Kontrola doraźna gospodarki finansowej

przeprowadzona w Zespole Szkół Samorządowych w Janowie

przez inspektora Regionalnej Izby Obrachunkowej w Białymstoku

           Ustalenia kontroli zostały zawarte w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 7 stycznia 2019 roku (znak: RIO.I.6003-7/18), o treści jak niżej:

Pani

Elżbieta Dorota Danilewicz

p.o. Dyrektora

Zespołu Szkół Samorządowych

w Janowie

           Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła, na podstawie art. 1 ust. 1 oraz art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 561), doraźną kontrolę gospodarki finansowej w Zespole Szkół Samorządowych w Janowie, obejmując jej zakresem zagadnienia związane z osiąganiem przez gminę Janów wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967, ze zm.). Kontroli poddano prawidłowość ustalenia danych na potrzeby sporządzenia przez Wójta Gminy Janów sprawozdania, o którym mowa w art. 30a ust. 4 Karty Nauczyciela, dotyczących przede wszystkim struktury zatrudnienia na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli oraz faktycznych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli poniesionych w 2017 r., a także prawidłowość ustalenia wysokości dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli.

           W okresie objętym kontrolą (do dnia 31 lipca 2018 r.) stanowisko dyrektora ZSS w Janowie zajmowała Teresa Rymarska.

           W wyniku kontroli danych przedstawionych Wójtowi w celu sporządzenia sprawozdania za 2017 r. stwierdzono następujące nieprawidłowości (szerzej opisane na str. 7-11 protokołu kontroli):

a) zawyżono średnią arytmetyczną liczby etatów nauczycieli mianowanych za okres styczeń-sierpień 2017 r. o 0,03, tj. wykazano 7,96, natomiast prawidłowo winna ona wynieść 7,93 etatu. Przełożyło się to na zawyżenie sumy iloczynów średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń o 951,38 zł; osoba odpowiedzialna w jednostce za dokonanie analizy średniorocznego zatrudnienia nauczycieli nie wniosła uwag do wyliczeń kontrolującego,

b) do wykazanych w sprawozdaniu wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli w grupach awansu zawodowego objętych szczegółową kontrolą (tj. stażystów, kontraktowych i mianowanych) poza składnikami wskazanymi w art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela (bez pochodnych ponoszonych przez pracodawcę) ujęto także dodatek wiejski określony w art. 54 Karty Nauczyciela:

- w przypadku nauczycieli kontraktowych wypłacony za okres wrzesień-grudzień 2017 r. w kwocie 472,20 zł,

- w przypadku nauczycieli mianowanych – kwoty wyrównania dodatku wiejskiego wypłaconego za okres styczeń-maj 2017 r. w wysokości 119,50 zł,

c) do wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli stażystów błędnie zaliczono kwotę jednorazowego dodatku uzupełniającego w wysokości 779,26 zł wypłaconego w 2017 r. za rok 2016 jednemu nauczycielowi stażyście,

d) wydatki na wynagrodzenia nauczycieli mianowanych przyjęte do analizy były o 1.000 zł wyższe niż wynika z przedstawionej kontrolującemu dokumentacji; kontrolujący nie był w stanie ustalić przyczyny zawyżenia tej kwoty, nie potrafił jej też wskazać pracownik Zespołu dokonujący analizy średnich wynagrodzeń nauczycieli.

           W konsekwencji powyższych błędów opisanych w pkt b)-d) łączna kwota wypłaconych z planu finansowego wynagrodzeń w składnikach wskazanych w art. 30 ust. 1 Karty Nauczyciela na stopniu awansu zawodowego:

- nauczycieli stażystów została zawyżona o 779,26 zł (winno być 7.816,51 zł, zamiast 8.595,77 zł);

- nauczycieli kontraktowych została zawyżona o 472,20 zł (winno być 4.737,68 zł, zamiast 5.209,88 zł);

- nauczycieli mianowanych została zawyżona o 1.119,50 zł (winno być 342.117,48 zł, zamiast 343.236,98 zł).

Ostatecznie – po łącznym uwzględnieniu przedstawionych wyżej błędów w ustaleniu średniorocznej liczby etatów oraz kwot wydatków poniesionych na wynagrodzenia – różnica między wydatkami faktycznie poniesionymi na wynagrodzenia nauczycieli a iloczynem średniorocznej liczby etatów i średnich wynagrodzeń nauczycieli stażystów powinna wynosić:

a) (-) 772,60 zł zamiast (+) 6,66 zł w odniesieniu do nauczycieli stażystów,

b) (-) 1.373,80 zł zamiast (-) 901,60 zł w odniesieniu do nauczycieli kontraktowych (zwiększenie ujemnej różnicy o 472,20 zł),

c) (-) 4.670,76 zł zamiast (-) 4.502,64 zł w odniesieniu do nauczycieli mianowanych (zwiększenie ujemnej różnicy o 168,12 zł).

