Kontrola kompleksowa gospodarki finansowej

przeprowadzona w Urzędzie Miejskim w Knyszynie

przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 14 października 2020 roku (znak: RIO.I.6001-3/20), o treści jak niżej:

Pan

Antoni Chmielewski

Burmistrz Knyszyna

           W wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy Knyszyn za 2019 rok i inne wybrane okresy, przeprowadzonej w Urzędzie Miejskim w Knyszynie na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137) przez inspektorów Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku, stwierdzono nieprawidłowości i uchybienia opisane w protokole kontroli, którego egzemplarz pozostawiono w kontrolowanej jednostce.

Zakresem kontroli objęto regulacje wewnętrzne dotyczące ustroju i funkcjonowania gminy oraz jej jednostek organizacyjnych, funkcjonowanie kontroli zarządczej, prowadzenie rachunkowości, gospodarkę pieniężną i rozrachunki, realizację wybranych rodzajów dochodów i wydatków, w tym zagadnienie osiągania przez jednostki samorządu terytorialnego wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215), udzielanie zamówień publicznych, realizację zadań zleconych i w ramach porozumień, gospodarowanie mieniem komunalnym, rozliczenia budżetu z jednostkami organizacyjnymi.

W zakresie dotyczącym funkcjonowania jednostek organizacyjnych gminy jako nadal obowiązujące okazano udzielone w 2005 r. dyrektorowi Knyszyńskiego Ośrodka Kultury (instytucji kultury) – z powołaniem się na art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713, ze zm.) – pełnomocnictwo do dokonywania czynności prawnych. Należy wskazać, że udzielenie takiego pełnomocnictwa osobie zarządzającej instytucją kultury, jako osobą prawną, jest bezprzedmiotowe, na co wskazywano podczas poprzedniej kontroli kompleksowej. Dyrektor instytucji kultury zarządza instytucją i reprezentuje ją na zewnątrz z mocy prawa – art. 17 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 194). Cytowana ustawa gwarantuje także instytucji kultury samodzielne prowadzenie gospodarki finansowej w ramach posiadanych środków i samodzielne gospodarowanie mieniem (art. 27 ust. 1). Przywołany art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym odnosi się tylko do kierowników jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej – str. 6 protokołu kontroli.

Kontrola prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym dokonywanych w nich zapisów i dowodów stanowiących ich podstawę, przeprowadzona pod kątem zgodności z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351, ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z 13 września 2017 r. sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2020 r. poz. 342), wykazała, że:

a)  konto 222 „Rozliczenie dochodów budżetowych” w księgach budżetu służyło nie tylko do rozliczenia dochodów budżetu gminy Knyszyn, ale również do księgowania dochodów budżetu państwa uzyskanych w związku z realizacją przez gminę zadań zleconych – wbrew zasadom funkcjonowania tego konta. Całość wpływów związanych z realizacją zadań zleconych, przekazywanych na rachunek budżetu przez MOPS, ujmowano w korespondencji z kontem 222, a następnie przeksięgowywano część należną budżetowi państwa na konto 224 „Rozrachunki budżetu”. W konsekwencji obroty konta 222 w ewidencji budżetu zostały bezpodstawnie zawyżone o kwotę 15.947,73 zł obrazującą dochody należne Skarbowi Państwa. Prawidłowo należało dokonać następujących zapisów w związku z wpływem na rachunek budżetu środków przekazanych przez MOPS: Wn 133 „Rachunek budżetu” – Ma 222 (część stanowiąca dochód budżetu gminy) i Ma 224 (część stanowiąca dochód Skarbu Państwa); przelew dochodów budżetu państwa na rachunek PUW ujmowano prawidłowo zapisem Wn 224 – Ma 133 – str. 15-16 protokołu kontroli;

b) stan konta 226 „Długoterminowe należności budżetowe” uwzględniał nieprawidłowo „należności” w kwocie 4.080,33 zł z tytułu opłaty za zajęcie pasa drogowego wynikającej z decyzji zezwalających na umieszczenie urządzeń w pasie drogowym. Wskazania wymaga, iż „należności” te – w pełnej wysokości obejmujące okres, na który wydano decyzję zezwalającą na umieszczenie urządzenia – w momencie wydania decyzji jeszcze nie istnieją, bowiem ustalona w nich opłata jest opłatą roczną – art. 40 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 470, ze zm.). Księgowanie na koncie 226 całej kwoty byłoby zasadne w sytuacji ustalenia decyzją opłaty za cały okres umieszczenia i następnie rozłożenia jej na raty roczne. Rzeczywistą należność gminy Knyszyn stanowi zatem jedynie opłata za dany rok, której przypis podlega na początek danego roku ujęciu na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”. Należności za lata przyszłe powstaną dopiero w związku z zaistnieniem stanu zajmowania pasa drogowego przez podmiot będący adresatem decyzji – str. 48-50 protokołu kontroli;

c) w ewidencji Urzędu Miejskiego prowadzono konto 245 „Wpływy do wyjaśnienia”, pomimo, że Urząd realizował dochody i wydatki za pośrednictwem rachunku budżetu. Zgodnie z opisem konta 245 zawartym w załączniku nr 3 do rozporządzenia, służy ono do ewidencji wpłaconych a niewyjaśnionych kwot należności głównie z tytułu dochodów budżetowych; zatem w przypadku gdy Urząd nie dysponuje wyodrębnionym rachunkiem bankowym, operacje podlegające ujęciu na koncie 245 nie powinny występować. Z ustaleń kontroli wynika, iż omawiane konto w 2019 r. wykazywało obroty w kwocie 750 zł dotyczące mylnego przelewu z rachunku Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych a zatem nie dotyczyły one wpływu dochodów; operacja ta powinna być ujęta na koncie 240 „Pozostałe rozrachunki” – str. 50 protokołu kontroli;

d) na koncie 231 „Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”, zamiast na koncie 240 „Pozostałe rozrachunki”, ujęto na koniec 2019 r. zobowiązanie z tytułu wpłaty ekwiwalentu za udział w działaniach ratowniczo-gaśniczych OSP, wbrew zasadom funkcjonowania tego konta – str. 57 protokołu kontroli;

e) nieprawidłowo ewidencjonowano odsetki przypisywane od zaległej należności przypadającej od przedsiębiorcy H. Klim, które ujmowano co kwartał na koncie 221 w korespondencji z kontem 290 „Odpisy aktualizujące należności”, zamiast z kontem 750 „Przychody i koszty finansowe”. Należy wskazać, iż od 1 stycznia 2011 r. odsetki od nieterminowo regulowanych należności powinny być księgowane zapisem Wn 221 – Ma 750, natomiast ujęcie ich na koncie 290 (w korespondencji z kontem 751 „Koszty finansowe”) będzie możliwe tylko w sytuacji zaistnienia podstaw do dokonania odpisu aktualizującego na podstawie art. 35b ustawy (podstawa ta istnieje z reguły zawsze, gdy odpisem objęta była już należność główna, od której naliczane są odsetki) – str. 53 protokołu kontroli;

f) w dniu 3 grudnia 2019 r. zapisem Wn 013 „Pozostałe środki trwałe” – Ma 072 „Umorzenie pozostałych środków trwałych, wartości niematerialnych…” ujęto zestaw komputerowy z drukarką o wartości 5.955,66 zł  zakupiony dla SP ZOZ w Knyszynie, który w dniu 9 grudnia 2019 r. został zaksięgowany po odwrotnych stronach tych kont w związku z przekazaniem dla SP ZOZ – str. 221 protokołu kontroli. W związku z tym, że nie nastąpiło przekazanie zakupionych składników majątkowych do używania w Urzędzie Miejskim, nie należało dokonywać ich jednorazowego umorzenia w księgach Urzędu. Ponadto należy wskazać, że księgowanie przyjęcia do używania pozostałych środków trwałych z zakupu w korespondencji z kontem 072 jest niezgodne z zasadami funkcjonowania tego konta zamieszczonymi w załączniku nr 3 do rozporządzenia, przewidującymi księgowanie umorzenia w korespondencji z kontem 401 „Zużycie materiałów i energii”;

g) stan szeregu kont prowadzonych w ramach konta 221 wykazano w postaci salda jednostronnego, mimo ujęcia na nim zarówno należności, jak i nadpłat; w efekcie naruszono zasady funkcjonowania konta 221 określone załącznikiem nr 3 do rozporządzenia, przewidujące wykazywanie na nim w takiej sytuacji salda dwustronnego; ogółem wykazanie sald jednostronnych skutkowało zaniżeniem należności (po stronie Wn) i nadpłat (po stronie Ma) o kwotę 20.127,28 zł – str. 37-38 protokołu kontroli. Nieprawidłowość nie miała wpływu na dane sprawozdawcze, ponieważ sprawozdania sporządzono na podstawie ewidencji analitycznej.

Kontrola sporządzonej sprawozdawczości w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z  dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1564) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1773) wykazała, że:

a) sprawozdania sporządzone za 2019 r. na podstawie przywołanych wyżej rozporządzeń dla oświatowych jednostek budżetowych zostały podpisane przez kierowników tych jednostek, zamiast przez  kierownika Obsługi Finansowo-Księgowej Szkół Gminy Knyszyn jako kierownika jednostki obsługującej szkoły. Jedynie sprawozdanie Rb-27S za 2019 r. Zespołu Szkół w Kalinówce Kościelnej podpisał kierownik OF-KSGK. Zgodnie z art. 10c ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, w przypadku powierzenia jednostce obsługującej obowiązków z zakresu rachunkowości i sprawozdawczości, są one przekazywane w całości. Odpowiedzialność kierownika jednostki obsługującej za obowiązki w tym zakresie potwierdza art. 53 ust. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 869, ze zm.). Na podstawie przywołanych regulacji ustawowych w § 4 pkt 3 lit. f) rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej wymieniono kierowników jednostek obsługujących jako obowiązanych do sporządzania sprawozdań stosownie do zakresu wykonywanych zadań wynikających z przepisów odrębnych. Od 2020 r. wszystkie sprawozdania jednostek oświatowych podpisywane są przez kierownika jednostki obsługującej – str. 22 i 24 protokołu kontroli;

b) w zakresie sprawozdania Rb-27ZZ (str. 26-29 protokołu kontroli):

-  w kolumnie 7 „Dochody potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” jednostkowego sprawozdania Urzędu Miejskiego wykazano kwotę 10.324,24 zł. Zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 6 załącznika nr 36 do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej jednostka realizująca zadania zlecone nie wypełnia w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27ZZ kolumny „Dochody potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego”; kolumna ta powinna być wypełniona tylko w zbiorczym sprawozdaniu Rb-27ZZ;

- w kolumnie 8 „Dochody przekazane” jednostkowego sprawozdania sporządzonego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Knyszynie wykazano 0 zł, zamiast 26.267,32  zł, tj. kwoty dochodów przekazanych na rachunek budżetu gminy, jak to wynika z § 6 ust. 1 pkt 4 załącznika nr 36 do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej;

c) w kolumnach 7 „Dochody wykonane” i  8 „Dochody otrzymane” sprawozdania Rb-27S MOPS w Knyszynie w rozdz. 85502 „Świadczenia rodzinne, świadczenia z funduszu alimentacyjnego…” nie wykazano żadnej kwoty. Wykazaniu w sprawozdaniu tej jednostki podlegała kwota 10.319,58 zł, która została błędnie zaprezentowana w par. 2360 „Dochody jednostek samorządu terytorialnego związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami” jednostkowego sprawozdania Rb-27S Urzędu Miejskiego – str. 27-29 protokołu kontroli.

W zakresie prawidłowości stosowania  klasyfikacji budżetowej dochodów budżetu ustalono, że w jednym przypadku wpłatę nabywcy związaną z kosztami sporządzenia dokumentacji do przetargu na zbycie nieruchomości bezpodstawnie zaliczono do dochodów majątkowych i ujęto w par. 0770 „Wpłaty z tytułu odpłatnego nabycia prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości”. Niewłaściwe stosowanie klasyfikacji budżetowej, wpływające na wysokość dochodów majątkowych i bieżących budżetu, powoduje nieprawidłowości w obliczeniu indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia gminy oraz relacji dochodów bieżących do wydatków bieżących budżetu (art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych). W zbadanym postępowaniu sklasyfikowano w ten sposób dochody w wysokości 1.403 zł. W pozostałych zbadanych przypadkach wpłaty z tego tytułu kwalifikowano do dochodów bieżących, jednakże w par. 069 „Wpływy z różnych opłat”, zamiast w par. 0970 „Wpływy z różnych dochodów”, który należy uznać za właściwszy w świetle zasad klasyfikacji – str. 75 i 77 protokołu kontroli.

Błędnie sklasyfikowano także dochody w wysokości 35.868 zł pochodzące ze sprzedaży na własność gruntów na rzecz użytkowników wieczystych tych gruntów. Mimo, że doszło do sprzedaży gruntów (a nie przekształcenia prawa) dochody błędnie ujęto w par. 0760 „Wpływy z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności”, zamiast w par. 0770 – str. 101-102 protokołu kontroli.

Nieprawidłowa klasyfikacja budżetowa stwierdzona została również w odniesieniu do dochodów wykazanych w rozdz. 90002 „Gospodarka odpadami komunalnymi”. W sprawozdaniu Rb-27S za 2019 r. w zaległościach w tym rozdziale wykazano w par. 0750 „Wpływy z najmu i dzierżawy składników majątkowych...” kwotę 111.833,33 zł stanowiącą należność z tytułu czynszu dzierżawnego za wysypisko od firmy Czyścioch sp. z o.o. w „upadłości likwidacyjnej” (jak wyjaśniła Skarbnik Gminy) oraz naliczone od niej odsetki w par. 0920 „Wpływy z pozostałych odsetek” w wysokości 6.227,66 zł. Zgodnie z opisem rozdziału 90002 zawartym w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 marca 2014 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1053, ze zm.) w rozdziale tym ujmuje się wyłącznie dochody gmin z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i wszystkie wydatki gmin związane z pokrywaniem kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, o których mowa w art. 6r ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2019 r. poz. 2010, ze zm.). Nie ma zatem podstaw do ujmowania w nim należności dotyczących dochodów z najmu. Podobnie nieprawidłowe było ujęcie w rozdz. 90002 dochodów z dotacji otrzymanej z WFOŚiGW na zadania z zakresu usuwania azbestu w wysokości 2.967 zł – str. 108 protokołu kontroli.

