Kontrola doraźna gospodarki finansowej przeprowadzona w

Powiatowym Zespole Obsługi Oświaty w Kolnie

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Zespół w Łomży

Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 16 kwietnia 2020 roku (znak: RIO.IV.6003-3/20), o treści jak niżej:

Pan

Sławomir Zalewski

Dyrektor Powiatowego

Zespołu Obsługi Oświaty w Kolnie

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Powiatowym Zespole Obsługi Oświaty w Kolnie, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez powiat kolneński w 2019 r. wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215, ze zm.) oraz inne wybrane zagadnienia dotyczące wynagradzania nauczycieli.

W zakresie średnich wynagrodzeń nauczycieli kontroli poddano m.in. prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2019 r., a także prawidłowość ustalenia wysokości dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli. W wyniku kontroli wymienionych danych nieprawidłowości nie stwierdzono.

Analizie poddano arkusze organizacyjne szkół obsługiwanych przez PZOO pod kątem prawidłowości planowania oraz realizacji w praktyce godzin ponadwymiarowych przez nauczycieli sprawujących funkcje kierownicze w tych szkołach (str. 8-11 protokołu kontroli). W pierwszej kolejności wskazać należy na potrzebę doprecyzowania postanowień uchwały Nr XXIII/155/13 z dnia 26 lutego 2013 r., którą Rada Powiatu Kolneńskiego określiła zasady udzielania i rozmiar obniżek tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz przyznawania zwolnień od obowiązku realizacji tego wymiaru dla nauczycieli, którym powierzono stanowiska kierownicze w szkołach i placówkach oświatowych. Uchwała ta odnosi się bowiem jedynie do nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć. Obowiązujące regulacje nie precyzują zaś sposobu ustalania obniżek w sytuacji, gdy osoba na stanowisku kierowniczym zatrudniona jest w niepełnym wymiarze godzin.

Na podstawie arkuszy organizacyjnych szkół na lata szkolne 2018/2019 i 2019/2020 ustalono, że:

a) dyrektorowi Bursy Szkolnej w Kolnie zatrudnionemu w wymiarze 22/30 etatu przydzielono w każdym roku szkolnym 13 godzin w wymiarze obowiązkowym. W wyjaśnieniu w sprawie podstawy, na jakiej ustalono liczbę godzin obowiązkowych po obniżce w sytuacji gdy uchwała odnosi się jedynie do nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze, stwierdził Pan, że ilość godzin obowiązujących dyrektora Bursy wyliczono proporcjonalnie do jego zatrudnienia;

b) dyrektorowi Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Stawiskach zatrudnionemu w wymiarze 9/18 w roku szkolnym 2018/2019 nie przydzielono żadnych godzin w wymiarze obowiązkowym. W złożonych wyjaśnieniach stwierdził Pan, że Starosta Kolneński, stosując § 2 pkt 2 Uchwały Nr XXIII/155/13 Rady Powiatu Kolneńskiego z dnia 26 lutego 2013 r. (…), zwolnił w całości Dyrektora od obowiązku realizacji tygodniowego wymiaru godzin zajęć, zatwierdzając arkusz organizacji tej szkoły. Ponadto uzasadnieniem zwolnienia Dyrektora od obowiązku realizacji pensum był fakt, iż Pan Dyrektor (…) posiadał kwalifikacje tylko do nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie. W roku szkolnym 2018/2019 takiego przedmiotu w tej szkole nie było. Analizując treść tego wyjaśnienia w kontekście postanowień przywołanej uchwały Rady Powiatu z dnia 26 lutego 2013 r. należy stwierdzić, że § 2 pkt 2 uchwały zawiera jedynie ogólne wskazanie na możliwość zwolnienia dyrektora od obowiązku realizacji tygodniowego wymiaru godzin zajęć, nie wskazując, aby kompetencja w tym zakresie przysługiwała Staroście Kolneńskiemu. Należy zwrócić uwagę, że art. 42 ust. 7 pkt 2 w zw. z art. 91d pkt 1 Karty Nauczyciela przypisuje kompetencję określania zasad udzielania i rozmiaru obniżek oraz przyznawania zwolnień od obowiązku realizacji zajęć organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. Zatem nie znajduje uzasadnienia domniemywanie kompetencji Starosty do stosowania całkowitego zwolnienia dyrektora z obowiązku realizacji zajęć, ponieważ Rada Powiatu nie uchwaliła przepisu, który deleguje na Starostę kompetencje przysługujące Radzie na mocy ustawy;

c) dyrektorowi Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Kolnie zatrudnionemu w wymiarze 18/18 w roku szkolnym 2018/2019 przydzielono 3 godziny w wymiarze obowiązkowym. Zgodnie z uchwałą Rady Powiatu pensum dyrektora tej szkoły powinno zostać obniżone o 9 godzin, tj. do poziomu 9 godzin tygodniowo. Zgodnie ze złożonymi przez Pana wyjaśnieniami Dyrektor (…) zwrócił się z wnioskiem do Starosty Kolneńskiego o zwolnienie go w części od obowiązku realizacji tygodniowego wymiaru godzin zajęć (z 9 do 3 godzin), przedkładając uzasadnienie, zgodnie z § 2 pkt 2 Uchwały Nr XXIII/155/13 Rady Powiatu Kolneńskiego z dnia 26 lutego 2013 r. (…), zaś Starosta Kolneński stosując powyższy przepis, wyraził na to zgodę, zatwierdzając arkusz organizacji tej szkoły. W tym przypadku analogiczne zastosowanie mają uwagi poczynione wyżej co do organu, któremu przysługuje ustawowa kompetencja do stosowania dodatkowych zwolnień z realizacji pensum ustalonego w treści uchwały.

