez komisję powołaną dla gminy Turośń Kościelna dotyczyły częściowo gruntów położonych na terenie Juchnowca (szkoda na powierzchni 4,46 ha (jęczmień) w wysokości 40%), przy obliczaniu łącznego wskaźnika tych strat nie uwzględniono wskaźnika dotyczącego upraw na obszarze innej gminy. Z ustnych wyjaśnień udzielonych w trakcie trwania kontroli przez Kierownika GOPS wynikało, iż spowodowane było to brakiem odrębnego protokołu strat sporządzonego przez komisję powołaną dla Gminy Juchnowiec Kościelny. Jednocześnie jednak, przy wyliczaniu, jaki procent stanowi wskaźnik strat w powierzchni użytków rolnych, wzięto pod uwagę powierzchnię użytków położonych na obszarze innej gminy, tj. Juchnowca Kościelnego (w ilości 5,94 ha). Należy dodać, iż w Gminie Turośń Kościelna rolnik posiadał jedynie 5,97 ha użytków rolnych. W opisanym przypadku postępowanie prowadzone było niekonsekwentnie. Skoro bowiem wysokości szkód poniesionych na terenie innej gminy (pomimo, iż uwzględniał je protokół) nie została wzięta pod uwagę, to konsekwentnie należało także wyłączyć z obliczeń powierzchnię użytków rolnych położonych na terenie innej gminy. Ustalony wskaźnik szkód 2,66 podzielony przez 5,97 ha użytków rolnych razy 100 daje 44,56% szkód, co oznacza, że rolnikowi zostałby wówczas przyznana pomoc w wysokości 1.000 zł (należałby się także dodatek w kwocie 392 zł). Nie wyłączanie wysokości strat poniesionych w uprawach położonych w innej gminie także skutkowałoby obowiązkiem przyznania zasiłku (średnia wysokość szkód wyniosłaby wtedy 37,27% (wskaźnik szkód 4,44 przy liczbie użytków rolnych 11,9133 ha) zaś szkody w użytkach zielonych – 75,88%). Z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 r. wynikało jedynie, iż podstawą do obliczania średniej wysokości strat powinny być dane zawarte w protokole z oszacowania szkód, sporządzonym przez komisję powołaną na podstawie odrębnych przepisów, które wojewodowie mieli przekazać, w terminie do 15 września 2006 r., właściwym wójtom (§ 4 ust. 2 i § 6 ust. 3). W interpretacji tych przepisów zawartych w piśmie PUW z 11 września 2006 r. stwierdzono zaś, że jeżeli gospodarstwo położone jest w innej gminie, gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania powinna wystąpić do gminy, na terenie której znajduje się gospodarstwo, o przekazanie stosownych protokołów z oszacowania szkód. W omawianym przypadku, wniosek o oszacowanie strat został złożony w dniu 18 sierpnia 2006 r. do Urzędu Gminy w Turośni Kościelnej, dotyczył upraw położonych łącznie na obszarze trzech różnych gmin, zaś komisja powołana dla Turośni Kościelnej oszacowała straty włącznie ze szkodami w uprawach na terenie gminy Juchnowca Kościelnego – str. 117-118 protokołu kontroli. Należy wskazać, iż stosownie do art. 154 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa może być w każdym czasie zmieniona lub uchylona przez organ administracji, który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Uchylenie lub zmiana decyzji może nastąpić z urzędu.

W toku kontroli dochodów budżetowych gminy, badaniu poddano również dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), jest Wójt Gminy. Kontrola w powyższym zakresie prowadzona była, między innymi, pod kątem prawidłowości poboru wskazanych dochodów, co doprowadziło do następujących ustaleń.