W zakresie wydatków dotyczących funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi ustalono natomiast, że w zobowiązaniach w par. 90002 na koniec 2019 r. nie zostało ujęte dodatkowe wynagrodzenie roczne, wraz z pochodnymi, przypadające za 2019 r. pracownikom których koszty wynagrodzeń podlegają zaliczeniu do kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami. Naruszono w ten sposób przywołane wyżej zasady kwalifikowania wydatków do rozdz. 90002. Błąd ten wyjaśniono omyłką – str. 110 protokołu kontroli.

W gminie Knyszyn obowiązuje uchwała Nr X/64/19 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 20 września 2019 r. w sprawie zasad gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Gminy Knyszyn na czas oznaczony dłuższy niż 3 lata lub na czas nieoznaczony. Wcześniej obowiązywała w tym zakresie uchwała Rady Miejskiej z dnia 18 grudnia 2001 r., określająca jednakże zasady gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność gminy Knyszyn wyłącznie na okres dłuższy niż trzy lata – wbrew delegacji stanowiącej podstawę jej podjęcia, wynikającej z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. a) ustawy o samorządzie gminnym w brzmieniu obowiązującym od 22 października 2007 r. Po poprzedniej kontroli kompleksowej zostało skierowane do Pana Burmistrza w dniu 1 lutego 2017 r. zalecenie pokontrolne o treści: „Przedłożenie Radzie Miejskiej projektu uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie określenia zasad gospodarowania nieruchomościami stanowiącymi własność Gminy Knyszyn… poprzez uregulowanie jej treścią zasad wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości na czas nieoznaczony”. Udzielając odpowiedzi o sposobie wykonania zaleceń przedstawił Pan: Uchwała zmieniająca uchwałę w sprawie  określenia zasad  gospodarowania  nieruchomościami stanowiącymi własność gminy Knyszyn zostanie przedłożona Radzie Miejskiej w Knyszynie na najbliższej sesji.

Z ustaleń zawartych na str. 71-72 protokołu kontroli wynika, że nie okazano protokołu z sesji Rady Miejskiej w Knyszynie odbytej w 2017 r., w którym byłby zawarty zapis stwierdzający, że przedłożono Radzie Miejskiej projekt uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie określenia zasad gospodarowania nieruchomościami… W związku z tym wystąpiono do Pana Burmistrza o wyjaśnienie przyczyn niezgodnego z prawdą poinformowania o sposobie wykonania wniosku pokontrolnego. W wyjaśnieniu nie odniósł się Pan do pytania, przedstawiając działania skutkujące podjęciem uchwały w dniu 20 września 2019 r.

Podczas kontroli okazano plan wykorzystania zasobu nieruchomości Gminy Knyszyn na okres 3 lat wprowadzony przez Pana zarządzeniem Nr 177/16 z dnia 22 czerwca 2016 r. Czas obowiązywania planu został w jego treści określony jako „3 lata, licząc od dnia wejścia w życie zarządzenia”. W związku z tym, że czas wejścia w życie zarządzenia określono na dzień jego podpisania, plan ten przestał obowiązywać w dniu 22 czerwca 2019 r. Kolejny plan wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości został przez Pana przyjęty zarządzeniem z dnia 10 stycznia 2020 r. Jego czas obowiązywania określono analogicznie. Wynika stąd, że gmina Knyszyn nie posiadała planu wykorzystania zasobu nieruchomości w okresie od 22 czerwca 2019 r. do 9 stycznia 2020 r., wbrew przepisom art. 25 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65, ze zm.) – str. 72 protokołu kontroli.

Kontroli poddano opłaty pobierane przez gminę Knyszyn od najemców lokali mieszkalnych znajdujących się we wspólnotach mieszkaniowych, które posiadają wybrane zarządy. Gmina wynajmowała w 2019 r. 5 lokali tego rodzaju. Ustalono, że najemcy byli obciążani „opłatą eksploatacyjną” i funduszem remontowym. W praktyce najemcy lokali byli obciążani przez Urząd Miejski opłatami w wysokości kosztów podanych gminie przez wspólnoty, w których znajdują się lokale, zawierających m.in. koszty obciążające właściciela lokalu. Z ustaleń kontroli nie wynika natomiast, aby gmina pobierała od najemców lokali czynsz ustalany w oparciu o przepisy art. 7 ust. 1 i art. 8 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182, ze zm.). Stosownie do przepisów ustawy gmina jako właściciel powinna obciążać najemców czynszem wynikającym z zarządzenia Burmistrza, określonym przy uwzględnieniu czynników podwyższających i obniżających uchwalonych przez Radę Miejską. Oprócz czynszu, zgodnie z art. 9 ust. 5 przywołanej ustawy, w stosunkach najmu wynajmujący może pobierać jedynie opłaty niezależne od właściciela, które zostały zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy – są to opłaty za dostawy do lokalu energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych. W stwierdzonym stanie faktycznym najemców obciążano zaś m.in. opłatami, które w myśl art. 2 ust. 1 pkt 8a ustawy o ochronie praw lokatorów… mieszczą się w pojęciu kosztów utrzymania lokalu, obciążających właściciela lokalu. Z wyjaśnienia Skarbnika udzielonego w trakcie kontroli wynika, że opłaty pobierane od najemców lokali traktowane były jako czynsz.

Pobrane przez gminę od najemców opłaty – po uwzględnieniu zobowiązań najemców, które powinny być opłacone zgodnie z prawem, tj. czynszu za najem ustalonego zgodnie z zarządzeniem Nr 67/11 z dnia 24 października 2011 r. przez poprzedniego Burmistrza (po uwzględnieniu czynników podwyższających i obniżających uchwalonych przez Radę Miejską w Knyszynie) oraz kosztów ogrzewania lokalu – zostały zawyżone w okresie od marca 2017 r. do marca 2020 r. łącznie o 4.186,57 zł. Szczegółowe rozliczenie tej kwoty na poszczególne lokale zostało zawarte na str. 83-87 protokołu kontroli.

Kontrolującym nie okazano dokumentacji (aktów notarialnych, decyzji), na podstawie której naliczane są opłaty roczne dla użytkowników wieczystych objętych próbą kontrolną – str. 93-101 protokołu kontroli. W związku z tym w trakcie kontroli zwrócono się do inspektora ds. nieruchomości, geodezji i zamówień publicznych Urzędu Miejskiego o wyjaśnienie sposobu ustalania opłat rocznych. W odpowiedzi pracownik Urzędu przedstawił: Opłaty za użytkowanie wieczyste zostały ustalone w oparciu o Rejestr użytkowników wieczystych sporządzony przez poprzedniego Inspektora ds. nieruchomości oraz rejestr jednostek w programie Fiskus w rejonie 711 MG – Uzytk. wiecz, - os. fiz. za lata poprzednie. W trakcie roku 2019 r. dokonałam sprawdzenia w Geoportalu Powiatu Monieckiego (Ewidencja Gruntów i Budynków) wszystkich działek zabudowanych budynkami mieszkalnymi w obrębie 54 Knyszyn – miasto w celu sprawdzenia figurujących w nim użytkowników wieczystych. (…)

Zagadnienie dochodów z użytkowania wieczystego było przedmiotem poprzednich kompleksowych kontroli gminy Knyszyn, przeprowadzonych przez RIO w Białymstoku w 2012 i 2016 r. Na ich podstawie zalecano m.in. niezwłoczne przeprowadzenie aktualizacji opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości, bowiem stwierdzono – analogicznie jak podczas niniejszej kontroli – brak dokumentacji stanowiącej podstawę naliczenia opłat, zaś czas ustalenia ich wysokości szacowany jest na lata 1996-1997. W odpowiedzi udzielonej po kontroli przeprowadzonej w 2016 r. przedstawił Pan, że Pracownikowi odpowiedzialnemu, którym jest inspektor ds. nieruchomości, geodezji i zamówień publicznych, zostało przekazane polecenie niezwłocznego przeprowadzania aktualizacji opłat rocznych za użytkowanie wieczyste.

Mając na uwadze stan stwierdzony podczas niniejszej kontroli wystąpiono do Pana Burmistrza z pytaniem o powody nieprzeprowadzenia aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego, wbrew odpowiedzi o sposobie wykonania zaleceń. Wyjaśnił Pan, że Procedury aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste nie przeprowadzono, ponieważ trwały w rządzie prace nad ustawą przekształceniową i nie było pewności, czy zaktualizowana w ostatnim roku przed przekształceniem (tj. w 2018) opłata będzie obowiązywać. Istniały uzasadnione obawy, że gmina poniesie znaczne koszty z tytułu aktualizacji, a ustawa przekształceniowa będzie zawierać zapisy zakazujące przeprowadzenie aktualizacji w ostatnim roku przed przekształceniem. Natomiast pracownik Urzędu Miejskiego w tej samej sprawie wyjaśnił, że (…) Z moich ustaleń wynika, że zalecona procedura aktualizacji wysokości opłat za użytkowanie wieczyste nie została wykonana (notatki służbowe z dni: 08 maja 2017 r., 19 października 23017 r. oraz 06 marca 2018 r.). Okazane w trakcie kontroli notatki służbowe sporządzone zostały przez byłego pracownika Urzędu zatrudnionego na stanowisku inspektora ds. nieruchomości, geodezji i zamówień publicznych Z treści notatki sporządzonej w dniu 8 maja 2017 r. (w związku z zaleceniami wydanymi przez RIO po poprzedniej kontroli) wynika, że „w maju br. (tj. w roku 2017) Burmistrz Knyszyna zdecydował się o wstrzymaniu się z procedurą z uwagi na trwające w sejmie prace nad zmianą przepisów o przekształceniu.” W notatce służbowej z dnia  19 października 2017 r. zamieszczono zapis „Burmistrz Knyszyna zdecydował o nieprzeprowadzaniu procedury aktualizacji, ponieważ może to narazić budżet gminy na znaczne niepotrzebne wydatki. (…) Zachodzi ryzyko, że gmina przeprowadzi aktualizację (poniesie w związku z tym koszty) ale nie wpłynie to na podwyższenie tzw. opłaty przekształceniowej.”

Zgodnie z art. 77 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, w brzmieniu obowiązującym od 9 października 2011 r., wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej podlega aktualizacji nie częściej niż raz na 3 lata, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie. Jak wskazywano po poprzednich kontrolach kompleksowych, przeprowadzenie aktualizacji jest obowiązkiem Pana Burmistrza. Poza przywołaną wyżej regulacją należy też wskazać na niedopuszczalność utrzymywania stanu polegającego na przypisywaniu w księgach opłat rocznych, których wysokość jest w świetle obowiązującego prawa niewiadomego pochodzenia. Ustalenia kontroli wskazują, że osobą odpowiedzialną za niewykonanie w dalszym ciągu tych obowiązków jest Pan Burmistrz.

W wyniku kontroli dochodów z tego źródła stwierdzono ponadto, że – podobnie jak  to miało miejsce podczas poprzedniej kontroli – dokonano (pod datą 2 stycznia 2019 r.) wyksięgowania należności „nieściągalnych” (przedawnionych) z tytułu użytkowania wieczystego, przy braku uprzedniego podjęcia przepisanych prawem działań egzekucyjnych. W ten sposób usunięto z ksiąg należności przypisane w łącznej wysokości 998,37 zł (za lata 2012-2013 i 2015). W złożonym wyjaśnieniu Skarbnik Gminy wskazała, że wyksięgowanie należności z tytułu użytkowania wieczystego z ewidencji księgowej w 2019 r. na kwotę łączną 998,37 zł jako należności przedawnione  za lata 2013-2015 z pominięciem prowadzenia egzekucji celem ściągnięcia powstałych w latach ubiegłych należności dotyczyło 6 osób, z których 5 nie żyje i należności od nich, czyli praktycznie od następców prawnych wynosiły 492,99 zł. Dnia 25.07.2016 r. zwróciłam się do Kierownika Referatu Infrastruktury i Promocji Gminy na piśmie z sugestią, aby pracownik zajmujący się przypisem należności za użytkowanie wieczyste przeprowadził postępowanie spadkowe w celu ustalenia następców prawnych prawa użytkowania wieczystego nieruchomości. Wielokrotnie również sprawę poruszałam na zebraniu kierowników, z udziałem Burmistrza. Do chwili obecnej nie zostało to uczynione. Uniemożliwia to dochodzenie należności. Nieustalenie następców prawnych uniemożliwia ocenę sytuacji majątkowej powstałej po śmierci dłużnika. Jeżeli ktoś dziedziczy prawo majątkowe, powinien regulować należności  z tym związane. Niezasadne więc byłoby umarzanie należności.