Uwagi w zakresie treści uchwały Nr XXIII/155/13 Rady Powiatu Kolneńskiego z dnia 26 lutego 2013 r. oraz jej stosowania przedstawię Staroście Powiatu Kolneńskiego w wystąpieniu wystosowanym po kompleksowej kontroli gospodarki finansowej powiatu.

Kolejnym badanym zagadnieniem była prawidłowość dokonania potrąceń wynagrodzeń nauczycieli biorących udział w strajku w kwietniu 2019 r. Szczegółowy opis ustaleń kontroli w zakresie tego zagadnienia znajduje się na str. 12-17 protokołu kontroli. Potrącenia z wynagrodzeń w związku z udziałem w strajku dokonano przy wypłacie wynagrodzeń za maj 2019 r. Analiza okazanych dokumentów wykazała, że wysokość potrącenia ustalano jako 1/30 wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatków (stażowego, motywacyjnego, funkcyjnego) za każdy dzień udziału w strajku. Taki sposób ustalania wynagrodzenia w związku ze strajkiem nie ma uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa. Zgodnie z § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy… (Dz. U. z 2017 r. poz. 927), w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik w tym miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do wynagrodzenia – miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc. Aby prawidłowo ustalić ilości godzin nieobecności należy pomnożyć liczbę dni strajku przez średnią dzienną liczbę godzin do przepracowania danego nauczyciela. Zgodnie z metodą zaprezentowaną przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w opinii z dnia 27 stycznia 2010 r. (…) do ustalenia liczby godzin przypadających w poszczególne dni tygodnia w opinii Departamentu Strategii należy tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin pensum podzielić przez obowiązujący, nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć, pięciodniowy tydzień pracy, np. dla nauczyciela, którego pensum wynosi 18 godzin (18:5). Daje to 3,6 stanowiące dzienną liczbę godzin do przepracowania. W metodzie tej należy zatem miesięczną stawkę poszczególnych składników wynagrodzenia podzielić przez liczbę dni pracujących w danym miesiącu, a następnie otrzymaną kwotę pomnożyć przez liczbę dni nieobecności pracownika w pracy. Tymczasem przy sposobie obliczeń przyjętym w kontrolowanej jednostce hipotetycznie powstałyby kwoty podlegające wypłacie nauczycielom tytułem wynagrodzenia także wówczas, gdyby strajk trwał cały miesiąc, tj. nauczyciele nie przepracowaliby ani jednego dnia w miesiącu.

Kontrolujący dokonał analizy wysokości potrąconych wynagrodzeń 18 nauczycieli biorących udział w strajku zatrudnionych w I Liceum Ogólnokształcącym w Kolnie. Zgodnie z wyliczeniami różnica między potrąceniami faktycznie dokonanymi a potrąceniami, jakie powinny zostać dokonane nauczycielom tej szkoły na podstawie § 12 ust. 1 rozporządzenia oraz stanowiska MEN, wynosi 4.788,84 zł. Zwrócono się do pracownika PZOO o wyliczenie poprawnych kwot potrąceń wynagrodzeń za czas strajku dla 32 nauczycieli zatrudnionych w Zespole Szkół Technicznych w Kolnie. Różnica między potrąceniami dokonanymi a należnymi wyniosła 10.658,23 zł.

Podsumowując, potrącenia wynagrodzeń za czas strajku zaniżono w wyniku stosowania błędnej metody wyliczania potrąceń o łączną kwotę 15.477,07 zł. W protokole kontroli oraz załączniku nr 5 do protokołu kontroli podano kwoty różnic w odniesieniu do konkretnych nauczycieli.

Stwierdzone nieprawidłowości były w głównej mierze wynikiem nieprzestrzegania lub błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących wynagrodzeń nauczycieli. W zakresie realizacji tygodniowego wymiaru godzin zajęć na stanowiskach kierowniczych nieprawidłowości są wynikiem działań organu prowadzącego szkoły.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

 - podjęcie działań w celu wyeliminowania nieprawidłowości finansowych wynikających z błędnego obliczenia wysokości potrąceń wynagrodzenia nauczycieli biorących udział w strajku, polegających na wskazaniu dyrektorom szkół na obowiązek wystąpienia do poszczególnych nauczycieli, którzy otrzymali wynagrodzenie w zawyżonej wysokości o dobrowolny zwrot zawyżenia wynagrodzenia w kwotach wynikających z części opisowej wystąpienia i protokołu kontroli, wynoszących łącznie 15.477,07 zł.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

                Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

          w Białymstoku

Do wiadomości:

Zarząd Powiatu Kolneńskiego