Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Zespole Obsługi Placówek Oświatowych w Kolnie

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

Zespół w Łomży

Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 19 marca 2020 roku (znak: RIO.IV.6003-2/20), o treści jak niżej:

Pan

Stanisław Szymańczyk

Dyrektor Zespołu Obsługi

Placówek Oświatowych

w Kolnie

Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2137), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Zespole Obsługi Placówek Oświatowych w Kolnie, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez gminę Kolno w 2019 r. wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2019 r. poz. 2215, ze zm.). Kontroli poddano prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia przez Wójta Gminy Kolno sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2019 r.

W wyniku kontroli danych przedstawionych przez Pana Dyrektora Wójtowi w celu sporządzenia sprawozdania za 2019 r. stwierdzono, że nauczyciel kontraktowy wskazany w protokole kontroli w okresie od 22 lutego 2019 r. do 31 maja 2019 r. był zatrudniony w wymiarze 2/22 etatu w Szkole Podstawowej w Lachowie. Fakt zatrudnienia tego nauczyciela został pominięty przy ustalaniu danych na potrzeby analizy osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli – nie uwzględniono go ani przy ustaleniu liczby etatów, ani w łącznej kwocie wydatków na wynagrodzenia nauczycieli kontraktowych poniesionych w 2019 r. Błąd ten skutkował zaniżeniem średniej liczby etatów nauczycieli kontraktowych w okresie styczeń-sierpień 2019 r. o 0,03 etatu oraz zaniżeniem wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli kontraktowych o kwotę 917,74 zł. Dodatnia różnica między wydatkami faktycznie poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli kontraktowych a iloczynem średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń tych nauczycieli powinna wynosić 15.717,05 zł zamiast 15.610,55 zł – w efekcie błędu zaniżono dodatnią różnicę o 106,50 zł. Ustalenia kontroli nie skutkują powstaniem obowiązku wypłaty jednorazowych dodatków uzupełniających.

Zgodnie z wyjaśnieniami złożonymi przez pracownika odpowiedzialnego za opracowanie danych na potrzeby sporządzenia sprawozdania, nieprawidłowość ta powstała, ponieważ umowa zawarta z nauczycielem została omyłkowo (…) zarejestrowana jako umowa zawarta na podstawie kodeksu pracy. W wyniku czego nie została ujęta w średniorocznej strukturze zatrudnienia i w kwocie wynagrodzeń poniesionych w danej grupie awansu w art. 30 KN za 2019 rok.

Analiza arkuszy organizacyjnych szkół prowadzonych przez gminę Kolno i obsługiwanych przez ZOPO pod kątem prawidłowości planowania oraz realizacji w praktyce godzin ponadwymiarowych nauczycieli sprawujących funkcje kierownicze, a także prawidłowości realizowanego przez tych nauczycieli tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć (str. 8-11 protokołu kontroli), wykazała następujące nieprawidłowości:

a) dyrektorowi Szkoły Podstawowej w Lachowie w roku szkolnym 2018/2019 przydzielono 6 godzin w wymiarze obowiązkowym oraz 4 godziny ponadwymiarowe, podczas gdy zgodnie z art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela liczba godzin ponadwymiarowych nie mogła przekraczać 3 godzin (1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru). W roku szkolnym 2019/2020 liczba godzin ponadwymiarowych dyrektora tej szkoły wynosiła już prawidłowo 3 godziny.  Godziny ponadwymiarowe zostały przydzielone na podstawie pisemnego zezwolenia Wójta Gminy Kolno, stosownie do art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela,

b) dyrektorowi Szkoły Podstawowej w Zaskrodziu zarówno w roku szkolnym 2018/2019, jak i 2019/2020 przydzielono 4 godziny ponadwymiarowe (w jednym oddziale, stosownie do art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela) przy 6 godzinach tygodniowego obowiązkowego wymiaru. Przyznanie liczby godzin ponadwymiarowych przekraczającej 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru jest sprzeczne z art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela.

Uwagi dotyczące przestrzegania art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela przy zatwierdzaniu arkuszy organizacyjnych szkół zostaną przekazane Wójtowi Gminy Kolno – jako organowi prowadzącemu szkoły zatwierdzającemu ich organizację – w wystąpieniu wystosowanym na podstawie ustaleń kompleksowej kontroli gospodarki finansowej gminy;