Jeżeli chodzi o należność od (…) w kwocie 505,38 zł za rok 2013 pracownica Referatu Finansów Urzędu Miejskiego przygotowała dokumentację celem przekazania sprawy do sądu  lecz wówczas brakowało dokumentu, na podstawie którego pracownica referatu Infrastruktury i Promocji Gminy naliczała kwotę za wieczyste użytkowanie. Miało być to wyjaśnione przez ówczesnego inspektora ds. nieruchomości, geodezji i zamówień publicznych

           Zgodnie z art. 42 ust. 5 ustawy o finansach publicznych jednostki sektora finansów publicznych zobowiązane są do terminowego podejmowania w stosunku do zobowiązanych czynności zmierzających do wykonania zobowiązania. Dopuszczenie do upływu okresu przedawnienia należności świadczy o naruszeniu tego przepisu. Zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe wynosi 3 lata. Jak zaś stanowi art. 123 § 1 k.c., bieg terminu przedawnienia przerywa się m.in. przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, a także w wyniku uznania roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Należy też wskazać, że upływ terminu przedawnienia nie oznacza, że należność nie przysługuje już gminie, a jedynie, że dłużnik po upływie tego terminu może skutecznie uchylić się od jej uregulowania (art. 117 § 2 k.c.). A więc nie jest to okoliczność, która sama w sobie uzasadnia wyksięgowanie należności. Dłużnik posiada prawo skorzystania z zarzutu przedawnienia, jak również może się tego prawa zrzec. Generalnie podstawą usunięcia należności cywilnoprawnej z ksiąg rachunkowych powinno być oświadczenie woli Pana Burmistrza w sprawie umorzenia należności, jeżeli zostały spełnione warunki jej umorzenia określone przez Radę Miejska uchwałą podjętą na podstawie art. 59 ustawy o finansach publicznych.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, w dalszym ciągu nie ustalono spadkobierców prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom zmarłym.

Po poprzedniej kontroli zalecono m.in.:

- terminowe podejmowanie czynności egzekucyjnych wobec zobowiązanych do wniesienia opłat, mając na uwadze niedopuszczenie do upływu terminu ich przedawnienia;

- zaprzestanie usuwania z ksiąg rachunkowych należności z tytułu użytkowania wieczystego, które nie zostały formalnie umorzone przez Pana Burmistrza po zaistnieniu przesłanek określonych uchwałą Rady Miejskiej podjętą na podstawie art. 59 ustawy o finansach publicznych;

- ustalenie spadkobierców prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom zmarłym oraz prowadzenie wobec nich czynności egzekucyjnych z tytułu należnej gminie opłaty, z uwzględnieniem, że jest to niezbędne w celu zaktualizowania wysokości opłaty, które polega na doręczeniu wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty.

W odpowiedzi Pan Burmistrz przedstawił, że:

- wobec zobowiązanych do wnoszenia opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości będą podejmowane terminowo czynności egzekucyjne,

- należności z tytułu użytkowania wieczystego będą dokładnie analizowane. W przypadku bezskutecznej egzekucji, po zaistnieniu przesłanek określonych Uchwałą Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 30 września 2016 r. w sprawie określenia szczegółowych zasad, sposobów i trybu ulg w stosunku do należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym… będzie rozważona ewentualna możliwość umorzenia należności przez Burmistrza,

- pracownikowi odpowiedzialnemu zostało przekazane polecenie ustalenia spadkobierców prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom zamarłym.

Z ustaleń kontroli wynika zatem, że zalecenia w tym zakresie nie zostały wykonane, mimo Pańskiej deklaracji. Stwierdzony stan faktyczny należy ocenić jako uporczywe ignorowanie przepisów prawa regulujących pobieranie dochodów z użytkowania wieczystego, w tym przez pracowników odpowiedzialnych za poszczególne zagadnienia w ramach realizacji dochodów z tego tytułu.

Konsekwencją nieustalenia spadkobierców było również wystawianie w 2019 r. na osoby zmarłe zaświadczeń w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz. U. z 2020 r. poz. 139, ze zm.) – str. 97 protokołu kontroli.

Kontrola zagadnień związanych z wytwarzaniem i sprzedażą przez gminę Knyszyn energii cieplnej wykazała, że jednostka posiada kotłownię, w której wytwarza ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych zarządzanych przez 3 wspólnoty mieszkaniowe w m. Knyszyn Zamek oraz właścicieli lokali znajdujących się w budynku, w którym zarząd wspólnoty nie został powołany. W kwestii braku umów z właścicielami lokali w budynku, w którym zarząd nie został powołany, wyjaśnił Pan, że Umowy z właścicielami lokali mieszkalnych (…) Wspólnoty Mieszkaniowej, w której Zarząd nie został powołany były zawierane przez Kierownika Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie. W roku 2016 Gmina przejęła tę jednostkę. Po przejęciu jednostki Gmina nadal kontynuowała obciążenia właścicieli lokali mieszkalnych na podstawie wcześniej zawartych umów. Burmistrz Knyszyna zamierza zawrzeć nowe umowy.

Rozliczenia z tytułu sprzedaży ciepła ze wspólnotami i indywidualnie z właścicielami lokali mieszkalnych w budynku, w którym zarząd wspólnoty nie został powołany prowadzone są na podstawie stawki skalkulowanej w odniesieniu do 1 m² ogrzewanej powierzchni; koszty dostarczenia ciepła przez gminę Knyszyn są corocznie weryfikowane. Należy zwrócić uwagę, że ustalanie odpłatności i rozliczanie dostarczanego ciepła na podstawie tak skalkulowanej stawki nie ma umocowania w obowiązujących przepisach prawa. Aktualnie kalkulacja taryf za ciepło regulowana jest wydanym na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833) rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2020 r. poz. 718), natomiast w okresie objętym kontrolą regulacje w tym zakresie wynikały z rozporządzenia Ministra Energii z dnia 22 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło (Dz. U. z 2017 r. poz. 1988). W obu rozporządzeniach przepis zawarty w § 21 ust. 3 stanowi, że w przypadku wytwarzania ciepła w lokalnym źródle ciepła, które nie jest wyposażone w układ pomiarowo-rozliczeniowy, taryfa zawiera stawki opłaty miesięcznej i sezonowej; stawki te wyraża się w złotych za MW zamówionej mocy cieplnej lub w złotych za metr kwadratowy powierzchni lokali. Zatem zawarte w taryfach stawki opłat mogą być wyrażone w złotych za metr kwadratowy powierzchni tylko w przypadku wytwarzania ciepła w lokalnym źródle ciepła, które nie jest wyposażone w układ pomiarowo-rozliczeniowy. Z kolei z definicji zawartej w § 2 pkt 6 obu rozporządzeń wynika, że lokalne źródło ciepła to zlokalizowane w obiekcie źródło ciepła bezpośrednio zasilające instalacje odbiorcze wyłącznie w tym obiekcie. Brak zatem podstaw, aby zlokalizowanej w kompleksie 4 budynków kotłowni przypisać cechy lokalnego źródła ciepła dla zaopatrywanych w energię cieplną wspólnot mieszkaniowych. Tym samym taryfa i rozliczenie nie mogą być ustalane na podstawie stawki za metr kwadratowy powierzchni, a powinny – stosownie do § 7 ust. 8 rozporządzeń – zawierać ceny za zamówioną moc cieplną wyrażone w złotych za MW oraz ceny ciepła wyrażone w złotych za GJ. Dla zastosowania tych zasad niezbędne jest zainstalowanie układu pomiarowo-rozliczeniowego zdefiniowanego w § 2 pkt 16 obu rozporządzeń – str. 44-47 protokołu kontroli.

           W złożonym w tej sprawie wyjaśnieniu wskazał Pan, że (…) Urząd Miejski w Knyszynie kontynuuje sposób rozliczania kosztów przyjęty przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie który zlikwidowany został 31.12.2015 r. (…). (Zaznaczony fragment wystąpienia pokontrolnego dotyczy wniosku pokontrolnego nr 9 objętego zastrzeżeniami Burmistrza Knyszyna. Uchwałą nr 18/274/20 z dnia 30 listopada 2020 r. Kolegium RIO w Białymstoku uwzględniło zastrzeżenia).

W toku kontroli dochodów budżetu gminy badaniu poddano również dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych, dla których organem podatkowym pierwszej instancji, w myśl art. 13 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325), jest Pan Burmistrz. Kontrola prowadzona była w szczególności pod kątem prawidłowości i powszechności poboru dochodów, windykacji zaległości podatkowych oraz rachunkowości podatkowej, w tym rzetelności sporządzania sprawozdań budżetowych, co doprowadziło do następujących ustaleń.

Stwierdzono, iż w 2019 r. kontrolowana jednostka nadal nie realizowała obowiązku wynikającego z art. 281 § 1 Ordynacji podatkowej w zakresie przeprowadzania kontroli podatkowych. Organ podatkowy nie opracowuje planów kontroli oraz nie przeprowadza kontroli. Należy przypomnieć, że ustawodawca nałożył na organy podatkowe pierwszej instancji obowiązek sprawdzania przestrzegania przepisów prawa podatkowego przez podatników. Jako narzędzie do tego służące wskazano kontrolę podatkową. Natomiast w dalszym ciągu w przypadku większości podatników podatku od nieruchomości problemem jest zweryfikowanie powierzchni budynków oraz wartości budowli, a także sposobu wykorzystywania budynków i gruntów. Nie pozwala na to ewidencja gruntów i budynków oraz dokumentacja podatkowa, w której nie ma stosownych informacji. W związku z powyższym należy stwierdzić, iż czynności sprawdzające, o których mowa w art. 272 pkt 3 Ordynacji podatkowej nie są wykonywane w zakresie wynikającym ze wskazanego przepisu. Organy podatkowe mają obowiązek ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami (np. deklaracjami/informacjami podatkowymi) – str. 110 protokołu kontroli.

Przedmiotem kontroli była również prawidłowość realizacji dochodów budżetu gminy z tytułu podatku rolnego od osób prawnych. W jej wyniku ustalono następujące, opisane na str. 113 -114  protokołu kontroli, nieprawidłowości:

a) wskazany w protokole kontroli podatnik będąc w posiadaniu gruntów rolnych o powierzchni 0,0093 ha, sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytek rolny Ps IV, nie dopełnił obowiązków z zakresu składania deklaracji nałożonych treścią art. 6a ust. 8 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 333). Ponieważ posiadana przez podatnika powierzchnia użytków rolnych nie spełnia definicji gospodarstwa rolnego w podatku rolnym, podatnik powinien zadeklarować je do opodatkowania stosując dla nich stawkę jak za 5q żyta (oznacza to, iż wartość nie zadeklarowanego podatku rolnego wynosi 3 zł);

b) podatnik o numerze konta 3000004 błędnie obliczył podstawę opodatkowania w podatku rolnym przez co zaniżył podatek rolny o 4 zł;

c) podatnik o numerze konta 3000015 posiada grunty Skarbu Państwa – brak możliwości przeprowadzenia pełnej weryfikacji danych zawartych w złożonych deklaracjach na podatek rolny, a powodem tej sytuacji było nie posiadanie pełnej dokumentacji dotyczącej wydzierżawionych gruntów. Opisana sytuacja (jak i sytuacja opisana w punkcie b)) są pochodną niepełnych czynności sprawdzających, nakazanych przez art. 272 Ordynacji podatkowej.

Ustalono również, iż kontrolowana jednostka posiada grunty rolne we współwłasności z osobami fizycznymi. Osoby fizyczne nie dopełniły obowiązku nakazanego przez art. 6a ust. 10 ustawy o podatku rolnym i nie złożyły deklaracji na podatek rolny. Przepis wskazuje, że jeżeli grunty stanowią współwłasność lub znajdują się w posiadaniu osób fizycznych oraz osób prawnych, jednostek organizacyjnych, w tym spółek, nieposiadających osobowości prawnej – osoby fizyczne składają deklarację na podatek rolny oraz opłacają podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne.

Z kolei w zakresie realizacji dochodów z tytułu podatku leśnego od osób prawnych ustalono pojedynczy przypadek podatnika, który w złożonej deklaracji podatkowej zadeklarował do opodatkowania ogólną powierzchnię lasów o areale 15,879 ha. Na podstawie danych z ewidencji gruntów i budynków stwierdzono, iż powierzchna lasów będąca w jego posiadaniu wynosi faktycznie 15,9036 ha – str. 115-116 protokołu kontroli.

Kontrolą objęto również  należności z tytułu podatku od nieruchomości. Opis na str. 123-125 protokołu kontroli wskazuje na następujące nieprawidłowości w grupie podatników będących osobami prawnymi (według numeracji pozycji zawartej w tabeli zamieszczonej w protokole kontroli):

a) 40 – podatnik w złożonej deklaracji podatkowej ujawnia 6.016 m² gruntów związanych z działalnością gospodarczą, tymczasem na podstawie pomiarów dokonanych za pomocą systemu internetowego geoportal (dalej jako portal) ustalono, iż  powierzchnia zajmowana na działalność gospodarczą obejmuje również grunty rolne. Sytuacja ta podważa prawidłowość złożonej przez podatnika deklaracji na podatek rolny. Powierzchnia gruntów zajmowana przez podatnika na działalność gospodarczą opisaną w protokole kontroli według pomiarów dokonanych w trakcie czynności kontrolnych wynosi prawdopodobnie około 17.100 m² co może skutkować kwotą niezadeklarowanego podatku  w wysokości 9.975 zł;

b) 36 – podatnik deklaruje powierzchnię 70,45 m² budynków jako związanych z działalnością gospodarczą; z umowy zawartej z Urzędem Miejskim w Knyszynie wynika, iż jest w posiadaniu budynku o powierzchni 61,45 m² a pozostała powierzchnia to budynek kontenerowy o powierzchni 9 m². W trakcie kontroli nie ustalono, na czyim gruncie jest on posadowiony i na kim ciąży za te grunty obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości;

c) 33/34 – podatnik deklaruje powierzchnię 3.105 m² gruntów do opodatkowania stawką jak za grunty pozostałe, tymczasem powinny być one wykazane jako związane z działalnością gospodarczą, co skutkowało by zwiększeniem zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości o kwotę 1.397,25 zł;

d) 20 – podatnicy posiadają w sumie 241.904 m² gruntów, natomiast ich powierzchnia ujawniona w deklaracji podatkowej wynosi 212.635 m²; ponadto winno być również  zadeklarowane 757 m² gruntów do opodatkowania stawką jak za związane z działalnością gospodarczą co zwiększa kwotę podatku od nieruchomości o 681,30 zł;

e) 24 – na podstawie zdjęć dostępnych na portalu stwierdzono, iż część posiadanych przez podatnika gruntów jest utwardzona i prawdopodobnie stanowi budowlę, a tymczasem ujawniona do opodatkowania wartość budowli związanych z działalnością gospodarczą wynosi 500 zł, co wskazuje na jej zaniżenie;

f) 15 – podatnik będący jednostką samorządu terytorialnego jest w posiadaniu 712.090 m² gruntów sklasyfikowanych symbolem „dr”; w złożonej deklaracji podatkowej deklaruje jako zwolnione – na mocy art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170, ze zm.) – grunty o powierzchni 669 219 m². Zatem powierzchnia 42.871 m² nie została zadeklarowana przez podatnika do opodatkowania; w przypadku powinności opodatkowania tych gruntów podatkiem od nieruchomości stawką jak za grunty pozostałe oznacza to, iż potencjalna niezadeklarowana kwota podatku od nieruchomości wynosi 19.292 zł;

g) 2 – podatnik ujawnia 7.006 m² jako powierzchnię gruntów związanych z działalnością gospodarczą; według danych z ewidencji gruntów i budynków jest on w posiadaniu 6.408 m²  gruntów, zawyżył więc podatek od nieruchomości o kwotę 478,40 zł.