Stwierdzono, że kontrolowana jednostka złożyła wniosek do Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego o zwrot utraconych dochodów w wysokości 767 zł z tytułu zwolnienia gruntów położonych na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, a także budynków i budowli trwale związanych z gruntem, służących bezpośrednio osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody - w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody, wynikającego z art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Wysokość zwolnienia została ustalona na podstawie deklaracji złożonej przez podatnika wymienionego w zał. do prot. kontroli nr 18, pod poz. 3. W deklaracji tej podatnik wykazał jako zwolnione z podatku od nieruchomości budowle o wartości 38373 zł. Z wyjaśnień złożonych w trakcie kontroli wynika, że podatnik jest państwową jednostką budżetową i jako taki nie prowadzi działalności gospodarczej. Mając, więc na uwadze treść art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, z którego wynika, że budowle podlegają opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy są związane z działalnością gospodarczą, organ podatkowy powinien wyjaśnić, czy przedmiotowe budowle są faktycznie wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej. Z treści art. 27 ust. 1 ustawy o finansach publicznych wynika, iż kierownik jednostki, aby móc realizować zadania, które wymagają prowadzenia działalności gospodarczej powinien w tym celu utworzyć gospodarstwo pomocnicze, które wyposaża w odpowiednie do prowadzonego rodzaju działalności składniki majątkowe. Wobec powyższego organ podatkowy powinien przeprowadzić postępowanie podatkowe w celu ustalenia zasadności wykazywania przez podatnika w deklaracji budowli. W przypadku gdyby okazało się, że faktycznie budowle te są wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej, organ podatkowy powinien ustalić także, jaka będzie powierzchnia gruntów związanych z działalnością gospodarczą – str. 32-33 protokołu kontroli.

Podczas kontroli prawidłowości i powszechności opodatkowania podatkami lokalnymi najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami były rozbieżności pomiędzy powierzchnią gruntów deklarowaną przez podatników, a powierzchnią wynikającą z ewidencji geodezyjnej. Brak reakcji organu podatkowego, zmierzającej do ich wyjaśnienia świadczy o zaniechaniu czynności sprawdzających, obowiązek prowadzenia których wynika z treści art. 272 Ordynacji podatkowej. Przypadki takie miały miejsce u podatników wskazanych w opisie na stronach 34-36 protokołu kontroli.

Natomiast podatnik wymieniony w zał. Nr 16 pod poz. 8 wykazał do opodatkowania grunty o pow. 1,0401 ha, tymczasem z ewidencji geodezyjnej wynika, że posiada on 34,9867 ha gruntów objętych przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Na ww. powierzchnie składają się grunty sklasyfikowane w następujący sposób: B - 0,2515 ha, Tr - 0,82 ha; dr -  9,35 ha oraz N - 24,8142 ha. Z obowiązujących w roku 2006 przepisów wynika, że na pewno opodatkowane powinny być grunty sklasyfikowane jako B i Tr  o powierzchni 1,0715 ha. W przypadku pozostałych gruntów mamy następującą sytuację: grunty sklasyfikowane jako N - nieużytki korzystają ze zwolnienia z podatku od nieruchomości na mocy art. 7 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Natomiast w przypadku gruntów sklasyfikowanych jako dr - drogi należy ustalić, czy i jaka ich część korzysta ewentualnie z wyłączenia z opodatkowania na mocy z art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu, z opodatkowania wyłączono pasy drogowe wraz z drogami i obiektami budowlanymi związanymi z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą transportu. Pozostałe zaś podlegają opodatkowaniu na mocy art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

Analogiczne nieprawidłowości stwierdzono w przypadku podatników wymienionych w opisie na stronach 36 i 37 protokołu kontroli. Dotyczyły one braku reakcji organu podatkowego na informacje mające potencjalny wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego. Organ podatkowy, nie prowadząc czynności sprawdzających, nie podjął działań zmierzających do wyegzekwowania korekt deklaracji podatkowych, będących pochodną zmiany stanu posiadania u podatników.

         Z zapisów ewidencji geodezyjnej wynika, że na terenie gminy grunty posiada WZM i UW w B-stoku. Są one sklasyfikowane jako Bi i mają powierzchnię 0,48 ha. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podlegają one opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. W związku powyższym na ww. jednostce jako posiadaczu, z mocy art. 3 ww. ustawy, ciąży obowiązek podatkowy. Wyżej wymieniony podmiot nie złożył również deklaracji na podatek rolny, pomimo, iż posiada grunty, które zgodnie z art. 1 ustawy o podatku rolnym podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym. Z ewidencji geodezyjnej wynika, że są to następujące rodzaje gruntów: RIVa-0,08 ha; RIVb-0,03 ha; RV-0,03 ha. Nie złożenie deklaracji przez podatnika przedmiotowych deklaracji spowodowało naruszenie art. 6 ust. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz art. 6a ust. 6 ustawy o podatku rolnym – str. 34 - 39 protokołu kontroli.