Ustalenia kontroli skutkują zatem powstaniem obowiązku wypłaty jednorazowych dodatków uzupełniających nauczycielom stażystom za 2017 r., oraz zwiększeniem należnych dodatków za 2017 r. nauczycielom kontraktowym oraz mianowanym. Kwoty dodatków uzupełniających dla poszczególnych nauczycieli, po uwzględnieniu ustaleń kontroli, w wysokościach zgodnych z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego (Dz. U. Nr 6, poz. 35 ze zm.), przedstawiono w tabeli zawartej na str. 11-12 protokołu kontroli.

           Ponadto analiza kart wynagrodzeń nauczycieli mianowanych ZSS w Janowie wykazała, że w jednym przypadku zaniżono nauczycielowi miesięczne wynagrodzenie o kwotę 76,67 zł w okresie wrzesień-grudzień 2017 r. (zgodnie z wymiarem 4/18 etatu wynagrodzenie winno wynieść 595,78 zł miesięcznie, a faktycznie wypłacano kwotę 519,11 zł miesięcznie). Łącznie wynagrodzenie zaniżono o kwotę 306,68 zł. Z kolei w drugim przypadku zawyżono miesięczne wynagrodzenie nauczyciela o kwotę 37,75 zł w okresie czerwiec-sierpień 2017 r. (zgodnie z wymiarem 4/18 etatu wynagrodzenie winno wynieść 595,78 zł miesięcznie, a faktycznie wypłacano kwotę 625,97 zł miesięcznie). Łącznie zawyżono wynagrodzenie o kwotę 113,25 zł – str. 9-10 protokołu kontroli.

           Stwierdzone błędy w ustalaniu średniorocznej liczby etatów i wysokości wydatków poniesionych na wynagrodzenia nauczycieli należy uznać za efekt nieznajomości lub błędnej interpretacji przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 stycznia 2010 r. w sprawie sposobu opracowywania sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego nauczycieli… przez pracownika biurowego Zespołu, który wykonywał czynności z zakresu opracowania danych poddanych kontroli pomimo, iż wprost nie wynikało to z przydzielonego mu zakresu czynności. Za brak formalnego powierzenia pracownikowi jednostki obowiązków w zakresie realizacji zadań objętych kontrolą odpowiada kierownik jednostki, stosownie do art. 53 ust. 1 i 2 oraz art. 69 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077, ze zm.).

           Kontrola wykazała ponadto nieprawidłowości w liczbie godzin ponadwymiarowych realizowanych przez dyrektorów ZSS w latach 2016/2017, 2017/2018 i 2018/2019 oraz wicedyrektorów w latach 2016/2017 i 2018/2019. Liczby te przekraczają bowiem ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dyrektora i wicedyrektora określonego przez Radę Gminy Janów uchwałą Nr XXVI/144/06 z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania i rozmiaru zniżek dyrektorom, wicedyrektorom oraz nauczycielom, którym powierzono stanowiska kierownicze w zespole szkół, gimnazjum, szkołach podstawowych i przedszkolu samorządowym (ze zmianą), co stanowi naruszenie art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela.

Rada Gminy określiła tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dyrektora na 2 godziny, zaś wicedyrektora na 5 godzin. Liczba godzin ponadwymiarowych dyrektora może zatem maksymalnie wynosić 1 tygodniowo, zaś wicedyrektora 3 tygodniowo (po zaokrągleniu). W latach 2016/2017 i 2017/2018 dyrektorowi ZSS przyznane zostały zaś 3 godziny ponadwymiarowe tygodniowo, a wicedyrektorowi w roku szkolnym 2016/2017 – 5 godzin. Z kolei na rok szkolny 2018/2019 Pani Dyrektor przyznano arkuszem organizacyjnym 8 godzin tygodniowo, a wicedyrektorowi 7 godzin.

           Stosowne wnioski zmierzające do doprowadzenia liczby godzin ponadwymiarowych Pani Dyrektor i wicedyrektora ZSS do zgodności z art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela skierowałem odrębnym pismem do Wójta Gminy Janów, jako zatwierdzającego arkusze organizacyjne szkoły oraz wyrażającego, na podstawie art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela, zgodę na realizację godzin ponadwymiarowych przez nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze.

Mając na uwadze ustalenia kontroli, na podstawie art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, zalecam:

1. Pisemne powierzenie obowiązków w zakresie ustalania danych na potrzeby sporządzenia przez Wójta Gminy Janów sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli.