Dokonane ustalenia dotyczyły także podatnika będącego jednostką samorządu terytorialnego, który mając w posiadaniu grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków symbolem „tr”, o łącznej powierzchni 6.639 m², nie ujawnił ich w złożonej deklaracji podatkowej.

Natomiast kontrola deklaracji złożonej przez badaną jednostkę pozwoliła ustalić, iż nie zadeklarowała ona wszystkich gruntów podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości (stawką jak za grunty pozostałe). Na podstawie okazanych danych z ewidencji gruntów i budynków stwierdzono, iż nie ujawniono do opodatkowania gruntów o łącznej powierzchni 13.896 m² , co oznacza wartość niezadeklarowanego podatku od nieruchomości w kwocie 6.253,20 zł. Ponadto w czasie trwania czynności kontrolnych, na podstawie okazanej dokumentacji nie można było ustalić jednoznacznie wartości budowli zwolnionych uchwałą Rady Miejskiej w Knyszynie. Zachodzi więc prawdopodobieństwo, iż ich wartość wykazana w deklaracji podatkowej jest nieprawidłowa. Kontrolowana jednostka nie ujawniła również powierzchni budynków oraz gruntów związanych ze zbiorowym zaopatrzeniem w wodę oraz zbiorowym odprowadzaniem ścieków.

Przeprowadzona kontrola prawidłowości realizacji dochodów budżetu gminy z tytułu należności podatkowych w podatkach rolnym, leśnym oraz od nieruchomości w grupie podatników stanowiących osoby fizyczne ustaliła nieprawidłowości opisane na str. 125-134 protokołu kontroli. Dotyczyły one przede wszystkim kwestii powszechności i prawidłowości opodatkowania i stanowiły naruszenie przepisów art. 4 i art. 6a ust. 5 ustawy o podatku rolnym, art. 4 i art. 6 ust. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz art. 4 i art. 6 ustawy o podatku leśnym w zakresie podstawy opodatkowania oraz obowiązku jej prezentowania poprzez złożenie informacji podatkowej.

Opis na str. 139 protokołu kontroli wskazuje również na jednostkowe nieprawidłowości w realizacji dochodów z tytułu podatku od środków transportowych. Dotyczą one dwóch przypadków nie zamieszczenia w załączniku do deklaracji DMC zespołu pojazdów oraz pojedynczego przypadku nie zamieszczenia DMC pojazdu. Braki te uniemożliwiają ocenę prawidłowości zastosowanych dla tych środków transportowych stawek podatkowych. Należy stwierdzić, iż w stosunku do opisanych deklaracji podatkowych pracownicy organu podatkowego nie w pełni wykonywali czynności sprawdzające nakazane przez art. 272 Ordynacji podatkowej.

W wyniku kontroli realizacji należności z tytułu opłaty za gospodarowania odpadami komunalnymi stwierdzono, iż zawiadomienia o zmianie stawki opłaty, wydawane na mocy  art. 6m ust. 2a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2020 r. poz. 1439) były wysyłane przez kontrolowaną jednostkę listem zwykłym, bez potwierdzenia odbioru przez zobowiązanego. Uniemożliwiało to ustalenie czy zostały one dostarczone prawidłowo i skutecznie. Wykryto również 3 przypadki błędnego określenia wysokości opłaty, co spowodowało jej zaniżenie na łączną kwotę 293 zł – str. 142 i 143 protokołu kontroli.

Kontrolą objęta została również rachunkowość podatków i opłat lokalnych, w wyniku czego ustalono pojedynczy przypadek poprawiania kopii kwitariusza przychodowego typu K-103 przez inkasenta – str. 144 protokołu kontroli. Natomiast opis na str. 146 protokołu kontroli wskazuje przypadki dokonywania przeksięgowań między kontami podatników bez podstawy w postaci dowodu księgowego (np. uprzednio wydanego postanowienia). Pozostaje to w sprzeczności z § 4 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r. w sprawie zasad rachunkowości oraz planów kont dla organów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 208, poz. 1375). Ponadto w jednym przypadku błędnie naliczono podatnikowi odsetki w kwocie 15,53 zł (winno być 16 zł) oraz wadliwie dokonano księgowania na koncie syntetycznym. W opisywanym przypadku nie zastosowano odpowiednio postanowień art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej. co spowodowało, iż dokonana wpłata nie została zaksięgowana na należność główną i odsetki.

W zakresie naliczania wynagrodzeń inkasentom podatków stwierdzono nieprawidłowości opisane na str. 148 protokołu kontroli. Polegały one na zaokrąglaniu do pełnych dziesiątek groszy wynagrodzeń  brutto za czynności inkasa, niezgodnie z przepisami art. 63 Ordynacji podatkowej, z których wynika, że m.in. wynagrodzenia przysługujące płatnikom i inkasentom należy zaokrąglać do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Ponadto wynagrodzenie za pobór II raty wszystkim inkasentom naliczono stosując stawkę 12% kwot zainkasowanych. Tymczasem taką stawkę wynagrodzenia miał jedynie inkasent sołectwa Nowiny Zdroje; reszta inkasentów miała stawkę w wysokości 9%. Z kolei kontrola wynagrodzeń należnych za czynność inkaso IV raty wykazała, iż w kontrolowanej próbie wynagrodzeń jednemu z inkasentów zawyżono należne wynagrodzenie o 36 złotych.

Kolejnym obszarem objętym kontrolą w zakresie podatków i opłat lokalnych była rzetelność danych zawartych w sprawozdaniu Rb-PDP sporządzonym za 2019 r. Na podstawie opisu na str. 148 protokołu kontroli oraz przedstawionych wyżej ustaleń odnoszących się do nieprawidłowości dotyczących deklaracji podatkowej złożonej przez kontrolowaną jednostkę, należy stwierdzić, iż kwota zamieszczona w wierszu A5 sprawozdania (podatek od nieruchomości), w kolumnie 4 „Skutki udzielonych ulg i zwolnień obliczone za okres sprawozdawczy (bez ulg i zwolnień ustawowych)” może być nieprawidłowa. W czasie kontroli nie było możliwości zweryfikowania danych dotyczących wartość budowli zwolnionych z opodatkowania uchwałą Rady Miejskiej ze względu na brak wiarygodnych informacji na temat ich rzeczywistej wartości, wykazanej w złożonej przez kontrolowaną jednostkę deklaracji na podatek od nieruchomości a równocześnie zachodzi prawdopodobieństwo zaniżenia jej przez podatnika.

Kontrola wydatków z tytułu wynagrodzeń wykazała, że pracownikowi wskazanemu w protokole kontroli, zatrudnionemu na podstawie powołania, zostały przyznane i są wpłacane dwa dodatki funkcyjne – jeden w związku z zatrudnieniem na stanowisku na podstawie powołania oraz dodatkowo drugi za wykonywanie w ramach tego stanowiska zadań kierownika referatu. Według regulaminu organizacyjnego Urzędu Miejskiego powołanie na to stanowisko wiąże się bowiem z jednoczesnym wykonywaniem zadań kierownika referatu. Drugi dodatek wypłacany jest od lipca 2018 r. i był wypłacany do czasu kontroli – str. 156-160 protokołu kontroli. Zsumowanie kwot przyznanych przez Pana i wypłacanych miesięcznie tytułem obu dodatków funkcyjnych przekracza kwotę maksymalną miesięcznego dodatku funkcyjnego przewidzianą dla pracownika powołanego na to stanowisko, określoną przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. z 2018 r. poz. 936). Łącznie do 10 marca 2020 r. wypłacono pracownikowi dodatki funkcyjne w kwocie zawyżonej względem przepisów prawa powszechnie obowiązującego o 16.220 zł.

W wyjaśnieniu złożonym w sprawie stwierdzonego stanu faktycznego stwierdził Pan m.in., że (…) Na podstawie art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (…) pracownikowi samorządowemu może zostać przyznany dodatek funkcyjny. Ze sformułowania przepisu wynika, że przyznanie dodatku ma charakter fakultatywny. Zatem jest swego rodzaju rekompensatą dla pracownika za zwiększony zakres pracy i odpowiedzialności. Uprawnienie do dodatku funkcyjnego wynika z faktu pełnienia każdej z funkcji. Przepisy nie zawierają regulacji ograniczających prawo do dodatku funkcyjnego w przypadku zbiegu uprawnień z kilku tytułów. Powierzenie funkcji kierownika referatu gospodarczego (…) skutkowało nabyciem prawa do dwóch dodatków funkcyjnych. Nie przewidziano bowiem takiej sytuacji, w której w przypadku zbiegu kilku uprawnień do uzyskania dodatku funkcyjnego z tytułu zajmowania stanowiska i sprawowania przez pracownika samorządowego funkcji, przysługuje tylko jeden dodatek funkcyjny. W przypadku zbiegu prawa do kilku dodatków funkcyjnych z różnych tytułów przysługuje dodatek funkcyjny za każdy tytuł odrębnie. (…) Co prawda przedmiotowy dodatek z tytułu pełnienia funkcji kierownika referatu gospodarczego, jako dodatkowy składnik wynagrodzenia nie ma charakteru obligatoryjnego, jednak wydaje się, iż w związku z pełnionymi dodatkowymi obowiązkami wynagrodzenie zastępcy burmistrza powinno być w odpowiedni sposób różnicowane przy jednoczesnym zachowaniu obiektywnych i racjonalnych kryteriów. Zatem jest swego rodzaju rekompensatą dla pracownika za zwiększony zakres pracy i odpowiedzialności.(…)

           Odnosząc się do wyjaśnienia należy wskazać, że pracownik zatrudniony na całym etacie w ramach stosunku pracy na podstawie powołania podlega w zakresie wynagradzania wyłącznie regulacjom zawartym w przywołanym wyżej rozporządzeniu, określającym maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego. Do pracownika zatrudnionego na tej podstawie m.in. nie mają zastosowania postanowienia regulaminu wynagradzania obowiązującego w Urzędzie – art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1282). Nie ma zatem prawnej możliwości przyznania pracownikowi zatrudnionemu wyłącznie na podstawie powołania dodatku funkcyjnego przekraczającego limit tego świadczenia określony prawem, ze względu na zastosowanie przepisów regulaminu wynagradzania.

           Kontrola wynagrodzeń wykazała też, że pracownikom Urzędu Miejskiego wypłacane były dodatki specjalne. Ustalono, że jako podstawę przyznania dodatku Skarbnikowi w 2017 i 2019 r. podał Pan „okresowe zwiększenie obowiązków służbowych związanych z centralizacją VAT”, a w 2018 r. „okresowe zwiększenie obowiązków służbowych związanych z planowaną do realizacji w latach 2018-2019 dużą ilością zadań współfinansowanych z budżetem UE oraz w związku z nowa problematyką w zakresie rozliczeń podatku VAT od dotacji UE na wsparcie OZE” – str. 153 protokołu kontroli. Należy wskazać, że według art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych dodatek specjalny może być przyznawany pracownikowi z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań. Z brzmienia tego przepisu wynika więc, że przyznanie dodatku może nastąpić przy zaistnieniu jednej z dwóch wymienionych w nim przesłanek. Jednakże okolicznością uzasadniającą przyznanie tego składnika wynagrodzenia jest zawsze cecha „okresowości” zwiększenia obowiązków lub powierzenia zadań, co powoduje, że ma on charakter świadczenia tymczasowego. Jeżeli pracownik stale wykonuje określone czynności, to wynagrodzenie z tego tytułu powinno być uwzględnione w poziomie jego wynagrodzenia zasadniczego lub dodatku funkcyjnego.  Uwaga ta dotyczy przyznawania dodatków w związku z centralizacją VAT, która to instytucja nakłada na gminę stałe obowiązki. Jeżeli pracownik stale wykonuje określone czynności, to wynagrodzenie z tego tytułu powinno być uwzględnione w poziomie jego wynagrodzenia zasadniczego czy dodatku funkcyjnego.

Ponadto pracownikom zatrudnionym na stanowiskach konserwatora ds. kanalizacyjnych wypłacane były co kwartał  dodatki specjalne za „nadzór nad pracą przepompowni ścieków”, które to zadanie według ustaleń kontroli zawiera się w obowiązkach powierzonych im zakresami czynności a zatem przyznanie na tej podstawie dodatku specjalnego sprzeciwia się postanowieniom art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych. Taką samą podstawę przyznania dodatków podano też w odniesieniu do konserwatorów ds. sieci wodociągowej, z których stałych zakresów czynności nie wynika jednak, aby mieli zajmować się urządzeniami oczyszczalni ścieków, zatem podstawę tę można uznać za powierzenie dodatkowych zadań – str. 154-155 protokołu kontroli.