Podczas kontroli powszechności i prawidłowości opodatkowania podatkiem rolnym osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej stwierdzono, że dwa koła łowieckie, które dzierżawią grunty Skarbu Państwa (zał. Nr 19 prot. kontroli poz. 1) nie złożyły deklaracji na podatek rolny. Zgodnie z treścią art. 3 ust. 4 lit. a ustawy o podatku rolnym obowiązek podatkowy za nieruchomości należące do Skarbu Państwa ciąży na ich posiadaczach. Związku z powyższym zgodnie z art. 6a ust. 8 pkt 1 ww. ustawy podmioty te powinny złożyć deklaracje podatkowe, również wtedy, gdy całość posiadanych gruntów będzie zwolniona na podstawie przepisów ustawy o podatku rolnym (art. 6a ust. 9 ww. ustawy.)

Podobną sytuację stwierdzono w przypadku podatnika wymienionego w załączniku nr 19 do protokołu kontroli pod poz. 1. Różnica pomiędzy powierzchnią gruntów deklarowanych przez podatnika w deklaracji a powierzchnią wynikającą z ewidencji geodezyjnej wynosi 2,1187 ha. Z dokumentacji podatkowej wynika, że organ podatkowy nie podejmował żadnych działań w celu wyjaśnienia ww. rozbieżności. W związku tym, że posiadane grunty sklasyfikowane są jako użytki rolne klasy V, VI, W-rowy i Lz, które są zwolnione z podatku rolnego na podstawie art. 12 ustawy o podatku rolnym nie ma skutku w postaci utraty ewentualnego podatku.

Jak wskazuje opis na stronach 40 – 42 protokołu kontroli w badanym obszarze wystąpiły nieprawidłowości będące następstwem nieprowadzenia przez organ podatkowy czynności sprawdzających, co powodowało brak reakcji organu na wadliwe zachowania podatników polegające przede wszystkim na:

- opodatkowaniu podatkiem rolnym gruntów sklasyfikowanych jako nieużytki,

- opodatkowaniu podatkiem rolnym gruntów sklasyfikowanych jako Lz, które nie są położone na użytkach rolnych

- nieopodatkowaniu wszystkich gruntów będących w posiadaniu podatnika,

- składaniu deklaracji podatkowych po terminie wynikającym z przepisów ustawy o podatku rolnym.

Ponadto brak czynności sprawdzających był także przyczyną jednostkowego przypadku niedokonania przypisu na koncie podatnika pomimo złożenia deklaracji podatkowej, z ustaloną wysokością zobowiązania podatkowego, stanowiące również naruszenie § 3 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006r. w sprawie zasady rachunkowości oraz plany kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 112, poz. 761).

W wyniku kontroli prawidłowości realizacji dochodów z tytułu podatku leśnego od osób prawnych i jednostek nie mających osobowości prawnej stwierdzono, że w dwóch przypadkach podatnicy użyli niewłaściwych stawek do obliczenia należnego podatku. W przypadku podatnika wymienionego w załączniku nr 19 protokołu kontroli pod poz. 5 stwierdzono, że przyjął on do obliczenia podatku za las ochronny stawkę przyporządkowaną lasom pozostałym, czym naruszył art. 4 ust. 3 ustawy o podatku leśnym, z którego wynika, że stawka podatku dla lasów ochronnych ulga obniżeniu o 50%. Natomiast podatnik wymieniony w załączniku nr 19 protokołu kontroli pod poz. 3 do obliczenia podatku wykorzystał stawkę maksymalną, jaka obowiązywała w 2006 roku. Rada Gminy w Turośni Kościelnej skorzystała z uprawnienia jakie przysługuje jej z art. 4 ust. 5 ustawy o podatku leśnym i obniżyła cenę drewna, co wiązało się z jednoczesnym obniżeniem wysokości stawki podatku –  str. 43 - 44 protokołu kontroli.

W badanym okresie podatnicy podatku od nieruchomości od osób prawnych na początek roku 2006 posiadali zaległość w wysokości 14922,12 złotych. Na koniec badanego okresu jej wysokość uległa zwiększeniu o 12675,50 złotych. W trakcie kontroli ustalono, że organ podatkowy nie podjął żadnych działań windykacyjnych w stosunku do tej kategorii podatników. Należy uznać to za naruszenie § 3 ust. 1 i § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o egzekucji w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 ze zm.) – str. 45 - 46 protokołu kontroli.