2. Zobowiązanie odpowiedzialnego pracownika do przestrzegania obowiązujących przepisów i dołożenia należytej staranności, mając na uwadze zapewnienie prawidłowości danych ustalanych przez ZSS w Janowie na potrzeby sporządzenia przez Wójta Gminy Janów sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, przy uwzględnieniu uwag zawartych w części opisowej wystąpienia i protokole kontroli.

3. Przekazanie skorygowanych w wyniku kontroli danych Wójtowi Gminy Janów celem sporządzenia korekty sprawozdania z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli za 2017 r.

4. Wypłacenie nauczycielowi stażyście jednorazowego dodatku uzupełniającego za 2017 r. w kwocie 772,60 zł, stosownie do danych ustalonych podczas kontroli.

5. Wypłacenie nauczycielowi kontraktowemu zaniżonej kwoty jednorazowego dodatku uzupełniającego za 2017 r. w wysokości 472,20 zł, stosownie do danych ustalonych podczas kontroli.

6. Rozliczenie z poszczególnymi nauczycielami mianowanymi opisanych w protokole kontroli błędów w ustaleniu wysokości dodatków uzupełniających za 2017 r., poprzez dokonanie wypłaty dodatków w wysokości odpowiadającej ich zaniżeniu oraz wystąpienie o dobrowolny zwrot dodatków w wysokości odpowiadającej ich zawyżeniu.

7. Rozliczenie błędnie naliczonego i wypłaconego wynagrodzenia dwóm nauczycielom mianowanym (wskazanym w protokole kontroli), poprzez wypłatę kwoty 306,68 zł jednemu z nich oraz wystąpienie do drugiego z nich o dobrowolny zwrot kwoty 113,25 zł.

           O sposobie wykonania wniosków pokontrolnych proszę powiadomić Regionalną Izbę Obrachunkową w Białymstoku, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia.

Dodatkowo informuję o możliwości składania, w terminie 14 dni od daty otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zastrzeżeń do zawartego w wystąpieniu wniosku, za pośrednictwem Prezesa RIO do Kolegium Izby, zgodnie z art. 9 ust. 3-4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Bieg 30-dniowego terminu ulegnie wówczas zawieszeniu.

Podstawą zgłoszenia zastrzeżeń może być tylko zarzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie.

Do wiadomości:

Wójt Gminy Janów

  Zastępca Prezesa

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku

           W wyniku kontroli w ww. jednostce skierowano pismo z dnia 7 stycznia 2018 roku, do organu wykonawczego:

Pan

Jerzy Pogorzelski

Wójt Gminy Janów

           Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku przeprowadziła w grudniu 2018 r. doraźną kontrolę gospodarki finansowej Zespołu Szkół Samorządowych w Janowie. Kontrolą objęto zagadnienie osiągania przez gminę Janów w 2017 r. wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli, o których mowa w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2018 r. poz. 967, ze zm.). Stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości i uchybienia zawarte zostały w wystąpieniu pokontrolnym wystosowanym do p.o. dyrektora Zespołu, którego egzemplarz przekazuję Panu w załączeniu. Z ustaleń kontroli wynika, że wyeliminowanie nieprawidłowości dotyczących realizacji godzin ponadwymiarowych przez nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w ZSS wymaga podjęcia stosownych czynności przez Pana Wójta.

           Nieprawidłowość wykazała analiza arkuszy organizacyjnych Zespołu na lata szkolne 2016/2017 i 2017/2018, przeprowadzona pod kątem przestrzegania przepisów art. 35 ust. 1 i 2 w zw. z art. 42 ust. 6 i 7 Karty Nauczyciela oraz uchwały Nr XXVI/144/06 Rady Gminy Janów z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania i rozmiaru zniżek dyrektorom, wicedyrektorom oraz nauczycielom, którym powierzono stanowiska kierownicze w zespole szkół, gimnazjum, szkołach podstawowych i przedszkolu samorządowym. Paragrafem 1 uchwały obniżono dyrektorowi i wicedyrektorowi Zespołu tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych określony w art. 42 ust. 3 Karty Nauczyciela. Wskazano, że obowiązkowy wymiar godzin po obniżeniu wynosi dla dyrektora Zespołu 2 godziny tygodniowo, zaś dla wicedyrektora Zespołu 5 godzin tygodniowo.