Stwierdzono też, że w 2019 r. wypłacane były pracownikom świadczenia określane jako „jednorazowe wynagrodzenie” za wykonanie określonych czynności. Przepisy prawa regulujące wynagradzanie pracowników samorządowych nie znają takiego świadczenia. Zgodnie z art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych pracodawca w regulaminie wynagradzania może określić warunki i sposób przyznawania innych dodatków niż określone w ustawie, zatem „jednorazowy dodatek do wynagrodzenia” powinien mieć umocowanie w regulaminie wynagradzania. Mając na uwadze okoliczności wypłaty tego świadczenia, mogłyby one stanowić podstawę przyznania dodatku specjalnego uregulowanego w art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych – str. 155-156 protokołu kontroli.

W wyniku analizy wydatków na diety radnych Rady Miejskiej w Knyszynie stwierdzono, że za listopad 2018 r. doszło do wypłaty przewodniczącym i  wiceprzewodniczącym Rady – kończącym i rozpoczynającym kadencję – diet w pełnej miesięcznej wysokości przewidzianej uchwałą Nr VI/45/11  Rady Miejskiej z dnia 17 czerwca 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości i zasad przyznawania diet radnym,  mimo że radni ci nie pełnili funkcji przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Rady Miejskiej w Knyszynie przez część tego miesiąca – albo w związku z rozpoczęciem kadencji w dniu 19 listopada 2018 r. albo w związku z jej zakończeniem w trakcie miesiąca. Pracownik Urzędu wyjaśnił, że: Kwoty ustępującym i nowo wybranym Przewodniczącemu i Zastępcy Rady,  wypłacono w takich wysokościach, z uwagi na fakt, iż Uchwała Rady Miejskiej nr VI/45/11 z dnia 11 czerwca 2011 r. w sprawie ustalenia wysokości i zasad przyznawania  diet radnym, nie przewiduje wypłaty diet w proporcjonalnej wysokości – str. 164 protokołu kontroli.

Należy wskazać, iż fakt braku uprawnienia radnego (w tym przypadku przewodniczących i wiceprzewodniczących Rady Miejskiej) do otrzymania ryczałtowo określonej miesięcznej diety w pełnej wysokości za miesiąc, w którym nie pełnił przez cały czas funkcji radnego, nie wymaga szczegółowych regulacji w drodze uchwały, ponieważ wynika wprost z przepisów prawa. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym radnemu rady gminy przysługują diety. Jeżeli więc dana osoba nie pełniła w określonym czasie funkcji radnego, to nie może jej przysługiwać za ten okres dieta. W stwierdzonym stanie faktycznym radni nabyli bądź utracili mandat w wyniku wyborów, nabywając tym samym albo tracąc status radnego, który jest warunkiem prawa do otrzymywania diety. Zatem za listopad 2018 r. miesięcznie określone diety powinny być ustalone i wypłacone radnym w wysokości ustalonej proporcjonalnie – według liczby dni sprawowania mandatu. Na str. 164 protokołu kontroli zawarto wyliczenie diet wypłaconych poszczególnym osobom w zawyżonej wysokości. Kwota zawyżenia wyniosła łącznie 1.902,74 zł.

Kontrola wydatków na krajowe podróże służbowe pracowników (str. 165-169 protokołu kontroli), przeprowadzona w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. z 2013 r. poz. 167), oraz regulacji wewnętrznych obowiązujących w jednostce, wykazała w przyjętej do badania próbie, że:

a) w pięciu przypadkach braku podpisu osoby zatwierdzającej do wpłaty rozliczenie kosztów podróży,

b) w jednym przypadku nie załączono do rozliczenia biletów komunikacji zbiorowej ani oświadczenia pracownika o dokonanym wydatku i przyczynach braku jego udokumentowania, czym naruszono § 5 ust. 2 rozporządzenia.

Ponadto wydatki poniesione na pokrycie kosztów dojazdu pracownika na szkolenie klasyfikowane były do par. 4410 „Podróże służbowe krajowe”. Należy wskazać, że według zmiany klasyfikacji budżetowej obowiązującej od 1 stycznia 2016 r. do par. 4700 „Szkolenia pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej” zalicza się m.in. ponoszone koszty dojazdów, zakwaterowania i wyżywienia uczestników szkolenia.

Analiza wydatków zakwalifikowanych jako poniesione w na realizację Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii, przedstawiona na str. 170-178 protokołu kontroli, wykazała, że zaliczono do nich wydatki na kwotę:

a) 798 zł za zakup 2 tabletów „nagrody na zakończenie roku szkolnego dla uczniów za najwyższy wynik egzaminu gimnazjalnego i ósmoklasisty w Zespole Szkół Ogólnokształcących”; wydatku dokonano na podstawie faktury z dnia 8 lipca 2019 r.; brak jest dokumentu potwierdzającego otrzymanie tabletów przez uczniów;

b) 400 zł „nagroda za najwyższy wynik egzaminu gimnazjalnego w roku szkolnym 2018/2019”; w ramach tej nagrody sfinansowano część faktury za sprzęt informatyczny. Według wyjaśnienia Sekretarza Gminy Dyrektorzy szkół (…), w uzgodnieniu z Burmistrzem Knyszyna, wręczają na apelu kończącym rok szkolny nagrody (okolicznościowe bony na zakup nagrody w uzgodnionej kwocie) dla uczniów którzy osiągnęli najlepsze wyniki w egzaminie gimnazjalnym i ośmioklasisty. Następnie uczeń, który otrzymał nagrodę, w uzgodnieniu z wychowawcą klasy, dokonuje zakupu nagrody/towaru w dowolnie wybranym sklepie optymalizując w ten sposób zadowolenie z otrzymanej nagrody. Faktury za zakupione nagrody, wystawione na gminę Knyszyn, (…) W ramach zajęć przygotowawczych do egzaminu ośmioklasisty i gimnazjalnego prowadzona była w szkołach profilaktyka informacyjna w zakresie  rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii a uczniowie z najlepszymi wynikami na egzaminie otrzymali nagrody. Zakończenie roku szkolnego w szkołach z terenu Gminy Knyszyn należy także uznać za imprezę na szczeblu lokalnym. W kwestii zgodności tego wydatku z Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2019 Sekretarz wskazał zadanie Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej (antyalkoholowej, antynarkotykowej):

1. Organizowanie programów profilaktycznych, spotkań mających na celu przeciwdziałanie uzależnieniom dla dzieci i młodzieży w szkołach.

2. Promocja zdrowego stylu życia poprzez: organizowanie zajęć pozalekcyjnych rozszerzających ofertę szkół, tworzenie nowych kół zainteresowań, oraz nauki pływania.

3. Zakup nagród dla uczestników konkursów, rajdów, olimpiad i zawodów z elementami profilaktyki uzależnień.

8. Organizacja oraz dofinansowanie lokalnych imprez, akcji oraz działań profilaktycznych.

W ocenie Izby cel wydatków nie wykazywał dostatecznego związku z przywołanymi założeniami Programu;

b) 1.000 zł za „nagłośnienie uroczystości ufundowania sztandaru SP w Knyszynie”. W ocenie Izby poniesiony przez gminę wydatek nie wskazuje związku z Programem. Ani z samego charakteru finansowanego zadania, ani z treści wystawionej faktury nie wynika, aby wydatkowane środki miały związek z realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi. Wskazuje na to jedynie opis na fakturze: „Zgodnie z GPPiRPA oraz PN na 2019 r.” oraz zastosowana w związku z tym klasyfikacja budżetowa.

Kontrola funkcjonowania Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wykazała, że na podstawie zarządzenia Pana Burmistrza Nr 12/19 z dnia 8 stycznia 2019 r. w sprawie zmiany składu GKRPA w Knyszynie Pan Burmistrz został włączony do składu Komisji, pełni funkcję jej członka i z tytułu udziału w posiedzeniach komisji pobiera dietę. Podkreślenia wymaga, że pomimo, iż przepisy ustawy dnia  z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277) nie precyzują składu i liczby członków gminnej komisji, a decyduje o nim wyłącznie burmistrz ustalając ilość członków komisji w wydanym zarządzeniu, to burmistrz jako organ wykonawczy gminy nie powinien ustanawiać siebie członkiem gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Ustalono ponadto – w oparciu o okazane zaświadczenia o odbyciu przez poszczególnych członków Komisji przeszkoleń w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych – że 4 członkowie odbyli takie przeszkolenie już po powołaniu na członka komisji (dotyczy to również Pana Burmistrza), 1 osoba odbyła szkolenie przed powołaniem na członka komisji, zaś 2 członków nie odbyło takiego szkolenia w ogóle. Zgodnie z art. 4¹ ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w skład gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Brzmienie przepisu odnosi się do czasu przeszłego, co oznacza, iż skład Komisji powinien mieć charakter wyspecjalizowany już w momencie jego powoływania.

Zarówno w zakresie obowiązku posiadania przeszkolenia przez powoływanego członka komisji, jak i niezgodności z prawem „samopowołania” burmistrza w skład komisji przedstawioną wyżej interpretację zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 lipca 2010 r. (sygn. akt II GSK 705/09) – str. 170-171 protokołu kontroli.

Badaniem objęto prawidłowość udzielania i realizacji zamówień publicznych na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843, ze zm.). Analiza postępowania przeprowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na „Wyłapywanie bezdomnych psów z terenu gminy Knyszyn i utrzymywanie ich w schronisku dla bezdomnych zwierząt  w okresie od 1 stycznia 2020 do 31 grudnia 2021 r.” wykazała, że w specyfikacji istotnych warunków zamówienia z 25 października 2019 r. jako kryteria oceny ofert  wskazano cenę – 60 pkt i termin płatności – 40 pkt. W zakresie drugiego z kryteriów oferta mogła uzyskać 40 pkt przy zaoferowaniu terminu zapłaty za fakturę 30 dni od daty otrzymania faktury i 0 pkt przy terminie krótszym (teoretycznie nawet przy terminie o jeden dzień krótszym), co oznacza brak możliwości uzyskania pośredniej liczby punktów. Odnosząc się do przyjętych przez zamawiającego kryteriów oceny ofert na wyłapywanie bezdomnych psów wskazać należy, że zgodnie z art. 91 ust. 2a Prawa zamówień publicznych zamawiający będący jednostką sektora finansów publicznych może zastosować kryterium ceny jako jedyne kryterium oceny ofert lub kryterium o wadze przekraczającej 60%, jeżeli określi w opisie przedmiotu zamówienia standardy jakościowe odnoszące się do wszystkich istotnych cech przedmiotu zamówienia oraz wykaże w załączniku do protokołu, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty cyklu życia. W ocenie kontroli w specyfikacji istotnych warunków zamówienia określono przedmiot zamówienia dostatecznie precyzyjnie. Z kolei cykl życia Prawo zamówień publicznych definiuje w art. 2 pkt 1a jako wszelkie możliwe kolejne lub powiązane fazy istnienia przedmiotu dostawy, usługi lub roboty budowlanej, w szczególności badanie, rozwój, projektowanie przemysłowe, testowanie, produkcję, transport, używanie, naprawę, modernizację, zmianę, utrzymanie przez okres istnienia, logistykę, szkolenie, zużycie, wyburzenie, wycofanie i usuwanie. Zagadnienie cyklu życia nie może mieć zatem wpływu na określenie kryteriów oceny ofert w postępowaniu, którego przedmiotem jest wyłapywanie bezdomnych psów.

W związku z przedstawionymi okolicznościami wystąpiono o wyjaśnienie, dlaczego mając ma uwadze art. 91 ust. 2a ustawy oraz charakter usługi będącej przedmiotem zamówienia określono kryterium ceny na poziomie jedynie 60%, przyjmując jednocześnie jako drugie kryterium (waga 40%) termin płatności faktury, którego sposób oceny mógł potencjalnie powodować sytuację, iż przy tańszej ofercie na poziomie wartości zamówienia wyszacowanej przez zamawiającego (tj. 216.000 zł) wykonawca proponujący cenę 640.000 zł mógł wygrać przetarg przy zaoferowaniu 30-dniowego terminu płatności faktury w sytuacji, gdyby wykonawca, który zaproponował cenę na poziomie 216.000 zł zaoferował termin płatności faktury krótszy choćby o jeden dzień. Jedyny wykonawca, który złożył ofertę zaproponował 14-dniowy termin płatności faktury, uzyskując za to kryterium 0 pkt. Według złożonego wyjaśnienia W ocenie zamawiającego wprowadzenie kryterium terminu płatności miało zapewnić atrakcyjny poziom cen jednocześnie pozostawiając wpływ kryterium jakim jest termin płatności. Praktyka z lat ubiegłych potwierdzała, że podmioty składające oferty nie windują cen wykorzystując do tego kryterium termin płatności, a jeżeliby tak się stało zamawiający zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt. 4 ustawy prawo zamówień publicznych, brałby pod uwagę możliwość unieważnienia postępowania i przeprowadzenia kolejnego w oparciu o inne kryteria.

Odnosząc się do wyjaśnienia należy podkreślić, że ranga kryteriów pozacenowych ma potencjalne przełożenie na konieczność wydatkowania wyższej kwoty środków publicznych w ramach wynagrodzenia wykonawcy, który zaproponował korzystniejsze warunki w zakresie kryterium pozacenowego. Zarówno rodzaj, jak i waga kryterium pozacenowego nie mogą choćby potencjalnie prowadzić do wyboru oferty istotnie droższej przy braku korzyści, które obiektywnie można uznać za adekwatnie rekompensujące potencjalnie wyższe wydatki. W ocenie Izby stworzenie takiej możliwości świadczy o niewłaściwym przygotowaniu postępowania. Usprawiedliwieniem dla tego stanu nie jest wskazanie w art. 91 ust. 2a Prawa zamówień publicznych, że zamawiający „może” ukształtować wagę kryterium ceny w dowolny sposób. Zamawiający powinien kształtować kryteria w sposób zapewniający wybór oferty najkorzystniejszej, ustalając inne niż cena kryteria na poziomie odpowiednim do ich rzeczywistej istotności względem wyższych wydatków, które potencjalnie będą poniesione na realizację zamówienia. Prawo zamówień publicznych nie znosi obowiązku stosowania art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, zgodnie z którym wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Wymagany termin płatności faktury może zaś być określony jako jeden z warunków, które ma spełnić wykonawca.

