Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Zespole Szkół Zawodowych w Hajnówce

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 20 lutego 2020 roku (znak: RIO.I.6003-1/20), o treści jak niżej:

Pani

Anna Czykwin

Dyrektor

Zespołu Szkół Zawodowych

w Hajnówce

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Zespole Szkół Zawodowych w Hajnówce, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez powiat hajnowski wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215) oraz inne wybrane zagadnienia dotyczące wynagradzania nauczycieli.

W zakresie osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli kontroli poddano m.in. prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia przez Zarząd Powiatu Hajnowskiego sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2019 r.

W wyniku kontroli danych przedstawionych przez Panią Dyrektor Zarządowi Powiatu w celu sporządzenia sprawozdania za 2019 r. stwierdzono, że przy ustalaniu średniorocznej liczby etatów nauczycieli nie dokonywano pomniejszenia liczby etatów w związku z okresem niepobierania przez nauczycieli wynagrodzenia za czas strajku. Zgodnie z § 3 ust. 1 i 6-8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 6, poz. 35) średnioroczną strukturę zatrudnienia nauczycieli ustala się na podstawie średniorocznej liczby etatów nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli uwzględnia się liczbę etatów nauczycieli w okresach, w których wypłacono im wynagrodzenie ze środków ujętych w planie finansowym szkoły, zgodnie z wymiarem zatrudnienia określonym w umowie o pracę lub w akcie mianowania. Przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli nie uwzględnia się – proporcjonalnie do okresów, w których nie wypłacono wynagrodzenia ze środków ujętych w planie finansowym szkoły – liczby etatów nauczycieli w okresach nieobecności w pracy, za czas których nie przysługuje wynagrodzenie.

Naruszenie przedstawionej zasady skutkowało zawyżeniem za kwiecień 2019 r. liczby etatów nauczycieli:

- kontraktowych o 0,47 etatu (iloczyn średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń za 2019 r. powinien być niższy o 1.622,49 zł),

- mianowanych o 0,24 etatu (iloczyn średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń za 2019 r. powinien być niższy o 1.052,43 zł),

- dyplomowanych o 5,81 etatu (iloczyn średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń za 2019 r. powinien być niższy o 38.618,07 zł) – str. 7-10 protokołu kontroli.

Porównanie danych zawartych w sprawozdaniu z kartami wynagrodzeń poszczególnych nauczycieli pod kątem kwot zaliczonych do wydatków na wynagrodzenia wykazało, że do wydatków ujętych w sprawozdaniu zaliczono jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1.000 zł przyznane dwóm nauczycielom stażystom na podstawie art. 53a Karty Nauczyciela. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela, do wynagrodzeń nauczycieli nie zalicza się świadczenia, o którym mowa w art. 53a ustawy. Zawyżono zatem wydatki na wynagrodzenia nauczycieli stażystów o 2.000 zł.

W trakcie kontroli została sporządzona korekta danych podlegających wykazaniu w sprawozdaniu z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, w zakresie nauczycieli zatrudnionych w ZSZ w Hajnówce, która pismem z dnia 29 stycznia 2020 r. została przekazana przez Panią Dyrektor do Starostwa Powiatowego w Hajnówce.

           Kontrola wynagrodzenia wypłacanego nauczycielowi zajmującemu stanowisko wicedyrektora Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce w roku szkolnym 2018/2019 wykazała, że nauczycielowi temu według arkusza organizacyjnego przydzielono 1,42 godziny ponadwymiarowej tygodniowo. Miesięcznie liczba godzin ponadwymiarowych nie powinna zatem przekraczać 6 godzin (1,42 x 4,16). Faktycznie realizowana liczba godzin ponadwymiarowych była w 2019 r. wyższa, od przyznanej arkuszem, w styczniu – 11 godzin, lutym – 12 godzin, marcu – 20 godzin i kwietniu 13 godzin – str. 11-12 protokołu kontroli. Według złożonego przez Panią Dyrektor wyjaśnienia (w toku szkolnym 2018/2019 pełniła Pani funkcję wicedyrektora) Liczba godzin ponadwymiarowych ujęta w arkuszu organizacyjnym szkoły na rok szkolny 2018/2019 oraz 2019/2020 jest obliczana w programie arkusz optivum jako średnia liczba godzin ponadwymiarowych w danym roku szkolnym. Ze względu na to, że klasy maturalne zakończyły rok szkolny w kwietniu, liczba moich godzin ponadwymiarowych w miesiącach maj-czerwiec 2019 r. wyniosła: maj 2019 – 1 godzina, czerwiec 2019 – 0 godzin. Podobna sytuacja będzie w maju i czerwcu 2020 r., gdzie liczba godzin ponadwymiarowych dyrektora wynosić będzie 0. Na zmniejszenie liczby godzin ponadwymiarowych w ciągu całego roku szkolnego mogą wpływać też 3-4 tygodniowe praktyki zawodowe realizowane poza szkołą.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela, dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom, o których mowa w ust. 6, korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, nie przydziela się godzin ponadwymiarowych, chyba że jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale, a za zgodą organu prowadzącego szkołę także gdy jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w więcej niż jednym oddziale. Przepisy art. 35 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela określające limity realizowanych godzin ponadwymiarowych odnoszą się zaś do tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczyciela. W ocenie Izby nie ma zatem uzasadnienia aby na tle przywołanych przepisów traktować przyznaną arkuszem liczbę godzin ponadwymiarowych jako średnią roczną. Może to m.in. wprowadzać w błąd organ prowadzący co do obowiązku udzielania zgody na podstawie art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela lub zakresu udzielanej zgody.