c) w związku z długotrwałą nieobecnością dyrektora Szkoły Podstawowej w Janowie, zarządzeniem Nr 90/19 Wójta Gminy Kolno z dnia 9 lipca 2019 r. do okresowego pełnienia obowiązków dyrektora Szkoły Podstawowej w Janowie wyznaczono nauczyciela wskazanego w protokole kontroli. Faktycznie pełnienie tych obowiązków trwało do 4 października 2019 r. Zgodnie z postanowieniami § 2 uchwały Nr XXXIV/218/18 Rady Gminy Kolno z dnia 27 marca 2018 r. w sprawie ustalenia zasad i rozmiaru obniżek tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć… obniżka tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, ustalona w § 1 uchwały, odnosi się również do nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w zastępstwie nauczycieli, którym powierzono stanowiska. Obniżka obowiązuje tych nauczycieli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powierzono nauczycielowi zastępstwo. Nauczyciel ten, jak wynika z ustaleń kontroli, realizował nadal dotychczasowy wymiar godzin. Tymczasem godziny zrealizowane przez nauczyciela zastępującego w ilości przekraczającej 6 tygodniowo (tj. liczbę ustaloną uchwałą Rady dla dyrektora tej Szkoły) należało traktować jako godziny ponadwymiarowe, za realizację których przysługuje dodatkowe wynagrodzenie. Zgodnie z zestawieniem sporządzonym przez kontrolowaną jednostkę, osoba zastępująca dyrektora SP w Janowie przepracowała ogółem 60 godzin ponad pensum obowiązujące ją jako zastępującą dyrektora, za co powinno jej zostać ustalone dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 3.053,40 zł.

Kolejnym zbadanym zagadnieniem była prawidłowość dokonania potrąceń wynagrodzeń nauczycieli biorących udział w strajku w kwietniu 2019 r. Szczegółowy opis ustaleń kontroli w zakresie tego zagadnienia znajduje się na str. 12-18 protokołu kontroli. Przeprowadzona analiza wykazała, że do wyliczenia wysokości potrąceń wynagrodzenia za okres strajku dla nauczycieli zatrudnionych na pełnym etacie zastosowano metodę potrąceń w równych kwotach za każdy dzień niewykonywania pracy. Metoda ta jest zgodna z opinią Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 27 stycznia 2010 r. oraz stanowiskiem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku. Jednakże w przypadku potrącania wynagrodzeń nauczycieli zatrudnionych na niepełnym etacie stosowano bezpodstawnie odmienna metodę – ustalano średnią ilość godzin dydaktycznych na dzień, co powodowało nieuzasadnione zaniżenie potrąceń wynagrodzeń za okres strajku, które w takim przypadku nie odpowiadały już proporcji między liczbą dni strajku a wynagrodzeniem miesięcznym z angażu należnym przy świadczeniu pracy bez nieobecności skutkujących utratą prawa do wynagrodzenia. Jako przykład skutków błędnych rozliczeń można wskazać strajkującego przez 10 dni nauczyciela zatrudnionego na 13/25 etatu, któremu za czas strajku potrącono z wynagrodzenia 12,69 zł zamiast 634,40 zł. Skalę rozbieżności między przyjętą bezpodstawnie metodą a sposobem potrącania wynagrodzeń zastosowanym wobec nauczycieli na pełnym etacie obrazuje przykład zatrudnionego na pełen etat (18/18) nauczyciela, któremu za 8 dni strajku potrącono – prawidłowo – wynagrodzenie w łącznej wysokości 1.720,16 zł.

Pracownik ZOPO dokonał wyliczenia poprawnych kwot potrąceń wynagrodzeń dla nauczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze. W protokole kontroli podano kwoty różnic w odniesieniu do poszczególnych nauczycieli. Łącznie ustalono, że nauczycielom zatrudnionym w 8 szkołach zaniżono potrącenia za czas strajku, czyli zawyżono wypłaty wynagrodzeń, na łączną kwotę 4.644,06 zł.

Stwierdzone nieprawidłowości były w głównej mierze wynikiem błędnej interpretacji przepisów prawnych dotyczących wynagrodzeń i czasu pracy nauczycieli, w tym przez organ prowadzący szkoły obsługiwane przez ZOPO w Kolnie.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. W zakresie analizy osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli:

a) zobowiązanie odpowiedzialnego pracownika do dołożenia większej staranności w celu zapewnienia prawidłowości danych ustalanych na potrzeby sporządzenia sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli,

b) przekazanie Wójtowi Gminy Kolno danych skorygowanych o ustalenia kontroli, w celu sporządzenia korekty sprawozdania z osiągania średnich wynagrodzeń nauczycieli za 2019 r.

2. Sporządzenie stosownej listy płac i przedstawienie jej dyrektorowi Szkoły Podstawowej w Janowie celem wypłacenia nauczycielowi zastępującemu dyrektora tej Szkoły w 2019 r. kwoty wynagrodzenia w wysokości 3.053,40 zł., należnej za godziny zrealizowane w czasie zastępstwa ponad wymiar pensum określony przez Radę Gminy.

3. Podjęcie działań w celu wyeliminowania nieprawidłowości finansowych wynikających z błędnego dokonania potrąceń wynagrodzenia biorących udział w strajku nauczycieli zatrudnionych na niepełnych etatach, poprzez wskazanie dyrektorom obsługiwanych szkół na obowiązek wystąpienia do poszczególnych nauczycieli o dobrowolny zwrot zawyżenia wynagrodzenia w kwotach wynikających z protokołu kontroli, wynoszących łącznie 4.644,06 zł.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

                     Prezes

  Regionalnej Izby Obrachunkowej

              w Białymstoku

Do wiadomości:

Wójt Gminy Kolno