Podczas badania prawidłowości stosowania ulg inwestycyjnych, wynikających z treści art. 13 ust. 1 ustawy o podatku rolnym stwierdzono, że w przypadku decyzji RF 3111-1-2/06 organ podatkowy do wydatków poniesionych na modernizacje budynku inwentarskiego zaliczył kwotę 4800 złotych, która udokumentowana jest dowodem KP (kasa przyjmie). Należy uznać, że naruszony został w ten sposób przepis art. 13 ust. 2 ustawy o podatku rolnym. Zgodnie z jego treścią ulga inwestycyjna jest przyznawana po zakończeniu inwestycji i polega na odliczeniu od należnego podatku rolnego od gruntów położonych na terenie gminy, w której została dokonana inwestycja 25 % udokumentowanych rachunkami nakładów inwestycyjnych. Ustawodawca ograniczył możliwość uwzględniania wydatków ponoszonych przez podatnika tylko do tych, które są udokumentowane rachunkami. Dokument taki jak KP nie spełnia warunków, o których mowa w § 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 roku w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. Nr 165, poz. 1373). Tym samym kwota ujęta w tym dokumencie nie może być ujęta do obliczenia wysokości wydatków – str. 46 protokołu kontroli.

Ustalenia kontroli dotyczyły także faktu naruszenia, przy wykonywaniu czynności administracyjnych, za które pobierana była opłata administracyjna, przepisu § 2 ust. 1 uchwały Nr XI/66/03 z dnia 30 grudnia 2003r. w sprawie ustalenia opłat administracyjnych, terminu ich płatności oraz sposobu poboru, obowiązujących na terenie gminy Turośń Kościelna. Zgodnie z zapisami wskazanego przepisu uchwały, opłata powinna być opłacana w kasie Urzędu Gminy lub na rachunek jednostki, przed wykonaniem czynności urzędowej. Tymczasem w przypadku siedmiu spraw opłata została uiszczona po dokonaniu czynności administracyjnej – str. 48 protokołu kontroli.

Badanie decyzji podatkowych wydawanych na podstawie art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej pozwala stwierdzić, że sposób prowadzenia postępowania podatkowego był niezgodny z zasadami wynikającymi z treści przepisów Działu IV ustawy. Zgodnie z art. 120 organy podatkowe mają obowiązek działania na podstawie przepisów. Poszczególne przepisy Działu IV regulują sposób prowadzenia postępowania podatkowego, którego konsekwencją jest wydanie decyzji podatkowej, która w swej istocie kończy postępowanie poprzez podjęcie stosownego rozstrzygnięcia. Aby móc tego dokonać organ podatkowy jest zobowiązany w myśl art. 187 § 1 Ordynacji do zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Tym materiałem dowodowym, zgodnie z art. 181 ustawy, mogą być deklaracje podatkowe, opinie biegłych, księgi podatkowe, materiały zebrane w wyniku oględzin itp. W przypadku, gdy podstawowym argumentem, jaki podatnicy podają we wnioskach, przemawiającym za udzieleniem ulgi była panująca na terenie gminy susza, to w aktach sprawy powinny znaleźć się dokumenty (dowody) potwierdzające, w jakim stopniu wystąpiła ona u podatnika oraz dokumenty (dowody) wskazujące, jaki wpływ miała na jego sytuację materialną. Organ podatkowy zgodnie z art. 191 Ordynacji podatkowej powinien dokonać oceny zebranego materiału dowodowego i ustalonych faktów. Ocena powinna mieć swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu faktycznym decyzji. Zgodnie z art. 210 § 4 uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę, oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Ponadto stwierdzono również, że w decyzjach brak jest uzasadnienia prawnego wymaganego treścią art. 210 § 1 pkt 6 Ordynacji. Jego formę określono w § 4 tegoż artykułu.

Ponadto w przypadku decyzji RF 3113-2-2/06 – stwierdzono, że organ podatkowy w uzasadnieniu użył niewłaściwej podstawy prawnej. Z uzasadnienia wynika, że podstawą umorzenia na podstawie art. 67a Op było przekazanie praw majątkowych do budynku, którego podatnik był właścicielem. Przepisy Ordynacji regulują sytuację, kiedy zapłata zobowiązań podatkowych następuje poprzez przekazanie praw majątkowych. W takim przypadku podstawą prawną decyzji powinien być art. 66 ustawy. Zgodnie z jego treścią organ podatkowy odmawia lub wyraża zgodę w drodze postanowienia, a przeniesienie własności następuje w drodze umowy, dla której wymagana jest forma pisemna. Dopiero po podpisaniu umowy organ podatkowy wydaje decyzję o wygaśnięciu zobowiązania – str. 49 -55 protokołu kontroli.