Stwierdzone nieprawidłowości były wynikiem błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących przeprowadzania analizy osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli oraz regulujących zasady ustalania wynagrodzeń dla nauczycieli.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Pomniejszanie wymiaru etatów – przy ustalaniu średniorocznej struktury zatrudnienia nauczycieli na potrzeby analizy średnich wynagrodzeń – o wszystkie okresy, w których nie były ponoszone z planu finansowego szkoły wydatki na wynagrodzenia nauczycieli.

2. Uwzględnianie przy dokonywaniu analizy osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli wyłącznie wydatków na wynagrodzenia w składnikach wymienionych przepisami art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela.

3. Zapewnienie zgodności z arkuszem organizacyjnym liczby godzin ponadwymiarowych realizowanych w poszczególnych tygodniach, mając na uwadze m.in. kwestię rzetelności danych zawartych w arkuszu w kontekście określonego ustawą trybu wyrażania zgody na realizację godzin ponadwymiarowych przez nauczycieli korzystających z obniżonego tygodniowego wymiaru godzin zajęć.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

               Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

           w Białymstoku

Do wiadomości:

Zarząd Powiatu Hajnowskiego

           W wyniku kontroli w ww. jednostce skierowano pismo z dnia 20 lutego2020 roku, do organu wykonawczego:

Zarząd

Powiatu Hajnowskiego

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła w dniach 27-31 stycznia 2020 r. doraźną kontrolę gospodarki finansowej Zespołu Szkół Zawodowych w Hajnówce. Stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości i uchybienia zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym wystosowanym do dyrektora ZSZ, którego egzemplarz przekazuję Panu w załączeniu.

Charakter nieprawidłowości dotyczących sposobu ustalenia przez ZSZ danych na potrzeby sporządzenia przez Zarząd Powiatu Hajnowskiego za 2019 r. sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli w szkołach prowadzonych przez powiat wskazuje, iż mogły być one powielone także w pozostałych szkołach prowadzonych przez powiat i spowodować istotne kwotowo błędy w treści sprawozdania. W ocenie Izby niezbędne jest podjęcie przez Zarząd Powiatu działań polegających na:

a) zweryfikowaniu, czy w pozostałych szkołach prowadzonych przez powiat jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1.000 zł wypłacone nauczycielom stażystom na podstawie art. 53a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215) zostało pominięte w kwocie wydatków na wynagrodzenia nauczycieli. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 Karty Nauczyciela, do wynagrodzeń nauczycieli nie zalicza się świadczenia, o którym mowa w art. 53a ustawy, zatem nie powinno być ono uwzględnione w kwocie wydatków ujmowanych w sprawozdaniu. Według sporządzonego przez Zarząd sprawozdania za 2019 r. kwota dodatniej różnicy między wydatkami poniesionymi w 2019 r. na wynagrodzenia nauczycieli stażystów a średnioroczna liczbą etatów i średnich wynagrodzeń wynosi jedynie 3.209,47 zł. Podczas kontroli w ZSZ stwierdzono jej zawyżenie o 2.000 zł. Należy zatem zakładać realną możliwość powstania – po wyeliminowaniu m.in. tego błędu w innych szkołach – ujemnej różnicy między wskazanymi wartościami, co oznaczałoby obowiązek podziału jej między nauczycieli stażystów tytułem dodatków uzupełniających,

b) zweryfikowaniu, czy w pozostałych szkołach prowadzonych przez powiat – w których nauczyciele brali udział w strajku w kwietniu 2019 r. i potrącono im prawidłowo wynagrodzenie za czas strajku – przy ustalaniu liczby etatów za kwiecień dokonano pomniejszenia jej o okres, za który nauczyciele nie pobierali wynagrodzenia z planu finansowego szkoły. Przyjęcie do analizy – jak to stwierdzono w ZSZ – pełnego wymiaru etatu nauczyciela mimo niewypłacenia mu wynagrodzenia za czas strajku jest sprzeczne z przepisami § 3 ust. 1 i 6-8 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w szkołach prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 6, poz. 35). Należy zaznaczyć, że błąd tego rodzaju może wywołać znaczące nieprawidłowości w otrzymanym rezultacie analizy. Na przykład korekta danych dotyczących ZSZ po wyeliminowaniu błędu w ustaleniu liczby etatów nauczycieli dyplomowanych skutkuje zwiększeniem dodatniej różnicy wykazanej w sprawozdaniu o 38.618,07 zł.

           W związku z przedstawionymi okolicznościami zwracam się o poinformowanie RIO w Białymstoku o wynikach czynności weryfikacyjnych przeprowadzonych w powyższym zakresie oraz złożenie korekty sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli za 2019 r., uwzględniającej ustalenia kontroli poczynione przez Izbę w ZSZ w Hajnówce oraz wyniki czynności weryfikacyjnych.

                 Prezes

Regionalnej Izby Obrachunkowej

            w Białymstoku