Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Narwi

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 03 kwietnia 2020 roku (znak: RIO.I.6003-7/20), o treści jak niżej:

Pan

Jerzy Ostapczuk

Dyrektor

Zespołu Szkolno-Przedszkolnego

w Narwi

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Narwi, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez gminę Narew wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215, ze zm.), inne wybrane zagadnienia dotyczące wynagradzania nauczycieli oraz przeznaczanie opłat pobranych za żywienie dzieci w latach 2018-2019.

W zakresie średnich wynagrodzeń nauczycieli kontroli poddano prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia przez Wójta Gminy Narew sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2019 r., a także prawidłowość ustalenia wysokości dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli. Nieprawidłowości w przedstawionym zakresie nie stwierdzono.

Kontroli poddano także zagadnienia dotyczące potrącenia nauczycielom wynagrodzenia za czas strajku. Stwierdzono, że w dniach 8-12 kwietnia 2019 r. do strajku przystąpiło 22 nauczycieli. W związku z udziałem w strajku nauczycielom potrącono wynagrodzenie w łącznej wysokości 14.384,10 zł. Kontrola wykazała, że przedmiotem potrącenia było wynagrodzenie zasadnicze nauczycieli oraz dodatek wiejski i dodatek stażowy. Nie dokonano natomiast potrącenia za czas strajku dodatku motywacyjnego i dodatku funkcyjnego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że potrąceniu za czas strajku nie powinien podlegać dodatek wiejski, ponieważ nie jest on składnikiem wynagrodzenia nauczyciela w rozumieniu przepisów art. 30 ust. 1 i art. 54 ust. 5 Karty Nauczyciela. Z wynagrodzeń wypłaconych w maju 2019 r. potrącono za czas strajku dodatek wiejski w łącznej wysokości 1.438,39 zł.

Artykuł 23 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 174, ze zm.) stanowi, że w okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Zarówno art. 80 Kodeksu pracy, jak i § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy… (Dz. U. z 2017 r. poz. 927) odwołują się do ogólnego pojęcia wynagrodzenia – jako należnego za pracę wykonaną – a nie tylko wynagrodzenia zasadniczego. Artykuł 80 k.p. przewiduje ponadto, że za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Brak natomiast regulacji przewidujących, że za czas strajku przysługują pracownikowi określone składniki wynagrodzenia; przeciwnie – art. 23 ust. 2 ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych stanowi wprost, że prawo do wynagrodzenia za czas strajku nie przysługuje. Wszystkie elementy składające się, w stawkach miesięcznych, na wynagrodzenie nauczyciela należne za przepracowanie całego miesiąca, powinny zatem zostać proporcjonalnie pomniejszone za okres niewykonywania pracy, w tym z powodu strajku. Kwota niepotrąconych składników wynagrodzenia nauczycieli za czas strajku (dodatku motywacyjnego i funkcyjnego) wyniosła łącznie 1.194,86 zł. Po skompensowaniu kwot niepotrąconego dodatku motywacyjnego i funkcyjnego z nienależnie potrąconym dodatkiem wiejskim stwierdzono zawyżenie kwot wypłaconych dla 3 nauczycieli łącznie o 18 zł i zaniżenie wypłat dla 19 nauczycieli o łącznie 261,53 zł.

W trakcie kontroli zostało złożone wyjaśnienie przez główną księgową oraz Pana Dyrektora, zgodnie z którym powodem nie potrącenia za czas strajku nauczycielom dodatku motywacyjnego i funkcyjnego (wychowawstwo, opiekun stażu) było przekonanie, że  nauczyciel powinien mieć potrącone jedynie to wynagrodzenie, które jest bezpośrednio związane  z  nie zrealizowanymi z powodu strajku godzinami zajęć dydaktyczno-opiekuńczo-wychowawczymi. Szukając konkretnych wskazówek jak prawidłowo dokonać potrąceń za czas strajku nie znaleźliśmy nigdzie jednoznacznej odpowiedzi. W związku z tym postanowiliśmy dokonać potrąceń na korzyść pracownika. Dodatek wiejski został potrącony ponieważ system płacowy, z którego korzystamy automatycznie potrąca odpowiednio dodatek wiejski przy  zmniejszaniu wynagrodzenia zasadniczego.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku w świetle przywołanych przepisów nie znajduje uzasadnienia dla przyjęcia interpretacji, według której dodatek funkcyjny czy dodatek motywacyjny miałyby być wypłacane za czas strajku. Są one bowiem składnikami wynagrodzenia nauczyciela na podstawie art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela – str. 8-9 protokołu kontroli.

Analiza wynagrodzenia wypłacanego Panu Dyrektorowi wykazała, że w arkuszach organizacyjnych na rok szkolny 2018/2019 i 2019/2020 liczba godzin ponadwymiarowych – po zatwierdzeniu zmian w arkuszach na podstawie aneksów przedłożonych Wójtowi przez Pana Dyrektora – przekraczała ½ obowiązującego Pana Dyrektora tygodniowego wymiaru godzin zajęć po obniżce uchwalonej przez Radę Gminy Narew. Przy realizacji pensum na poziomie 3 godzin tygodniowo stwierdzono zatwierdzenie realizacji godzin ponadwymiarowych w poszczególnych okresach w liczbie 4,75, 3,75 oraz 2,5 tygodniowo.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela, w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych – str. 10-14 protokołu kontroli.

           Ustalenia kontroli związane z żywieniem dzieci w stołówce szkolnej wykazały, że w treści regulaminu korzystania ze stołówki, obowiązującego od 1 września 2017 r., przywołano jako jedną z podstaw jego wprowadzenia niemającą mocy prawnej uchwałę Nr XV/94/08 Rady Gminy Narew z dnia 14 maja 2008 r. ustalającą zasady korzystania ze stołówki szkolnej. Należy wskazać, że ustawowa delegacja dla Rady Gminy do regulowania zasad korzystania ze stołówki szkolnej obowiązywała jedynie w okresie od 1 stycznia do 23 sierpnia 2008 r. i wynikała z ówcześnie obowiązującego art. 67a ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2019 r. poz. 1481). Zatem uchwała ta straciła moc wraz ze zmianą kompetencji do określania zasad korzystania ze stołówki. Po 23 sierpnia 2008 r. kompetencję w tym zakresie posiada wyłącznie dyrektor szkoły, który zasady korzystania ze stołówki ma określać w porozumieniu z organem prowadzącym; funkcję organu prowadzącego w tej sytuacji pełni natomiast Wójt Gminy. Obecnie kwestię tę reguluje art. 106 ust. 3 w zw. z art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 1148, ze zm.) – str. 15 protokołu kontroli.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Rozliczenie z poszczególnymi nauczycielami nienależnie wypłaconych za czas strajku składników wynagrodzenia w łącznej wysokości 1.194,86 zł oraz nienależnie potrąconego im dodatku wiejskiego w łącznej kwocie 1.438,39 zł.

2. Zaniechanie przedkładania Wójtowi Gminy Narew projektów arkusza organizacyjnego ZSP przewidujących realizowanie przez Pana Dyrektora godzin ponadwymiarowych w liczbie większej niż ½ tygodniowego wymiaru godzin zajęć Pana Dyrektora uchwalonego przez Radę Gminy (tj. większej niż 2 godziny tygodniowo, z uwzględnieniem zaokrągleń).

3. Zaniechanie powoływania się na nieobowiązująca uchwałę Rady Gminy Narew jako jedną z podstaw wydania regulaminu korzystania ze stołówki.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Zastępca Prezesa

 Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

Do wiadomości:

Wójt Gminy Narew