O braku uzasadnienia dla takiego sformułowania kryteriów oceny ofert, tj. braku rzeczywistego znaczenia kryterium pozacenowego i przyjętych zasad jego punktacji, świadczy okoliczność, że faktury za styczeń i luty 2020 r. były opłacone już po 5 i 9 dniach od wystawienia, mimo zaoferowania 14-dniowego terminu płatności, który i tak według zamawiającego nie zasługiwał na przyznanie jakiejkolwiek punktacji w ramach oceny ofert – str. 184-192 protokołu kontroli.

W wyniku kontroli dotacji udzielonej powiatowi monieckiemu tytułem pomocy finansowej na „Przebudowę drogi powiatowej Nr 1404 B Wojtówce – Jasionóweczka” stwierdzono, że zawarta w dniu 5 czerwca 2019 r. umowa w sprawie udzielenie dotacji nie zawiera postanowień odnośnie terminu wykorzystania dotacji celowej, co stanowi naruszenie art. 250 pkt 2 ustawy o finansach publicznych – str. 194 protokołu kontroli.

           Gmina Knyszyn udzieliła SPZOZ w Knyszynie dotacji na „dostosowanie gabinetu fizjoterapeutycznego” w wysokości 3.997,49 zł. Jako rozlicznie przedstawiono kopię faktury na zakup m.in. baterii umywalkowej, płyty gipsowej, listwy, taśmy tynkarskiej, silikonu. Wydatek zakwalifikowano do wydatków majątkowych. W wyjaśnieniu w sprawie przyjętej klasyfikacji Skarbnik przedstawiła: Wydatek na kwotę 3.997,49 zł poniesiony na zakup wyposażenia gabinetu fizjoterapeutycznego zaliczono omyłkowo do wydatków inwestycyjnych a nie do wydatków bieżących. (…) We wniosku (…) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Dr. E. Jelskiego w Knyszynie zwrócił się z prośbą o przyznanie dotacji celowej na dostosowanie gabinetu fizjoterapeutycznego a nie na remont bieżący. Planując zmianę w budżecie gminy omyłkowo ujęłam kwotę dotacji w wysokości 4.000 zł jako dotację na zadanie majątkowe (…) – str. 197 protokołu kontroli.

Kontrolą objęto również zagadnienia dotyczące realizowanego w 2019 r. funduszu sołeckiego, regulowanego przepisami ustawy z dnia 21 lutego 2014 r. o funduszu sołeckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 301, ze zm.) – str. 197-205 protokołu kontroli. Jednym z objętych badaniem wniosków był wniosek sołectwa Grądy z dnia 28 września 2018 r. Wysokość środków przypadających temu sołectwu w 2019 r. wynosiła 14.204,56 zł. Jako przedsięwzięcia przewidziane do realizacji wskazano we wniosku: zamontowanie progu zwalniającego (4.000 zł), wyposażenie świetlicy (2.000 zł), siłownia zewnętrzna (8.204,56 zł) – suma szacowanych kosztów 14.204,56 zł. W dniu 3 czerwca 2019 r. do wniosku wprowadzono zmianę. Na jej podstawie, jako przedsięwzięcia przewidziane do realizacji wskazano zamontowanie progu zwalniającego i oznakowanie (7.000 zł) oraz zakup paliwa i wyposażenie świetlicy (2.000 zł) – razem 9.000 zł. Zmiana wniosku nie wymieniała przedsięwzięcia dotyczącego siłowni zewnętrznej ani nie odnosiła się do wniosku pierwotnego – sugeruje to, że sołectwo zrezygnowało z siłowni zewnętrznej, przy czym jednocześnie część środków (5.204,56 zł) pozostawała nierozdysponowana w treści wniosku o zmianę. Dokument z 5 czerwca 2019 r. obrazujący przeznaczenie środków funduszu sołectwa Grądy (podpisany przez pracownika Urzędu) przypisuje jednakże kwotę 5.204,56 zł  przedsięwzięciu „siłownia zewnętrzna”, mimo że nie wynika to z wniosku sołectwa po zmianach. W wyjaśnieniu złożonym w sprawie treści zmienionego wniosku Zastępca Burmistrza przedstawił: Sołectwo Grądy w zmianie do wniosku z dnia 3 czerwca 2019 r. ujęło tylko zadania, które uległy zmianie. Zadanie pn. siłownia zewnętrzna nie uległo zmianie i dlatego nie było wpisane w zmienionym wniosku. Odnosząc się do wyjaśnienia należy wskazać, że treść wniosku o zmianę wymuszała istotne zmniejszenie pierwotnie szacowanych kosztów siłowni zewnętrznej, zatem okoliczność ta powinna być uwzględniona we wniosku o zmianę. Z funduszu sołeckiego sołectwa Grądy wydatkowano ostatecznie kwotę 11.024,51 zł, w tym ujęto wydatki na zakup sprzętu do siłowni zewnętrznej.

Analiza realizacji wniosku sołectwa Grądy wykazała, że wydatkowanie kwoty 1.996,31 zł (m.in. na zakup oleju silnikowego, paliwa, wazonów, obrusów, kwiatów, odkurzacza, firanek, świeczników) nastąpiło z udzielonej w dniu 30 maja 2019 r. przez Zastępcę Burmistrza zaliczki dla sołtysa wsi Grądy w wysokości 2.000 zł. Zaliczka została zaewidencjonowana Wn 234-3 „Pozostałe rozrachunki z pracownikami” – Ma 130-2 „Wydatki budżetowe urzędu”. Należy wskazać, że sołtys nie jest pracownikiem Urzędu Miejskiego, w związku z tym nie powinny być mu udzielane zaliczki ze środków publicznych. W zarządzeniu Pana Burmistrza Nr 21/15 z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie zasad kontroli wewnętrznej  i obiegu dokumentów księgowych, w § 18 postanowiono: „Zaliczki udzielone własnym pracownikom lub w razie konieczności pracownikowi jednostki organizacyjnej gminy powinny być rozliczone w terminie 7 dni od daty udzielania zaliczki (…)”. Zatem również przepisy wewnętrzne jednostki nie przewidują udzielania zaliczek sołtysom.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła w 2020 r. doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Obsłudze Finansowo-Księgowej Szkół Gminy Knyszyn, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez gminę Knyszyn wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w przepisach Karty Nauczyciela, a także inne wybrane zagadnienia dotyczące wynagradzania nauczycieli. Uchybienia stwierdzone podczas kontroli zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym wystosowanym do kierownika badanej jednostki, którego egzemplarz przekazano Panu Burmistrzowi. Z ustaleń kontroli wynika, że wyeliminowanie stwierdzonych uchybień wymaga podjęcia stosownych czynności przez Pana Burmistrza.

           Kontrola zagadnień organizacyjnych dotyczących szkół obsługiwanych przez OF-KSGK wykazała, że w Zespole Szkół w Kalinówce Kościelnej, w którym utworzonych jest 10 oddziałów, nie był zatrudniony wicedyrektor. Nie został również wyznaczony przez Pana Burmistrza nauczyciel, który zastępowałby dyrektora ZS w czasie jego nieobecności. Stanowisko wicedyrektora obowiązkowo tworzy się w szkole, która liczy co najmniej 12 oddziałów – art. 97 ust. 1 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, ze zm.). W szkołach liczących mniej niż 12 oddziałów nie ma obowiązku tworzenia stanowiska wicedyrektora. Zgodnie zaś z art. 68 ust. 9 Prawa oświatowego w przypadku nieobecności dyrektora szkoły zastępuje go wicedyrektor, a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora – inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący. Obowiązki organu prowadzącego w tym zakresie należą do Pana Burmistrza (art. 29 ust. 1 pkt 2 Prawa oświatowego).

Podczas kontroli doraźnej stwierdzono również, że wykaz jednostek obsługiwanych przez OF-KSGK określony uchwałą Nr XXII/170/17 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 24 lutego 2017 r. nie odpowiada obecnie stanowi faktycznemu, bowiem na podstawie uchwały Nr IX/54/19 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 17 lipca 2019 r. Przedszkole w Knyszynie zostało włączone do Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Knyszynie.

           Stwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości i uchybienia były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania lub błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących gospodarki finansowej i rachunkowości gminy oraz nieprawidłowego funkcjonowania kontroli zarządczej.

Organem wykonawczym gminy miejsko-wiejskiej jest Burmistrz, na którym spoczywają obowiązki dotyczące m.in. przygotowywania projektów uchwał Rady Miejskiej, wykonywania budżetu i gospodarowania mieniem, a także ogólna odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę finansową (art. 30 ust. 1 i 2, art. 60 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym). Burmistrz jako organ wykonawczy wykonuje zadania przy pomocy Urzędu, działającego w strukturze organizacyjnej wskazanej w protokole kontroli, którego jest kierownikiem (art. 33 ust. 1 i 3 ustawy). Odpowiedzialność za gospodarkę finansową Urzędu, jako jednostki sektora finansów publicznych, w tym za wykonywanie obowiązków w zakresie kontroli zarządczej, spoczywa na Burmistrzu – kierowniku jednostki – zgodnie z art. 53 ust. 1 i art. 69 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych oraz pracownikach, którym powierzono obowiązki w zakresie gospodarki finansowej.

Burmistrz jest również organem podatkowym pierwszej instancji w myśl art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

Obowiązki w zakresie prowadzenia rachunkowości spoczywały, stosownie do postanowień zakresu czynności, na Skarbniku Gminy. Prawa i obowiązki głównego księgowego (skarbnika) określają przepisy art. 54 ustawy o finansach publicznych.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Rzetelne realizowanie wniosków pokontrolnych, stosownie do udzielonej odpowiedzi o sposobie ich wykonania, mając na uwadze, że niezgodne z prawdą informowanie o wykonaniu wniosków pokontrolnych stanowi czyn zagrożony karą grzywny, stosownie do art. 27 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, a także, iż powtarzające się naruszanie przepisów ustaw może stanowić podstawę wystąpienia Izby do Wojewody Podlaskiego o wezwanie Pana Burmistrza do zaprzestania naruszeń w trybie art. 96 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym.

2. Formalne anulowanie pełnomocnictwa udzielonego dyrektorowi KOK na podstawie art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, jako bezprzedmiotowego.

3. Zobowiązanie Skarbnika Gminy do wyeliminowania nieprawidłowości i uchybień w zakresie ewidencjonowania operacji w księgach rachunkowych, poprzez:

a) zaniechanie wykorzystywania konta 222 w ewidencji budżetu do księgowania wpływów dochodów z zadań zleconych w części należnej Skarbowi Państwa; ewidencjonowanie tych operacji w sposób wskazany w części opisowej wystąpienia,

b) wyksięgowanie z ewidencji bilansowej przyszłych należności gminy z tytułu opłaty za umieszczenie urządzeń w pasie drogowym; przypisywanie zapisem Wn 221 – Ma 720 w styczniu każdego opłaty należnej za umieszczenie urządzenia za dany rok, mając na uwadze roczny charakter opłaty,

c) usunięcie konta 245 z księgi głównej Urzędu,

d) ewidencjonowanie rozrachunków dotyczących ekwiwalentu za udziału w działaniach ratowniczo-gaśniczych OSP  na koncie 240,

e) księgowanie odsetek od nieuregulowanych w terminie należności zapisem Wn 221 – Ma 750, natomiast ewentualnego odpisu aktualizującego należność z tytułu odsetek – w przypadku stwierdzenia którejś z przesłanek wymienionych w art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości – zapisem Wn 751 – Ma 290,

f) ewidencjonowanie przychodów zakupionych  pozostałych środków trwałych zapisami Wn 013 – Ma 201, a ich jednorazowego umorzenia (w miesiącu oddania do używania) zapisami Wn 401 – Ma 072; zaniechanie ewidencjonowania jednorazowego umorzenia w księgach Urzędu w przypadku zakupu pozostałych środków trwałych podlegających bezpośrednio przekazaniu innym podmiotom, tj. takich, które nie zostały oddane do używania w Urzędzie,

g) ustalanie dwustronnych sald kont rozrachunkowych w ewidencji syntetycznej w przypadku ujęcia na nich zarówno należności, jak i zobowiązań,

h) usunięcie wskazanych w części opisowej wystąpienia i protokole kontroli błędów w sposobie ewidencjonowania w księgach operacji dotyczących dochodów z podatków i opłat lokalnych.

4. W zakresie sprawozdawczości:

a) zaprzestanie wypełniania kolumny 7 „Dochody wykonane potrącone na rzecz jednostek samorządu terytorialnego” w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27ZZ Urzędu Miejskiego,

b) zapewnienie wykazywania przez MOPS w Knyszynie danych o  kwocie dochodów z zadań zleconych przekazanych na rachunek budżetu gminy w kolumnie 8 „Dochody przekazane” sprawozdania jednostkowego Rb-27ZZ MOPS,

c) zapewnienie wykazywania w sprawozdaniu Rb-27S MOPS w Knyszynie dochodów w par. 2360 wynikających z udziału gminy w dochodach z zadań zleconych realizowanych przez tę jednostkę; zaprzestanie wykazywania dochodów budżetu gminy z tego tytułu zrealizowanych przez MOPS w sprawozdaniu jednostkowym Rb-27S sporządzanym przez Pana Burmistrza,

d) zweryfikowanie danych w rocznym sprawozdaniu Rb-PDP za 2019 r. i w razie stwierdzenia nieprawidłowości złożenie jego korekty.