W badanym okresie ewidencja podatkowa, dotycząca podatku od środków transportowych, w zakresie kont podatkowych prowadzona była w rozbiciu na poszczególne pojazdy wykazywane w deklaracjach. Naruszony został zatem § 11 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 czerwca 2006 r. w sprawie zasad rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 112, poz. 721.). Z jego treści wynika, że konta szczegółowe służą do rozrachunków z podatnikiem. Zgodnie z art. 9 ust. 6 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, osoby na których ciąży obowiązek podatkowy są zobowiązane do składania deklaracji na podatek od środków transportowych, w której  wykazany jest należny do zapłaty podatek.  Natomiast z § 4 ust. 2 pkt 1 ww. rozporządzenia wynika, że podstawą zapisów na koncie podatkowym są deklaracje w rozumieniu art. 3 pkt 5 Ordynacji podatkowej. Także treść ustępu 4 § 11 rozporządzenia wskazuje jednoznacznie, iż konta szczegółowe prowadzi się odrębnie dla każdego podatnika w każdym podatku. Tak więc nie ma znaczenia ilość posiadanych pojazdów, a organ podatkowy ma obowiązek prowadzić jedno konto podatkowe dla jednego podatnika z podziałem na poszczególne należności. Przypisy na nich są dokonywane w oparciu o dane wynikające m.in. z deklaracji podatkowych  – str. 56 protokołu kontroli.

W toku kontroli zagadnień dotyczących dochodów z tytułu opłaty targowej badano przypadek uchwały Rady Gminy w Turośni Kościelnej Nr XXIII/107/96 z dnia 5 grudnia 1996 roku w sprawie określenia stawek opłaty targowej. Stwierdzono, że Rada nie wskazała inkasenta, a jedynie upoważniła zarząd do zawierania umów na inkaso z konkretnymi osobami. Tymczasem ustawodawca prawo wskazywania inkasenta zarezerwował jedynie do kompetencji Rady Gminy. Tak, więc zapisy uchwały w tej materii naruszają ww. przepis. Wprawdzie do dnia kontroli nie podpisano umów w tej sprawie ani też nie osiągnięto dochodów z tego tytułu, nie mniej jednak należy stworzyć, zgodne z wymogami prawnymi, warunki do potencjalnego ich pozyskiwania -  str. 47-48 protokołu kontroli.

Badanie terminowości wpłat zainkasowanych przez inkasentów kwot podatków wskazuje, iż sołtysi wymienieni w opisie na stronach 58-59 protokołu kontroli dokonali wpłat po terminie wynikającym z art. 47 § 4a Ordynacji podatkowej. Należy zauważyć, iż w myśl § 3 art. 51 Ordynacji podatkowej raty podatków niewpłaconych w terminie płatności przez inkasenta stanowią zaległość podatkową i zgodnie z przepisem art. 53 tej ustawy naliczane są od niej odsetki za zwłokę, z uwzględnieniem wyłączeń wynikających z treści art. 54.

Stwierdzone w wyniku kontroli nieprawidłowości i uchybienia były wynikiem nieprzestrzegania lub błędnej interpretacji obowiązujących przepisów prawa dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości jednostki sektora finansów publicznych.

Organem wykonawczym gminy jest Wójt, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem gminy, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową gminy (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Wójt wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli wewnętrznej, spoczywa na Wójcie zgodnie z art. 44 i art. 50 ust. 2 obowiązującej od 1 stycznia 2006 r. ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

Wójt jest również organem podatkowym pierwszej instancji w myśl przepisu art. 13 § 1 pkt 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

         Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości spoczywały, stosownie do zakresu czynności, na Skarbniku. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają obecnie przepisy art. 45 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych.

         Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Dostosowanie zasad zarządzania Gminnym Ośrodkiem Kultury w Turośni Kościelnej do obowiązujących przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzenia działalności kulturalnej.

2. Każdorazowe występowanie o opinię regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązań finansowych zaciąganych na cele wskazane w art. 83 ustawy o finansach publicznych. Przestrzeganie formy zaciąganych zobowiązań określonej uchwałami Rady Gminy.