           Kontrola wykazała, że tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dyrektora i wicedyrektora Zespołu był zgodny z przywołanymi wyżej postanowieniami uchwały. Godziny ponadwymiarowe realizowane przez dyrektora i wicedyrektora Zespołu przekraczały jednak normy dozwolone przez art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela – dyrektor Zespołu realizował 3 godziny ponadwymiarowe tygodniowo w roku szkolnym 2016/2017 i 2017/2018, a wicedyrektor 5 godzin ponadwymiarowych w roku szkolnym 2016/2017.

Należy wskazać, że art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela przewiduje możliwość pracy nauczyciela w godzinach ponadwymiarowych, których liczba nie może przekroczyć ¼ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć; przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć. Prawidłowo, przy obniżeniu tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć do 2 godzin (w przypadku dyrektora), liczba godzin ponadwymiarowych może maksymalnie wynosić 1 tygodniowo, zaś przy obniżeniu do 5 godzin (w przypadku wicedyrektora), liczba godzin ponadwymiarowych w tygodniu może maksymalnie wynosić 3 (po zaokrągleniu). Zatem przyznanie dyrektorowi i wicedyrektorowi ZSS w Janowie godzin ponadwymiarowych w liczbie odpowiednio 3 godzin tygodniowo (w przypadku dyrektora) oraz 5 godzin tygodniowo (w przypadku wicedyrektora) nie naruszałoby postanowień art. 35 ust. 1 Karty Nauczyciela tylko wówczas, gdyby ustalony dyrektorowi i wicedyrektorowi przez Radę Gminy obowiązkowy wymiar godzin wynosił co najmniej 6 godzin dla dyrektora i 10 godzin dla wicedyrektora.

           Z kolei na podstawie danych arkusza organizacyjnego na rok szkolny 2018/2019 stwierdzono, że obecnie pełniąca obowiązki dyrektora Zespołu realizuje zajęcia w wymiarze 2 godzin tygodniowo (wymiar obowiązkowy) i 8 godzin ponadwymiarowych, natomiast wicedyrektor w wymiarze 5 godzin tygodniowo (wymiar obowiązkowy) i 7 godzin ponadwymiarowych. Pismem nr K.4424.12.2018 z dnia 28 sierpnia 2018 r. były Wójt Gminy Janów Czesław Kiejko wyraził zgodę na zwiększone wymiary godzin dla p.o. dyrektora – w wymiarze (łącznie) 10 godzin zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz dla wicedyrektora – w wymiarze (łącznie) 12 godzin edukacji wczesnoszkolnej, ze względu na kontynuację procesu dydaktycznego z uczniami szczególnej troski.

W nawiązaniu do powyższego należy odnieść się do treści obowiązującego od 1 września 2018 r. art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela, zgodnie z którym  dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz innym nauczycielom, o których mowa w ust. 6, korzystającym z obniżonego tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, nie przydziela się godzin ponadwymiarowych, chyba że jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w jednym oddziale, a za zgodą organu prowadzącego szkołę także gdy jest to konieczne dla zapewnienia realizacji ramowego planu nauczania w więcej niż jednym oddziale. Zasadą jest zatem nieprzydzielanie godzin ponadwymiarowych dyrektorowi i wicedyrektorowi szkoły oraz wymóg szczególnego uzasadnienia podstaw do wyrażenia zgody na ich realizację. Natomiast nawet w przypadku wystąpienia i należytego uzasadnienia podstaw do przyznania godzin ponadwymiarowych – w sytuacjach określonych przez art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela – ich wymiar nadal musi być zgodny z ogólnymi zasadami określonymi w art. 35 ust. 1, a zatem nie może przekraczać ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć, tj. (przy aktualnie obowiązujących w gminie Janów obniżkach) 1 godziny tygodniowo w przypadku dyrektora i 3 godzin tygodniowo w przypadku wicedyrektora Zespołu.

Reasumując, dla usunięcia przedstawionych wyżej nieprawidłowości niezbędne jest doprowadzenie przez Pana Wójta do zgodności z prawem liczby godzin ponadwymiarowych realizowanych przez nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze w ZSS w Janowie – jeżeli podstawa ich przyznania jest zgodna z art. 42 ust. 6a Karty Nauczyciela – tj. do poziomu nie przekraczającego ½ tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin określonego przez Radę Gminy, jak tego wymaga art. 35 ust. 1 ustawy. W przypadku istnienia okoliczności wymuszających realizację przez wymienionych nauczycieli określonej liczby godzin dla zapewnienia realizacji planu nauczania – wystąpienie do Rady Gminy z projektem uchwały zwiększającej tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dyrektora i wicedyrektora do poziomu zapewniającego realizowanie wszystkich niezbędnych zajęć dydaktycznych.

 Zastępca Prezesa

Regionalnej Izby Obrachunkowej

  w Białymstoku