5. Prawidłowe stosowanie klasyfikacji budżetowej, poprzez:

a) ujmowanie w par. 0970 wpłat na poczet przygotowania przez gminę dokumentacji niezbędnej do zbycia nieruchomości,

b) ujmowanie dochodów ze sprzedaży nieruchomości na rzecz użytkowników wieczystych w par. 0770 (ujęciu w par. 0760 podlegają bowiem jedynie dochody wynikające z przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności w trybie administracyjnym),

c) zaprzestanie ujmowania w rozdz. 90002 należności z tytułu najmu przypadających gminie od firmy Czyścioch sp. z o.o. oraz dochodów z dotacji na usuwanie wyrobów zawierających azbest i wydatków z tego tytułu,

d) ujmowanie w par. 90002 dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracowników, których koszty wynagrodzeń podlegają zaliczeniu do kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami,

e) ujmowanie wydatków z tytułu zwrotu kosztów dojazdu pracownika na szkolenie do par. 4700,

f) klasyfikowanie do wydatków bieżących dotacji udzielonych na zadania posiadające cechy remontu.

6. Przyjmowanie planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości oraz określanie okresu jego obowiązywania w sposób zapewniający ciągłość obowiązywania regulacji w tym zakresie na terenie gminy Knyszyn.

7. W zakresie dochodów z najmu lokali mieszkalnych:

a) obciążanie najemców lokali mieszkalnych stanowiących własność gminy i znajdujących się we wspólnotach mieszkaniowych wyłącznie czynszem ustalonym na podstawie przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów… oraz opłatami niezależnymi od właściciela w rozumieniu przepisów tej ustawy; zaprzestanie pobierania od najemców tych lokali kosztów obciążających gminę jako właściciela (np. funduszu remontowego);

b) dokonanie zwrotu (rozliczenia) najemcom wskazanych w protokole kontroli lokali mieszkalnych znajdujących się we wspólnotach kwoty wynoszącej łącznie 4.186,57 zł (obliczonej do marca 2020 r.), odpowiadającej nadwyżce między pobranymi od nich bezpodstawnie kosztami obciążającymi gminę jako właściciela lokali znajdujących się we wspólnotach a kwotą należnego czynszu najmu obowiązującego na terenie gminy oraz opłat niezależnych od właściciela; w przypadku pobierania zawyżonych w ten sposób opłat także po marcu 2020 r., uwzględnienie w rozliczeniu również tych kwot; poinformowanie RIO w Białymstoku o skutkach finansowych dokonanych rozliczeń.

8. Podjęcie skutecznych działań w celu zrealizowania zaleceń pokontrolnych wystosowanych do Pana Burmistrza po kontroli kompleksowej przeprowadzonej w 2016 r. w zakresie dochodów z użytkowania wieczystego, tj.:

a) niezwłoczne przeprowadzenie aktualizacji opłat rocznych za użytkowanie wieczyste nieruchomości,

b) terminowe podejmowanie czynności egzekucyjnych wobec zobowiązanych do wniesienia opłat, mając na uwadze niedopuszczenie do upływu terminu ich przedawnienia,

c) zobowiązanie Skarbnika do bezwzględnego zaprzestania usuwania z ksiąg rachunkowych należności z tytułu użytkowania wieczystego, które nie zostały formalnie umorzone przez Pana Burmistrza w trybie określonym obowiązującym prawem,

d) niezwłoczne ustalenie spadkobierców prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom zmarłym oraz prowadzenie wobec nich czynności egzekucyjnych z tytułu należnej gminie opłaty. Ustalenie podmiotu będącego aktualnie właścicielem prawa jest niezbędne w celu zaktualizowania wysokości opłaty, które polega na doręczeniu wypowiedzenia wysokości dotychczasowej opłaty użytkownikowi wieczystemu.

9. Opracowanie taryf za dostarczanie ciepła do budynków w m. Knyszyn Zamek przy zastosowaniu zasad wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło, mając na uwadze w szczególności, że sprzedaż ciepła do obiektów znajdujących się poza lokalizacją kotłowni nie może być opierana o stawkę za 1m² ogrzewanej powierzchni, w związku z czym niezbędne jest zainstalowanie układu pomiarowo-rozliczeniowego umożliwiającego ustalenie stawki za 1 GJ energii. (Wniosek objęty zastrzeżeniami Burmistrza Knyszyna. Uchwałą nr 18/274/20 z dnia 30 listopada 2020 r. Kolegium RIO w Białymstoku uwzględniło zastrzeżenia). 

10. Realizowanie ustawowych obowiązków w zakresie przeprowadzania kontroli podatkowych z uwzględnieniem przywołanych przepisów Ordynacji podatkowej.

11. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie realizacji dochodów z tytułu podatków lokalnych opisanych w protokole kontroli i niniejszym wystąpieniu. Poinformowanie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku o efektach i skutkach finansowych tych działań.

12. Prowadzenie kompletnych czynności sprawdzających nakazanych treścią wskazanych przepisów Ordynacja podatkowa.

13. Wyeliminowanie nieprawidłowości przy wymiarze opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

14. Wyeliminowanie nieprawidłowości w zakresie naliczania wynagrodzeń inkasentom podatków lokalnych. Rozliczenie z inkasentami nieprawidłowo ustalonego wynagrodzenia i poinformowanie o skutkach finansowych ustaleń w tym zakresie.

15. Zaprzestanie przyznawania i wypłacania dodatku funkcyjnego wskazanemu w protokole kontroli pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania w kwocie wyższej niż maksymalna wysokość tego świadczenia określona dla tego stanowiska rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Wystąpienie do tego pracownika o dobrowolny zwrot dodatku funkcyjnego pobranego w kwocie przekraczającej dopuszczoną przepisami prawa o 16.220 zł (ustaloną od lipca 2018 r. do dnia kontroli) oraz pozostałych kwot zawyżenia, jeżeli dodatek był wypłacany w zawyżonej wysokości również po dniu kontroli.

16. Precyzyjne uzasadnianie merytorycznych podstaw przyznania dodatku specjalnego, mając na uwadze konieczność wskazania dodatkowych zadań lub zwiększonych obowiązków (w stosunku do obowiązującego zakresu czynności pracownika), a także wykazania okresowego charakteru przyczyny przyznania dodatku. W przypadku wykonywania przez pracownika stale określonych czynności, uwzględnienie tego faktu w zakresie obowiązków i w kwocie stałych składników wynagrodzenia.

17. Przyznawanie za okresowe zwiększenie obowiązków lub okresowe powierzenie dodatkowych zadań dodatku specjalnego uregulowanego ustawą o pracownikach samorządowych. W przypadku zamiaru przyznawania pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę innego rodzaju dodatku, którego podstawa ma być odmienna od dodatku specjalnego (np. pod nazwą „jednorazowego dodatku do wynagrodzenia”) – unormowanie w regulaminie wynagradzania zasad przyznawania tego dodatku.

18. Wyegzekwowanie od obecnych i byłych przewodniczących i wiceprzewodniczących Rady Miejskiej w Knyszynie zwrotu diet wypłaconych za listopad 2018 r. w kwocie zawyżonej łącznie o 1.902,74 zł  z powodu nieuwzględnienia faktu niesprawowania mandatu radnego przez część tego miesiąca (szczegółowe wyliczenie diet zawyżonych dla poszczególnych osób znajduje się na str. 164 protokołu kontroli).

19. W zakresie wydatków tytułem zwrotu kosztów podróży służbowej:

a) dokonywanie zwrotu kosztów podróży po formalnym zatwierdzeniu do wypłaty dokumentu zawierającego ich rozliczenie,

b) egzekwowanie załączenia do rozliczenia kosztów podróży biletów poświadczających koszty podróży środkami komunikacji zbiorowej bądź oświadczenia pracownika o dokonanym na ten cel wydatku i przyczynach braku jego udokumentowania.

20. W zakresie zagadnień związanych z realizacją Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Narkomanii:

a) klasyfikowanie wydatków jako poniesione na realizację Programu na podstawie dokumentacji zapewniającej możliwość ustalenia należytego związku między finansowanymi celami a realizacją zadań gminy z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi.

b) wyłączenie się Pana Burmistrza ze składu Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

c) powoływanie w skład GKPRPA jedynie osób przeszkolonych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

21. Ustalanie kryteriów oceny ofert w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych na usługi w sposób zapewniający wybór oferty rzeczywiście najkorzystniejszej w rozumieniu przepisów Prawa zamówień publicznych, czego warunkiem jest adekwatne do istotności określenie wagi kryterium ceny i innych przyjętych kryteriów oceny ofert. Uwzględnienie przy określaniu kryteriów oceny ofert na tego typu usługi jak wyłapywanie bezdomnych psów, że przepisy Prawa zamówień publicznych nie nakazują ustalania we wszystkich postępowaniach innych kryteriów oceny ofert oprócz ceny, jak również nie ograniczają wagi kryterium ceny do maksymalnie 60%.

22. Zawieranie w umowie o udzielenie dotacji w ramach pomocy finansowej innej j.s.t. wszystkich postanowień wymaganych przepisami art. 250 ustawy o finansach publicznych.

23. Zapewnienie, aby wnioski w sprawie zmiany przedsięwzięć realizowanych w ramach funduszu sołeckiego lub ich zakresu zawierały postanowienia umożliwiające jednoznaczne stwierdzenie przeznaczenia przez sołectwo środków funduszu po zmianach.

24. Zaprzestanie udzielania sołtysom zaliczek ze środków budżetu, mając na uwadze, że nie są oni pracownikami Urzędu Miejskiego.

25. Wyznaczenie nauczyciela zastępującego dyrektora Zespołu Szkół w Kalinówce Kościelnej, stosownie do art. 68 ust. 9 Prawa oświatowego.

26. Przedłożenie Radzie Miejskiej projektu uchwały dostosowującej do rzeczywistości wykaz jednostek budżetowych obsługiwanych przez OF-KSGK poprzez zmianę uchwały Nr XXII/170/17 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 24 lutego 2017 r.

O sposobie wykonania zaleceń pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartych w wystąpieniu wniosków, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie zawieszeniu w stosunku do wniosków objętych zastrzeżeniem.

           Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

    Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

W wyniku złożonych przez Burmistrza Knyszyna zastrzeżeń do wniosków pokontrolnych Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku podjęło uchwałę nr 18/274/20 z dnia 30 listopada 2020 roku:

UCHWAŁA  Nr 18/274/20

Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

z dnia 30 listopada 2020 r.

                Kolegium Izby w składzie:

Przewodniczący:        Dariusz Renczyński

Członkowie:               Beata Chmielewska

                                Ewa Czołpińska

Paweł Gałko

                                                      Katarzyna Gawrońska

                                                      Agnieszka Gerasimiuk

                                                      Małgorzata Rutkowska

                                                      Małgorzata Sokół-Kreczko

Marcin Tyniewicki

Maria Wasilewska

Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5a i art. 25b ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137)

po rozpatrzeniu zastrzeżeń wniesionych w trybie art. 9 ust. 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych przez Burmistrza Knyszyna do wniosków nr 9 i nr 18 zawartych w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku z dnia 14 października 2020 r., wydanym w wyniku kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy Knyszyn

postanawia:

- uwzględnić zastrzeżenia do wniosku nr 9,

- oddalić zastrzeżenia do wniosku nr 18.

UZASADNIENIE

           Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła w dniach 5 lutego – 27 kwietnia i 23 czerwca – 14 sierpnia 2020 r. w Urzędzie Miejskim w Knyszynie kompleksową kontrolę gospodarki finansowej gminy Knyszyn. Ustalenia kontroli zostały zawarte w protokole podpisanym w dniu 4 września 2020 r. Na podstawie wyników kontroli Prezes Izby skierował do Burmistrza Knyszyna wystąpienie pokontrolne z dnia 14 października 2020 r. (RIO.I.6001-3/20), zawierające opis stwierdzonych nieprawidłowości oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia badanej działalności.

Burmistrz Knyszyna pismem z dnia 23 października 2020 r. wniósł zastrzeżenia do zawartych w wystąpieniu pokontrolnym wniosków nr 9 i nr 18.

Wnioskiem nr 9 zalecono „Opracowanie taryf za dostarczanie ciepła do budynków w m. Knyszyn Zamek przy zastosowaniu zasad wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło, mając na uwadze w szczególności, że sprzedaż ciepła do obiektów znajdujących się poza lokalizacją kotłowni nie może być opierana o stawkę za 1m² ogrzewanej powierzchni, w związku z czym niezbędne jest zainstalowanie układu pomiarowo-rozliczeniowego umożliwiającego ustalenie stawki za 1 GJ energii.”