3. Zobowiązanie Skarbnika Gminy do wyeliminowania nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg rachunkowych poprzez:

a) oznaczanie dowodów księgowych numerami pozwalającymi na jednoznaczne powiązanie zapisów księgowych z odpowiednimi dowodami,

b) zawieranie w zapisach księgowych wszystkich danych wymaganych przepisami art. 23 ust. 2 ustawy o rachunkowości,

c) ujmowanie na koncie 101 w ewidencji księgowej Urzędu jako jednostki budżetowej wszystkich operacji gotówkowych uwidocznionych w raportach kasowych,

d) uzupełnienie ewidencji szczegółowej środków trwałych o dane wskazane w części opisowej wystąpienia, służące prawidłowemu naliczeniu umorzenia i amortyzacji oraz identyfikacji środków trwałych,

e) ewidencjonowanie odsetek od należności w księgach rachunkowych pod datą ostatniego dnia kwartału w wysokości odsetek należnych na koniec tego kwartału lub w momencie zapłaty – w zakresie odsetek narosłych od końca kwartału do dnia zapłaty lub od momentu powstania zaległości, jeżeli płatność następuje przed upływem dnia kończącego bieżący kwartał,

f) ujmowanie, w celu ustalenia nadwyżki lub niedoboru budżetu, operacji gospodarczych dotyczących dochodów jednostki samorządu terytorialnego z tytułu podatków i opłat lokalnych w zakresie faktycznych (kasowo zrealizowanych) wpływów na rachunek bankowy,

g) gromadzenie środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych na wyodrębnionym rachunku bankowym.

4. Uzupełnienie wewnętrznych procedur kontroli w zakresie prowadzenia obrotu gotówkowego poza kasą jednostki, dotyczącego pobierania przez intendentów wpłat za żywienie.

5. Sporządzanie planu finansowego Urzędu Gminy.

6. Zaniechanie sporządzania odrębnych, nie przypisanych żadnej jednostce budżetowej, planów finansowych i sprawozdań jednostkowych dla rozdziałów 80113 „Dowożenie uczniów do szkół”, 85415 „Stypendia” oraz 80104 „Przedszkola” (w zakresie dotyczącym dotacji dla przedszkola niepublicznego). Ujęcie tych wydatków w planach finansowych Urzędu Gminy lub jednostek oświatowych, mając jednakże na uwadze, iż wszelkie dotacje udzielane z budżetu powinny być objęte planem finansowym urzędu jednostki samorządu terytorialnego

7. Zapewnienie prawidłowej klasyfikacji dochodów budżetowych.

8. W zakresie gospodarowania nieruchomościami gminy:

a) opracowanie i przedłożenie Radzie Gminy projektu uchwały w sprawie zasad nabycia, zbycia i obciążania nieruchomości gruntowych i wydzierżawiania lub najmu na okres dłuższy niż trzy lata,

b) podjęcie działań w celu formalnego uregulowania kwestii władania nieruchomościami przez gminne jednostki organizacyjne;

c) każdorazowe sporządzanie i podawanie do publicznej wiadomości wykazu nieruchomości przeznaczonych do najmu lub dzierżawy.

9. Odnośnie dochodów z najmu:

a) ustalenie wyegzekwowanie należności na sumę 216 zł od najemcy lokalu nr 3 w budynku Ośrodka Zdrowia oraz przeanalizowanie prawidłowości obciążania najemców pozostałych lokali w zakresie ryczałtowych opłat za zimną wodę i usuwanie ścieków

b) wyeliminowanie rozbieżności w zakresie terminów płatności wynikających z umów a faktycznym fakturowaniem.

10. Umarzanie należności z tytułu dochodów budżetowych wyłącznie w przypadku istnienia (zweryfikowanych w toku postępowania) przesłanek określonych uchwałą Rady Gminy oraz przy zastosowaniu właściwej podstawy prawnej.

11. Zaniechanie praktyki uzależniania budowy urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych oraz przyłączania do urządzeń już istniejących od wnoszenia opłat niemających uzasadnienia w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz wydanym na jej podstawie regulaminie, opartych na uchwale sprzecznej z obowiązującymi przepisami.

12. Rozważenie rozliczenia z mieszkańcami opłat pobranych z tytułów wskazanych w poprzednim wniosku pokontrolnym, mając na uwadze, że począwszy od 14 stycznia 2002 r. (tj. od dnia wejścia w życie ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę…) naruszają one porządek prawny w zakresie obowiązków spoczywających na gminie oraz właścicielach i użytkownikach wieczystych nieruchomości w związku z budową sieci wodociągowych i kanalizacyjnych oraz zasad korzystania z nich, co może narazić gminę na odpowiedzialność majątkową z tytułu zawierania sprzecznych z ustawą umów (art. 58 k.c.) albo z tytułu wyrządzenia szkody przy wykonywaniu władzy publicznej (art. 417 k.c.).