Kontrola wykazała, że gmina Knyszyn posiada kotłownię, w której wytwarza ciepło do ogrzewania budynków mieszkalnych zarządzanych przez 3 wspólnoty mieszkaniowe w miejscowości Knyszyn Zamek oraz właścicieli lokali znajdujących się w budynku, w którym zarząd wspólnoty nie został powołany. Urząd Miejski zajmował się sprzedażą ciepła od 2016 r. po likwidacji Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie. Rozliczenia z tytułu sprzedaży ciepła prowadzone są na podstawie stawki skalkulowanej w odniesieniu do 1 m² ogrzewanej powierzchni; koszty dostarczenia ciepła przez gminę Knyszyn są corocznie weryfikowane. W wystąpieniu pokontrolnym zwrócono uwagę, że na podstawie aktów wykonawczych do ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 833) uregulowano, że w przypadku wytwarzania ciepła w lokalnym źródle ciepła, które nie jest wyposażone w układ pomiarowo-rozliczeniowy, taryfa zawiera stawki opłaty miesięcznej i sezonowej; stawki te wyraża się w złotych za MW zamówionej mocy cieplnej lub w złotych za metr kwadratowy powierzchni lokali. Zatem zawarte w taryfach stawki opłat mogą być wyrażone w złotych za metr kwadratowy powierzchni tylko w przypadku wytwarzania ciepła w lokalnym źródle ciepła, które nie jest wyposażone w układ pomiarowo-rozliczeniowy. Lokalne źródło ciepła to zlokalizowane w obiekcie źródło ciepła bezpośrednio zasilające instalacje odbiorcze wyłącznie w tym obiekcie. Zwrócono zatem uwagę, że brak podstaw, aby zlokalizowanej w kompleksie 4 budynków kotłowni przypisać cechy lokalnego źródła ciepła dla zaopatrywanych w energię cieplną wspólnot mieszkaniowych. Tym samym taryfa i rozliczenie nie mogą być ustalane na podstawie stawki za metr kwadratowy powierzchni, a powinny – stosownie do § 7 ust. 8 rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf… – zawierać ceny za zamówioną moc cieplną wyrażone w złotych za MW oraz ceny ciepła wyrażone w złotych za GJ, także w przypadku źródła ciepła, w którym zainstalowana moc cieplna nie przekracza 5MW. Dla zastosowania tych zasad niezbędne jest zainstalowanie układu pomiarowo-rozliczeniowego zdefiniowanego w § 2 pkt 16 rozporządzenia. W wyjaśnieniu złożonym w tej sprawie podczas kontroli Burmistrz Knyszyna wskazał, że (…) Urząd Miejski w Knyszynie kontynuuje sposób rozliczania kosztów przyjęty przez Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Knyszynie który zlikwidowany został 31.12.2015 r. (…).

W treści uzasadnienia zastrzeżeń do wniosku nr 9 Burmistrz Knyszyna przedstawił w pierwszej kolejności „Opis stanu faktycznego”, w którym zawarł w szczególności następujące informacje:

- moc kotłowni wynosi 0,47MW,

- w dniu 16 czerwca 2020 r. Rada Miejska w Knyszynie podjęła uchwałę Nr XVI/111/20 w sprawie zaprzestania działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu i dostarczaniu ciepła, na podstawie której gmina miała zaprzestać tej działalności z dniem 31 lipca 2020 r.,

- na wniosek mieszkańców wspólnot Rada Miejska podjęła w dniu 21 sierpnia 2020 r. uchwałę zmieniającą wyżej przywołaną uchwałę z dnia 16 czerwca 2020 r. w ten sposób, że dzień zaprzestania prowadzenia działalności w zakresie wytwarzania i dostarczania ciepła przesunięto na 30 czerwca 2021 r.,

- w dniu 24 września 2020 r. zawarto umowy o dostawę energii cieplnej ze wspólnotami mieszkaniowymi (kwestia braku umów była podnoszona w protokole kontroli), które przewidują ustalenie kosztów ogrzewania jako stawkę za 1m² ogrzewanej powierzchni.

Drugą część uzasadnienia zastrzeżeń do tego wniosku nazwano „Stan prawny”. Burmistrz Knyszyna wskazuje w niej, że art. 45 Prawa energetycznego nakłada obowiązek ustalenia taryfy dla energii na przedsiębiorstwo energetyczne, stosownie do wykonywanej przez nie działalności gospodarczej. Jednak zgodnie z zakresem tej działalności wynikającym z art. 32 ust. 1 pkt 1 Prawa energetycznego wyłączeniu z zakresu działalności podlega wytwarzanie ciepła w źródłach o łącznej mocy nieprzekraczającej 5MW. Kwestionuje tym samym zgodność z ustawą przepisu § 7 ust. 8 rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf… określającego zasady opracowywania taryf określone jako mające zastosowanie w przypadku źródła ciepła, w którym zainstalowana moc cieplna nie przekracza 5MW.

Kolejnym argumentem przytoczonym przez Burmistrza Knyszyna w ramach składanych zastrzeżeń do wniosku nr 9 jest znaczenie pojęcia „przedsiębiorstwo energetyczne”, które na podstawie art. 3 pkt 12 Prawa energetycznego zostało zdefiniowane jako „podmiot prowadzący działalność gospodarczą” m.in. w zakresie wytwarzania i dystrybucji ciepła. Pojęciem przedsiębiorstwa energetycznego posługuje się – na określenie adresata zasad określania taryf – także rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. Dalszy wywód stanowi uzasadnienie dla braku możliwości przyznania gminie przymiotu przedsiębiorcy – jako niedziałającej w celu zarobkowym a przez to nieprowadzącej działalności gospodarczej – co skutkuje tym, iż żadne z przepisów Prawa energetycznego i wydanych na jego podstawie aktów wykonawczych nie miały w tym stanie faktycznym zastosowania przy ustalaniu odpłatności za ciepło.

Kończąc uzasadnienia Burmistrz Knyszyna wskazuje, że z uwagi na fakt, iż gmina zaprzestanie w 2021 r. sprzedaży ciepła – co wynika z przywołanych wyżej uchwał Rady Miejskiej – zainstalowany układ pomiarowo-rozliczeniowy byłby wykorzystywany przez około 4 miesiące. Jego instalowanie przez gminę byłoby zatem nieuzasadnionym wydatkiem w świetle art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 poz. 869, ze zm.).

Składając zastrzeżenia do wniosku nr 18 Burmistrz zakwestionował przyjętą przez Izbę w wystąpieniu pokontrolnym interpretację, na podstawie której zalecono „Wyegzekwowanie od obecnych i byłych przewodniczących i wiceprzewodniczących Rady Miejskiej w Knyszynie zwrotu diet wypłaconych za listopad 2018 r. w kwocie zawyżonej łącznie o 1.902,74 zł  z powodu nieuwzględnienia faktu niesprawowania mandatu radnego przez część tego miesiąca (…)”. Zalecenie to miało na celu usunięcie skutków wypłacenia przewodniczącym i wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej w Knyszynie za listopad 2018 r. (zarówno pełniącym tę funkcję w poprzedniej kadencji kończącej się w listopadzie 2018 r., jak i rozpoczynającym kadencję w listopadzie 2018 r.) diet w pełnej ryczałtowej wysokości należnej za miesiąc, ustalonej uchwałą Nr VI/45/11 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 17 czerwca 2011 r. W wystąpieniu pokontrolnym stan ten oceniono jako sprzeczny z prawem, ponieważ doszło do wypłacenia całych ryczałtowo określonych uchwałą diet miesięcznych za tę część listopada 2018 r., w której poszczególne osoby nie pełniły funkcji w Radzie.

Burmistrz Knyszyna w uzasadnieniu zastrzeżeń złożonych do wniosku nr 18 przedstawił na wstępie ogólny stan prawny w zakresie podstawy otrzymywania przez radnych diet, powołując przepisy art. 25 ust. 4 i 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2020 r. poz. 713, ze zm.) oraz przytaczając tezy wynikające z orzecznictwa. Wskazać należy zwłaszcza na zawarte w uzasadnieniu sformułowania, iż dieta „ma stanowić ekwiwalent utraconych korzyści, jakich radny nie uzyskuje w związku z wykonywaniem mandatu przedstawicielskiego” oraz „radny ma zatem prawo do diety”. Dalej składający zastrzeżenia podniósł, że według uchwały Nr VI/45/11 Rady Miejskiej w Knyszynie z dnia 17 czerwca 2011 r. dieta przewodniczącego i wiceprzewodniczącego nie jest uzależniona od ilości posiedzeń w danym miesiącu oraz obecności na tych posiedzeniach, co o oznacza, że ma charakter miesięczny. Konstatacją wywodu stanowiącego uzasadnienie zastrzeżeń do tego wniosku jest stwierdzenie, że uchwała nie przewiduje wypłaty diet w proporcjonalnej wysokości w przypadku zakończenia kadencji w trakcie miesiąca, co powoduje, iż należy uznać, że ustępującym jak i nowym przewodniczącym i wiceprzewodniczącym powinna przysługiwać dieta w pełnej wysokości za dany miesiąc. Kończąc Burmistrz Knyszyna powołał się jeszcze na takie właśnie stanowisko zajęte przez RIO we Wrocławiu w piśmie z dnia 6 września 2018 r.

           Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku zważyło, co następuje:

           W odniesieniu do wniosku nr 9 Kolegium Izby potwierdza stanowisko skarżącego, że adresatem zasad opracowywania taryf za ciepło określonych Prawem energetycznym i aktami wykonawczymi do tej ustawy jest przedsiębiorstwo energetyczne. W świetle definicji przedsiębiorstwa energetycznego oraz definicji działalności gospodarczej wynikającej z ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292, ze zm.) brak dostatecznych podstaw aby uznać Urząd Miejskie w Knyszynie za podmiot prowadzący działalność o cechach działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży ciepła z kotłowni w m. Knyszyn Zamek. Zatem nie powinien zostać wydany wniosek pokontrolny zalecający zastosowanie szczegółowych zasad opracowywania taryfy za ciepło wynikających z przepisów rozporządzenia Ministra Klimatu z dnia 7 kwietnia 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf… Kolegium Izby przyjmuje takie stanowisko, mimo że sama Rada Miejska w Knyszynie w przywołanej wyżej uchwale Nr XVI/111/20 z dnia 16 czerwca 2020 r. postanowiła o „zaprzestania działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu i dostarczaniu ciepła”, co wskazuje, iż kontrolowana jednostka do czasu otrzymania zaleceń pokontrolnych traktowała tę działalność jako działalność gospodarczą.

           Niezależnie od przyczyny uwzględnienie zastrzeżenia złożonego do wniosku nr 9 Kolegium Izby pragnie zwrócić uwagę, że w przypadku poinformowania przez kontrolowaną jednostkę o zmianach w stanie faktycznym, jakie miały miejsce między wykonywaniem czynności kontrolnych przez inspektora badającego przedmiotowe zagadnienie (27 kwietnia 2020 r.) a datą podpisania protokołu kontroli (4 września 2020 r.) – tj. podjęcia 16 czerwca i 21 sierpnia 2020 r. uchwał o rezygnacji z prowadzenia działalności w zakresie sprzedaży ciepła – wniosek pokontrolny nr 9 nie zostałby w ogóle wydany. Również powołanie się na podjęcie tych uchwał w odpowiedzi o sposobie wykonania wniosków pokontrolnych – jako okoliczności powodującej niecelowym wykonywanie wniosku nr 9 – należałoby potraktować jako informację o uzasadnionej przyczynie odmowy wykonania wniosku pokontrolnego na podstawie art. 9 ust. 3 zd. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.

           Podstawą zakwestionowania wniosku pokontrolnego nr 18 jest przyjęcie przez Burmistrza Knyszyna odmiennego – od zaprezentowanego w wystąpieniu pokontrolnym Izby – sposobu interpretowania charakteru prawnego diety radnego, wynikającego z ustawy o samorządzie gminnym, a także z dorobku doktryny i orzecznictwa w stosunku do uchwał określających zasady ustalania i wypłacania diet. Przy czym Kolegium Izby pragnie wskazać, że nie prezentuje w tym zakresie poglądów stojących w opozycji do wyżej zacytowanych, pochodzących z treści uzasadnienia zastrzeżeń. W pełni zgadza się w szczególności z tezami przywołanymi przez Burmistrza, o ekwiwalentnym charakterze diety, jako stanowiącej rekompensatę utraconych przez radnego korzyści „w związku z wykonywaniem mandatu” oraz, że radny ma prawo do diety.

Rozbieżność interpretacyjna między stanowiskiem organu kontroli a składającego zastrzeżenia wynika natomiast stąd, iż składający zastrzeżenia przyjmuje – mimo przywołania przedstawionych wyżej zasad – model wykładni, którego skutkiem ma być uzyskanie przez przewodniczącego i wiceprzewodniczącego świadczenia w formie przewidzianej dla tej funkcji diety również za okres, w którym tej funkcji nie pełnił. W ocenie Kolegium Izby interpretacja taka narusza wprost art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, ponieważ świadczenia wypłacone za listopad 2018 r. byłym radnym pełniącym wskazane funkcje i radnym, którzy je dopiero w trakcie tego miesiąca objęli, nie miały cechy ekwiwalentności w świetle uchwalonych zasad. Diety wypłacone bowiem zostały w pełnej miesięcznej wysokości mimo niepełnienia przez część miesiąca funkcji, z którymi związane jest nabycie prawo do ich otrzymywania. W ocenie Kolegium Izby prawo do otrzymania jedynie części diety miesięcznej – w wysokości proporcjonalnej do okresu pełnienia funkcji w danym miesiącu, wywodzi się wprost z art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym. Dieta przysługuje bowiem „radnemu” i powinna zachowywać ekwiwalentność z pełnioną funkcją (posiadaniem mandatu). Interpretacja art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym powinna w ocenie Kolegium Izby skutkować stwierdzeniem, że dozwolone jest otrzymywanie diety właściwej dla danej funkcji w radzie wyłącznie w związku z wykonywaniem tej funkcji. W konsekwencji tego Kolegium Izby stoi na stanowisku, że to uzyskanie prawa do diety za okres niepełnienia danej funkcji w radzie (nie zaś brak takiego prawa, jak sugeruje składający zastrzeżenia) musiałoby wynikać z konkretnej regulacji prawnej. W systemie prawa przykładem takiego przepisu jest art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2018 r. poz. 1799) wskazujący expressis verbis, że miesięczne uposażenie przysługuje posłom i senatorom od pierwszego posiedzenia Sejmu lub Senatu, także za niepełne miesiące sprawowania mandatu.

           Analogiczną interpretację Kolegium RIO w Białymstoku przyjęło w uchwale Nr 6/104/20 z dnia 23 marca 2020 r.

Z przedstawionych względów, Kolegium Izby orzekło jak w sentencji.

Przewodniczący

Dariusz Renczyński

Otrzymuje:

Burmistrz Knyszyna