13. Terminowe przekazywanie na rachunek PUW w Białymstoku dochodów budżetu państwa realizowanych przez gminę w związku z wykonywaniem zadań zleconych.

14. Zrekompensowanie diet radnym poprzedniej kadencji, wypłaconych w kwocie zaniżonej łącznie o 282,50 zł.

15. Zapewnienie formalnej poprawności delegowania i rozliczania kosztów podróży służbowych Pana Wójta oraz innych pracowników Urzędu.

16. Prawidłowe ustalanie zwrotu kosztów za używanie samochodów niebędących własnością pracodawcy do jazd lokalnych. Dokonanie zwrotu kwoty stanowiącej 1/22 ryczałtu nienależnie pobranego przez Pana Wójta za grudzień 2006 r.

17. Zapewnienie dokonywania kontroli merytorycznej dokumentów finansowych związanych GPRiRPA przez upoważnionych pracowników Urzędu.

18. W zakresie udzielania zamówień publicznych:

a) zaniechanie składania w trybie przetargu nieograniczonego oświadczeń wymaganych przepisem art. 17 ust. 2 Prawa zamówień publicznych przed datą złożenia i otwarcia ofert,

b) prawidłowe określanie przedmiotu zamówienia, mając na uwadze opis zawarty w niniejszym wystąpieniu pokontrolnym,

c) dokonywanie zmian zakresu zlecanego zamówienia przy zachowaniu formy pisemnej.

d) zachowanie należytej staranności przy dokumentowaniu postępowań o udzielenie zamówienia publicznego.

19. Zorganizowanie obiegu dokumentów w sposób umożliwiający każdorazowe kontrasygnowanie przez Skarbnika umów w sprawie zamówień publicznych, jako czynności prawnych powodujących powstanie zobowiązań pieniężnych.

20. Rozważenie zasadności zmiany decyzji nr GOPS.81S z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie odmowy przyznania zasiłku na złagodzenie skutków suszy w trybie art. 154 § 1 k.p.a., mając na uwadze słuszny interes strony wynikający z nieprawidłowości w ustaleniu stanu faktycznego, na podstawie którego odmówiono przyznania zasiłku.

21. Przeprowadzenie weryfikacji danych wykazanych we wniosku dotyczącym zwrotu utraconych dochodów z podatku od nieruchomości.

22. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie opodatkowania podatkami lokalnymi z uwzględnieniem sytuacji opisanych w protokole kontroli i części opisowej wystąpienia pokontrolnego, których źródłem są zaniechania w stosowaniu przez organ podatkowy czynności sprawdzających.

23. Prowadzenie terminowych i systematycznych działań windykacyjnych w stosunku do podatników, na których ciążą zaległości podatkowe, mając na względzie przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

24. Wyeliminowanie nieprawidłowości dotyczących przyznawania ulg w podatku rolnym na podstawie przepisów ustawy o podatku rolnym.

25. Przestrzeganie obowiązujących przepisów, w tym także wynikających z uchwał organu stanowiącego gminy w zakresie realizacji dochodów z tytułu opłaty administracyjnej.

26. Wydawanie decyzji podatkowych zawierających wszystkie elementy wskazywane treścią ustawy Ordynacja podatkowa oraz przestrzeganie przepisów Działu IV tej ustawy w zakresie postępowania podatkowego.

27. Wyeliminowanie nieprawidłowości z zakresu ewidencji księgowej podatków i opłat opisanych w protokole kontroli oraz w części opisowej niniejszego wystąpienia z uwzględnieniem przepisów obowiązującego rozporządzenia Ministra Finansów.

28. Przedstawienie Radzie Gminy projektu uchwał w sprawie opłaty targowej oraz w sprawie określenia inkasentów zobowiązanych do poboru niektórych należności w drodze inkasa, których zapisy zgodne będą z treścią wymienionych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.

29. Stosowanie właściwych przepisów Ordynacji podatkowej w przypadku wpłat należności podatkowych dokonywanych przez inkasentów po terminie płatności.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

     Z-ca Prezesa

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku